Δύο τελευταίες παραστάσεις έμειναν για την επιτυχημένη παράσταση του «Αίαντα» στο Από Μηχανής Θέατρο σε σκηνοθεσία του Χρήστου Σουγάρη. Ύστερα από την επιτυχία του πρώτου κύκλου παραστάσεων, το εξαιρετικά ενδιαφέρον έργο του Σοφοκλή ολοκληρώνει και τον δεύτερο κύκλο, αφήνοντάς μας με πολύ καλές εντυπώσεις, αφού ανταποκρίθηκε στις περισσότερες από τις προσδοκίες των θεατών.
Υπήρχαν σημεία που εντυπωσίασαν και σημεία που προβλημάτισαν αρκετά. Ωστόσο στο σύνολο της ήταν μία πολύ προσεγμένη παράσταση. Την ημέρα που την παρακολούθησα, ακολούθησε μία άκρως εποικοδομητική συζήτηση μεταξύ σκηνοθέτη, τριών εκ των μεταφραστών, ηθοποιών και θεατών. Συζητήθηκαν θέματα περί σύλληψης της δραματοποίησης, μεταφραστικά, φιλοσοφικά. Ήταν μια ιδιαίτερη βραδιά.
Η υπόθεση του Αίαντα:
Όπλων κρίσις. Τα όπλα πηγαίνουν στον Οδυσσέα κι ο γενναιότερος μετά τον Αχιλλέα πολεμιστής, Αίας, που δεν δίστασε να αναμετρηθεί πρόσωπο με πρόσωπο με τον Έκτορα, αισθάνεται πως αδικείται. Μίσος άκρατο τον κυριεύει τόσο για τον Οδυσσέα όσο και για τους Ατρείδες κι αποφασίζει να τους σκοτώσει. Η Αθηνά, όμως, ως θεά βοηθός του Οδυσσέα τον τρελαίνει κι έτσι εκείνος σφαγιάζει όλα τα ζωντανά του στρατοπέδου νομίζοντας πως είναι Αχαϊοί.
Όταν ο ίδιος συνέρχεται κι αντιλαμβάνεται τις πράξεις του, αισθάνεται ατιμασμένος κι από τον εαυτό του και παρά τις παραινέσεις της συζύγου του Τέκμησσας, των συντρόφων του και την παρουσία του γιού του, οδηγείται στην αυτοχειρία. Στη θέαση του νεκρού Αίαντα ο άρτι αφιχθείς αδερφός του, Τεύκρος, η Τέκμησσα, ο Ευρυσάκης και οι σύντροφοι μουδιάζουν, ενώ η άφιξη των Ατρειδών στόχο έχει να ατιμάσει ακόμη μία φορά τον νεκρό ζητώντας να μην ταφεί. Ένδειξη εξουσίας. Την ύστατη στιγμή εμφανίζεται ο Οδυσσέας, ο οποίος δίκαια ηρεμεί τα πνεύματα, ζητά να ταφεί ο Αίας και να λάβει τέλος η έχθρα. Η κρίσις ήρθε, κι αυτή τη φορά είναι δίκαια.
Όταν ο ίδιος συνέρχεται κι αντιλαμβάνεται τις πράξεις του, αισθάνεται ατιμασμένος κι από τον εαυτό του και παρά τις παραινέσεις της συζύγου του Τέκμησσας, των συντρόφων του και την παρουσία του γιού του, οδηγείται στην αυτοχειρία. Στη θέαση του νεκρού Αίαντα ο άρτι αφιχθείς αδερφός του, Τεύκρος, η Τέκμησσα, ο Ευρυσάκης και οι σύντροφοι μουδιάζουν, ενώ η άφιξη των Ατρειδών στόχο έχει να ατιμάσει ακόμη μία φορά τον νεκρό ζητώντας να μην ταφεί. Ένδειξη εξουσίας. Την ύστατη στιγμή εμφανίζεται ο Οδυσσέας, ο οποίος δίκαια ηρεμεί τα πνεύματα, ζητά να ταφεί ο Αίας και να λάβει τέλος η έχθρα. Η κρίσις ήρθε, κι αυτή τη φορά είναι δίκαια.
Κάτι πολύ ενδιαφέρον που ακούστηκε στην μετέπειτα συζήτηση και αξίζει να αναφερθεί είναι πως η ερώτηση «ποιο είναι το θέμα του Αίαντα;» δεν είναι δόκιμη. Είναι ποικίλα τα θέματα που πραγματεύεται, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους και σχηματίζουν ένα εξαιρετικά σύνθετο παζλ. Επομένως, μπορούμε να εντοπίσουμε θέματα που θίγονται,δεν μπορούμε όμως να είμαστε απόλυτοι ως προς αυτά.
Στο σκηνικό δεσπόζει το μαύρο φόντο. Δεν υπάρχουν αντικείμενα ή έπιπλα στη σκηνή, παρά μόνο δύο μικρόφωνα. Το πρώτο χρησιμοποιείται από την πανταχού παρούσα Αθηνά και το δεύτερο από τους υπόλοιπους ήρωες του έργου ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ακόμη χρησιμοποιείται και ο χώρος πίσω από τη σκηνή με ένα μέρος του οποίου έχουμε οπτική επαφή και συμβολίζει τον χώρο στρατοπέδευσης των Αχαιών, όπου σφαγιάζει τα ζωντανά.
Τα αντικείμενα που χρησιμοποιούν οι ηθοποιοί τα κρατούν οι ίδιοι. Σημαντικότερο αντικείμενο το σπαθί με το οποίο αυτοκτονεί ο Αίας. Οι ηθοποιοί που αποτελούσαν τον χορό ερμήνευσαν κι άλλους ρόλους, όπως εκείνους του Μενελάου και του Αγαμέμνονα, αλλάζοντας κάθε φορά το πανωφόρι. Τα κοστούμια παρέπεμπαν στην στρατιωτική ενδυμασία και οι αναφορές περισσότερο στην εποχή της δικτατορίας, αλλά και σε εκείνην του εμφυλίου.
Οι ερμηνείες με εξέπληξαν θετικά, καθώς είχα καιρό να παρακολουθήσω
μία παράσταση αρχαίου δράματος που τα πρόσωπα μιλούν φυσικά και όχι
επιτηδευμένα, όπως επίσης και τα συναισθήματα είναι πηγαία και όχι
βεβιασμένα. Ο μόνος επιτηδευμένος λόγος ήταν εκείνος της Νίκης Σερέτη, Αθηνάς, ακολουθώντας τις σκηνοθετικές οδηγίες. Στον ρόλο αυτόν θα αναφερθώ εκτενέστερα παρακάτω. Εντυπωσιακή ήταν η ερμηνεία του Χριστόδουλου Στυλιανού
ως Αίαντα με στιγμιαίες εναλλαγές συναισθημάτων, εκφράσεων, χρώματος
φωνής αλλά και έντασης. Απέδωσε τη μανία, την τρέλα, τη σύγχυση, την
παράκρουση με τρόπο μοναδικό κι έθεσε πάρα πολύ ψηλά τον πήχη για τις
μελλοντικές ερμηνείες του συγκεκριμένου ρόλου.
Οι ηθοποιοί που μοιράστηκαν τους ρόλους των συντρόφων πολεμιστών, του αγγελιαφόρου, του Μενελάου και του Αγαμέμνονα εύκολα μπορούσαν να προσαρμοστούν στην αλλαγή των προσώπων με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εξαιρετική ήταν η παρουσία του μικρού Ευρυσάκη, τον οποίον ενσαρκώνουν οι Ορέστης Πετούα και Άρης Παναγιώτου.
Η σκηνοθεσία ήταν ευφυής κι αυτό φαίνεται αν μη τι άλλο από τον ρόλο της Αθηνάς. Αν και ο επιτηδευμένος λόγος της ως παρουσιάστριας κάποιου τηλεπαιχνιδιού μας προβλημάτισε γιατί μας έβγαζε από το κλίμα της τραγωδίας, όπως έχουμε συνηθίσει να την παρακολουθούμε, στο σύνολό της η παρουσία της μας άρεσε. Η ίδια ήταν παρούσα καθόλη τη διάρκεια της παράστασης στη γωνία της σκηνής επισημαίνοντας έτσι την ικανότητά της ως θεάς να παρευρίσκεται παντού και πάντα και ακόμα να ρυθμίζει τι θα συμβεί την αποφράδα αυτή μέρα. Εκείνη κινεί τα νήματα και παρακολουθεί τα κατορθώματά της. Γι’ αυτό και η αυτοκτονία του Αίαντα αποδίδεται με την Αθηνά ξαπλωμένη να κρατά το ξίφος κι εκείνον να πέφτει πάνω. Η Αθηνά οδηγεί τον Αίαντα στην αυτοχειρία. Με αυτόν τον τρόπο λύνεται κι ένα πρόβλημα απόδοσης της περιγραφής της αυτοκτονίας στη σκηνή, δεδομένου ότι δεν θα μπορούσε να υπάρχει ένα ξίφος καρφωμένο κάπου, πάνω στο οποίο να πέφτει εκείνος. Αποτελεί επίσης φαλλικό στοιχείο.
Μία ακόμη ευρηματική σύλληψη ήταν να
επεμβαίνει η Αθηνά στα λόγια του Αίαντα, να τον συνοδεύει σε μερικούς
στίχους και να καταλήγει να μιλά εκείνη ως άλλος Αίας, ολοκληρώνοντας
το τμήμα του μονολόγου του.
Αυτό που ξένισε
τους θεατές ήταν ο υπερτονισμός του Αγαμέμνονα που έντονα θύμισε γνωστό
δικτάτορα. Επίσης ο Μενέλαος είχε μία μη αναγκαία υπερβολή και στοιχεία
που έβγαιναν από το ύφος της υπόλοιπης παράστασης.
Πρόκειται
για μία άκρως ενδιαφέρουσα σύλληψη, μία πολύ καλή παράσταση, χωρίς
πολλές μεταναγνώσεις που μας προσφέρει κάτι από αυτό που συμβατικά θα
λέγαμε «κλασική» απόδοση της τραγωδίας, χωρίς πολλούς νεοτερισμούς ή,
για να το θέσω καλύτερα, χωρίς άσχημους νεοτερισμούς.
Σπεύσατε!
Συντελεστές παράστασης.
Είδος: Αρχαίο Δράμα
Μετάφραση: Εν Κύκλω
Σκηνοθεσία: Χρήστος Σουγάρης
Δραματουργική επεξεργασία: Χρήστος Σουγάρης - Κατερίνα Κουτσοχερίτη
Επιστημονικός Σύμβουλος: Μενέλαος Χριστόπουλος-Πανεπιστήμιο Πατρών
Κείμενο παράστασης: Νίκη Κωνσταντίνου-Σγουρού και θίασος
Σκηνικά-Κοστούμια: Αριστοτέλης Καρανάνος – Αλεξάνδρα Σιάφκου
Μουσική: Αλέξης Κωτσόπουλος
Κίνηση: Φαίδρα Σούτου
Φωτισμοί: Άρης Τρουπάκης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Κατερίνα Κουτσοχερίτη - Μαρία Απατσίδου
Βοηθοί Σκηνογράφων-Ενδυματολόγων: Δώρα Τουρβά - Στέλιος Κοτίδης
Φωτογραφίες: Βαγγέλης Πουλής-Γιώργος Βουτσινάς
Παραγωγή: Έως ΑΜΚΕ
Επικοινωνία: Άντζυ Νομικού
Διανομή: Αθηνά: Νίκη Σερέτη, Οδυσσέας: Σεραφείμ Ράδης, Αίας: Χριστόδουλος Στυλιανού, Τέκμησσα: Ελεάνα Γεωργούλη, Άγγελος: Βασιλης Σαμούρκας, Τεύκρος: Αλέξανδρος Τούντας, Μενέλαος: Μιχάλης Μουλακάκης, Αγαμέμνων: Παναγιώτης Μαρίνος, Ευρυσάκης: Ορέστης Πετούα-Άρης Παναγιώτου, Ναύτες: Παναγιώτης Μαρίνος, Βασιλης Σαμούρκας, Μιχάλης Μουλακάκης, Αλέξανδρος Τούντας, Σεραφείμ Ράδης.
Πληροφορίες Παράστασης
Από Μηχανής Θέατρο, Ακάδημου 13, Μεταξουργείου
Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Τετάρτη 17/1 στις 21:00 & Πέμπτη 18/1 στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 12€, Μειωμένο 8€
Από Μηχανής Θέατρο, Ακάδημου 13, Μεταξουργείου
Ημέρες & Ώρες Παραστάσεων: Τετάρτη 17/1 στις 21:00 & Πέμπτη 18/1 στις 21:00
Τιμές εισιτηρίων: Κανονικό 12€, Μειωμένο 8€
Σχετικό θέμα