"The Favourite": Ποια θα κερδίσει τη Βασίλισσα;

Ο κινηματογράφος δεν είναι μάθημα ιστορίας

Και οι τρεις ήταν υπέροχες
Οι τρεις πρωταγωνίστριες είναι –κατά σειρά εμφανίσεως στο άρθρο– η Olivia Colman, η Rachel Weisz και η Emma Stone. Η Colman και η Weisz έχουν συνεργαστεί με τον Λάνθιμο και στον «Αστακό», ενώ η Emma Stone, η μοναδική Αμερικανίδα του καστ, είχε επιλεγεί ήδη δύο χρόνια πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι και οι τρεις είναι εξαιρετικές στους ρόλους τους. Δεν μπήκαν απλώς στο πετσί των χαρακτήρων που ενσαρκώνουν· έγιναν οι χαρακτήρες τους. Η Olivia ένας ασβός, η Rachel ένα γεράκι και η Emma ένας χαμαιλέοντας. Είναι τόσο σημαντικό να βλέπεις γυναίκες σε ρόλους διαφορετικούς από πιστές Πηνελόπες, femmes fatales και διακοσμητικά λαμπατέρ. Ο Λάνθιμος και ο McNamara μεταμόρφωσαν ένα αξιοσημείωτο ιστορικό στιγμιότυπο σε ένα απολαυστικό μάθημα σκακιού, στο οποίο γυναίκες κινούν τα πιόνια, ενώ άνδρες χαριεντίζονται.
Η πρώτη ταινία εποχής που σκηνοθετεί ο Λάνθιμος, γυρίστηκε ως επί το πλείστον στο Hatfield House, στα περίχωρα του Λονδίνου. Μάλιστα το συγκεκριμένο μέγαρο (ή κάστρο, αν προτιμάτε) χρησιμοποιείται και από τη σειρά του Netflix "The Crown", στην οποία πλέον θα πρωταγωνιστεί η Olivia Colman, αντικαθιστώντας από την τρίτη σεζόν την Claire Foy στο ρόλο της Βασίλισσας Ελισάβετ Β΄. Το "The Favourite" είναι γυρισμένο σε αναλογικό φιλμ, ακριβώς όπως η αμέσως προηγούμενή του ταινία («Ο θάνατος του ιερού ελαφιού»), αποδεικνύοντας ότι το ψηφιακό πέρασμά του με τις «Άλπεις» και τον «Αστακό» αποτέλεσε παρένθεση. Στην φωτογραφία κυριαρχεί το άσπρο, το μαύρο και το χρυσό, καθώς τα γυρίσματα έγιναν με φυσικό φωτισμό και υπό το φως των κεριών και της φωτιάς. Ακόμα και τα φορέματα των γυναικών ακολουθούν την ασπρόμαυρη παλέτα, γεγονός που με βάζει στον πειρασμό να φανταστώ πόσο πολύ θα ταίριαζε η ασπρόμαυρη φωτογραφία.
Κάπου θα βρισκόταν όμως ένας –τουλάχιστον– πειραματισμός, καθώς ταινία χωρίς πειραματισμό είναι μια ευκαιρία χαμένη. Εν προκειμένω, λοιπόν, ο κινηματογραφιστής Robbie Ryan χρησιμοποιεί αρκετά τον ευρυγώνιο φακό 10mm, τον οποίο ο Λάνθιμος έχει δοκιμάσει και στο παρελθόν. Ο συγκεκριμένος φακός τονίζει τα αχανή δωμάτια και τους μακρείς διαδρόμους του παλατιού και εξυπηρετεί την κινηματογράφηση της δράσης στις λιγοστές εξωτερικές λήψεις (όπως για παράδειγμα στο ερωτικό κυνηγητό της Άμπιγκεϊλ και του βαρόνου μνηστήρα της, που τόσο ταιριαστά παραπέμπει στην «Ευδοκία» του Αλέξη Δαμιανού). Ο Λάνθιμος, όμως, προχωρά ένα βήμα παραπέρα, πειραματιζόμενος και με έναν υπερευρυγώνιο φακό (fisheye) 6mm. Οι συγκεκριμένες λήψεις παρουσιάζουν έντονη παραμόρφωση (distortion) και κρίνονται μάλλον αποτυχημένες, έστω και αν διαρκούν για ελάχιστα δευτερόλεπτα και δεν εξυπηρετούν κάποια οργανική λειτουργία στην ταινία. Αξίζει να αναφέρουμε ότι το εφέ της οπτικής παραμόρφωσης μέσω κυρτών καθρεφτών (το οποίο παρουσιάζεται και στους υπερευρυγώνιους φακούς) συναντάται στη ζωγραφική της Αναγέννησης, οπότε δεν είναι εντελώς αναχρονιστικό για την εποχή στην οποία διαδραματίζεται η ταινία. Χαρακτηριστικά παραδείγματα μπορείτε να βρείτε στα έργα του van Eyck, Botticelli, και του Parmigianino.

Το μοντάζ μιας ταινίας γυρισμένης σε φιλμ είναι πάντοτε μια ιδιαίτερα απαιτητική διαδικασία. Ο Γιώργος Μαυροψαρίδης, πρώτος Έλληνας που λαμβάνει υποψηφιότητα για Όσκαρ Μοντάζ, αποδίδει μια λεπτοδουλεμένη και συνεκτική αφήγηση, με ένα απογειωτικό τελευταίο μισάωρο, στο οποίο –ευτυχώς– δεν βρήκαν θέση οι οπτικοί πειραματισμοί. Το ηχητικό τοπίο που χτίζει ο Johnnie Burn, στην τρίτη του συνεργασία με τον Λάνθιμο, βασίζεται σε κλασσικές και σύγχρονες μουσικές, καθώς και μια πληθώρα φυσικών ήχων, όπως ακριβώς περιμένουμε σε ένα παλάτι με κατανυκτική ατμόσφαιρα. Μια βιόλα που μπλέκει με τον άνεμο που φυσά μέσα από το τζάκι θυμίζει κάτι από "Birdman" και "Dunkirk".

Ο Γιώργος Λάνθιμος ευνοούμενος της Ακαδημίας