«Σκέφτομαι αρχαία και σύγχρονη / οι εποχές θα με σκεπάσουν…»
Οι εποχές, όμως, έτσι όπως περνάνε, πεθαίνουν και αναγεννιούνται δεν σκεπάζουν τις σπουδαίες προσωπικότητες. Αντίθετα, τις αναδεικνύουν. Μια τέτοια περίπτωση είναι κι αυτή της Κατερίνας Γώγου. Γνωστή ως η οργισμένη αντισυμβατική και αντιεξουσιαστική ποιήτρια των Εξαρχείων, μα αν ψάξεις λίγο καλύτερα και δεις πίσω από τις λέξεις , αν αποτινάξεις από πάνω σου τα κλισέ και τις ταμπέλες, θα δεις ότι η Κατερίνα δεν ήταν μόνο αυτό. Ήταν - ή μάλλον είναι – ένας άνθρωπος ελεύθερος, μια ψυχή τόσο ευαίσθητη κι εύθραυστη σαν κρύσταλλο, που με την πένα της πολεμούσε καθημερινά το θάνατο και προσπαθούσε να κερδίσει την αγάπη για τη ζωή. Τη Δευτέρα 16/2 τιμήθηκε στον Σταυρό του Νότου μια σπουδαία ποιήτρια.
Ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος για την ιδέα αλλά και την υλοποίηση ενός τέτοιου αφιερώματος είναι ο Γιώργος Κορδέλλας, που υπήρξε συνοδοιπόρος της Κατερίνας. Η μουσικοθεατρική παράσταση-αφιέρωμα που φέρει τον τίτλο «Στο μυαλό είναι ο στόχος» είναι ένα ψηφιδωτό του χαρακτήρα της Κατερίνας Γώγου και παράλληλα ένας ύμνος προς αυτήν. Ύμνος, όχι σαν κι εκείνους που εκθειάζουν κολακεύοντας, μα σαν κι αυτούς που αναδεικνύουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου -με αιδώ, σύνεση κι αξιοπρέπεια- φωτίζοντας μέσα από το σκοτάδι την ομορφιά. Έχοντας παρακολουθήσει το αφιέρωμα και πέρσι, σκεφτόμουν μήπως δεν με εντυπωσιάσει τόσο πολύ. Μέγα λάθος. Ένιωσα την ίδια δύναμη, την ίδια συγκίνηση, το ίδιο ρίγος.
Πρόκειται για ένα εκπληκτικό εγχείρημα που «παντρεύει» την ποίηση με τη μουσική, την αφήγηση, το θέατρο. Η ηθοποιός Μυρτώ Αλικάκη καλείται να ενσαρκώσει την Κατερίνα Γώγου, πράγμα το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο εφόσον δεν πρόκειται για έναν πλαστό-φανταστικό χαρακτήρα, αλλά για ένα πρόσωπο αφενός υπαρκτό κι αφετέρου πολυδιάστατο. Η Μυρτώ καταφέρνει να εντυπωσιακά «μπει στο πετσί» της Κατερίνας και να αποδώσει τον χαρακτήρα της επί σκηνής. Η σύνδεση των δύο γίνεται εξαρχής, μέσα από την εικόνα- τα μαύρα ρούχα, το τσιγάρο στο ένα χέρι και το ποτήρι με το ποτό στο άλλο. Στη συνέχεια, η έντονη και τόσο εκφραστική ερμηνεία της Αλικάκη δημιουργεί ένα είδος οφθαλμαπάτης κάνοντας το μυαλό να ξεφεύγει και να πιστεύει ότι στη σκηνή βρίσκεται η ίδια η Κατερίνα αυτοπροσώπως. Έντονη και όχι υπερβολική – μεγάλη η διαφορά. Μια ερμηνεία που δεν προσπαθούσε να γίνει ούτε δακρύβρεχτη ούτε εξοργισμένη. Απογυμνωμένη από κάθε κλισέ, κι από κάθε επιτηδευμένη πρόκληση συγκίνησης. Όλα τα συναισθήματα έβγαιναν προς τα έξω τόσο αβίαστα, σαν φυσικό επακόλουθο, εν πρώτοις, της ποίησης της Κατερίνας κι εν δευτέροις της γνήσιας ερμηνείας της Αλικάκη.
Πολύ μεγάλο μερίδιο για τη συγκεκριμένη συναισθηματική μας κατάσταση είχε και η μουσική πλευρά του αφιερώματος. Στη σκηνή συνυπήρχαν ο Κώστας Χαριτάτος και η Νάνα Μπινοπούλου, που πλαισιώνονταν από την ορχήστρα των : Γιάννη Τσόλκα, Γιάννη Ζερβού, Αντώνη Τσιάπαλη και Άκη Γαβαλά. Οι φωνές των δύο ερμηνευτών έδεναν τόσο όμορφα μεταξύ τους και απέδιδαν κάθε συναίσθημα που κρύβεται πίσω απ’ τους στίχους της Κατερίνας. Αισθαντικές και εκφραστικότατες ερμηνείες, εύστοχες και άψογες. Τα τραγούδια και τα θεατροποιημένα αποσπάσματα εναλλάσσονταν και ήταν τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη μπερδεύονται αλλά να ενοποιούνται, δημιουργώντας συνοχή και συνέχεια στη ροή. Η αλληλουχία τους δεν ήταν καθόλου τυχαία και φαινόταν ξεκάθαρα το πόσο μελετημένη ήταν η διαδοχή τους. Ανάμεσα στις νότες, οι πονεμένες λέξεις. Ανάμεσα στους ήχους, οι σπαρακτικές φωνές: μιας ψυχής που δεν έλεγε να ησυχάσει, που δε δεχόταν να βυθιστεί στο λήθαργο του κόσμου. Μαζί με όλα αυτά έδενε περίτεχνα το οπτικοακουστικό υλικό στο βάθος της σκηνής, με φωτογραφίες από το αρχείο του Γιώργου Κορδέλλα και σκηνές από τις ταινίες στις οποίες έπαιξε.
Λένε πως το ταλέντο του ηθοποιού φαίνεται ακόμα περισσότερο στις στιγμές που ενώ είναι πάνω στη σκηνή, δεν παίζει. Η Μυρτώ Αλικάκη σύγκορμη κατόρθωσε και αυτό. Κατά τη διάρκεια των τραγουδιών όπου η μπάντα αναλάμβανε τα ηνία, η ίδια δεν αποσυντονιζόταν ούτε για μια στιγμή και παρέμενε συγκεντρωμένη εκεί στο ρόλο, στις σκέψεις, στο μυαλό της Γώγου. Τα μάτια της σχεδόν βουρκωμένα ζωγράφιζαν το παράπονο κι η φωνή της σχεδόν τρεμάμενη αποτύπωνε όλα της τα συναισθήματα. Ο Κώστας Χαριτάτος και η Νάνα Μπινοπούλου, όχι μόνο μας μετέφεραν με τις δυναμικές φωνές τους στην πραγματικότητα της Κατερίνας –μέσα από τις μελοποιήσεις που περιλαμβάνονται στο πολυσυμμετοχικό βιβλίο-cd «Πάνω Κάτω η Πατησίων»- αλλά αξιοποιήθηκαν και κατάλληλα σε δύο από τις πιο συγκινησιακά φορτισμένες σκηνές της παράστασης: στα ποιήματα προς τον πατέρα της και προς τη μητέρα της, αντίστοιχα. Η σκηνοθεσία του Γιώργου Κορδέλλα ήταν εξαιρετική και ευρηματική παράλληλα. Χρησιμοποίησε κάθε γωνιά της σκηνής, δημιουργώντας ένα χώρο που παρέπεμπε αμέσως στην Κατερίνα. Η πολυθρόνα, το ξύλινο γραφείο, το ποτό, τα τσιγάρα, τα γραφτά της: ήταν όλα μπροστά μας, σαν μια μικρογραφία του σπιτιού της στην οδό Τροίας.
Η Κατερίνα Γώγου πίστευε πάνω από όλα στον ίδιο τον Άνθρωπο. Και σε έναν κόσμο κυριευμένο από αδικία και αναξιοπρέπεια, την πρόδωσε η ευαισθησία της και η εύθραυστη ψυχοσύνθεσή της. «Γράφω για να μην αυτοκτονήσω…» έλεγε, μα την πρόδωσε και η γραφή που ήταν η λύτρωσή της. Η ματωμένη πένα της έγραψε το «τέλος» στις 3 Οκτωβρίου 1993, μα ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν την ξεχνούν και προσπαθούν να την κρατάνε ζωντανή στη μνήμη και την καρδιά μας. Τρανό παράδειγμα και ακράδαντη απόδειξη είναι το γεμάτο αγάπη και σεβασμό μουσικοθεατρικό αφιέρωμα «Στο μυαλό είναι ο στόχος» και όλοι οι συντελεστές της.
Θα βρίσκεται πάντα "..εδώ ή αλλού, ζωντανή ή σκοτωμένη.."
Μελοποιημένα ποιήματα (Έτσι όπως περιλαμβάνονται στο πολυσυμμετοχικό βιβλίο-cd «Πάνω Κάτω η Πατησίων- Οι όψεις της μοναξιάς της Κατερίνας Γώγου και 20 μελοποιημένα ποιήματά της» - Εκδόσεις Οδός Πανός)
-Αν καμιά φορά (Τάσος Ρωσόπουλος, Σαβίνα Γιαννάτου)
-Εμένα οι φίλοι μου (Magic De Spell, Σωκράτης Μάλαμας, Νίκος Μαϊντάς)
-Πάμε όμορφή μου (Πάνος Κατσιμίχας)
-Ετών 9 (Μάκης Σεβίλογλου, Όλια Λαζαρίδου)
-Πώς με κοιτάζει έτσι (Τάκης Γραμμένος)
-Ο συγκεκριμένος άνθρωπος (Παντελής Θεοχαρίδης)
-Α ρε σύντροφε (Νίκος Καλλίτσης, Μάρθα Φριντζήλα)
-Εδώ ή αλλού (Ματ σε 2 υφέσεις)
-Ρίζα με λένε τώρα (Βαγγέλης Μαρκαντώνης)
-Οι εποχές θα με σκεπάσουν (Κώστας Χαριτάτος, συμμετοχή Βασιλική Καρακώστα)
-Δέντρο ήμουνα (Ηλίας Λιούγκος)
-Με κόκκινο (Βάσω Αλλαγιάννη)
-Καμιά φορά (Άρης Ζαρακάς)
Ποιήματα και αποσπάσματα σε απαγγελία ή σε θεατροποιημένους μονολόγους ακούστηκαν από όλα της τα έργα:
Τρία κλικ αριστερά , Ιδιώνυμο, Απόντες, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Νόστος, Με λένε Οδύσσεια.
Οι εποχές, όμως, έτσι όπως περνάνε, πεθαίνουν και αναγεννιούνται δεν σκεπάζουν τις σπουδαίες προσωπικότητες. Αντίθετα, τις αναδεικνύουν. Μια τέτοια περίπτωση είναι κι αυτή της Κατερίνας Γώγου. Γνωστή ως η οργισμένη αντισυμβατική και αντιεξουσιαστική ποιήτρια των Εξαρχείων, μα αν ψάξεις λίγο καλύτερα και δεις πίσω από τις λέξεις , αν αποτινάξεις από πάνω σου τα κλισέ και τις ταμπέλες, θα δεις ότι η Κατερίνα δεν ήταν μόνο αυτό. Ήταν - ή μάλλον είναι – ένας άνθρωπος ελεύθερος, μια ψυχή τόσο ευαίσθητη κι εύθραυστη σαν κρύσταλλο, που με την πένα της πολεμούσε καθημερινά το θάνατο και προσπαθούσε να κερδίσει την αγάπη για τη ζωή. Τη Δευτέρα 16/2 τιμήθηκε στον Σταυρό του Νότου μια σπουδαία ποιήτρια.
Ο πλέον κατάλληλος άνθρωπος για την ιδέα αλλά και την υλοποίηση ενός τέτοιου αφιερώματος είναι ο Γιώργος Κορδέλλας, που υπήρξε συνοδοιπόρος της Κατερίνας. Η μουσικοθεατρική παράσταση-αφιέρωμα που φέρει τον τίτλο «Στο μυαλό είναι ο στόχος» είναι ένα ψηφιδωτό του χαρακτήρα της Κατερίνας Γώγου και παράλληλα ένας ύμνος προς αυτήν. Ύμνος, όχι σαν κι εκείνους που εκθειάζουν κολακεύοντας, μα σαν κι αυτούς που αναδεικνύουν όλα τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου -με αιδώ, σύνεση κι αξιοπρέπεια- φωτίζοντας μέσα από το σκοτάδι την ομορφιά. Έχοντας παρακολουθήσει το αφιέρωμα και πέρσι, σκεφτόμουν μήπως δεν με εντυπωσιάσει τόσο πολύ. Μέγα λάθος. Ένιωσα την ίδια δύναμη, την ίδια συγκίνηση, το ίδιο ρίγος.
Πρόκειται για ένα εκπληκτικό εγχείρημα που «παντρεύει» την ποίηση με τη μουσική, την αφήγηση, το θέατρο. Η ηθοποιός Μυρτώ Αλικάκη καλείται να ενσαρκώσει την Κατερίνα Γώγου, πράγμα το οποίο είναι πάρα πολύ δύσκολο εφόσον δεν πρόκειται για έναν πλαστό-φανταστικό χαρακτήρα, αλλά για ένα πρόσωπο αφενός υπαρκτό κι αφετέρου πολυδιάστατο. Η Μυρτώ καταφέρνει να εντυπωσιακά «μπει στο πετσί» της Κατερίνας και να αποδώσει τον χαρακτήρα της επί σκηνής. Η σύνδεση των δύο γίνεται εξαρχής, μέσα από την εικόνα- τα μαύρα ρούχα, το τσιγάρο στο ένα χέρι και το ποτήρι με το ποτό στο άλλο. Στη συνέχεια, η έντονη και τόσο εκφραστική ερμηνεία της Αλικάκη δημιουργεί ένα είδος οφθαλμαπάτης κάνοντας το μυαλό να ξεφεύγει και να πιστεύει ότι στη σκηνή βρίσκεται η ίδια η Κατερίνα αυτοπροσώπως. Έντονη και όχι υπερβολική – μεγάλη η διαφορά. Μια ερμηνεία που δεν προσπαθούσε να γίνει ούτε δακρύβρεχτη ούτε εξοργισμένη. Απογυμνωμένη από κάθε κλισέ, κι από κάθε επιτηδευμένη πρόκληση συγκίνησης. Όλα τα συναισθήματα έβγαιναν προς τα έξω τόσο αβίαστα, σαν φυσικό επακόλουθο, εν πρώτοις, της ποίησης της Κατερίνας κι εν δευτέροις της γνήσιας ερμηνείας της Αλικάκη.
Πολύ μεγάλο μερίδιο για τη συγκεκριμένη συναισθηματική μας κατάσταση είχε και η μουσική πλευρά του αφιερώματος. Στη σκηνή συνυπήρχαν ο Κώστας Χαριτάτος και η Νάνα Μπινοπούλου, που πλαισιώνονταν από την ορχήστρα των : Γιάννη Τσόλκα, Γιάννη Ζερβού, Αντώνη Τσιάπαλη και Άκη Γαβαλά. Οι φωνές των δύο ερμηνευτών έδεναν τόσο όμορφα μεταξύ τους και απέδιδαν κάθε συναίσθημα που κρύβεται πίσω απ’ τους στίχους της Κατερίνας. Αισθαντικές και εκφραστικότατες ερμηνείες, εύστοχες και άψογες. Τα τραγούδια και τα θεατροποιημένα αποσπάσματα εναλλάσσονταν και ήταν τοποθετημένα με τέτοιο τρόπο, ώστε να μη μπερδεύονται αλλά να ενοποιούνται, δημιουργώντας συνοχή και συνέχεια στη ροή. Η αλληλουχία τους δεν ήταν καθόλου τυχαία και φαινόταν ξεκάθαρα το πόσο μελετημένη ήταν η διαδοχή τους. Ανάμεσα στις νότες, οι πονεμένες λέξεις. Ανάμεσα στους ήχους, οι σπαρακτικές φωνές: μιας ψυχής που δεν έλεγε να ησυχάσει, που δε δεχόταν να βυθιστεί στο λήθαργο του κόσμου. Μαζί με όλα αυτά έδενε περίτεχνα το οπτικοακουστικό υλικό στο βάθος της σκηνής, με φωτογραφίες από το αρχείο του Γιώργου Κορδέλλα και σκηνές από τις ταινίες στις οποίες έπαιξε.
Λένε πως το ταλέντο του ηθοποιού φαίνεται ακόμα περισσότερο στις στιγμές που ενώ είναι πάνω στη σκηνή, δεν παίζει. Η Μυρτώ Αλικάκη σύγκορμη κατόρθωσε και αυτό. Κατά τη διάρκεια των τραγουδιών όπου η μπάντα αναλάμβανε τα ηνία, η ίδια δεν αποσυντονιζόταν ούτε για μια στιγμή και παρέμενε συγκεντρωμένη εκεί στο ρόλο, στις σκέψεις, στο μυαλό της Γώγου. Τα μάτια της σχεδόν βουρκωμένα ζωγράφιζαν το παράπονο κι η φωνή της σχεδόν τρεμάμενη αποτύπωνε όλα της τα συναισθήματα. Ο Κώστας Χαριτάτος και η Νάνα Μπινοπούλου, όχι μόνο μας μετέφεραν με τις δυναμικές φωνές τους στην πραγματικότητα της Κατερίνας –μέσα από τις μελοποιήσεις που περιλαμβάνονται στο πολυσυμμετοχικό βιβλίο-cd «Πάνω Κάτω η Πατησίων»- αλλά αξιοποιήθηκαν και κατάλληλα σε δύο από τις πιο συγκινησιακά φορτισμένες σκηνές της παράστασης: στα ποιήματα προς τον πατέρα της και προς τη μητέρα της, αντίστοιχα. Η σκηνοθεσία του Γιώργου Κορδέλλα ήταν εξαιρετική και ευρηματική παράλληλα. Χρησιμοποίησε κάθε γωνιά της σκηνής, δημιουργώντας ένα χώρο που παρέπεμπε αμέσως στην Κατερίνα. Η πολυθρόνα, το ξύλινο γραφείο, το ποτό, τα τσιγάρα, τα γραφτά της: ήταν όλα μπροστά μας, σαν μια μικρογραφία του σπιτιού της στην οδό Τροίας.
Η Κατερίνα Γώγου πίστευε πάνω από όλα στον ίδιο τον Άνθρωπο. Και σε έναν κόσμο κυριευμένο από αδικία και αναξιοπρέπεια, την πρόδωσε η ευαισθησία της και η εύθραυστη ψυχοσύνθεσή της. «Γράφω για να μην αυτοκτονήσω…» έλεγε, μα την πρόδωσε και η γραφή που ήταν η λύτρωσή της. Η ματωμένη πένα της έγραψε το «τέλος» στις 3 Οκτωβρίου 1993, μα ευτυχώς υπάρχουν άνθρωποι που δεν την ξεχνούν και προσπαθούν να την κρατάνε ζωντανή στη μνήμη και την καρδιά μας. Τρανό παράδειγμα και ακράδαντη απόδειξη είναι το γεμάτο αγάπη και σεβασμό μουσικοθεατρικό αφιέρωμα «Στο μυαλό είναι ο στόχος» και όλοι οι συντελεστές της.
Θα βρίσκεται πάντα "..εδώ ή αλλού, ζωντανή ή σκοτωμένη.."
Μελοποιημένα ποιήματα (Έτσι όπως περιλαμβάνονται στο πολυσυμμετοχικό βιβλίο-cd «Πάνω Κάτω η Πατησίων- Οι όψεις της μοναξιάς της Κατερίνας Γώγου και 20 μελοποιημένα ποιήματά της» - Εκδόσεις Οδός Πανός)
-Αν καμιά φορά (Τάσος Ρωσόπουλος, Σαβίνα Γιαννάτου)
-Εμένα οι φίλοι μου (Magic De Spell, Σωκράτης Μάλαμας, Νίκος Μαϊντάς)
-Πάμε όμορφή μου (Πάνος Κατσιμίχας)
-Ετών 9 (Μάκης Σεβίλογλου, Όλια Λαζαρίδου)
-Πώς με κοιτάζει έτσι (Τάκης Γραμμένος)
-Ο συγκεκριμένος άνθρωπος (Παντελής Θεοχαρίδης)
-Α ρε σύντροφε (Νίκος Καλλίτσης, Μάρθα Φριντζήλα)
-Εδώ ή αλλού (Ματ σε 2 υφέσεις)
-Ρίζα με λένε τώρα (Βαγγέλης Μαρκαντώνης)
-Οι εποχές θα με σκεπάσουν (Κώστας Χαριτάτος, συμμετοχή Βασιλική Καρακώστα)
-Δέντρο ήμουνα (Ηλίας Λιούγκος)
-Με κόκκινο (Βάσω Αλλαγιάννη)
-Καμιά φορά (Άρης Ζαρακάς)
Ποιήματα και αποσπάσματα σε απαγγελία ή σε θεατροποιημένους μονολόγους ακούστηκαν από όλα της τα έργα:
Τρία κλικ αριστερά , Ιδιώνυμο, Απόντες, Ο μήνας των παγωμένων σταφυλιών, Νόστος, Με λένε Οδύσσεια.
Σχετικό θέμα