Η Δίκη του Κ. στο Θέατρο Πόρτα

Κάποιος θα πρέπει να είχε συκοφαντήσει τον Γιόζεφ Κ., καθώς χωρίς να έχει κάνει τίποτε κακό, ένα ωραίο πρωί συνελήφθη.
                                                         - Φράνς Κάφκα, Η Δίκη, 1925.

Ο ήρωας του Κάφκα Γιόζεφ Κ. συλλαμβάνεται ξαφνικά ένα πρωινό από τα όργανα μιας άγνωστης ανώτατης Αρχής. Οι κατηγορίες που του προσάπτονται είναι ασαφείς, ενώ ακόμα και ο ίδιος ο κατηγορούμενος αγνοεί την φύση του εγκλήματος του, εγκλήματος που ουδέποτε του γνωστοποιήθηκε. Αν και θεωρείται ένοχος, του επιτρέπεται να παραμείνει ελεύθερος και να συνεχίσει την καθημερινότητά του ωσότου δικαστεί. Με τη δίκη να πλησιάζει και το ενδεχόμενο της καταδίκης του να γίνεται ολοένα πιο ορατό, ο πρωταγωνιστής θα προσπαθήσει να εντοπίσει, ανατρέχοντας στο παρελθόν του, την αιτία της δίωξής του. Παράλληλα, θα επιδιώξει να ανακαλύψει ποιος κρύβεται πίσω από την Αρχή και με ποια αρμοδιότητα τον κατηγορεί. Τα ερωτήματα αυτά, αν και κομβικά για την εξέλιξη της υπόθεσής του, θα παραμείνουν αναπάντητα παρ’ όλες τις ενέργειες του Κ., καθώς το δαιδαλώδες γραφειοκρατικό σύστημα που συντηρεί η Αρχή θα βυθίσει τον ήρωα στο σκοτάδι και στην απελπισία.

Το ασπρόμαυρο σκηνικό του καφκικού κόσμου στήνεται στην σκηνή του θεάτρου Πόρτα. Τα σκηνικά διακρίνονται από λιτότητα, η οποία επιτρέπει στους ηθοποιούς να αναπροσαρμόζουν τον χώρο της δράσης με ευκολία και ταχύτητα. Μέσα σε λίγα λεπτά, μεταφερόμαστε από το γραφείο στο σπίτι και από εκεί στο δικαστήριο, στην τράπεζα, στον δρόμο, στα στενά της πόλης. Το ασπρόμαυρο καφκικό σύμπαν ενισχύεται από την επιλογή του σχετικά χαμηλού φωτισμού και της εναλλαγής του σκοταδιού με το φως σε ορισμένες σκηνές, όπως και από τα κουστούμια των ηθοποιών που κινούνται αποκλειστικά στις αποχρώσεις του μαύρου και του άσπρου. Ακόμα, όσον αφορά το ενδυματολογικό κομμάτι, αρκετά έξυπνη αποδεικνύεται η χρήση των προσωπείων, διότι τονίζει εμφατικά το μυστήριο που περιβάλλει την Αρχή προσδίδοντας μια επιπλέον δόση δραματικότητας στο έργο. Παράλληλα, προσδίδει μια απρόσωπη και απόμακρη αίσθηση σε κάθε μορφή εξουσίας (η οποία αντιπροσωπεύεται από την Αρχή), ενώ επίσης καλύπτει την ανθρώπινη υπόσταση των ηρώων που δεν έχουν σημασία στη ζωή ή στην εξέλιξη της υπόθεσης του Γιόσεφ Κ.



Ένας ακόμη παράγοντας που συμβάλλει στην μεταφορά των θεατών στον κόσμο του Κάφκα είναι φυσικά το θεατρικό κείμενο, που όντας βασισμένο στην Δίκη, κατορθώνει να αναδείξει πέρα από το δραματικό στοιχείο της ιστορίας του Κ. και τον κωμικό χαρακτήρα του βιβλίου. Το μαύρο χιούμορ του Κάφκα, που ενδέχεται σε ορισμένα σημεία να παραβλεφθεί λόγω της δράσης, γίνεται αντιληπτό από τον θεατή στις περισσότερες περιπτώσεις προσφέροντάς του μικρά διαλείμματα χαλάρωσης.

Το μοναδικό αρνητικό στοιχείο του κειμένου είναι η χρήση του επιφωνήματος «όου!», κάθε φορά που εμφανίζεται ένας ηθοποιός με προσωπείο επί σκηνής. Αν και είναι εμφανές πως η χρήση του εν λόγω επιφωνήματος αποσκοπεί στην αποτύπωση των συναισθημάτων έκπληξης και δέους των πρωταγωνιστών μπροστά στα όργανα της Αρχής, η τόσο συχνή του χρήση καθίσταται από ένα σημείο και μετά κουραστική. Ωστόσο, εάν παραβλέψουμε αυτό το σημείο, το διαλογικό μέρος της παράστασης είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει στους ηθοποιούς να μεταφέρουν με τις ερμηνείες τους επιτυχώς το κοινό στον κόσμο που δημιούργησε ο Κάφκα το 1925.



Ενενήντα ένα χρόνια μετά την δημιουργία του από τον Τσέχο συγγραφέα, το κατηγορητήριο του Γιόσεφ Κ. ανασυγκροτείται υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Θωμά Μοσχόπουλου στο Θέατρο Πόρτα καλώντας τους θεατές να παρακολουθήσουν το πιο σκοτεινό δικαστικό δράμα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.