Η Έμμι, είναι Γερμανίδα. Μία γλυκύτατη ηλικιωμένη κυρία, χήρα που ζει καθαρίζοντας σπίτια. Ένα βράδυ γνωρίζει υπό βροχή τον Άλι. Ο Άλι, είναι Μαροκινός. Ένας καλοσυνάτος, φιλικός άντρας που βρίσκεται στη Γερμανία για να δουλέψει ζώντας κάτω από άσχημες συνθήκες. Οι δυο τους ερωτεύονται και παντρεύονται κόντρα στα στερεότυπα της ηλικίας και της καταγωγής. Ο ρατσισμός έντονος και απάνθρωπος, μολύνει μέρα με τη μέρα τη σχέση τους. Ο φόβος τρώει τα σωθικά, αφού παραγκωνισμένοι πλέον προσπαθούν να πορευτούν και να αντιμετωπίσουν την κοινωνική κατακραυγή. Η αγάπη και η θέληση ξεπερνούν τον φόβο, όσο βαθιά κι αν έχει τρυπώσει στα σωθικά. Θα τα καταφέρουν η Έμμι και ο Αλί;
Το έργο του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ «Ο φόβος τρώει σωθικά» (Angst Essen Seele Auf) μεταφέρεται στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης σε διασκευή και σκηνοθεσία του Σίμου Κακάλα, σε μία συμπαραγωγή του Θεάτρου Τέχνης και του Θεάτρου Νέου Κόσμου.
Ένα έργο πιο επίκαιρο από ποτέ που δείχνει τις δύο όψεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς, την ανθρώπινη και φυσιολογική και την απάνθρωπη, την τρομακτική. Το έργο έρχεται να μας αφυπνίσει και να μας ταρακουνήσει, δείχνοντάς μας πως αυτό το τέρας, ο ρατσισμός, δεν έχει φύγει. Εδώ και πολλά πολλά χρόνια μας χαρίζει φόβο, φόβο που τρώει τα σωθικά μας και δεν μας αφήνει να ησυχάσουμε λεπτό.
Κάτω από μία άκρως ενδιαφέρουσα σκηνοθετική ματιά πέντε άνθρωποι δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους επί σκηνής. Η Τάνια Τσανακλίδου ενσαρκώνει την Έμμι, ενώ οι υπόλοιποι τέσσερις αλλάζουν πρόσωπα και αναπαριστούν τον περίγυρο του ζευγαριού. Το σκηνικό λιτό, μινιμαλιστικό, με μεγάλα γεωμετρικά στερεά να αλλάζουν θέση και να σχηματίζουν κάθε φορά το απαραίτητο περιβάλλον για να αναπτυχθεί η κάθε σκηνή. Τα αντικείμενα πολύ μικρά, πορσελάνινα δίνουν απλώς μια αίσθηση της εκάστοτε ενέργειας. Καταλυτικής σημασίας είναι ο φωτισμός και ο ήχος που προσδίδουν κάθε φορά στην ατμόσφαιρα την πρέπουσα συναισθηματική χροιά.
Οι ερμηνείες των ηθοποιών είναι όλες εξαιρετικές. Ο Κωστής Καλλιβρετάκης στον ρόλο του Αλί είναι απλός και δωρικός. Η Δήμητρα Κούζα, ο Κωνσταντίνος Μωραΐτης και η Ειρήνη Κότσιφα γεμάτοι ζωντάνια ενσαρκώνουν τους διαφορετικούς ρόλους με μεγάλη επιτυχία και φυσικότητα. Η ερμηνεία όμως που ξεχωρίζει είναι εκείνη της Τάνιας Τσανακλίδου.
Προσπαθώντας να είμαι όσο πιο αντικειμενική γίνεται, παρατηρώ πως ακόμη μία φορά η παρουσία της είναι άκρως επιβλητική σε έναν ρόλο ήσυχο, μελαγχολικό και βαθιά συναισθηματικό. Η φυσικότητά της προκαλεί εντύπωση. Θα επαναλάβω ό,τι είχα γράψει και πέρσι: Δεν παρακολουθούσε κανείς την Τάνια να ενσαρκώνει την Έμμι. Παρακολουθούσε την ίδια την Έμμι, την ιστορία της.
Προσπαθώντας να είμαι όσο πιο αντικειμενική γίνεται, παρατηρώ πως ακόμη μία φορά η παρουσία της είναι άκρως επιβλητική σε έναν ρόλο ήσυχο, μελαγχολικό και βαθιά συναισθηματικό. Η φυσικότητά της προκαλεί εντύπωση. Θα επαναλάβω ό,τι είχα γράψει και πέρσι: Δεν παρακολουθούσε κανείς την Τάνια να ενσαρκώνει την Έμμι. Παρακολουθούσε την ίδια την Έμμι, την ιστορία της.
Έχει την ικανότητα να αφήνει στην άκρη την Τάνια και να κουβαλά σε κάθε ρόλο τα στοιχεία της προσωπικότητάς της που την κάνουν ιδιαίτερη. Όμως δεν την προδίδουν, απορροφώνται από τον εκάστοτε ρόλο και τελικά το κράμα αυτό είναι ιδιαιτέρως γοητευτικό.
Αν και υπάρχουν πολλές χιουμοριστικές στιγμές, η ειρωνεία δεν λείπει
χωρίς, όμως, να αλλάζει τη γενικότερη αίσθηση μελαγχολίας στο έργο. Πρόκειται για ένα έργο μελαγχολικό, με στόχο να δούμε κατάματα πόσο άσχημοι μπορούμε να γίνουμε εμείς οι άνθρωποι απέναντι σε κάτι τόσο όμορφο όσο ο έρωτας μόνο επειδή δεν εκφράζεται με τον τρόπο που γνωρίζουμε ή έχουμε συνηθίσει.
Αυτό που με προβλημάτισε ήταν η αντίδραση των θεατών. Το γέλιο των περισσότερων ακουγόταν σαν να επικροτεί τα διάφορα ρατσιστικά σχόλια που γίνονταν εντελώς ειρωνικά μέσα στο έργο. Ευελπιστώ πως το κοινό γελούσε έχοντας υπόψη του το λανθάνον μήνυμα των σχολίων και ακολουθώντας την ειρωνική διάθεση του έργου απέναντι στον ρατσισμό.
Μία παράσταση που όλοι πρέπει να παρακολουθήσουμε!
Συντελεστές της παράστασης
Μετάφραση - Διασκευή - Σκηνοθεσία: Σίμος Κακάλας
Σκηνικό: Αντώνης Δαγκλίδης
Κοστούμια: Claire Bracewell
Φωτισμοί: Περικλής Μαθιέλλης
Βοηθός σκηνοθέτη: Δημήτρης Καλακίδης
Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου
Video Trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Παίζουν οι ηθοποιοί:
Τάνια Τσανακλίδου (Έμμι)
Κωστής Καλλιβρετάκης (Άλι, Γιολάντα)
Δήμητρα Κούζα (Μπάρμπαρα, Κρίστα, Πάολα, Κα Κάργκες)
Κωνσταντίνος Μωραΐτης (Κος Γκρούμπερ, Μπρούνο, Όιγκεν, Κος Ανγκερμάγερ, Φρίντα, Σερβιτόρος, Γιατρός)
Ειρήνη Κότσιφα (Χέντβιχ, Κα Έλλις, Άλμπερτ, Κα Άνγκερμάγερ, Καταρίνα)