Για δύο μήνες ανέβηκε στη σκηνή του θεάτρου Ελυζέ στα Ιλίσια η παράσταση «Ο ανθρωπάκος» σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Πανταζή. Πρόκειται για μια παράσταση που δεν έχει ξανανέβει μετά την πρώτη φορά που παίχτηκε στα αθηναϊκά θέατρα από τον θίασο του μεγάλου μας Δημήτρη Χορν, με τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτό που πολλοί δεν γνωρίζουν μέχρι σήμερα, είναι ότι το κείμενο της παράστασης ανήκει στον ίδιο τον Χορν. Το δραματουργικό του έργο αποτελούνταν από μόλις δύο έργα, των οποίων την ανήκουσα σε εκείνον ταυτότητα φρόντισε να αποκρύψει καλά, μιας που δεν ήθελε να του απονεμηθεί ο τίτλος του συγγραφέως, σε αντίθεση με τον πατέρα του, Παντελή Χορν, που ήταν γνωστός θεατρικός συγγραφέας της εποχής του (λ.χ. «Το φιντανάκι»). Τα δύο έργα του Δημήτρη Χορν είναι «Ο ανθρωπάκος» του 1962 και η «Καλή καρδιά της Ελεονώρας» του 1969.
Ομολογώ ότι δεν γνώριζα την παραπάνω πληροφορία που αποτέλεσε την κύρια αφορμή για να παρακολουθήσω την παράσταση αυτή. Ήθελα πολύ να γνωρίσω, έστω και πενήντα πλέον χρόνια μετά, την πένα ενός από τους σπουδαιότερους θεατρανθρώπους που έβγαλε η χώρα μας.
Η ιστορία του «Ανθρωπάκου» διαδραματίζεται σε μια φτωχική γειτονιά της Αθήνας, περί το ’60. Σε μία από εκείνες που έζησαν οι παλαιότεροι, παππούδες και προπαππούδες μας πια, και που εμείς έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε στις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου. Γειτονιές στις οποίες τα σπίτια είναι δίπλα δίπλα με μια ενιαία αυλή, που ο κάθε γείτονας ξέρει και ζει με τον διπλανό τις χαρές και τις λύπες του, άλλος πιο περίεργος, άλλος πιο στριμμένος και άλλος με καρδιά μάλαμα, και που σε κάθε περίπτωση -με τα καλά και τα άσχημά τους- δεν θυμίζουν σε τίποτα το διαμορφωμένο αστικό τοπίο του σήμερα.
Πρωταγωνίστριά μας είναι η Ειρήνη. Ύστερα από ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα, θα βρεθεί καθηλωμένη στο κρεβάτι. Η νεαρή κοπέλα ζει μόνο με τη μητέρα της, που την έχει αναλάβει εξ ολοκλήρου. Στο πλάι τους βρίσκονται και η γειτόνισσα Στέλλα, μια αγαθή αλλά και εύστροφη χωριατοπούλα, ο «ζαβός» της γειτονιάς, Σταμάτης, τον οποίο η Ειρήνη προστατεύει από τα κακεντρεχή σχόλια και εκτιμά πολύ, αλλά και ο Θάνος, ο νεαρός ιατρός. Μετά από οκτώ μήνες ταλαιπωρίας, όλες οι οικονομίες αλλά και οι ελπίδες για ανάρρωση έχουν εξανεμιστεί. Πώς και πού να βρεθεί πίστη, όταν όλα φαίνονται μαύρα;
Η παράσταση είναι γεμάτη με πολλές εναλλαγές στις σκηνές και όλοι οι ηθοποιοί δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό. Αυτό που βγαίνει προς τα έξω είναι πως και οι πέντε αγαπούν και πιστεύουν αυτό το έργο και προσπαθούν να το αποδώσουν όσο καλύτερα γίνεται. Η Μαρία Ιωάννου, ως Ειρήνη, δίνει μια ευαίσθητη ερμηνεία ως το νεαρό κορίτσι που αδυνατεί να ζήσει όπως θα ήθελε και της αξίζει, η Μαρία Δημητριάδου, στον ρόλο της μητέρας που πονά για το παιδί της, καταφέρνει να πείσει και να μεταδώσει τη δύναμη της μάνας, ενώ η μπριόζα Μαρίνα Μπασέτα, είναι πολύ καλή στον ρόλο της χωριάτισσας με τη χαρακτηριστική προφορά και αποφορτίζει σε πολλές στιγμές, ενώ προσφέρει και γέλιο. Ο Λεωνίδας Ιορδάνου είναι μεστός και ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ρόλου, ενώ τέλος ο Τάκης Κτενάς, έχει μελετήσει τον Σταμάτη και τον ενσαρκώνει με προσήλωση. Νομίζω πως νιώθει δέος για τον χαρακτήρα που υποδύεται, τόσο επειδή έχει δημιουργηθεί όσο και επειδή έχει ενσαρκωθεί από τον Δημήτρη Χορν και τον αντιμετωπίζει με μεγάλο σεβασμό.
Ο Βαγγέλης Πανταζής έχει αναλάβει τη σκηνοθεσία και τη μουσική επένδυση. Όσον αφορά την πρώτη, είναι απλή, χωρίς υπερβολές και εξυπηρετεί την οικονομία της παράστασης. Ως προς τη μουσική που ακούγεται στην παράσταση, αυτή είναι ένα από τα μεγάλα της ατού που συνηγορεί στο να δημιουργηθεί η επιθυμητή ατμόσφαιρα. Κυρίως ακούγονται μουσικές του «Χαμόγελου της Τζοκόντα» του Μάνου Χατζιδάκι, το «Μες σ' αυτή τη βάρκα» του ιδίου που γνωρίζουμε από τη «Μανταλένα», το «Να με θυμάσαι και να μ' αγαπάς» του Σταύρου Ξαρχάκου, η «Όμορφη πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη αλλά και οι «Θαλασσιές οι χάντρες» του Μίμη Πλέσσα που έχουν φυσικά τραγουδηθεί από τον Χορν (καθόλου τυχαία δεν επιλέγεται σε μία από τις καταληκτικές χαρούμενες στιγμές της παράστασης, με τη Μαρίνα Μπασέτη να το τραγουδά). Αυτό που έχω να παρατηρήσω είναι ότι σε κάποιες δραματικές σκηνές, ο συνδυασμός με τη μουσική έκανε τη στιγμή λίγο περισσότερο μελό, αλλά επιτρέπεται στο συγκεκριμένο είδος.
Ο «Ανθρωπάκος» δεν είναι παρά ένα παραμύθι, από αυτά που σπάνια έως ποτέ συναντά κανείς, αλλά κάπου βαθιά μέσα του νιώθει πως μπορεί να συμβεί -και γιατί όχι;- και σε αυτόν. Πρόκειται για μια γλυκόπικρη ιστορία, με λίγες δόσεις ρεαλισμού και πολύ περισσότερες ρομαντισμού, που προκαλεί στον θεατή αισθήματα νοσταλγίας και συμπόνοιας. Αν και πραγματεύεται θέματα πάντα επίκαιρα και πανανθρώπινα, όπως είναι η αγάπη, η φιλία, η προσφορά και η αυταπάρνηση, η αλήθεια είναι πως δύσκολα μπορεί κανείς να ταυτίσει καταστάσεις και να ταυτιστεί. Δεν ξέρω ωστόσο αν αυτό είναι και το ζητούμενο από κάθε θεατρική παράσταση που επιλέγει κάποιος να παρακολουθήσει. Επομένως, είναι σαφές πως πρόκειται για ένα δίωρο που δεν θα κινήσει τόσο το μυαλό του θεατή σε επίπεδο προβληματισμού αλλά θα τον ταξιδέψει σε έναν άλλον κόσμο, αρκετά πιο ιδεατό.
Η παράσταση, όπως μας ενημέρωσε στο τέλος της ο πρωταγωνιστής, Τάκης Κτενάς, θα συνεχιστεί και του χρόνου. Νομίζω ότι αξίζει να δώσουμε μια ευκαιρία σε μια προσπάθεια που ανεβαίνει με δυσκολίες, χωρίς διαφημίσεις και τυμπανοκρουσίες και με συντελεστές που αγαπούν και προσπαθούν γι' αυτό που κάνουν.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Σκηνοθεσία-Μουσική επένδυση: Βαγγέλης Πανταζής
Διανομή με σειρά εμφάνισης: Μαρία Δημητριάδου, Μαρία Ιωάννου, Λεωνίδας Ιορδάνου, Μαρίνα Μπασέτα, Τάκης Κτενάς
Βοηθός σκηνοθέτη: Μάιρα Αλεξοπούλου
Σκηνικά-Κοστούμια: Χριστίνα Πετράκη
Ήχος-Φώτα: Γιώργος Αλμπάνης-Γιάννης Χαρανάς
Σχεδιασμός σκίτσου: Σπύρος Γυφτόπουλος
Multimedia: Θάλεια Μαλλιου
Οργάνωση Παραγωγής-Οπτικοακουστικά εφέ: Σάββας Γερμανός
Βοηθός Παραγωγής: Μάιρα Αλεξοπούλου
Πληροφορίες
Θέατρο «Ελυζέ»
Διεύθυνση: Νυμφαίου 12, Ιλίσσια
Τηλέφωνα: 2107771766, 6944782582