«Ευτυχώς τα παιδιά της Ελευσίνας παίζουν ακόμα βόλους»: μια συνέντευξη με το σκηνοθέτη Χρήστο Δήμα

Ελευσίνα, είκοσι χιλιόμετρα μακρυά από το κέντρο της πρωτεύουσας. Στην εσχατιά της Δυτικής Αττικής. Πόλη ιερή κατά την αρχαιότητα. Αποτελούσε, μαζί με την Αθήνα, την Ολυμπία, τους Δελφούς και τη Δήλο, μία από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας. Σε αυτήν κατέληγε η Ιερά Οδός, με τα Ελευσίνια Μυστήρια να προσελκύουν πιστούς από όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Το όνομα της πόλης έγινε ακόμα πιο γνωστό χάρη στον μεγάλο τραγικό ποιητή Αισχύλο. Ακολούθησαν πολλοί αιώνες στη διάρκεια των οποίων η Ελευσίνα περιέπεσε σε αφάνεια.

Τόσο κοντά και ταυτόχρονα τόσο μακρυά. Ένας άλλος κόσμος.

Κάθε Σεπτέμβρη, στην περιοχή διοργανώνεται πολιτιστικό φεστιβάλ που σκοπό έχει να αναδείξει την μοναδικότητα της πόλης του Αισχύλου και των Ελευσινίων Μυστηρίων και να συνδέσει το χθες με το σήμερα.

Ο σκηνοθέτης Χρήστος Δήμας («Ταξίδι Στα Αστέρια», «Ο Μαγικός Καθρέφτης», «Νήσος», «Αμόρε Μιο»,«Οι Ακροβάτες Του Κήπου») είναι γέννημα θρέμμα της Ελευσίνας. Έζησε στην οδό Πάγκαλου, έκανε τις πρώτες βουτιές του στην παραλία του «Φονιά», είδε «Γκοτζίλα» στο θερινό σινεμά «Αύρα», έμαθε ποδήλατο στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου κι έπαιξε μπάσκετ στην ομάδα του Πανελευσινιακού (όχι στο σημερινό κλειστό, στο ανοιχτό, στα τσιμέντα). Με αφορμή τη θεατρική παράσταση «Τα Παιδιά Της Ελευσίνας Παίζουν Ακόμα Βόλους», που θα ανέβει στα πλαίσια του Φεστιβάλ στις 20 Σεπτεμβρίου στο χώρο του Παλαιού Ελαιουργείου Ελευσίνας (Κανελλοπούλου 1), της οποίας έχει την καλλιτεχνική επιμέλεια, βρεθήκαμε. Πού αλλού; Στην αγαπημένη του πόλη.

M.G.: Αλήθεια, τα παιδιά της Ελευσίνας παίζουν ακόμα βόλους;

Χ.Δ.: Ναι, αλήθεια. Κι αυτός ήταν ένας λόγος που μπήκα σε αυτήν τη διαδικασία. Τώρα είμαι 55 χρονών. Έχω παίξει βόλους. Εδώ απέναντι (μου δείχνει τον αρχαιολογικό χώρο) παίζαμε κρυφτό στα αρχαία, ανεβαίναμε στα δέντρα, με την παρέα της γειτονιάς ήμασταν «Ακροβάτες Του Κήπου» (η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του), τα γόνατά μας ήταν γρατζουνισμένα και ματωμένα από τα ποδήλατα, την μπάλα και το μπάσκετ. Κρύβαμε τις πληγές μας, μην τις δουν οι δικοί μας και τα ακούσουμε κι από πάνω. Παίζαμε αμπάριζα. Ερχόταν η άνοιξη και μετράγαμε τα παγωτά και τα μπάνια. Όλη αυτή η μνήμη που κουβαλώ είναι ο λόγος που φτιάξαμε αυτή την παράσταση. Για τα παιδιά της γειτονιάς, για τα παιδιά μιας περιοχής που «παίζουν ακόμα βόλους». Ξέρεις, υπάρχει ακόμα η αγωνία των παιδιών, εδώ στην περιοχή, να κάνουν κάτι περισσότερο από το να είναι μόνο στο σχολείο ή στο κινητό. Υπάρχει έντονη η ανάγκη για δημιουργία.

M.G.: Μίλα μου λίγο για την παράσταση.

Χ.Δ: Να πούμε ότι είναι μια μουσική παράσταση που συμμετέχουν Ελευσίνιοι καλλιτέχνες από όλα τα μουσικά είδη κι από όλες τις ηλικίες. Καλλιτέχνες της πόλης που καταθέτουν τη στιγμή τους, το ταλέντο τους, το όνειρο τους στη μουσική και την τέχνη. Είναι παιδιά της οδού Πάγκαλου, του Συνοικισμού, των Ελληνορώσων, του Λιμανιού, της Μαγούλας, του Αρχαιολογικού χώρου, που μεγάλωσαν στις σκιές των καμινάδων και με ιστορίες της αρχαίας σκουριάς, προσκαλούν τους Ελευσίνιους να τους συναντήσει σε μια παράσταση που εκτός από μουσική θα περιλαμβάνει εικόνες και ανθρώπους μιας άλλης κρυμμένης πόλης. Συμμετέχουν οι μουσικοί: Φώτης Κωνσταντόπουλος, Omega Band, Νίκος Μαυρής, Μπάμπης Τζανιδακης, Ναταλία Ρουτσολιά,Νεφέλη Μαδεμλή, Γιάννης Μπακογιάννης,Ηλίας Βαφειάδης, Στέφανος Γουναράς, Μαρία Τσουκαλά, DJ Hercules, Verdi Muzungu, η Ευρυνόμη.

Στη σκηνοθέσία ο Steve Barr, στο video art η Βίκυ Κοντολιού. Φωτογραφία ο Μπάμπης Κουρεμέτης και οι συγγραφείς Κωσταντίνος Λουκόπουλος και Βαγγέλης Γιαννίσης. Η καλλιτεχνική επιμέλεια είναι δική μου.

Ένας σοβαρός λόγος για την παράσταση είναι ότι όλοι όσοι ασχολούνται με την τέχνη στην Ελευσίνα είναι «φτυσμένοι». Επίσης, όπως εγώ ήθελα να γίνω σκηνοθέτης και οι δικοί μου με κοίταζαν περίεργα, έτσι κι εδώ, στα μέρη μας υπάρχουν πολλές καλλιτεχνικές δυνάμεις που οι δικοί τους τους βλέπουν σαν «αλαφροΐσκιωτους». Αναρωτιούνται τι θα κάνουν στην ζωή τους. Μου δίνεται η δυνατότητα να κάνω κάτι όμορφο με αυτά τα παιδιά, μια μουσική και όχι μόνο παράσταση, που θα αναδείξει τα ταλέντα τους και θα συγκεντρώσει άφθονο κόσμο και θα δουν όλοι τι πραγματικά αξίζουν. Να δώσουμε ένα στίγμα που θα κάνει κι άλλους να θέλουν να ασχοληθούν με τις τέχνες. Αυτό και μόνο: ότι ένα πιτσιρικάκι μπορεί να φανταστεί και να ονειρευτεί τον εαυτό του κάτι πέρα από «εργάτης της Χαλυβουργικής» για μένα θα είναι το ωραιότερο μου δώρο.

M.G.: Για έναν άνθρωπο, που μεγάλωσε εδώ, που πίστευε ότι θα γίνει εργάτης στη Χαλυβουργική κι έγινε τελικά σκηνοθέτης, με όλη αυτήν τη διαδρομή, είσαι ευχαριστημένος;

Χ.Δ.: Ο μπαμπάς μου ήταν εργάτης στη Χαλυβουργική κι η μαμά μου υπάλληλος σε κατάστημα ρούχων. Όταν φεύγαμε οικογενειακώς για επισκέψεις σε συγγενείς εκτός Ελευσίνας, στην Αθήνα, κάθε φορά που περνούσαμε έξω από το εργοστάσιο, η μαμά μάς έλεγε να διαβάσουμε για «να μην καταντήσουμε εργάτες σαν τον πατέρα σας» κι ο μπαμπάς μου δαγκωνόταν. Είμαι παιδί μιας λαϊκής οικογένειας. Ακόμα και όταν έρχονταν γνωστοί ηθοποιοί στο σπίτι μας για γυρίσματα (Θ. Μπαζάκα, Ν. Μεντή, Γ. Φέστα, Γ. Μαρίνος) ο πατέρας μου δεν καταλάβαινε ακριβώς το είδος της εργασίας που κάνω. Φαντάσου, όταν στο Λύκειο άρχισα να κατεβαίνω τρεις και τέσσερεις φορές την εβδομάδα για να πάω κινηματογράφο (Αττικόν, Απόλλων, Άστυ, Άστορ) στο κέντρο, νόμιζε ότι επισκεπτόμουνα οίκους ανοχής. Ήμουν ο τρελός της οικογένειας!

M.G.: Ο μη συμβατικός θα έλεγα…

Χ.Δ: Για την Ελευσίνα, εκείνη την εποχή, αυτό αντιστοιχούσε με τρελός. Κι όσο για το ευχαριστημένος που με ρώτησες, είμαι ένας χορτασμένος άνθρωπος. Έχω ζήσει όλο τον κύκλο. Και εισπρακτική επιτυχία, με 600.000 εισιτήρια και έχω βρεθεί και σε προβολή με ένα άτομο.

M.G.: Ένα! Για πές.

Χ.Δ.: Όταν προβαλλόταν η ταινία μου «Τέσσερα» στη Θεσσαλονίκη, ενώ είχε πάρει πολύ καλές κριτικές, έχω βρεθεί σε αίθουσα με ένα άτομο. Πήγα και του μίλησα μετά το τέλος της προβολής για να τον κεράσω (γέλια). Όπως σου είπα, έχω ζήσει όλο το ταξίδι. Και την επιτυχία και την αποτυχία. Αλλά δεν θα μπορούσα να με φανταστώ σε κάποια άλλη δουλειά.

M.G.: Θέατρο, Κινηματογράφος, Τηλεόραση, Συγγραφή. Πού πατάς καλύτερα ως δημιουργός;

Χ.Δ.: Το καθετί έχει τη δική του αξία. Στην τηλεόραση, για παράδειγμα, που απαιτεί έργο σε σύντομους χρόνους, πρέπει να υπάρχει μια παραγωγική εγρήγορση, που είναι εξαιρετική άσκηση. Το σινεμά έχει μια άλλη λογική, πιο δημιουργική, πιο καλλιτεχνική. Κάθε μέρα με την κάμερα μπορεί να είναι μία έκπληξη. Στο θέατρο είχα την ευτυχία να συνεργαστώ με ανθρώπους καλύτερους και πολύ πιο ταλαντούχους από εμένα. Η συγγραφή είναι ό,τι πιο βασανιστικό. Είναι το καλύτερο μου, το οποίο όμως το αποφεύγω. Θα καταφύγω στο γράψιμο μόνο όταν δεν έχω το περιθώριο να μην γράψω. Ακόμα και όταν γράφω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

M.G.: Ποιο είναι το μεγαλύτερο λάθος στην ζωή και στην πορεία σου;

Χ.Δ.: Που γύρισα Ελλάδα!

M.G: Έχεις μετανοιώσει δηλαδή;

Χ.Δ.: Δεν ξέρω, πραγματικά. Είμαι στο αεροδρόμιο και ετοιμάζομαι να φύγω στην Αμερική και σκύβει ο πατέρας να με αγκαλιάσει και μου λέει: «Χρηστάκη, ούτε στην κηδεία μου να μην έρθεις». Δεν ξέρω που μπορεί να ήμουν τώρα, αλλά σίγουρα θα είχα μια άλλη ζωή!

M.G.: Μιά ερώτηση που θα ήθελες να απαντήσεις και που ποτέ δεν έγινε;

Χ.Δ.: Αν μπορούσα να αντικαταστήσω τα «όχι» μου με «ποτέ», θα είχα μια ενδιαφέρουσα στάση ζωής!