Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι των φετινών Όσκαρ, που δε χρειαζόταν κανένας

Τα βραβεία Oscar δόθηκαν χθες τα ξημερώματα ώρα Ελλάδος και πλέον η κινηματογραφική σεζόν μπορεί να λήξει επισήμως. Ομολογώ ότι αυτή η λήξη έρχεται με κάποια ανακούφιση, καθώς εν μέσω πανδημίας δεν υπήρχε μεγάλο κέφι για ταινίες και βραβεία. Από την άλλη, από τις ίδιες τις τελετές των βραβείων απουσίαζε όχι μόνο η «αίγλη» προηγούμενων ετών – αυτή έχει διά παντός χαθεί – αλλά και το ενδιαφέρον των κινηματογραφόφιλων. Ελάχιστες ταινίες για ποπ κορν κυκλοφόρησαν και οι πιστοί τους τις κατανάλωσαν κατά κανόνα σε μοναχικές ή έστω παρεΐστικες σπιτικές προβολές. Από την άλλη, το κοινό των arthouse έχει μεν πρόσβαση σε περισσότερες ταινίες στις πλατφόρμες streaming – παρότι αυτό μάλλον αποτελεί ένα παράπλευρο όφελος της πανδημίας που θα χαθεί με το πέρας της – αλλά έχει από καιρό απαξιώσει τα βραβεία ως δείκτη αξιολόγησης ταινιών.

Μέσα σε αυτό το κλίμα, ποιος άραγε χρειαζόταν τα Oscars φέτος; Σίγουρα όχι το κοινό. Αφήνοντας, λοιπόν, το κοινό κατά μέρους, πάμε να σκουπίσουμε τα απόνερα των Oscars, καταγράφοντας στατιστικά, εκπλήξεις και απορίες. Όπως κάθε χρονιά, η κατανομή των βραβείων επιδέχεται πολλαπλών αναγνώσεων, ανάλογα με την προσέγγιση και την πρόθεση. Θεωρώ ότι και τα δύο γίνονται ξεκάθαρα στα σημεία που ακολουθούν.

Τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας πήγαν στο "Nomadland", που έγινε έτσι η δεύτερη σερί ταινία που αποσπά αυτό το διπλό βραβείο αφού είχε βραβευτεί σε μεγάλο φεστιβάλ (εν προκειμένω στη Βενετία). Πέρσι, το διπλό βραβείο πήγε στο "Parasite", που είχε κερδίσει στις Κάννες.

Για το "Nomadland" έχω εκφράσει τους προβληματισμούς μου σε πρόσφατο άρθρο. Η βράβευσή του ως Καλύτερη Ταινία δεν εκπλήσσει, καθώς είχε δημιουργήσει ρεύμα τους τελευταίους μήνες. Πίσω από τη διανομή του βρίσκεται η Disney μέσω της Searchlight Pictures, που βρήκε μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να μπει σφήνα στα απατηλά όνειρα του Netflix για μονοπώλιο στο online streaming.

Ήταν το "Nomadland" η καλύτερη ταινία της χρονιάς; Αν προσπαθήσω να αφήσω στην άκρη την υποκειμενική μου άποψη, ίσως ναι. Αποτελεί σίγουρα μια νίκη για το σινεμά του δημιουργού και του οράματος – έστω κι αν αυτό είναι διαστρεβλωμένο – πάνω από το θέαμα. Ωστόσο, κοιτάζοντας τις συνυποψηφιότητες, αποτελεί μια ξεκάθαρη ήττα του πολιτικού σινεμά ("The Trial of the Chicago 7" και "Judas and the Black Messiah").

Στην πρώτη της παρουσία στα Oscars, η Chloé Zhao κατάφερε να αποσπάσει δύο βραβεία, ως παραγωγός και σκηνοθέτης. Για τα στατιστικά, το βραβείο σκηνοθεσίας έχει ιδιαίτερο βάρος, καθώς η Zhao έγινε μόλις η δεύτερη γυναίκα που το κερδίζει. Είχε προηγηθεί η Kathryn Bigelow το 2010, η οποία επίσης είχε κερδίσει και το βραβείο Καλύτερης Ταινίας ως παραγωγός. Ένα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι οι γυναίκες σκηνοθέτιδες κερδίζουν σπανιώς μεν, αλλά τουλάχιστον κερδίζουν διπλά. Επίσης, η Zhao έγινε η πρώτη μη λευκή γυναίκα που έλαβε υποψηφιότητα και προφανώς που κερδίζει το βραβείο σκηνοθεσίας. Το συγκεκριμένο γεγονός αποτελεί θεωρητικά μια ένδειξη ενσωμάτωσης των γυναικών και των μη λευκών στη βιομηχανία των Oscars. Παρότι διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, ας το κρατήσουμε για παρακάτω.

Με αυτή της τη βράβευση η Frances McDormand φτάνει στα τρία Oscars Α' Γυναικείου Ρόλου, πίσω μόνο από την Katharine Hepburn που έχει τέσσερα.

Ο Anthony Hopkins με το δεύτερο Oscar Α' Ανδρικού Ρόλου (μετά από τη θρυλική «Σιωπή των Αμνών») στα 83 του γίνεται ο γηραιότερος ηθοποιός που κερδίζει βραβείο ερμηνείας. Το προηγούμενο ρεκόρ κρατούσε ο Christopher Plummer που είχε κερδίσει Oscar Β' Ανδρικού Ρόλου στα 82 του για το "Beginners".

Στον Α' Ανδρικό Ρόλο σημειώθηκε η μεγαλύτερη έκπληξη της βραδιάς, καθώς πολλοί περίμεναν τη σίγουρη βράβευση του Chadwick Boseman για τη συγκλονιστική τελευταία ερμηνεία της ζωής του. Περισσότερα για αυτό το σημείο παρακάτω.

Και αφού μοιράστηκαν τα Oscars των πρώτων ρόλων σε λευκούς καταξιωμένους ηθοποιούς, ήρθε η ώρα να δείξουμε τον πολυσυλλεκτικό χαρακτήρα μας, δίνοντας τα βραβεία δεύτερων ρόλων σε μια ηλικιωμένη Κορεάτισσα (Young Yuh-jung) και έναν φέρελπι μαύρο (Daniel Kaluuya). Και πριν αναφωνήσει κάποιος ότι στους πρώτους ρόλους δεν υπήρχαν άλλες επιλογές, απλώς σημειώνω ότι πέρα από τον Chadwick Boseman, υπήρχαν ακόμη υποψηφιότητες για τις μαύρες Viola Davis και Andra Day στον Α' Γυναικείο Ρόλο, ενώ στον Α' Ανδρικό Ρόλο βρίσκονταν ακόμα ο κορεάτικης καταγωγής Steven Yeun και ο Riz Ahmed, που έγινε ο πρώτος μουσουλμάνος υποψήφιος στη συγκεκριμένη κατηγορία.

Οπότε, αν μεταφράσουμε το βραβείο της Zhao ως ένδειξη ένταξης και ενσωμάτωσης, πώς ακριβώς πρέπει να ερμηνεύσουμε τα βραβεία ρόλων; Αφήνεται στην κρίση σας.

Σε περίπτωση που χρειαστείτε βοήθεια, ένα επιπλέον στοιχείο από τα περσινά βραβεία είναι ότι η κορεάτικη ταινία που σάρωσε τα βραβεία ("Parasite") δεν έλαβε ούτε καν υποψηφιότητα για τα βραβεία ερμηνείας.

Εκτός από τον μοναδικό λόγο για να πανηγυρίζω, η βράβευση της Emerald Fennell στο Πρωτότυπο Σενάριο για το "Promising Young Woman" είναι μόλις η 20ή βράβευση γυναίκας στις κατηγορίες σεναρίου από την έναρξη του θεσμού. Ποσοστό οριακά πάνω από 10% με την πιο μετριοπαθή αριθμητική. Η προηγούμενη γυναικεία βράβευση για Πρωτότυπο Σενάριο ήταν στη Diablo Cody για το "Juno" το 2008, ενώ για Διασκευασμένο Σενάριο στη Diana Ossana για το "Brokeback Mountain" το 2006.

Η Disney/Pixar είχε διπλή υποψηφιότητα για Καλύτερη Ταινία Κινουμένων Σχεδίων, αλλά θα μου επιτρέψετε την άποψη ότι έπρεπε να κερδίσει με το "Onward" και όχι με το "Soul", το οποίο, ωστόσο, εμπλουτίζει τη συζήτηση περί ένταξης, καθώς έγινε το πρώτο animation με μαύρο πρωταγωνιστή που βραβεύεται.

Το 2020 η H.E.R. έγραψε το soundtrack του κινήματος Black Lives Matter που ανακηρύχθηκε Τραγούδι της Χρονιάς στα Grammys. Φέτος βραβεύτηκε για το (εξαιρετικό) τραγούδι της "Fight For You" σε μια ταινία για τους Μαύρους Πάνθηρες ("Judas and the Black Messiah").

Οι δύο υποψηφιότητες ελληνικής καταγωγής με τον Φαίδονα Παπαμιχαήλ για Φωτογραφία στο "The Trial of the Chicago 7" και τον Γιώργο Λαμπρινό για Μοντάζ στο "The Father" δεν οδήγησαν σε κάποια βράβευση. Ωστόσο, δείχνουν ξεκάθαρα την αναγνώριση της δουλειάς των επαγγελματιών του χώρου. Δεν είναι μονάχα ο Λάνθιμος που «προβάλλει την Ελλάδα στο εξωτερικό».

Πλέον είναι επίσημο. To "Mank" κέρδισε περισσότερα Όσκαρ από τον «Πολίτη Κέιν». Και γενικά, οι ταινίες που αναφέρονται στον Orson Welles έχουν κερδίσει περισσότερα Όσκαρ από όσα κέρδισε ο ίδιος για το έργο του. Το δες, το 'παιξες;

Το 2020 το Netflix είχε μόλις δύο βραβεία σε 24 υποψηφιότητες, συμπληρώνοντας ένα διαχρονικό σκορ 8/54 από το 2014.

Φέτος κατόρθωσε να βελτιώσει το ποσοστό του, με επτά βραβεία σε 35 υποψηφιότητες, ήτοι 20%. Σε σύνολο βραβείων ακολούθησε η Disney με πέντε (σε οχτώ υποψηφιότητες), ενώ η Amazon έλαβε μόνο δύο βραβεία από τις δώδεκα υποψηφιότητές της (αν και μπορώ να ισχυριστώ ότι βραβεύτηκε και εμμέσως λόγω "Nomadland").

Για να επιστρέψουμε στο Netflix, φαίνεται ότι καθώς καθιερώνεται η αναγκαιότητα που γίνεται λατρεία του streaming, καθιερώνεται και το Netflix στις συνειδήσεις των μελών της Ακαδημίας, έχοντας πείσει ακόμα και τους πιο δύσπιστους που ήθελαν (ορισμένοι το θέλουν ακόμα) να αποκλείονται από τα Oscars ταινίες που δεν κυκλοφορούν στις αίθουσες. Η πανδημία, άλλωστε, δεν άφησε πολλά περιθώρια, τουλάχιστον για φέτος.

Αυτό που προβληματίζει είναι η οσκαρική στρατηγική του Netflix. Έχει αποδειχθεί ότι η πλατφόρμα ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για τη δυναμική και την αναγνώριση που μπορούν να αποκτήσουν οι ταινίες της μέσω των βραβείων. Ωστόσο, ακόμα δεν έχει βρει την συνταγή της επιτυχίας. Πέρσι κατέβηκε στη μάχη με το θωρηκτό που λέγεται Martin Scorcese και τα βραβεία Καλύτερης Ταινίας και Σκηνοθεσίας κατέληξαν στη Νότια Κορέα. Φέτος δοκίμασε με δύο θεματικές που διαχρονικά λατρεύονται στα Oscars: την αυτοαναφορικότητα του Χόλιγουντ στο "Mank" και ένα δικαστικό δράμα με πολιτικές προεκτάσεις στο "The Trial of the Chicago 7". Ωστόσο, ούτε ο David Fincher ούτε ο Aaron Sorkin πέτυχαν να φέρουν «μεγάλα» βραβεία στο Netflix, ενώ το πιο υποτονικό "Ma Rainey's Black Bottom" απέδωσε μάλλον καλύτερα από όσο αναμενόταν, με δύο βραβεύσεις.

Θεωρώ ότι αυτή η παλιομοδίτικη στρατηγική του Netflix σύντομα θα (πρέπει να) αναθεωρηθεί. Άλλωστε, χρηματοδοτεί και σημαντικές ταινίες που ξεφεύγουν από τις πολυφορεμένες φόρμες του παρελθόντος, όπως για παράδειγμα το "I'm Thinking Of Ending Things" του Charlie Kaufman. Οπότε, δεν υπάρχει πλέον καμία δικαιολογία για να προωθούνται μόνο παρελθοντολάγνες ταινίες για τα Oscars. Αναρωτιέμαι ποια ταινία θα γίνει η ναυαρχίδα του Netflix στην απονομή του 2022.

Ένα τελευταίο σχόλιο για τον Chadwick Boseman. Καταρχάς, δεν υπάρχουν λόγια για να περιγράψω την ερμηνεία του στο "Ma Rainey's Black Bottom". Ωστόσο, θα διαφωνήσω με το κύμα οργής που έχει ξεσηκωθεί για τη μη βράβευσή του. Όσο συγκλονιστική κι αν ήταν η ερμηνεία του, πιστεύω ότι θα έπρεπε να βρίσκεται στην κατηγορία Β’ Ανδρικού Ρόλου. Οπότε, οι όποιες αντιδράσεις δεν θα πρέπει να στρέφονται κατά της Ακαδημίας, αλλά κατά του Netflix, που τον προώθησε για Α’ Ανδρικό Ρόλο προσπαθώντας να κεφαλαιοποιήσει τον θρήνο για τον χαμό του.

Καλύτερης Ταινίας: Nomadland

Καλύτερης Σκηνοθεσίας: Chloé Zhao (Nomadland) 

Α' Γυναικείου Ρόλου: Frances McDormand (Nomadland)

Α' Ανδρικού Ρόλου: Anthony Hopkins (The Father)

Β' Γυναικείου Ρόλου: Young Yuh-jung (Minari)

Β' Ανδρικού Ρόλου: Daniel Kaluuya (Judas and the Black Messiah)

Πρωτότυπου Σεναρίου: Emerald Fennell (Promising Young Woman)

Διασκευασμένου Σεναρίου: Christopher Hampton και Florian Zeller (The Father)

Κινουμένων Σχεδίων: Soul 

Διεθνούς Ταινίας: Another Round (Δανία)

Μουσικής: Trent Reznor, Atticus Ross και Jon Batiste (Soul) 

Τραγουδιού: H.E.R., D'Mile, και Tiara Thomas (Fight for You για την ταινία Judas and the Black Messiah) 

Ντοκιμαντέρ: My Octopus Teacher 

Φωτογραφίας: Erik Messerschmidt (Mank)

Μοντάζ: Mikkel E.G. Nielsen (Sound of Metal)

Οπτικών Εφέ: Andrew Jackson, David Lee, Andrew Lockley και Scott Fisher (Tenet)

Κοστουμιών: Ann Roth (Ma Rainey's Black Bottom)

Μακιγιάζ και Hairstyling: Sergio Lopez-River, Mia Neal και Jamika Wilson (Ma Rainey's Black Bottom)

Σκηνογραφίας: Donald Graham Burt και Jan Pascale (Mank)

Καλύτερου Ήχου: Nicoal Becker, Jaime Baksht, Michelle Couttolenc, Carlos Cortes και Philip Bladh (Sound of Metal)

Ταινίας Μικρού Μήκους: Two Distant Strangers 

Κινουμένων Σχεδίων Μικρού Μήκους: If Anything Happens I Love You 

Ντοκιμαντέρ Μικρού Μήκους: Colette