Βρεθήκαμε στην παρουσίαση του νέου του δίσκου με τίτλο ''Ζωή μου μην αργείς''. Τον ακούσαμε για το πως σκέφτεται σχετικά με τον ίδιο τον δίσκο αλλά και όχι μόνο και κατάφερε να μας κάνει να μην μπορούμε να τον αποφύγουμε! Έτσι, ζητήσαμε από τον Γιώργο Ανδρέου να βρεθούμε. Δέχτηκε! Το απολαύσαμε!
Νέος δίσκος με Ρίτα Αντωνοπούλου, με τίτλο Ζωή μου μην αργείς. Παρότι - όπως - και στην παρουσίαση αναφέρεις σαν κεντρικό άξονα τη γυναίκα στο αστικό τοπίο, έχω την αίσθηση πως ο τίτλος είναι οικουμενικός αν βάλει ο καθένας τα λάθη του στο μπλέντερ του χρόνου, μαζί με μια γερή δόση ωριμότητας και κατανόησης των προσωπικών του αξιών που παίρνει καιρό μέχρι να αποκτήσουν την ακεραιότητα της σταθερότητας. Πόσο απέχει η δική μας οπτική, σε σχέση με του δημιουργού και τελικά πόσο ο δημιουργός αντιλαμβάνεται σφαιρικά την οπτική του δημιουργήματος του κάθε ή κάποιες φορές;
Θα ξεκινήσω από το τέλος της ερώτησης σου! Η οπτική του δημιουργού είναι αμφίσημη. Από την μία μεριά εκπροσωπώ εμένα προς τον ακροατή και την ίδια στιγμή μιλώντας εγώ ως καλλιτέχνης, ως πολιτισμικός ρόλος, εκπροσωπώ και τον ακροατή. Γίνομαι δηλαδή συγχρόνως ακροατής και σχολιαστής της εποχής μου. Οπότε το ''Ζωή μου μην αργείς'' απευθύνεται εξίσου σε εμένα, σε όποιον ακούει το δίσκο - και, δυνητικά, σε κάθε άνθρωπο της εποχής μου. Στην ουσία ο τίτλος εννοεί την πορεία προς την εξατομίκευση - το ότι καθένας από μας έχει την δυνατότητα και την υποχρέωση ταυτοχρόνως να βρει ποιος είναι στ’ αλήθεια. Όλοι οφείλουμε να συναντηθούμε με την αληθινή ζωή μας!
Άλλοι, λένε, γράφουν με την καρδιά. Άλλοι με το μυαλό! Έχω την αίσθηση πως παρά το γεγονός του απόλυτου συναισθηματικού χαρακτήρα που έχουν οι στίχοι του νέου σου δίσκου, είναι γραμμένοι μέσα από την βάσανο μιας εγκεφαλικής Οδύσσειας. Πόσο αλήθεια είναι για σένα αυτό, ποιον τρόπο προτιμάς εν γένει και πόσο έχει αυτός αλλάξει - σμιλευτεί στο αμόνι του χρόνου;Ο καλλιτέχνης περιέχει δύο εαυτούς. Ο ένας του εαυτός είναι ο δημιουργός. Η δημιουργία είναι μια διαδικασία παραληρηματική. Δεν ξέρει κανείς γιατί, από πού και με ποιόν τρόπο γεννιέται η έμπνευση, γιατί γράφει κανείς έτσι όπως γράφει. Ωστόσο, όταν τελειώνει η διαδικασία δημιουργίας, επιστρέφει ο υπόλοιπος εαυτός, αυτός που “βλέπει” πρώτος το έργο τέχνης, ως πρώτος κριτής! Διαμορφώνεται λοιπόν μια συνομιλία ανάμεσα στον καλλιτέχνη - δημιουργό και τον καλλιτέχνη - ακροατή. Καλείται δηλαδή ο υπόλοιπος εαυτός να “δει”, να ελέγξει, να σκεφτεί πάνω στο ίδιο το έργο και να το διαχειριστεί με βάση στοιχεία της προσωπικότητας του (κουλτούρα, σπουδές, καταβολές κτλ.). Αυτή η συνομιλία διαρκεί όσο η έμπνευση γεννάει πράγματα. Έργο είναι το αποτέλεσμα της, η σύνθεση των δύο δράσεων - της δημιουργίας και του “ελέγχου” της.
Ξεχωρίσαμε το τραγούδι "Μάνα" και δεν σου κρύβω πως σπάνια ανατριχιάζω. Καθώς μεγαλώνει κανείς όλο και πιο πολύ το δέρμα του σκληραίνει στον ρεαλισμό. Το τραγούδι αυτό ξεσήκωσε κάθε μου κύτταρο. Τί ενσαρκώνει η σύγχρονη μάνα για σένα και ποιες οι διαφορές της από την μάνα που δεν ζει σε αστικό χώρο; Στην παρουσίαση καθώς σε ακούγαμε να την σχολιάζεις, ένιωσα πως είχες την ανάγκη να την αθωώσεις μέσα από τα ίδια τα προσωπικά της αδιέξοδα. Η μάνα αυτού του χωροχρόνου πιστεύεις ότι ζει στις αμέτρητες αποχρώσεις του μπετού άπορη από ήθη που δεν γεννήθηκαν ακόμα;
Η μάνα είναι ένα κεντρικής σημασίας ψυχολογικό αρχέτυπο, επειδή από την μάνα γη έως την μάνα του καθενός από εμάς, ο συμβολισμός της αναφέρεται πάντα στη συνέχιση κι επιβεβαίωση της ζωής. Για τον άντρα είναι η πρώτη καταγωγή του βαθύτερου ερωτικού αισθήματος. Για τη γυναίκα η μάνα είναι εξίσου αναντικατάστατη, αφού (σύμφωνα με πρόσφατες ψυχολογικές έρευνες) αποζητά πρώτα την αγάπη της μητέρας της και έπειτα την σύνδεση με τον πατέρα της. Στο συγκεκριμένο τραγούδι μου, η μάνα στο αστικό τοπίο (όπου όλα είναι πιο γρήγορα και διαφορετικά, η επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους δυσκολότερη και το διάνυσμα του χρόνου τεθλασμένο) γίνεται ένα πρόσωπο που συγχρόνως δικαιώνεται ως γεννήτορας σου αλλά και αμφισβητείται, επειδή σε έχει φορτώσει με ιδεολογήματα βασανιστικά για την ζωή σου. Η γυναίκα στην οποία αναφέρομαι μοιάζει με την μάνα της αλλά δεν της αρέσει να της το λένε. Είναι χειραφετημένη, ζει μόνη της, πάει στο γιατρό μόνη της κι εκεί (μαθαίνοντας πως είναι έγκυος) συνειδητοποιεί τη συμπαντική της μοναξιά - ταυτόχρονα μελλοντική μητέρα αλλά και αιώνια κόρη. Και φυσικά απευθύνεται στην πεθαμένη μάνα της, στο γεννήτορα της, στον “καθρέφτη” της.
Η Ρίτα Αντωνοπούλου, ερμηνεύτρια του δίσκου, σε περιέγραψε σαν κάποιον που έχει καταπιεί γυναίκα μιας και καταφέρνεις, όντας άντρας, να ενσαρκώνεις τον γυναικείο ψυχισμό με ακρίβεια συναισθηματική, σαφήνεια ηρωική και ματιά οικουμενική. Λίγοι δημιουργοί - όπως ο Λευτέρης Παπαδόπουλος- έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν την ίδια τους τη φύση. Αυτό το καταφέρνεις μέσα από τεχνοκρατικές επιλογές ή είναι κάτι που απλώς υπάρχει στην φαρέτρα των ικανοτήτων σου χωρίς προσπάθεια; Και πόσο έχει βοηθήσει την σχέση σου με το άλλο φύλο αυτή η κατανόηση και αντίληψη της διαφορετικότητας μας πρακτικά;
Από πολύ μικρός τις γυναίκες τις πρόσεχα, τις άκουγα και νομίζω πως τις καταλάβαινα και συνεχίζω να τις κατανοώ. Γι’ αυτό και έχω πολλές φίλες γυναίκες. Το να μιλήσεις από τη σκοπιά της γυναίκας στην τέχνη δεν μου φαίνεται τόσο παράδοξο. Η στιχουργική κατά τη γνώμη μου είναι λογοτεχνική διαδικασία, κι η λογοτεχνία δεν έχει φύλο. Σκέψου ότι δύο από τα σπουδαιότερα νεοτερικά μυθιστορήματα με θέμα γυναικείες προσωπικότητες, η '' Άννα Καρένινα'' κι η '' Μαντάμ Μποβαρύ'' έχουν γραφτεί από άντρες (Τολστόι, Φλωμπέρ). Γεγονός είναι πως βρίσκω πιο ενδιαφέρον το άλλο φύλο, γι’ αυτό ίσως και οι περισσότερες καλλιτεχνικές μου συνεργασίες είναι με γυναίκες. Και σίγουρα δεν είμαι ο άντρας που θεωρεί τις γυναίκες “εχθρούς”, “αντιπάλους” ή “τρόπαια”.
Η μουσική στην κρίση, η κρίση στην μουσική.Ποιά είναι η ευθύνη των ανθρώπων της τέχνης σε μια περίοδο όπως αυτή και ποιος ο ρόλος τους κατά την γνώμη σου; Πόσο είναι συνυφασμένο αυτό που θα έπρεπε να αφορά η τέχνη με αυτό που τελικά αφορά;
Ο καλλιτέχνης έχει όλο το δικαίωμα, ως ενεργός πολίτης, να ασκεί κοινωνική και πολιτική δράση. Κι εγώ αρθρογραφώ στο "Ως3" και στα κοινωνικά δίκτυα - το κάνω ωστόσο ως πολίτης και άνθρωπος που ευαισθητοποιείται απέναντι στην πραγματικότητα. Προσπαθώ να μη σχολιάζω “από καθέδρας”, να μη χρησιμοποιώ τη φαρέτρα του καλλιτεχνικού μου εαυτού, εκμεταλλευόμενος τα εργαλεία της επωνυμίας μου. Οι καλλιτέχνες που το κάνουν αυτό, κατά τη γνώμη μου, καταχρώνται τη δεσπόζουσα θέση τους, σε εντελώς όμως διαφορετικό τομέα από εκείνον στον οποίο “στοχεύουν¨με την παρέμβαση τους. Ο καλλιτέχνης, πρώτα απ’ όλα οφείλει να παράξει υψηλού επιπέδου έργου. Το σημαντικό έργο αποτελεί πάντα κοινωνική και πολιτική παρέμβαση υψηλής αξίας. Τέχνη υψηλού επιπέδου παράγεται σε κάθε εποχή. Το θέμα είναι αν της δίνουμε τη σημασία που της αξίζει. Έμπνευση της μπορεί, φυσικά, να είναι και η κοινωνική , πολιτική, οικονομική και ψυχολογική πραγματικότητα γύρω της. Αρκεί η δημιουργία να μην μετατρέπεται σε δημαγωγία. Τραγούδι τέτοιας θεματικής είναι το "Έχεις πού να πας;" του δίσκου.
Που θα σε βρει ο χειμώνας καλλιτεχνικά και πού εμείς εσένα;
Καταρχήν θα κάνουμε μία περιοδεία σε όλη την Ελλάδα με τη Ρίτα και με έναν πολύ καλό βιολιστή, τον Στέργιο Γαργάλα. Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει κομμάτια από το δίσκο αλλά και τραγούδια αγαπημένα, δικά μας κι αλλουνών.. Θα κάνουμε στάση στην Αθήνα τον Φεβρουάριο - θα παίξουμε στον Ιανό. Παράλληλα έχω μία σειρά εργασιών που ολοκληρώνω κι ηχογραφώ. Πρώτη στη σειρά εκείνη με την Ορχήστρα Νυχτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων “Αθανάσιος Τσιπινάκης”, με θέμα το αρχέτυπο του Καραγκιόζη στον ελληνικό πολιτισμό και στίχους από τον Μάνο Ελευθερίου, τον Θοδωρή Γκόνη, τον Παρασκευά Καρασούλο, τον Νίκο Μωραίτη, τον Φοίβο Δεληβοριά, τον Νίκο Ζούδιαρη, τον Χρήστο Θηβαίο, τον Κώστα Φασουλά. Το έργο ήταν παραγγελία για την “Πάτρα πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης 2006” όπου και πρωτοπαίχτηκε.
Η αμφισβήτηση είναι το πρωτόλειο της εξέλιξης.
Η διαφωνία η αρχή της γονιμότητας.
Η παραδοχή το ίχνος της σωφροσύνης.
Ενώ η θέληση για τα παραπάνω,
παραμένει στοιχείο μεταμόρφωσης...
Το μεγάλο θέμα στην τέχνη είναι ότι δεν εξελίσσεται ούτε προοδεύει με οποιοδήποτε τρόπο. Αν εσύ ο ίδιος θέλεις να εξελιχθείς και να ενσωματώσεις όλα όσα περιέχει στο δημιουργικό της “σώμα”, έχει καλώς. Αρκεί να μην ξεχνάς πως, στην ουσία, πρόκειται για μια σκυταλοδρομία μέσα στους αιώνες, που έχει να κάνει με πολύ βαθύτερα πράγματα από την ατομική σου ευαισθησία κι ανάγκη να εκφραστείς. Πως καταγράφει σπαρακτικά την υπαρξιακή αγωνία του ανθρώπου. Γι’ αυτό και όλα τα έργα τέχνης (μαζί και τα τραγούδια) έχουν θέμα ή τον θάνατο (κυριολεκτικά και μεταφορικά) ή τον έρωτα, με την έννοια της ζωογόνου ορμής, της αντίστασης στο μοιραίο τέλος.
Ζητήσαμε από τον Δημήτρη Μυστακίδη να σου κάνει μία ερώτηση.
''Προφανώς και έχεις σπουδές ευρωπαϊκής μουσικής αλλά μέσα στην πορεία σου έχεις συνεργαστεί πολλές φορές με λαϊκούς μουσικούς.
Θεωρείς ότι η ζητούμενη κατ' εμέ "εγγραματοσύνη" των λαϊκών μουσικών (στο αντικείμενο τους φυσικά ) θα συνεισφέρει στην δημιουργία καινούργιας πρωτότυπης μουσικής;''
Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία 10 χρόνια φαίνονται πιο έντονα οι ευεργετικές συνέπειες της λειτουργίας των μουσικών σχολείων, κυρίως όσον αφορά την παραδοσιακή μουσική. Παλιότερα οι μουσικοί χωρίζονταν σε δύο κατηγορίες: Σε εκείνους που είχαν σπουδάσει μουσική στα ωδεία και από την άλλη σ’ όσους ήταν καλλίφωνοι και μπορούσαν να σπουδάσουν τη βυζαντινή μουσική ή σε όσους εμπειρικά, ακούγοντας τους παλιότερους δασκάλους, μάθαιναν κάποιο όργανο της παράδοσής μας. Τα μουσικά σχολεία κατάφεραν να παράξουν μια ευεργετική ισορροπία, συνδυάζοντας την παράδοση με την ακαδημαϊκή δυτική μουσική. Η μεγάλη ευθύνη ωστόσο συνεχίζει να βαραίνει το ελληνικό κράτος, διότι δεν έχει δημιουργήσει (ακόμα!!!) ακαδημία μουσικής, ακαδημαϊκής και παραδοσιακής. Όπως δεν έχει δημιουργήσει ούτε ακαδημία χορού, ούτε ακαδημία θεάτρου!