Πριν λίγες ημέρες διάβαζα το ένθετο της Καθημερινής της Κυριακής για τις Τέχνες και τον Πολιτισμό. Ένα από τα άρθρα που ήταν στο εσωτερικό του ένθετου ήταν πραγματικά ένας θησαυρός. Το κείμενο ανήκει στο Νίκο Γ. Ξυδάκη (το δημοσιογράφο, όχι τον μουσικό) και αναφέρεται στους σύγχρονους εκφραστές της παραδοσιακής μουσικής.Έχετε παρατηρήσει ότι τα τελευταία χρόνια η παραδοσιακή μουσική έχει μπει στις ηχητικές φόρμες που χρησιμοποιούν αρκετοί γνωστοί Έλληνες καλλιτέχνες; Μάλιστα, η ανταπόκριση του κόσμου είναι μεγάλη στα τραγούδια που έχουν αρκετά "παραδοσιακά" στοιχεία.
Ο Ψαραντώνης, Γιάννης Χαρούλης, οι Χαϊνηδες, ο Ψαρογιώργης και ο Μιχάλης Τζουγανάκης βασίζονται στην Κρητική παράδοση και δημιουργούν κατά κάποιον τρόπο σύγχρονα Κρητικά παραδοσιακά τραγούδια. Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου έχει χρησιμοποιήσει μουσικές φόρμες από την παραδοσιακή μουσική της Στερεάς Ελλάδας, της Ηπείρου και της Μ. Ασίας. Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης έχει κυκλοφορήσει δίσκο με παραδοσιακά τραγούδια της Κύπρου και ο Λεωνίδας Μπαλάφας είναι εμφανές ότι έχει εισάγει στοιχεία του τσάμικου της Ηπείρου στη μουσική του.
Για σκεφτείτε το. Ο Γιάννης Χαρούλης έχει κάνει μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Ένα από τα τραγούδια του, στο οποίο γίνεται πραγματικά χαμός στις συναυλίες του, είναι το "Πάντα Θλιμμένη Χαραυγή", το οποίο είναι Κρητικό παραδοσιακό τραγούδι. Ακόμη, ποιο είναι το πιο γνωστό ίσως τραγούδι του Λ. Μπαλάφα; Ο Πλάτανος. Το έχετε ακούσει; Επιπλέον, ένα από τα τραγούδια που ζητάει ο κόσμος στις συναυλίες του Αλκίνοου είναι ο 'Άη Γιώρκης", το Κυπριακό παραδοσιακό τραγούδι.
Περισσότερα όμως για τα τραγούδια που έχουν στοιχεία της παραδοσιακής μουσικής σε άλλο άρθρο. Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε το εξαιρετικό κείμενο του Νίκου Ξυδάκη:Τζαμάροντας στην παράδοση
Του Νίκου Ξυδάκη
Πριν από μέρες έπεσα πάνω σ’ ένα βίντεο στο YouTube, εκ παραπομπής Facebook. Κωσταντής Πιστιόλης – ηπειρώτικα και τζαμαρίσματα, ο τίτλος. Ενα ερασιτεχνικό βίντεο γυρισμένο 25 Σεπτεμβρίου στην οικία του ακορντεονίστα Αλέκου Καμπουράκη, όπου είχαν μαζευτεί μουσικοί να τιμήσουν τα γενέθλια του συναδέλφου τους. Κλαρίνο και τραγούδι ο 24χρονος Κωσταντής Πιστιόλης, ακορντεόν ο οικοδεσπότης, κοντραμπάσο ο Πάνος Τσίτσικας, σαντούρια, βιολιά, μαντολίνο, κιθάρες παιδιά απόφοιτοι του Μουσικού Λυκείου Παλλήνης.
Τα 22 λεπτά του κακοφωτισμένου βίντεο αποκαλύπτουν μιαν άλλη Ελλάδα. Εγκαρδιωτική. Δεν είναι μόνο η ποιότητα της μουσικής και των μουσικών, είναι το ήθος και το αίσθημα που αναβλύζει, η δύναμη, η αισιοδοξία, ο αισθητικός και πνευματικός πλούτος. Κι είναι ένα ελπιδοφόρο μπόλιασμα της παράδοσης πάνω στον ίλιγγο του καιρού μας.
Ο Κωσταντής κατάγεται από την Κόνιτσα και έχει βγει από το Λύκειο Παλλήνης· παίζει κλαρίνο, άσκαυλο, τρομπέτα, φλάουτο, ό,τι πνευστό πέσει στα χέρια του. Τον τελευταίο καιρό συμμετέχει στο συγκρότημα του Γιάννη Χαρούλη. Επί σκηνής είναι ένας αρχαίος και υπερμοντέρνος ράστα που παίζει με όλο του το σώμα, χορεύει, τραγουδάει, δονείται σαν ροκ περφόρμερ. Αγαπημένα του τραγούδια τα δημώδη ηπειρώτικα «Ξενιτεμένα μου πουλιά», «Ποιος πλούσιος απέθανε», με τις απροσδόκητα πλούσιες αναφορές στη σημερινή συνθήκη: «Ωρέ ξενιτεμένα μου πουλιά, πω πω, στον κόσμο σκορπισμένα. Η ξενιτιά σας χαίρεται, πω πω, τα νιάτα τα γραμμένα», και «Ποιος πλούσιος απέθανε και πήρε βιος γιε μου μαζί του. Ωρέ πήρε τρεις πήχες σάβανο να ντύσει ο μαύρος το κορμί του».
Η βιρτουοζιτέ του 24χρονου Κονιτσιώτη είναι το προφανές. Το βαθύτερο είναι η αναπάντεχα δημιουργική σχέση αυτών των νέων παιδιών με την παράδοση· πώς κατορθώνουν να την κάνουν δραστική και απολύτως σύγχρονη τέχνη, να την μπολιάζουν με τον ηλεκτρισμό, τα ήθη της ροκ συναυλίας και του κλαμπ, με τη σημερινή ευαισθησία.
Ο νους τρέχει αμέσως στον Θανάση Παπακωνσταντίνου και τον Γιάννη Αγγελάκα: είναι οι δύο τραγουδοποιοί με τη μεγαλύτερη επιρροή και δημοφιλία σήμερα. Και οι δύο αναμειγνύουν διαρκώς τον ηλεκτρισμό με τα παραδοσιακά, το δημώδες με το ροκ, το λαϊκό με το μοντέρνο. Και οι δύο λατρεύονται σε μια ηλικιακή γκάμα που αρχίζει από τους τινέιτζερ και φτάνει στους εξηντάρηδες – τρεις γενιές!Είναι και οι δυο πενήντα-κάτι. Και φυσικά δεν είναι όμοιοι καλλιτεχνικά. Ο Θ.Π. έκανε καριέρα σχετικά μεγάλος· ξεκίνησε από τα λαϊκά και βαθμιαία ανοίχτηκε στον ηλεκτρικό ήχο, τις πρωτοριακές αναζητήσεις, τις σιωπές. Και πάντα με σύνθετο, δύσκολο στίχο, σμίγοντας αξεδιάλυτα δημώδεις δεκαπεντασύλλαβους με Πεσσόα («Αν είσαι μόνος, αν είσαι αδύναμος, η χαραυγή θα σε ξεκάνει»). Ο Αγγελάκας ηγείτο της σημαντικότερης ροκ μπάντας: οι Τρύπες προσφέρουν ακόμη και σήμερα ροκ μύηση στους έφηβους. Μαζί με και μετά τις Τρύπες, ο Αγγελάκας, ήδη ροκ σταρ, προσέγγισε ταυτόχρονα το ρεμπέτικο και την πρωτοπορία, κι έκανε μερικά σπουδαία λαϊκά-ποπ τραγούδια. Η «Γιορτή», το «Σιγά μην κλάψω, σιγά φοβηθώ», το «Σαράβαλο» («Ποιος κλαίει μέσα μου και μου λέει / ξύπνα δεν είναι όνειρο το χιόνι που μας καίει / η φτώχεια είναι πιο φρόνιμη αν νιώθει ότι φταίει»), είναι ολοκληρωμένες καταγραφές του κόσμου μας, μετουσιωμένες με πολυφωνικά και ροκ τραγουδίσματα, με μπαγλαμάδες και tapes. Εθνικοί ύμνοι.
Αναπόφευκτα ο νους τρέχει στους Mode Plagal, στον τζάζμαν σαξοφωνίστα Θοδωρή Ρέλλο και τον ροκ κιθαρίστα Κλέωνα Αντωνίου, όταν αναδημιούργησαν εμπνευσμένα σε τζαζ πριν από δύο δεκαετίες, «Στης πικροδάφνης τον ανθό», το στοιχειωμένο τραγούδι στο φιλμ Σπιρτόκουτο του Γ. Οικονομίδη, που άνοιξε νέους δρόμους στο ελληνικό σινεμά. Οι Mode Plagal δεν έγιναν ποτέ σταρ, αλλά η επιρροή τους παραμένει ανεπανάληπτη και η παρουσία τους διαρκώς γόνιμη. Πιο πρόσφατα, άλλοι νεότεροι, όπως οι Χαΐνηδες (σ.σ: οι Χαϊνηδες είναι το ίδιο παλιοί με τους Mode Plagal - δημιουργήθηκαν το 1990), ή ο Γιάννης Χαρούλης με τα μοναδικά φωνητικά και εκφραστικά προσόντα, συνεχίζουν αυτή την επαναπροσέγγιση της παράδοσης. Και είναι εντυπωσιακά δημοφιλείς.
Γιατί; Προσφέρουν γενεαλογία, γείωση, ρίζες, ταυτότητα. Βακχεία και όνειρο. Υπηρετούν τη βαθύτατη και διαρκή ανάγκη για μια τέχνη λαϊκή και ιστορική, υψηλή και άμεση, δραματική αλλά όχι συναισθηματολογούσα, πικρή αλλά όχι μαύρη, όπου συνυπάρχουν λυτρωτικά η αποδοχή του θανάτου και η δόξα της ζωής. Ο Θανάσης, ο Αγγελάκας, οι Mode Plagal, οι πενηντάρηδες, μαζί με τους εικοσάρηδες Xαρούλη, Πιστιόλη, τα παιδιά της Παλλήνης, προβάλλουν το σκοτεινό παρόν στο φωτεινό μέλλον.
Η φωτογραφία του εξωφύλλου ανήκει στον Κώστα Μπρουμά.