Η δεκαετία που σε λίγους μήνες φτάνει στο τέλος της ξεκινά με τη βράβευση του Κινέζου μετανάστη στη Γαλλία Gao Xingjian, γνωστού για το συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο, αλλά και για τους ιδιαίτερους πίνακές του. Το 2001 ο V.S. Naipaul προσθέτει το Νόμπελ στην ήδη πλούσια συλλογή του
Κεφάλαιο 11ο - As a citizen I must ask: What is true? What is false?
Μέρος 8ο και τελευταίο!
Η δεκαετία που σε λίγους μήνες φτάνει στο τέλος της ξεκινά με τη βράβευση του Κινέζου μετανάστη στη Γαλλία Gao Xingjian, γνωστού για το συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο, αλλά και για τους ιδιαίτερους πίνακές του. Το 2001 ο V.S. Naipaul προσθέτει το Νόμπελ στην ήδη πλούσια συλλογή του και το 2002 ο Ούγγρος, εβραϊκής καταγωγής, Imre Kertesz βραβεύεται και βγάζει στο φως την ιστορία του πώς επέζησε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου βρέθηκε. Την επόμενη χρονιά σειρά έχει ο Νοτιοαφρικανός J.M. Coetzee, στόχος κουτσομπολιού για τον ιδιόρρυθμο, ασκητικό τρόπο ζωής του και το 2004 η Αυστριακή θεατρική - κυρίως - συγγραφέας Elfriede Jelinek.
Η πολυεπίπεδη καλλιτεχνική - ως θεατρικός συγγραφέας, ποιητής, ηθοποιός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος - και πολιτική δράση του μοναδικού Harold Pinter τον καθιστούν αναμφίβολα μια από τις πλέον εξέχουσες προσωπικότητες των τελευταίων δεκαετιών και δεν αφήνουν ασυγκίνητη τη σουηδική ακαδημία που του χαρίζει το Νόμπελ το 2005. Από το πρώτο του θεατρικό The Room (1957) έως το θάνατό του τον περασμένο Δεκέμβριο, υπήρξε επιδραστικότατος, αλλά και στόχος δριμείας κριτικής σε πολλές περιπτώσεις, που αφορούν κυρίως τον πολιτικό ακτιβισμό του. Μολονότι ασθενής, ήταν αποφασισμένος να παραλάβει αυτοπροσώπως το βραβείο του και για το λόγο αυτό ετοίμασε μια συγκλονιστική 46λεπτη ομιλία με τίτλο Art, Truth & Politics, εκφράζοντας μεταξύ άλλων τη διαμαρτυρία του για την αμερικανική πολιτική. Δεν κατόρθωσε να ταξιδέψει στη Στοκχόλμη λόγω των προβλημάτων υγείας του, ωστόσο έστειλε την ομιλία του βιντεοσκοπημένη. Το σχετικό κείμενο είναι από τα πλέον πολυδιαβασμένα των τελευταίων χρόνων.
Το 2006 η Τουρκία αποκτά τον πρώτο Νομπελίστα της, Orhan Pamuk, ο οποίος είναι ήδη πασίγνωστος διεθνώς, κυρίως λόγω της δίκης του από το τουρκικό κράτος, που δεν καμαρώνει ακριβώς για το τέκνο του. Μετά από δηλώσεις του σχετικά με τη γενοκτονία Κούρδων και Αρμενίων, δικάζεται και καταδικάζεται, αλλά η ευρωπαϊκή κατακραυγή δεν συμφέρει την τουρκική κυβέρνηση, ιδιαίτερα αφού της καθιστάται σαφές ότι αυτή η υπόθεση αποτελεί δοκιμασία για την ενσωμάτωσή της στην ΕΕ. Έτσι, ο Pamuk αθωώνεται και παίρνει και το Νόμπελ που η ακαδημία του χρωστά από την προηγούμενη χρονιά...
Η Doris Lessing βραβεύεται το 2007, σε ηλικία 88 ετών (!), την ίδια χρονιά με την κυκλοφορία του βιβλίου της The Cleft (ελληνικός τίτλος: Η Σχισμή). Το βιβλίο αναφέρεται σε μια αποκλειστικά θηλυκή κοινωνία στις απαρχές της ανθρωπότητας που τυχαία γεννά το πρώτο αγόρι. Το παιδί θεωρείται τέρας, αλλά σύντομα γεννιούνται κι άλλα, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας αρσενικής και μιας θηλυκής φυλής, μέσα από τις συγκρούσεις των οποίων, η συγγραφέας περνά όλη της την εμπειρία από τον πόλεμο των δύο φύλων. Τέλος, το περσινό Νόμπελ πηγαίνει στον πολυγραφότατο Γάλλο δοκιμιογράφο, μυθιστοριογράφο, διηγηματογράφο και συγγραφέα παιδικών, αλλά και ταξιδιωτικων βιβλίων, J.M.G. Le Clezio.
Η διαδικασία της βράβευσης, όπως την παρακολουθήσαμε σε αυτή τη σειρά άρθρων, στο 11ο κεφάλαιο των Σελιδο-γυρισμάτων, έχει αποτελέσει αντικείμενο αμφισβήτησης, και μάλλον όχι αδίκως. Η τάση των μελών της ακαδημίας να κινούνται στα πλαίσια της πολιτικής ορθότητας, η πασιφανής μεροληψία τους υπέρ των Σκανδιναβών συγγραφέων, η προτίμησή τους για την αγγλόφωνη λογοτεχνία, και πάνω απ' όλα η εξακολουθητική επίδοσή τους στην προσφιλή συνήθεια του lobbying προκειμένου να αποφασίσουν κάθε φορά το νικητή, σαφώς έχουν αρνητική επίδραση στην αίγλη του θεσμού. Η αποτυχία σε γενικές γραμμές να παρουσιαστούν αξιόλογοι λογοτέχνες που να μην είναι ήδη γνωστοί στο "ψαγμένο" τουλάχιστον αναγνωστικό κοινό, είναι κι αυτή αναμφισβήτητη. Έστω κι έτσι, όμως, έστω και για λάθος λόγους ή σε λάθος στιγμές, η λογοτεχνία που βρίσκεται πίσω από τα φώτα, πήρε κάποιες φορές ένα μικρό κομμάτι από την προσοχή των αναγνωστών, έστω ως υποψήφια και όχι ως βραβευμένη. Ίσως πάλι αυτή η προσοχή να οφείλεται στη μεγάλη της δύναμη και να ερχόταν ούτως ή άλλως. Ίσως όμως και όχι...
