Οι συντάκτες μας σκαλίζουν τα ράφια του βίντεο κλαμπ της γειτονιάς τους ή το σκληρό τους δίσκο, ξεδιαλέγουν μια ταινία που μπορεί να προέρχεται από το μακρινό ή πρόσφατο παρελθόν, τη βλέπουν παρέα και τη συζητούν. Η στήλη προσπαθεί να συμπυκνώσει όσα νιώσαμε και σκεφτήκαμε κατά τη διάρκεια της προβολής και άλλα τόσα που πήραμε μαζί μας "φεύγοντας από την αίθουσα".
Η δεύτερη ταινία που διαλέξαμε ανάγεται χρονικά στο 1997. Σχεδόν 20 χρόνια μετά λοιπόν θυμηθήκαμε και συζητήσαμε για την ταινία επιστημονικής φαντασίας "Gattaca".
Gattaca
Έτος παραγωγής: 1997
Διάρκεια: 106'
Σκηνοθεσία: Andrew Niccol
Πρωταγωνιστούν: Ethan Hawke, Jude Law, Uma Thurman, Alan Arkin, Loren Dean
Βαθμολογία imdb: 7,8/10
Βαθμολογία mixgrill: 7.8/10
Η ταινία τοποθετείται στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, σε μια κοινωνία όπου οι συλλήψεις εμβρύων πραγματοποιούνται αποκλειστικά στο εργαστήριο, ώστε τα γονίδιά τους να καθορίζονται με στόχο τη δημιουργία "τέλειων" παιδιών. Βέβαια, το πόσο τέλεια προκύπτουν αυτά τα παιδιά παραμένει θέμα πιθανοτήτων. Με βάση το DNA τα άτομα βρίσκουν τη θέση τους και τον σκοπό τους μέσα στην κοινωνία. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Vincent (Ethan Hawke), ένα παιδί που γεννήθηκε από έρωτα με αδύναμη καρδιά και ένα δυνατό όνειρο: να ταξιδέψει στο διάστημα. Ο Vincent θα γίνει καθαριστής στα γραφεία της Gattaca, του μεγαλύτερου ομίλου που προετοιμάζει και εκτελεί διαστημικές πτήσεις, και θα βρίσκεται έτσι καθημερινά τόσο κοντά, αλλά ταυτόχρονα και τόσο μακριά από το όνειρό του. Η γνωριμία του με το Jerome Morrow (Jude Law) θα αποδειχθεί καταλυτική για την εξέλιξη της ιστορίας, ενώ στο μεταξύ θα έρθει κοντά με την επιβλητική Irene (Uma Thurman).
Στη συζήτηση συμμετείχαν οι: Ραφαήλ Αντωνιάδης, Ελένη Ζαρκάδα, Ορέστης Καζασίδης, Δημήτρης Καμπούρης, Αντωνία Κουμαντάνη, Παναγιώτα Κλεάνθους, Ηρώ Μαούνη και Ελένη Σουλιώτη.
Το "Gattaca" είναι μια ταινία μπροστά από την εποχή της, εισάγοντας νέα στοιχεία όπως ο γενοϊσμός και οι πιθανότητες. Θέτει ζητήματα που μας απασχολούν ήδη στο σήμερα, 20 χρόνια μετά, σχετικά με τη ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης. Ενώ το πρώτο μισάωρο κυλά σχετικά αργά, στη συνέχεια η δράση εντείνεται και ο θεατής δέχεται πληθώρα πληροφοριών. Ο Andrew Niccol στην πρώτη του κινηματογραφική προσπάθεια (ακολούθησε το σενάριο για το The Truman Show, η δημιουργία των S1m0ne και Lord of War κ.ά.) δημιουργεί μία ταινία δομημένη -θα μπορούσαμε να πούμε- ως μελλοντολογικό και δυστοπικό φιλμ νουάρ, με τρεις δυνατούς πρωταγωνιστές. Ο Ethan Hawke είναι πολύ καλός και δυναμικός και ο Jude Law εντυπωσιάζει σε έναν από τους πρώτους ρόλους της καριέρας του. Στη συγκεκριμένη ταινία έχει απεμπολήσει εσκεμμένα ένα μέρος της γοητείας του για να αποδοθεί καλύτερα ο ρόλος ενός ατόμου που, ενώ όλα δείχνουν πως ήταν ικανός να κατακτήσει τον κόσμο, συμβαίνει κάτι που τον κάνει να χάσει τη γη κάτω απ' τα πόδια του. Η σκηνή που προσπαθεί να ανέβει τις σκάλες είναι από τις πιο καθηλωτικές της ταινίας. Όσον αφορά την Uma Thurman, ο ρόλος της σίγουρα θα μπορούσε -αν όχι, θα έπρεπε- να είναι μεγαλύτερος. Εκείνη την εποχή η Thurman ήταν από τις ηθοποιούς που θεωρούνταν το "next big thing" του χώρου (ανεξάρτητα από το αν η μετέπειτα πορεία της επιβεβαίωσε τον χαρακτηρισμό αυτό). Η επιλογή της δεν ήταν τυχαία, αφού μπορούσε να μεταδώσει ένα class με το εκτόπισμα που διαθέτει, όπως φάνηκε και στην αμφιλεγόμενη σκηνή του bar. Ο Niccol δεν εμβάθυνε στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων. Παρότι ξένισε ορισμένους, πιστεύουμε πως δεν έγινε ακούσια, αλλά ήταν ένας τρόπος να παρουσιαστεί ο κόσμος της Gattaca ως ρομποτικός και επιφανειακός, λόγω της σε μεγάλο βαθμό απουσίας του ανθρώπινου στοιχείου.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι στην ταινία δεν είναι οι κοινωνικές τάξεις, το χρώμα ή η φυλή που αποτελούν λόγο διακρίσεων αλλά όπως χαρακτηριστικά λέχθηκε "οι διακρίσεις έχουν γίνει επιστήμη". Η ιδέα είναι μάλιστα τόσο βαθιά ριζωμένη στην κοινωνία ώστε η συνέντευξη παύει να υπάρχει ως μέσο επιλογής εργαζομένων, αλλά παρακάμπτεται μέσω της βιολογίας.
Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκονται το ποιος είναι τελικά αρμόδιος να μας υποδείξει τι θα κάνουμε στη ζωή μας και μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε. Είναι τα γονίδια; Είναι η ψυχή μας; Σίγουρα η επιστήμη μπορεί να δείξει τον δρόμο σε πολλά, όμως ο ίδιος ο άνθρωπος δεν μπορεί να μένει αμέτοχος, αφημένος στη μοίρα του. Με πολλή δουλειά και επιμονή δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει ανθρώπους να ξεπερνούν κατά πολύ τις προσδοκίες και τις πιθανότητες, παρότι "το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον". Πρωταγωνιστές στη ζωή μας είμαστε εμείς οι ίδιοι, καθώς μπορούμε να ορίσουμε τους εαυτούς μας και αξιοποιώντας αυτά που έχουμε να φτάσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Υπάρχει, άλλωστε, το λειτουργικό δικαίωμα της επιλογής ενώ ζούμε, του οποίου πρέπει να κάνουμε χρήση. Τι θα γινόταν, για παράδειγμα, αν ο πιανίστας της ταινίας που γεννήθηκε με 6 δάχτυλα, ώστε ακριβώς να γίνει σπουδαίος πιανίστας, αποφάσιζε ο ίδιος για τον εαυτό του ότι δεν του ταιριάζει αυτή η καριέρα; Σίγουρα, ωστόσο, δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε με υπερβολή την αναπόφευκτη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά να προσαρμοζόμαστε σε αυτή. Δεν είναι εξ ορισμού αρνητικό το ότι ο άνθρωπος αποτελεί μία παράμετρο στην εξέλιξη και με βάση την ηθική και συνείδησή του έχει ενεργό ρόλο σε αυτή.
Η ταινία εγείρει συζήτηση για το τι είναι άραγε το "τέλειο" και πώς ορίζεται. Μήπως κατ' ουσίαν δεν υπάρχει τέλειο, παρά μόνο κάτι που μπορεί να εκπληρώσει το σκοπό του και να έχει πρακτική εφαρμογή; Και το "τέλειο" πάντως που μνημονεύεται στην ταινία έχει κενά. "Δυστυχώς ο γιος μου δεν είναι όπως μου υποσχέθηκαν" θα πει ο γιατρός προς το τέλος της ταινίας, καταδεικνύοντας την ανυπαρξία αλάνθαστου συστήματος. Το φινάλε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία συμβολική σύζευξη ηθικής και επιστήμης που λειτουργεί εν τέλει για το καλό όλων.
Το "Gattaca" είναι μια ταινία, ενδεχομένως υποτιμημένη, σχετικά με το πάθος, την προσπάθεια και την ανθρώπινη θέληση που μπορούν να κάνουν θαύματα. Έχει ωραίες σκηνές, σκηνοθεσία και διαλόγους και υπάρχει αγωνία για την εξέλιξη της ιστορίας (αφού λαμβάνει χώρα και μια ανθρωποκτονία με άγνωστο δολοφόνο). Το soundtrack από τον Michael Nyman, υποψήφιο για Oscar και Χρυσή Σφαίρα, ταιριάζει και συγκινεί σε ορισμένες στιγμές. Αξιοσημείωτο είναι και το ντύσιμο των ηρώων που είναι μάλλον παλιομοδίτικο, μια έξυπνη επιλογή του Niccol.
Πρόκειται για μια πρωτότυπη ταινία που πάντα θα σε κάνει να σκέφτεσαι όταν την βλέπεις πως κάποιες φορές "σε κάνουν να ψάχνεις για ελαττώματα και στο τέλος μόνο αυτά βλέπεις"...
Η δεύτερη ταινία που διαλέξαμε ανάγεται χρονικά στο 1997. Σχεδόν 20 χρόνια μετά λοιπόν θυμηθήκαμε και συζητήσαμε για την ταινία επιστημονικής φαντασίας "Gattaca".
Gattaca
Έτος παραγωγής: 1997
Διάρκεια: 106'
Σκηνοθεσία: Andrew Niccol
Πρωταγωνιστούν: Ethan Hawke, Jude Law, Uma Thurman, Alan Arkin, Loren Dean
Βαθμολογία imdb: 7,8/10
Βαθμολογία mixgrill: 7.8/10
Η ταινία τοποθετείται στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, σε μια κοινωνία όπου οι συλλήψεις εμβρύων πραγματοποιούνται αποκλειστικά στο εργαστήριο, ώστε τα γονίδιά τους να καθορίζονται με στόχο τη δημιουργία "τέλειων" παιδιών. Βέβαια, το πόσο τέλεια προκύπτουν αυτά τα παιδιά παραμένει θέμα πιθανοτήτων. Με βάση το DNA τα άτομα βρίσκουν τη θέση τους και τον σκοπό τους μέσα στην κοινωνία. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας είναι ο Vincent (Ethan Hawke), ένα παιδί που γεννήθηκε από έρωτα με αδύναμη καρδιά και ένα δυνατό όνειρο: να ταξιδέψει στο διάστημα. Ο Vincent θα γίνει καθαριστής στα γραφεία της Gattaca, του μεγαλύτερου ομίλου που προετοιμάζει και εκτελεί διαστημικές πτήσεις, και θα βρίσκεται έτσι καθημερινά τόσο κοντά, αλλά ταυτόχρονα και τόσο μακριά από το όνειρό του. Η γνωριμία του με το Jerome Morrow (Jude Law) θα αποδειχθεί καταλυτική για την εξέλιξη της ιστορίας, ενώ στο μεταξύ θα έρθει κοντά με την επιβλητική Irene (Uma Thurman).
Στη συζήτηση συμμετείχαν οι: Ραφαήλ Αντωνιάδης, Ελένη Ζαρκάδα, Ορέστης Καζασίδης, Δημήτρης Καμπούρης, Αντωνία Κουμαντάνη, Παναγιώτα Κλεάνθους, Ηρώ Μαούνη και Ελένη Σουλιώτη.
Το "Gattaca" είναι μια ταινία μπροστά από την εποχή της, εισάγοντας νέα στοιχεία όπως ο γενοϊσμός και οι πιθανότητες. Θέτει ζητήματα που μας απασχολούν ήδη στο σήμερα, 20 χρόνια μετά, σχετικά με τη ραγδαία εξέλιξη της επιστήμης. Ενώ το πρώτο μισάωρο κυλά σχετικά αργά, στη συνέχεια η δράση εντείνεται και ο θεατής δέχεται πληθώρα πληροφοριών. Ο Andrew Niccol στην πρώτη του κινηματογραφική προσπάθεια (ακολούθησε το σενάριο για το The Truman Show, η δημιουργία των S1m0ne και Lord of War κ.ά.) δημιουργεί μία ταινία δομημένη -θα μπορούσαμε να πούμε- ως μελλοντολογικό και δυστοπικό φιλμ νουάρ, με τρεις δυνατούς πρωταγωνιστές. Ο Ethan Hawke είναι πολύ καλός και δυναμικός και ο Jude Law εντυπωσιάζει σε έναν από τους πρώτους ρόλους της καριέρας του. Στη συγκεκριμένη ταινία έχει απεμπολήσει εσκεμμένα ένα μέρος της γοητείας του για να αποδοθεί καλύτερα ο ρόλος ενός ατόμου που, ενώ όλα δείχνουν πως ήταν ικανός να κατακτήσει τον κόσμο, συμβαίνει κάτι που τον κάνει να χάσει τη γη κάτω απ' τα πόδια του. Η σκηνή που προσπαθεί να ανέβει τις σκάλες είναι από τις πιο καθηλωτικές της ταινίας. Όσον αφορά την Uma Thurman, ο ρόλος της σίγουρα θα μπορούσε -αν όχι, θα έπρεπε- να είναι μεγαλύτερος. Εκείνη την εποχή η Thurman ήταν από τις ηθοποιούς που θεωρούνταν το "next big thing" του χώρου (ανεξάρτητα από το αν η μετέπειτα πορεία της επιβεβαίωσε τον χαρακτηρισμό αυτό). Η επιλογή της δεν ήταν τυχαία, αφού μπορούσε να μεταδώσει ένα class με το εκτόπισμα που διαθέτει, όπως φάνηκε και στην αμφιλεγόμενη σκηνή του bar. Ο Niccol δεν εμβάθυνε στην ψυχοσύνθεση των χαρακτήρων. Παρότι ξένισε ορισμένους, πιστεύουμε πως δεν έγινε ακούσια, αλλά ήταν ένας τρόπος να παρουσιαστεί ο κόσμος της Gattaca ως ρομποτικός και επιφανειακός, λόγω της σε μεγάλο βαθμό απουσίας του ανθρώπινου στοιχείου.
Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι στην ταινία δεν είναι οι κοινωνικές τάξεις, το χρώμα ή η φυλή που αποτελούν λόγο διακρίσεων αλλά όπως χαρακτηριστικά λέχθηκε "οι διακρίσεις έχουν γίνει επιστήμη". Η ιδέα είναι μάλιστα τόσο βαθιά ριζωμένη στην κοινωνία ώστε η συνέντευξη παύει να υπάρχει ως μέσο επιλογής εργαζομένων, αλλά παρακάμπτεται μέσω της βιολογίας.
Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκονται το ποιος είναι τελικά αρμόδιος να μας υποδείξει τι θα κάνουμε στη ζωή μας και μέχρι πού μπορούμε να φτάσουμε. Είναι τα γονίδια; Είναι η ψυχή μας; Σίγουρα η επιστήμη μπορεί να δείξει τον δρόμο σε πολλά, όμως ο ίδιος ο άνθρωπος δεν μπορεί να μένει αμέτοχος, αφημένος στη μοίρα του. Με πολλή δουλειά και επιμονή δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε δει ανθρώπους να ξεπερνούν κατά πολύ τις προσδοκίες και τις πιθανότητες, παρότι "το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον". Πρωταγωνιστές στη ζωή μας είμαστε εμείς οι ίδιοι, καθώς μπορούμε να ορίσουμε τους εαυτούς μας και αξιοποιώντας αυτά που έχουμε να φτάσουμε στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Υπάρχει, άλλωστε, το λειτουργικό δικαίωμα της επιλογής ενώ ζούμε, του οποίου πρέπει να κάνουμε χρήση. Τι θα γινόταν, για παράδειγμα, αν ο πιανίστας της ταινίας που γεννήθηκε με 6 δάχτυλα, ώστε ακριβώς να γίνει σπουδαίος πιανίστας, αποφάσιζε ο ίδιος για τον εαυτό του ότι δεν του ταιριάζει αυτή η καριέρα; Σίγουρα, ωστόσο, δεν πρέπει να αντιμετωπίζουμε με υπερβολή την αναπόφευκτη φυσική εξέλιξη των πραγμάτων, αλλά να προσαρμοζόμαστε σε αυτή. Δεν είναι εξ ορισμού αρνητικό το ότι ο άνθρωπος αποτελεί μία παράμετρο στην εξέλιξη και με βάση την ηθική και συνείδησή του έχει ενεργό ρόλο σε αυτή.
Η ταινία εγείρει συζήτηση για το τι είναι άραγε το "τέλειο" και πώς ορίζεται. Μήπως κατ' ουσίαν δεν υπάρχει τέλειο, παρά μόνο κάτι που μπορεί να εκπληρώσει το σκοπό του και να έχει πρακτική εφαρμογή; Και το "τέλειο" πάντως που μνημονεύεται στην ταινία έχει κενά. "Δυστυχώς ο γιος μου δεν είναι όπως μου υποσχέθηκαν" θα πει ο γιατρός προς το τέλος της ταινίας, καταδεικνύοντας την ανυπαρξία αλάνθαστου συστήματος. Το φινάλε θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως μία συμβολική σύζευξη ηθικής και επιστήμης που λειτουργεί εν τέλει για το καλό όλων.
Το "Gattaca" είναι μια ταινία, ενδεχομένως υποτιμημένη, σχετικά με το πάθος, την προσπάθεια και την ανθρώπινη θέληση που μπορούν να κάνουν θαύματα. Έχει ωραίες σκηνές, σκηνοθεσία και διαλόγους και υπάρχει αγωνία για την εξέλιξη της ιστορίας (αφού λαμβάνει χώρα και μια ανθρωποκτονία με άγνωστο δολοφόνο). Το soundtrack από τον Michael Nyman, υποψήφιο για Oscar και Χρυσή Σφαίρα, ταιριάζει και συγκινεί σε ορισμένες στιγμές. Αξιοσημείωτο είναι και το ντύσιμο των ηρώων που είναι μάλλον παλιομοδίτικο, μια έξυπνη επιλογή του Niccol.
Πρόκειται για μια πρωτότυπη ταινία που πάντα θα σε κάνει να σκέφτεσαι όταν την βλέπεις πως κάποιες φορές "σε κάνουν να ψάχνεις για ελαττώματα και στο τέλος μόνο αυτά βλέπεις"...