Ο Σωκράτης Μάλαμας στο Θέατρο Βράχων: Αίσθημα γνησίως λαϊκό

Τι γυρεύει η αλεπού στο παζάρι; Τουτέστιν, τι δουλειά έχει ένας σκεπτικιστής απέναντι στο «φαινόμενο Σωκράτης Μάλαμας» ανάμεσα στις χιλιάδες των πιστών του; Τι να σας πω... Έπεσε η πρόταση και σκέφτηκα ότι καιρός ήταν να δω κι εγώ από κοντά μια συναυλία του λαοφιλούς τραγουδοποιού αλλά και να αποτιμηθεί μια εμφάνισή του από τη σκοπιά ενός «άπιστου Θωμά».

Το βράδυ Δευτέρας 10 Ιουνίου, λοιπόν, μετά το αναμενόμενο μποτιλιάρισμα στη Φορμίωνος και την – ευτυχώς σύντομη – αναζήτηση θέσης παρκαρίσματος, φτάσαμε τροχάδην με τον ξάδερφο Λεωνίδα στο θέατρο στις 21:15, για να το βρούμε ξεχειλισμένο από κόσμο. Αναρωτιέμαι τι να έγινε με όσους αφήσαμε πίσω μας να περιμένουν σε μια τεράστια ουρά για ένα εισιτήριο. Αναρωτιέμαι, επίσης, αν ποτέ θα λάβουν υπόψη τους οι υπεύθυνοι των συναυλιών τα όρια στον αριθμό των θεατών που πρέπει να τηρούνται σε αυτές τις περιπτώσεις, για λόγους ασφαλείας αλλά και στοιχειώδους άνεσης...

Την στιγμή, πάντως, που μπαίναμε στο θέατρο, ο Μάλαμας ήταν ήδη στη σκηνή και ξεκίναγε το πρώτο τραγούδι. Βλέπετε, το θέατρο Βράχων δέχεται βροχή τις μηνύσεις από κατοίκους του Βύρωνα λόγω του ότι πολλές φορές οι συναυλίες τραβάνε σε διάρκεια, διαταράσσοντας τον ύπνο τους, και ο καλλιτέχνης ήθελε να προλάβει να πει όσα περισσότερα τραγούδια ήταν δυνατό, με δεδομένο ότι του επιτρεπόταν να παίξει μέχρι τις 00:15. Αυτός ήταν ο λόγος που δεν έλεγε κουβέντα ανάμεσα στα τραγούδια αλλά πέρναγε από το ένα στο άλλο με ρυθμό πολυβόλου.

Παρότι δεν έχω τη δυνατότητα να κάνω σύγκριση με προηγούμενες εμφανίσεις του, οφείλω εξαρχής να πω ότι η συγκεκριμένη ήταν μια πραγματικά καλή συναυλία συνολικά. Αν και χωρίς εκπλήξεις ή προσπάθειες για ξεστράτισμα, η ορχήστρα ήταν δεμένη και ορεξάτη, με προεξάρχοντα τον Φώτη Σιώτα, έναν από τους πλέον ενδιαφέροντες και συναρπαστικούς μουσικούς στη χώρα αυτή τη στιγμή και τον ίδιο το Μάλαμα να αποδεικνύει ότι είναι ένας ιδιαίτερα αποτελεσματικός περφόρμερ. Για περισσότερες από τρεις ώρες ήταν εκεί, να κρατάει με την κιθάρα του τον ρυθμό και με τη φωνή του σε πολύ καλή κατάσταση, έστω κι αν προς το τέλος φάνηκαν κάποιες ρωγμές λόγω της κούρασης.

Με δεδομένα όλα τα παραπάνω, μου δημιουργήθηκαν πάντως και κάποιες απορίες. Το ότι, ας πούμε, ο Μάλαμας επιμένει στη φωνή της Μαρίνας Δακανάλη είναι πέρα από τη λογική μου. Είναι εμφανές ότι, όσο σεμνή και συμπαθητική παρουσία κι αν αποτελεί η νεαρή ερμηνεύτρια, δεν μπορεί να σταθεί στα κυβικά του: όλο το βράδυ ήταν φλατ, με εμφανή προβλήματα ευελιξίας. Τη στιγμή, μάλιστα, που πλέον υπάρχει δίπλα της η Λαμπρινή Καρακώστα, μία από τις πραγματικά ελπιδοφόρες νέες φωνές, η σύγκριση γίνεται επί τόπου και το αποτέλεσμά της δεν επιδέχεται αμφισβητήσεις.

Αλλά και η δομή και το περιεχόμενο της συναυλίας με άφησαν προβληματισμένο. Όσο κι αν κατανοώ τη δίψα των πιστών οπαδών του για όσο το δυνατόν περισσότερο περιεχόμενο, δεν κατάλαβα γιατί, δίπλα στα πολλά πραγματικά σπουδαία και υπερπλήρη τραγούδια που έχει υπογράψει μέχρι στιγμής ο Μάλαμας, έπρεπε να βρεθούν και άλλα, λιγότερο αξιόλογα. Γιατί, δηλαδή, να μη λείψουν μια δεκαριά από τα πενήντα πέντε που έπαιξε, στα οποία ήταν εμφανές ότι όλοι το έριχναν στο κουβεντολόι; Δύσκολη η εξίσωση σίγουρα, ειδικά όταν έχεις τόσο μεγάλη δισκογραφία και τόσες πολλές επιτυχίες, όμως, τα σπουδαία πράγματα έχω την αίσθηση ότι προκύπτουν από το σμίλεμα κι όχι από το ξεχείλωμα...

Και μια τελευταία, ίσως η πιο σημαντική, ερώτηση που προκύπτει από την εμπειρία της Δευτέρας: τι είναι τελικά αυτό που έχει κάνει τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη τόσο διαχρονικό και δημοφιλή; Γιατί, ναι μεν ο Μάλαμας υπήρξε από τα μεγάλα ονόματα ενός δημοσιοσχετίστικου, εταιρικής έμπνευσης μουσικού τόξου, του λεγόμενου «έντεχνου», όμως, με αυτό το κόλπο τελειωμένο από καιρό, δεν γίνεται να εξηγηθεί έτσι η σταθερή – ενδεχομένως και αυξανόμενη – επιρροή του στο κοινό.

Το ερώτημα είναι, βέβαια, ανοιχτό για τον καθένα αλλά ιδού μια δική μου εκτίμηση: παρότι καταχωρήθηκε από τον τύπο στο προαναφερθέν «μαγαζάκι», ο Θεσσαλονικιός τροβαδούρος ήταν – και εν πολλοίς παραμένει – ένας αυτόνομος και γνησίως λαϊκού αισθήματος δημιουργός, ο οποίος παρότι μουσικά αντλούσε πάντα κυρίως από τη ρεμπέτικη και λαϊκή παράδοση του προηγούμενου αιώνα, στις καλύτερες στιγμές του δεν αγνόησε τα πιο σύγχρονα ρεύματα, όπως το ροκ λ.χ. Κατάφερε, έτσι, να συνθέσει τάσεις, διαμορφώνοντας ένα προσωπικό ύφος που, παρότι έπαψε από νωρίς να είναι «ανήσυχο», εντούτοις είναι αναγνωρίσιμο και συνεχίζει να «χτυπάει» διαμάντια.

Όπως και να ‘χει, σίγουρα δεν μπορείς να κατηγορήσεις τον Σωκράτη Μάλαμα για υστερόβουλες σκέψεις ή για τσιγγουνιά. Ένα δόσιμο, ένα ξόδεμα είναι αυτό που χαρακτηρίζει τις εμφανίσεις του, και τώρα που το σκέφτομαι ίσως αυτός ακριβώς να είναι και ο σημαντικότερος λόγος της σύνδεσής του με τον κόσμο. 

Setlist:

1. Καρφί (Σαν Κάτι Να Σε Καίει)
2. Το Όνειρο
3. Φύλλα Αλκαλικά
4. Το Μυστικό Αμόνι
5. Κυνηγάω Τη Σκιά Μου
6. Τα Παιδιά Μες Στην Πλατεία
7. Σαν Παιδί
8. Θίασος
9. Για Την Ελλάδα
10. Παλίρροια
11. Της Σιωπής
12. Απ’ Την Ιεριχώ Στη Βαβυλώνα
13. Τίποτα Δε Χάθηκε
14. Το Θαύμα
15. Χίλια Πρόσωπα
16. Σ’ Αγαπώ
17. Τειρεσίας
18. Νεράιδα
19. Όλα Ζουν Αν Τα Θυμάσαι
20. Ευτυχείς, Λυπημένοι Και Πότες
21. Πουλί Σε Δέντρο Αρχοντικό
22. Μ’ Ένα Γιατί
23. Διάφανος
24. Διεκδικώ Σκληρά
25. Αράχνη
26. Ομίχλη
27. Κίρκη
28. Το Γράμμα
29. Να Βάλω Τα Μεταξωτά
30. Έπιασε Βροχή
31. Ριφιφί
32. Στην Κοιλάδα Των Τεμπών
33. Το Τραγούδι Του Μεθυσμένου
34. Τα Διόδια
35. Μην Πολεμάς
36. Τρία Ρουμπαγιάτ
37. Ο Κήπος
38. Η Μπαλάντα Του Κυρ Μέντιου
39. Άσε Τα Ψέματα
40. Νυχτερινό
41. Αλκοολικά Στιχάκια
42. Κι Εσύ Ξεχνάς
43. Τα Ξωτικά
44. Τσιγάρο Ατέλειωτο
45. Πριγκιπέσα
46. Πετάω Πέτρες
47. Λένε
48. Δευτερόπριμα
49. Τα Πάγια
50. Σ’ Τα Είπα Όλα
51. Δρόμο Άλλαξε Ο Αέρας
52. Ανάβω Μια Φωτιά
53. Χαμένο Ρούχο
54. Στην Αμερική
55. Ο Μέρμηγκας