Ανάμεσα στην Αιθοπία και την Τανζανία βρίσκεται η Κένυα. Εκεί θα γίνει η τελευταία στάση της στήλης στην ανατολική Αφρική, τουλάχιστον μέχρι να μας ξαναφέρει κάποιο (πειρατικό) καράβι προς αυτά τα μέρη. Δεν είναι ιδιαίτερα μεγάλη χώρα η Κένυα, αλλά περιέχει ακτογραμμή, τροπικό δάσος, κομμάτι της τεράστιας λίμνης Βικτώρια και μια μεγάλη έρημο στο βόρειο κομμάτι. Όλα αυτά, μαζί με την εθνοποικιλότητα, την αποικιοκρατία και τους ρυθμούς που προϋπήρχαν στις κοινωνίες έχουν επηρεάσει τη μουσική που ηχογραφείται και ακούμε από τη χώρα αυτή. Δυσκολεύτηκα να καταλήξω στις παρακάτω επιλογές, οπότε θέλω να σας παραπέμψω να ακούσετε τουλάχιστον το τραγούδι “AIDS Wadila” («Το AIDS Σκοτώνει» η μετάφραση) των Gargar, πριν ξεκινήσουμε το ταξίδι από μια πρόσφατη κυκλοφορία μέχρι έναν παλαιότερο και σημαντικό δίσκο για τη world music.
Nabalayo - Changanya (2020)
Τα σουαχίλι είναι η μία από τις δύο επίσημες γλώσσες της χώρας (μαζί με τα αγγλικά) και ο τίτλος “Changanya” μεταφράζεται από τη γλώσσα αυτή σε «ανακάτεμα». Η Nabalayo είναι μια νεαρή μουσικός με έδρα την πρωτεύουσα Ναϊρόμπι και δημιούργησε τον δίσκο αυτό μετά από προτροπή ενός καθηγητή της στο μουσικό πανεπιστήμιο προς τους φοιτητές να «δημιουργήσουν ένα καινούργιο μουσικό είδος που δεν έχει ξανακουστεί για να διαδεχθεί την παρακμάζουσα τοπική μουσική έκφραση που είχε ανθίσει τη μεταποικιακή περίοδο». Τα κατάφερε περίφημα στο ντεμπούτο της.
Υπάρχει μια χροιά της τοπικής παράδοσης στα όσα ακούγονται στα 12 αυτά τραγούδια, αλλά το αποτέλεσμα είναι σύγχρονο, φρέσκο, πηγάζει και ανήκει στο σήμερα, δεν μας έρχεται ως απλό αναμάσημα αναμνήσεων ή ιστοριών. Τα κρουστά, σε πολλά επίπεδα, και οι ρυθμοί είναι τα κύρια στοιχεία, αλλά ακούγονται επίσης βιολί ή synthesizer. Οι στίχοι έρχονται ανάμεικτοι σε αγγλικά και σουαχίλι, δίνοντας πότε το εύπεπτο «καρότο» (π.χ. στο “Mtoni”) και πότε το εξωτικό «μαστίγιο» (π.χ. “Kingika”). Όλα δένουν εξαιρετικά και μας προσφέρουν 42 απολαυστικά λεπτά μουσικής.
Ξανακούω για πολλοστή φορά τον δίσκο και δεν μου βγαίνει από το μυαλό: πήγε η Björk, βούτηξε στη Βικτώρια, περπάτησε ως την πρωτεύουσα αφομοιώνοντας τα πάντα στον δρόμο της και περιέγραψε χορεύοντας τον δίσκο αυτό στη Nabalayo. Αυτή τον έγραψε, τον άφησε ελεύθερο και μένουμε εμείς, τώρα, να τον ανακαλύψουμε, να ευχαριστηθούμε την ακρόασή του και να τον μοιραστούμε. Ορίστε, λοιπόν:
Ayub Ogada - En Mana Kuoyo (1993)
Ο Ayub Ogada γεννήθηκε και μεγάλωσε στην παλαιότερη και δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Κένυας, την παραθαλάσσια Μομπάσα, όπου έπαιζε μουσική από μικρή ηλικία. Οι γονείς του ήταν μουσικοί, με καταγωγή από το δυτικό μέρος της χώρας, και τον ώθησαν στην κιθάρα. Το όργανο με το οποίο ταυτίστηκε, όμως, αργότερα στην καριέρα του είναι το nyatiti, ένα οκτάχορδο που μοιάζει σε λύρα και λαούτο και χρησιμοποιείται κυρίως από τον λαό των Luo.
Το όργανο αυτό έφτασε στα χέρια του μέσα από τη συμμετοχή του στο African Heritage Band (πολλά να αναζητήσετε εδώ αν έχετε όρεξη), σχήμα με το οποίο έπαιξε για χρόνια μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1980. Ταξίδεψε στην Αγγλία, εμφανίστηκε στο WOMAD Festival και εκεί «έπεισε» τον Peter Gabriel να του δώσει μια ευκαιρία στην εταιρεία του Real World Records. Έτσι, προέκυψε ο δίσκος (με τίτλο που μεταφράζεται σε «απλά άμμος») στον οποίο αναφερόμαστε σήμερα εδώ.
Πρωταγωνιστής των όσων ακούγονται είναι σαφώς ο Ayub Ogada με την απαλή φωνή και το nyatiti του. Τα τραγούδια του, όμως, δεν μένουν σε αυτό. Διασχίζουν τη μεγάλη αφρικανική ήπειρο και ενώνουν τους ρυθμούς, τη θεματολογία και το έγχορδο από’ την Κένυα με κρουστά (djembe και kpanlogo) από τη δυτική αφρική. Το “Kothbiro” και το “Chiro” είναι δύο τραγούδια που ξεχωρίζουν, αλλά όπως κάθε φορά η προτροπή είναι για πλήρη βουτιά σε ολόκληρο τον δίσκο.
Η στήλη θα «δέσει» για συντήρηση και θα ανοίξει ξανά τα πανιά της μετά το καλοκαίρι. Μέχρι τότε, μπορείτε να βρείτε όλα τα προηγούμενα άρθρα εδώ.