«Λέτε πως κλάψατε στα έργα μου. Εγώ, όμως δεν τα έγραψα γι'αυτό. Εγώ ήθελα να πω τίμια στους ανθρώπους: Κοιταχτείτε, κοιτάξτε πόσο άσχημα και πληκτικά ζείτε όλοι σας!» || Άντον Τσέχωφ προς τον συγγραφέα Α. Σερεμπρόφ Τιχόνοφ.
Το 1861, ο τσάρος Αλέξανδρος ΙΙ εγκαινιάζει την Μεταρρύθμιση της Απελευθέρωσης, καταργώντας επί της ουσίας την δουλοπαροικία στη ρωσική αυτοκρατορία. Τριάντα χρόνια μετά, ο Άντον Τσέχωφ, εμπνεόμενος από τον φιλελεύθερο και προοδευτικό αέρα του τσαρικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος, θα γράψει τον «Θείο Βάνια». Το έργο του έμελλε να αποτυπώσει γλαφυρά όλα εκείνα τα διφορούμενα συναισθήματα και τις καταστάσεις που γέννησε η μεταρρύθμιση στη ρωσική ύπαιθρο.
Το 1861, ο τσάρος Αλέξανδρος ΙΙ εγκαινιάζει την Μεταρρύθμιση της Απελευθέρωσης, καταργώντας επί της ουσίας την δουλοπαροικία στη ρωσική αυτοκρατορία. Τριάντα χρόνια μετά, ο Άντον Τσέχωφ, εμπνεόμενος από τον φιλελεύθερο και προοδευτικό αέρα του τσαρικού μεταρρυθμιστικού προγράμματος, θα γράψει τον «Θείο Βάνια». Το έργο του έμελλε να αποτυπώσει γλαφυρά όλα εκείνα τα διφορούμενα συναισθήματα και τις καταστάσεις που γέννησε η μεταρρύθμιση στη ρωσική ύπαιθρο.
Η ιστορία του χτίζεται γύρω από το κτήμα του καθηγητή Σερεμπριακώφ (Θοδωρής Κανδυλιώτης), ο οποίος αποφασίζει να περάσει τα τελευταία χρόνια της ζωής του μαζί με τους συγγενείς της πρώην γυναίκας του. Η άφιξη του καθηγητή και της νεαρής συζύγου του, Έλενας (Θάλεια Ματίκα), θα αναστατώσουν την ήρεμη και πλήκτική ζωή της ρωσικής επαρχίας. Ο Βάνιας (Δημοσθένης Παπαδόπουλος) αντικρίζοντας το πρόσωπο της Έλενας θα δει την ζωή που έφυγε μέσα από τα χέρια του, μιας ζωής που θα θελήσει να κατακτήσει, ακόμα κι αν είναι αργά. Η ανία και η παρακμή της ρωσικής κοινωνίας κατοικεί στο κτήμα του Σερεμπριακώφ, δημιουργώντας ένα δραματικό κλίμα στη συμβίωση όλων αυτών των ανθρώπων που είναι καταδικασμένοι να ζουν δίχως να ευτυχούν.
Η ιστορία του Βάνια είναι μια κλεφτή ματιά στο ρωσικό μέλλον. Ο Τσέχωφ γράφει το 1897 για την Ρωσία σκιαγραφώντας την πολιτικοκοινωνική κατάσταση που οδηγήσε στην επανάσταση του 1917. Οι ήρωες του προμηνύουν την πολιτική αλλαγή που ακολούθησε δύο δεκαετίες αργότερα. Ο Σερεμπριακώφ αναπαριστά τον αριστοκράτη ή τον τσάρο που χαίρει της εκτίμησης και του σεβασμού των γύρω του αποκλειστικά λόγω της θέσης του. Η Έλενα είναι η αργόσχολη ρωσική αριστοκρατία που ρεμβάζει στο μπαλκόνι της, βλέποντας τις μέρες και τις εποχές ν' αλλάζουν. Στο πρόσωπο του γιατρού (Βασίλης Μπισμπίκης) συναντάμε τον ρομαντικό ιδεαλιστή που έχει πια κουραστεί να προσπαθεί να μεταβάλλει το κόσμο. Στον Βάνια βλέπουμε τον Ρώσο προ της επανάστασης. Εκείνον που ξόδεψε την ζωή και την ενέργεια του για έναν αφέντη που αποδείχτηκε μικρός σε πνεύμα και συμπεριφορά. Εκείνον τον Ρώσο που απογοητευμένος από την ζωή του επιζητά να σκοτώσει το παλιό, προτού το παλιό σκοτώσει εκείνον. Τέλος, η Σόνια (Σοφία Πανάγου) ομοιάζει με τον Ρώσο που οραματίζεται έναν ωραιότερο κόσμο που όμως δεν θα τον χαρεί, διότι είναι εκείνη που καλείται να τον χτίσει.
Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος επανήλθε φέτος στις αθηναϊκές θεατρικές σκηνές και με την ιδιότητα του ηθοποιού. Στον «Θείο Βάνια» πέραν από την δραματουργική επεξεργασία και την σκηνοθεσία που φέρουν την υπογραφή του, αναλαμβάνει ταυτόχρονα να υποδυθεί τον Βάνια, τον «κωμικοτραγικό κλόουν. Ένα παιδί που του λείπει η αγάπη», κατά τα λεγόμενα του ιδίου. Η σκηνοθετική του δουλειά, από την επιλογή των σκηνικών, της μουσικής μέχρι και τον φωτισμό, είναι από τις πλέον άρτιες που μπορεί να δει κάποιος την τρέχουσα θεατρική σεζόν.
Πριν ακόμα ξεκινήσει η παράσταση, το σκηνικό που έχει στηθεί είναι αποκαλυπτικό για τον χαρακτήρα των προσώπων αλλά και για το περιβάλλον που θα εκτυλιχθεί η ιστορία. Οι ήρωες του Τσέχωφ περιφέρονται, σκοτώνοντας την ώρα τους, σε μια ελαφρώς φωτισμένη σκηνή, γεμάτη με στοίβες από μπουκάλια αλκόολ. Το ημίφως και το αλκόολ μέλλει ν' αγκαλιάσουν το δράμα που ζουν τα κεντρικά πρόσωπα και να τονίσουν τα πάθη και τα ψυχικά τους αδιέξοδα. Ενώ η ιστορία προχωρά, ενώ οι προβληματισμοί και οι εντάσεις αναδύονται στην επιφάνεια με το δράμα να βαίνει προς την κορύφωση του, ήχουν στα αυτιά μας σύγχρονες μελωδίες χαράς. Η μουσική έρχεται σ' αντίθεση με την εικόνα που αντικρίζουμε. Οι ηθοποιοί λικνίζονται στους ρυθμούς της μουσικής μα στα πρόσωπα τους είναι αποτυπωμένη όλη η δυστυχία που βιώνουν. Χορεύουν μα πονούν, πίνουν για να μη θυμούνται. Αυτή η ολιγόλεπτη σκηνή των αντιθέσων συμπυκνώνει την ολότητα του δράματος του «Θείου Βάνια», ενώ συνάμα είναι δηλωτική της εξαιρετικής σκηνοθεσίας που έχει επιμεληθεί ο κ. Παπαδόπουλος.
Την εξαιρετική δουλειά του κ. Παπαδόπουλου από την καρέκλα του σκηνοθέτη θα ολοκληρώσει η εξίσου υπέροχη ερμηνεία του ως θείου Βάνια καθώς και οι ερμηνείες των λοιπών ηθοποιών. Οι οκτώ ηθοποιοί που βρέθηκαν επί σκηνής και κυρίως οι πέντε που υποδήθηκαν τους κεντρικούς ρόλους του έργου, Δημοσθένης Παπαδόπουλος, Θάλεια Ματίκα, Βασίλης Μπισμπίκης, Σοφία Πανάγου και Θοδωρής Κανδυλιώτης, σ' ένα θεατρικό που είναι άκρως ψυχογραφικό κατάφεραν να αποδώσουν στο σανίδι την ένταση των συναισθημάτων και το αδιέξοδο των χαρακτήρων τους. Ως κορυφαία ερμηνευτική στιγμή, αν έπρεπε να διαλεξω κάποια, θα επέλεγα τον μονόλογο της Σοφίας Πανάγου προς το τέλος της παράστασης, με τον οποίο αποτυπώνεται χαρακτηριστικά η παρακμή και η αισιοδοξία που κρύβει ταυτόχρονα ο Τσέχωφ μέσα και σ' αυτό το έργο. Μονολογεί η Σοφία Πανάγου, ως Σόνια προς τον θείο της,
«Εμείς, θείε Βάνια, θα ζήσουμε. Θα ζήσουμε πολλές μέρες, πολλές ατελείωτες νύχτες. Θα δουλέψουμε για τους άλλους. Και τώρα και στα γηρατειά μας. Δίχως σταματημό. Και σαν έρθει η ώρα μας...θα πεθάνουμε ήσυχα. Κι εκεί, πέρα απ' τον τάφο μας, θα πούμε πως βασανιστήκαμε...πως κλάψαμε πολύ κι ο Θεός θα μας σπλαχνιστεί.»
Ρίχνοντας αυλαία ο «Θείος Βάνιας» αφήνει στο κοινό μια γλυκόπικρή γεύση. Είναι τέτοια υπόθεση και το τέλος του έργου που σου δίνουν την αίσθηση που ο Τσέχωφ θα μπορούσε να δώσει ένα καλύτερο μέλλον για τους ήρωες του, αν η πρόθεση του δεν ήταν να καταδείξει το πόσο «άσχημα» και «πληκτικά» ζουν οι άνθρωποι. Από την άλλη μεριά, τα όσα διαδραματίστηκαν επί σκηνής δημιουργούν με την σειρά τους την εντύπωση οτι η ιστορία του «Θείου Βάνια» δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί καλύτερα τόσο από σκηνοθετικής όσο και από υποκριτικής άποψης.
Συντελεστές Παράστασης
Μετάφραση-Δραματουργική Επεξεργασία-Φωτισμοί-Μουσική επιμέλεια-Σκηνοθεσία: Δημοσθένης Παπαδόπουλος
Σκηνικά: Σταύρος Λίτινας
Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη
Βοηθός σκηνοθέτη: Στεφανία Βλάχου
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφιδάς
Παίζουν οι: Δημοσθένης Παπαδόπουλος, Θάλεια Ματίκα, Βασίλης Μπισμπίκης, Σοφία Πανάγου, Θοδωρής Κανδυλιώτης, Δημήτρης Καπετανάκος, Δημήτρης Διακοσάββας, Μανώλης Καζαμίας.
Πληροφορίες Παράστασης
Θέατρο Άνεσις, Λεωφόρος Κηφισίας 14
Ημέρες & Ώρες παραστάσεων: Δευτέρα & Τρίτη στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: 17€ γενική είσοδος, 14€ μειωμένο, 10€ ανέργων.
Η ιστορία του Βάνια είναι μια κλεφτή ματιά στο ρωσικό μέλλον. Ο Τσέχωφ γράφει το 1897 για την Ρωσία σκιαγραφώντας την πολιτικοκοινωνική κατάσταση που οδηγήσε στην επανάσταση του 1917. Οι ήρωες του προμηνύουν την πολιτική αλλαγή που ακολούθησε δύο δεκαετίες αργότερα. Ο Σερεμπριακώφ αναπαριστά τον αριστοκράτη ή τον τσάρο που χαίρει της εκτίμησης και του σεβασμού των γύρω του αποκλειστικά λόγω της θέσης του. Η Έλενα είναι η αργόσχολη ρωσική αριστοκρατία που ρεμβάζει στο μπαλκόνι της, βλέποντας τις μέρες και τις εποχές ν' αλλάζουν. Στο πρόσωπο του γιατρού (Βασίλης Μπισμπίκης) συναντάμε τον ρομαντικό ιδεαλιστή που έχει πια κουραστεί να προσπαθεί να μεταβάλλει το κόσμο. Στον Βάνια βλέπουμε τον Ρώσο προ της επανάστασης. Εκείνον που ξόδεψε την ζωή και την ενέργεια του για έναν αφέντη που αποδείχτηκε μικρός σε πνεύμα και συμπεριφορά. Εκείνον τον Ρώσο που απογοητευμένος από την ζωή του επιζητά να σκοτώσει το παλιό, προτού το παλιό σκοτώσει εκείνον. Τέλος, η Σόνια (Σοφία Πανάγου) ομοιάζει με τον Ρώσο που οραματίζεται έναν ωραιότερο κόσμο που όμως δεν θα τον χαρεί, διότι είναι εκείνη που καλείται να τον χτίσει.
Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος επανήλθε φέτος στις αθηναϊκές θεατρικές σκηνές και με την ιδιότητα του ηθοποιού. Στον «Θείο Βάνια» πέραν από την δραματουργική επεξεργασία και την σκηνοθεσία που φέρουν την υπογραφή του, αναλαμβάνει ταυτόχρονα να υποδυθεί τον Βάνια, τον «κωμικοτραγικό κλόουν. Ένα παιδί που του λείπει η αγάπη», κατά τα λεγόμενα του ιδίου. Η σκηνοθετική του δουλειά, από την επιλογή των σκηνικών, της μουσικής μέχρι και τον φωτισμό, είναι από τις πλέον άρτιες που μπορεί να δει κάποιος την τρέχουσα θεατρική σεζόν.
Πριν ακόμα ξεκινήσει η παράσταση, το σκηνικό που έχει στηθεί είναι αποκαλυπτικό για τον χαρακτήρα των προσώπων αλλά και για το περιβάλλον που θα εκτυλιχθεί η ιστορία. Οι ήρωες του Τσέχωφ περιφέρονται, σκοτώνοντας την ώρα τους, σε μια ελαφρώς φωτισμένη σκηνή, γεμάτη με στοίβες από μπουκάλια αλκόολ. Το ημίφως και το αλκόολ μέλλει ν' αγκαλιάσουν το δράμα που ζουν τα κεντρικά πρόσωπα και να τονίσουν τα πάθη και τα ψυχικά τους αδιέξοδα. Ενώ η ιστορία προχωρά, ενώ οι προβληματισμοί και οι εντάσεις αναδύονται στην επιφάνεια με το δράμα να βαίνει προς την κορύφωση του, ήχουν στα αυτιά μας σύγχρονες μελωδίες χαράς. Η μουσική έρχεται σ' αντίθεση με την εικόνα που αντικρίζουμε. Οι ηθοποιοί λικνίζονται στους ρυθμούς της μουσικής μα στα πρόσωπα τους είναι αποτυπωμένη όλη η δυστυχία που βιώνουν. Χορεύουν μα πονούν, πίνουν για να μη θυμούνται. Αυτή η ολιγόλεπτη σκηνή των αντιθέσων συμπυκνώνει την ολότητα του δράματος του «Θείου Βάνια», ενώ συνάμα είναι δηλωτική της εξαιρετικής σκηνοθεσίας που έχει επιμεληθεί ο κ. Παπαδόπουλος.
Την εξαιρετική δουλειά του κ. Παπαδόπουλου από την καρέκλα του σκηνοθέτη θα ολοκληρώσει η εξίσου υπέροχη ερμηνεία του ως θείου Βάνια καθώς και οι ερμηνείες των λοιπών ηθοποιών. Οι οκτώ ηθοποιοί που βρέθηκαν επί σκηνής και κυρίως οι πέντε που υποδήθηκαν τους κεντρικούς ρόλους του έργου, Δημοσθένης Παπαδόπουλος, Θάλεια Ματίκα, Βασίλης Μπισμπίκης, Σοφία Πανάγου και Θοδωρής Κανδυλιώτης, σ' ένα θεατρικό που είναι άκρως ψυχογραφικό κατάφεραν να αποδώσουν στο σανίδι την ένταση των συναισθημάτων και το αδιέξοδο των χαρακτήρων τους. Ως κορυφαία ερμηνευτική στιγμή, αν έπρεπε να διαλεξω κάποια, θα επέλεγα τον μονόλογο της Σοφίας Πανάγου προς το τέλος της παράστασης, με τον οποίο αποτυπώνεται χαρακτηριστικά η παρακμή και η αισιοδοξία που κρύβει ταυτόχρονα ο Τσέχωφ μέσα και σ' αυτό το έργο. Μονολογεί η Σοφία Πανάγου, ως Σόνια προς τον θείο της,
«Εμείς, θείε Βάνια, θα ζήσουμε. Θα ζήσουμε πολλές μέρες, πολλές ατελείωτες νύχτες. Θα δουλέψουμε για τους άλλους. Και τώρα και στα γηρατειά μας. Δίχως σταματημό. Και σαν έρθει η ώρα μας...θα πεθάνουμε ήσυχα. Κι εκεί, πέρα απ' τον τάφο μας, θα πούμε πως βασανιστήκαμε...πως κλάψαμε πολύ κι ο Θεός θα μας σπλαχνιστεί.»
Ρίχνοντας αυλαία ο «Θείος Βάνιας» αφήνει στο κοινό μια γλυκόπικρή γεύση. Είναι τέτοια υπόθεση και το τέλος του έργου που σου δίνουν την αίσθηση που ο Τσέχωφ θα μπορούσε να δώσει ένα καλύτερο μέλλον για τους ήρωες του, αν η πρόθεση του δεν ήταν να καταδείξει το πόσο «άσχημα» και «πληκτικά» ζουν οι άνθρωποι. Από την άλλη μεριά, τα όσα διαδραματίστηκαν επί σκηνής δημιουργούν με την σειρά τους την εντύπωση οτι η ιστορία του «Θείου Βάνια» δεν θα μπορούσε να παρουσιαστεί καλύτερα τόσο από σκηνοθετικής όσο και από υποκριτικής άποψης.
Συντελεστές Παράστασης
Μετάφραση-Δραματουργική Επεξεργασία-Φωτισμοί-Μουσική επιμέλεια-Σκηνοθεσία: Δημοσθένης Παπαδόπουλος
Σκηνικά: Σταύρος Λίτινας
Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη
Βοηθός σκηνοθέτη: Στεφανία Βλάχου
Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφιδάς
Παίζουν οι: Δημοσθένης Παπαδόπουλος, Θάλεια Ματίκα, Βασίλης Μπισμπίκης, Σοφία Πανάγου, Θοδωρής Κανδυλιώτης, Δημήτρης Καπετανάκος, Δημήτρης Διακοσάββας, Μανώλης Καζαμίας.
Πληροφορίες Παράστασης
Θέατρο Άνεσις, Λεωφόρος Κηφισίας 14
Ημέρες & Ώρες παραστάσεων: Δευτέρα & Τρίτη στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: 17€ γενική είσοδος, 14€ μειωμένο, 10€ ανέργων.