Έγραφα πριν λίγο καιρό για την ανάγκη ο εγχώριος μουσικός τύπος να εστιάσει περισσότερο στην εντός συνόρων δημιουργία. Είναι κάτι που έπρεπε πάντα να κάνει, αλλά οι τρέχουσες συνθήκες το έχουν πια καταστήσει ζωτικής σημασίας ζήτημα. Το γιατί δεν συμβαίνει αυτό είναι αποτέλεσμα του πώς έχει στηθεί και λειτουργεί αυτό το σύνολο. Ποια είναι, λοιπόν, η εικόνα του μουσικού τύπου στην Ελλάδα σήμερα; Και, από τη στιγμή που θα δεχτούμε ότι αυτή πρέπει να αλλάξει, πώς μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο;
Μια εικόνα μαγική
Ξεκινάω σημειώνοντας ότι στο παρόν άρθρο θα ασχοληθώ με έντυπα ή ηλεκτρονικά μέσα που έχουν ως κύριο αντικείμενό τους τη μουσική. Παρότι μπορεί κανείς κάποιες φορές να βρει αξιόλογο περιεχόμενο (κυρίως συνεντεύξεις) και σε μέσα ποικίλης ύλης, η από εκεί ενημέρωση δεν μπορεί παρά να είναι αποσπασματική και να εστιάζει σε πολύ συγκεκριμένα, μαζικής απήχησης (ή διαφημιστικής εστίασης) πρόσωπα και γεγονότα.
Τα μουσικά έντυπα, ως γνωστόν, έχουν αρχίσει να εκλείπουν εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον. Πλέον κυκλοφορούν το Metal Hammer (με σαφή εστίαση και πιστό κοινό), ο τριμηνιαίας κυκλοφορίας Μετρονόμος (με αφιερώματα σε μεγάλες μορφές του ελληνικού τραγουδιού και επιλεκτικές ματιές στο σήμερα), κάποια φανζίν, όπως το πολύ προσεγμένο Lung, καθώς και κάποια πιο εξειδικευμένα περιοδικά, όπως τα Ήχος & SoundVision και Yellow Box, που καλύπτουν περισσότερο θέματα μουσικής τεχνολογίας και λιγότερο τη δισκογραφική επικαιρότητα.
Οπότε, το κυρίως παιχνίδι της ενημέρωσης σήμερα γίνεται από τα ηλεκτρονικά μέσα -ιστοσελίδες και μπλογκ. Σε ό,τι αφορά τα δεύτερα, παρότι υπάρχουν μερικές πολύ αξιόλογες περιπτώσεις, με μεγάλο αρχείο δημοσιεύσεων και πλούτο πληροφοριών (Μουσικά Προάστια, Δισκορυχείον κ.ά.), συνήθως λειτουργούν συμπληρωματικά, αφού η συχνή ενημέρωσή τους και η όποια δεοντολογία και ποιότητα τα διέπει επαφίεται στον (μοναδικό συνήθως) δημιουργό και συντάκτη τους.
Στον χώρο των μουσικών ιστοσελίδων τώρα, υπάρχει ένα (θα ήθελα να γράψω «δημιουργικό», αλλά δεν...) χάος. Ή, καλύτερα, ένα ανισόρροπο δίπολο. Από τη μία πλευρά υπάρχει το avopolis.gr, το παλαιότερο μουσικό μέσο στη χώρα, και το μοναδικό που λειτουργεί με σχετική επαγγελματικότητα. Πρώτο και κύριο, έχει αμοιβές για τους συντάκτες του. Έχει καθημερινά νέα ύλη. Έχει κανονική αρχισυνταξία. Έχει, βεβαίως, πίσω του έναν ολόκληρο όμιλο (Brainfood Εκδοτική) και ως εκ τούτου είναι το πρώτο ηλεκτρονικό μουσικό portal, με τεράστια μάλιστα διαφορά, σε επισκεψιμότητα (αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες μοναδικοί επισκέπτες ανά μήνα) και επιρροή.
Από την άλλη, έχουμε έναν στρατό μουσικών ιστοσελίδων που εμφανίστηκαν την τελευταία 15ετία. Ας επιχειρήσουμε μια πρώτη, πρόχειρη, σε αλφαβητική σειρά απαρίθμηση -κι ας συγχωρεθούμε αν ξεφεύγουν κάποια:
breakroom.gr, hiphop.gr, jazzbluesrock.gr, merlins.gr, mic.gr, mixgrill.gr, mousikesebeeries.gr, mousikogramma.gr, museekart.com, musiccorner.gr, musicfestival.gr, musicheaven.gr, musicpaper.gr, noizy.gr, ogdoo.gr, presspop.gr, rockhard.gr, rocking.gr, rockinathens.gr, rockoverdose.gr, rockrooster.gr, soundgaze.gr, tar.gr, ypogeio.gr…
Χωρίς να βάζουμε κι εκείνες που έχουν καταστεί ανενεργές (mousikorama.gr, postwave.gr, soundsgreektome.gr, thefrog.gr), ή βρίσκονται εκτός διαδικτύου πλέον (allaboutmusic.gr, e-orfeas.gr, jumpingfish.gr, mixtape.gr).
Πέρα από την «εξειδίκευση» που έχει επιλέξει το κάθε μέσο από τα προαναφερθέντα, υπάρχει ένα χαρακτηριστικό που διέπει τα περισσότερα (εξαιρείται π.χ. το Όγδοο, που είναι και εκδοτική εταιρεία). Κι αυτό είναι η ερασιτεχνική, παρεΐστικη λειτουργία τους. Η ύλη συνήθως δεν ανανεώνεται με κάποια κανονικότητα, η ποιότητα των κειμένων ποικίλλει -συχνά σε ακραίο βαθμό-, οι προτεραιότητες αλλάζουν χωρίς προειδοποίηση... Όσο για αμοιβές, ούτε κουβέντα: στην καλύτερη των περιπτώσεων, μπορεί να αμείβονται με κάποια λίγα χρήματα 1-2 άτομα από τη συντακτική ομάδα, τα οποία είναι επιφορτισμένα με έναν μεγάλο όγκο καθηκόντων.
Αποτέλεσμα αυτής της ακραία ανισοκατανεμημένης κατάστασης είναι φυσικά η μουσική ενημέρωση να χωλαίνει άσχημα. Ο μεγάλος παίχτης κάνει το παιχνίδι του χωρίς άγχος, αφού δεν μπορεί να απειληθεί η μονοκρατορία του ούτε το μεγάλο κομμάτι της διαφημιστικής πίτας που κρατάει. Κι άμα γουστάρει πετσοκόβει την υποτιθέμενη ποιότητά του (δισκοκριτικές των 1-2 παραγράφων λ.χ.) και αποκλείει ολόκληρες εκτάσεις μουσικού χώρου (π.χ. έντεχνο και άλλα ελληνικά), χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες. Οι υπόλοιποι προσπαθούν να κρατηθούν «με τα ψέματα», κάνοντας σημαία το γούστο και το κέφι τους, την τάδε ή τη δείνα ιδιαιτερότητα. Κι έτσι, ο μουσικόφιλος που θέλει να βρει αξιόλογο περιεχόμενο και να βοηθηθεί στην ανακάλυψη νέων ακουσμάτων, χάνεται σε μια μαγική εικόνα, περιδιαβαίνοντας, συχνά εις μάτην, μυριάδες ιστοτόπους, ψάχνοντας να ξεχωρίσει τι αξίζει και τι όχι, συχνά διαβάζοντας παραλλαγές δελτίων τύπου. Όσο για τον εγχώριο καλλιτέχνη, ειδικά τον νεότερο, που θέλει να επικοινωνήσει τη δουλειά του, αυτός κι αν την έχει πατήσει για τα καλά...
Και τι θα μπορούσε να γίνει δηλαδή;
Σκεφτείτε τώρα, εκείνος ο πολυδιασπασμένος ερασιτεχνικός χώρος να συνειδητοποιούσε ότι θα μπορούσε, αν έβρισκε τρόπους ζύμωσης και επικοινωνίας, να χτυπήσει τον αντίπαλον δέος. Αν, π.χ., 4-5 από τα μικρά site αποφάσιζαν να ενώσουν δυνάμεις. Να μεταφέρουν την ύλη τους σε έναν ιστότοπο, να συνασπιστούν σε μία συντακτική ομάδα, να μπουν υπό τις οδηγίες ενός προσώπου κοινής αποδοχής. Και να φτιάξουν μία ιστοσελίδα που θα συμπεριλαμβάνει όλες τις μικρές υποκατηγορίες μουσικής που παρακολουθούσε το κάθε υπο-σάιτ. Ένα μέσο που θα αγκάλιαζε περισσότερες κατηγορίες μουσικής, που θα είχε μια ομάδα 15 ατόμων με κοινούς στόχους και με διάθεση για δουλειά, θα μπορούσε πιο αποτελεσματικά να προσφέρει μουσική ενημέρωση επιπέδου.
Ή σκεφτείτε να βρισκόταν ένας επιχειρηματίας, ένας εκδότης, όχι απαραίτητα «βαρώνος», που θα σκεφτόταν «ωπ, εδώ υπάρχει ένα κενό». Που θα συνειδητοποιούσε ότι ο Χάρης Συμβουλίδης, ο άνθρωπος που από το τιμόνι του αρχισυντάκτη έφτασε το Avopolis εκεί που είναι σήμερα, βρίσκεται αυτή τη στιγμή εκτός καθηκόντων, άρα μπορεί να τον «εκμεταλλευτεί» σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Αλήθεια, τον αναζήτησε κανείς προκειμένου να επωφεληθεί από την εμπειρία του;
Αλλά ακόμα και το πιο απλό, μια συνεννόηση, ένας δίαυλος επικοινωνίας ανάμεσα σε όλες αυτές τις ιστοσελίδες, έτσι ώστε να πάψουν να κάνουν διαφήμιση με μόνο αντίτιμο μια πρόσκληση σε συναυλία ή ένα CD, θα ήταν ένα σημαντικό βήμα. Ως πότε τα γραφεία διοργάνωσης συναυλιών θα κάνουν τη δουλειά τους δωρεάν, ακόμα και εκπροσωπώντας καλλιτέχνες με τεράστιο εκτόπισμα;
Όνειρα μετ' εμποδίων
Τα παραπάνω ίσως φαντάζουν ως όνειρα θερινής νυκτός για κάποιους. Άλλοι πάλι ίσως τα βρουν πραγματιστικά. Υπάρχουν σημαντικά εμπόδια για την πραγματοποίησή τους, παρ' όλα αυτά.
Βλέπετε, όπως και ο χώρος των μουσικών, έτσι και αυτός των μουσικογραφιάδων είναι σαν ένα μικρό χωριό. Έχει τις κόντρες του, τα κουτσομπολιά του, τα σκοτεινά παρελθόντα του, τις κλίκες του. Κατοικείται από λογιών λογιών ανθρώπους, με ποικίλους χαρακτήρες. Εκτός από προσγειωμένες προσωπικότητες, θα βρείτε εκεί και συμπεριφορές «ντίβας» και κομπλεξισμούς και μπόλικη στενομυαλιά και αλεξιπτωτιστές παντός είδους. Θα ακούσετε πολλά «ξέρεις ποιος είμαι εγώ;» και «την έχω μεγαλύτερη από σένα» -συνήθως για λίστα αυτό το τελευταίο.
Στα παραπάνω συμβάλλει και η ιδιαιτερότητα του ίδιου του αντικειμένου, της μουσικής δηλαδή. Δύσκολα θα βρείτε άλλη τέχνη που να δημιουργεί, λόγω της φύσης της, τόσες διαφορετικές εμπειρίες και αντιλήψεις ανά δέκτη. Σε αυτό το χωριό, τουτέστιν, δύσκολα κάνεις... χωριό. Όπως μου είπε και ο Συμβουλίδης σε ανύποπτο χρόνο: «ο καθένας θέλει να έχει το κάστρο του». Δεν θα αναφερθώ εδώ στα περί ελληνικής διχόνοιας, γιατί δεν πιστεύω ότι είναι αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο, όμως κάπως έτσι έχουν τα πράγματα.
Αλλά ακόμα κι αν ξεπερνιούνταν οι διαφορές, οι αντιπάθειες και οι ελιτισμοί, και κάθονταν στο ίδιο τραπέζι μερικοί δυνατοί συντάκτες, θα χρειαζόταν αρκετός χρόνος μέχρι το εγχείρημά τους να αποδόσει. Κι εκεί τίθεται το ζήτημα της υπομονής και της αποφασιστικότητας. Θα έπρεπε δηλαδή να υπάρξει συνέπεια και συνέχεια, ώστε το πράγμα να αντέξει και να απλωθεί, να μαθευτεί και να συζητηθεί. Θα ήταν πολύ σημαντικό να υπάρξει μια ομάδα που θα αλληλοτροφοδοτούνταν με πείσμα, που θα είχε υπολογίσει τα εμπόδια και θα είχε προοικονομήσει. Που θα ήταν συσπειρωμένη στα social media, που δεν είχε προσωπικές ατζέντες, που θα κινητοποιούσε τον κόσμο γύρω της.
Και μετά -ή μήπως πριν;
Κι άντε και ξεπεράστηκαν όλα τα εμπόδια κι άντε και βρέθηκαν λύσεις και φτιάχτηκε μια ιστοσελίδα με πολλούς και καλούς γραφιάδες, έτοιμη να προσφέρει σωστή μουσική ενημέρωση και να καλύπτει όπως της πρέπει την εγχώρια μουσική σκηνή. Τι ακριβώς, όμως, σημαίνουν αυτά τα πράγματα; Και δεν θα έπρεπε να έχουν αποφασιστεί πριν από την οποιαδήποτε συμμαχία; Ποια είναι η «σωστή» μουσική ενημέρωση και ποιος ο κατάλληλος τρόπος να στηριχτεί η εγχώρια δημιουργία από δημοσιογραφική σκοπιά;
Μια πρώτη, σύντομη απάντηση είναι πως σίγουρα δεν σημαίνει αυτό που εννοούν ως στήριξη οι περισσότεροι Έλληνες καλλιτέχνες, οι εταιρείες, οι ατζέντηδες, και πολλοί Έλληνες μουσικογραφιάδες.
Αναμείνατε στο ακουστικό σας.
Σχετικό θέμα