Με τον νέο, τρίτο στη σειρά, δίσκο του στις αποσκευές του, ο εκ Κοζάνης ορμώμενος τραγουδοποιός Νίκος Χαλβατζής κατεβαίνει στην Αθήνα για μια εμφάνιση στο Club του Σταυρού Του Νότου, απόψε, στις 22:00. Το Mix Grill θέλησε να αδράξει την ευκαιρία και να κάνει μια κουβέντα με έναν από τους πλέον ενδιαφέροντες τραγουδοποιούς της τελευταίας δεκαετίας – και ανταμείφθηκε πλουσιοπάροχα.
Ξεκινώντας από τον νέο σου δίσκο, τι είναι το Άλφα Ζεύγος και ποιο το concept της δουλειάς αυτής;
Η αλήθεια είναι ότι κατεβαίνοντας στην Αθήνα, πολλές φορές σκέφτηκα τι θα απαντούσα αν μου έκαναν αυτή την ερώτηση, αλλά δεν κατέληξα σε κάτι. Το τι σημαίνει για μένα ίσως δεν θα έπρεπε να ενδιαφέρει και πολύ κόσμο πια. Πολύ επιγραμματικά, ο δίσκος ασχολείται με τα δίπολα. Μιλάει για τον άντρα και για τη γυναίκα και για το πώς επηρεάζει η σχέση τους αυτό που ζούμε σήμερα, πώς καταλήξαμε να έχουμε αυτό που λέμε «κρίση».
Θυμάμαι να λες σε παλαιότερη συνέντευξη ότι έγραψες το Γκόλεμ # επηρεασμένος από ένα βιβλίο που είχες διαβάσει. Τούτη τη φορά πώς κατέληξες ότι ήθελες να πραγματευτείς το συγκεκριμένο θέμα;
Σε αυτό κατέληξα προσπαθώντας να κλείσω όλα τα ανοιχτά ζητήματα των προηγούμενων δύο δίσκων. Ουσιαστικά, είναι σαν να κλείνει ένας κύκλος τώρα. Αν υπήρχε ένα κεντρικό πρόσωπο, μια κεντρική ιδέα που διέπει τους προηγούμενους δίσκους, εδώ έπρεπε κάπως να κλείσει. Και γι’ αυτό ίσως είναι λίγο πιο εξωστρεφές, λίγο πιο ηλεκτρισμένο το κλίμα τώρα: υπάρχει μια μεγαλύτερη ένταση και στο τέλος ένα ήπιο κλείσιμο. Δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη αφορμή, πάντως, όπως στο Γκόλεμ #.
Μιλάμε, λοιπόν, για μια τριλογία. Όταν ξεκινούσες με το Πλάνο Εξόδου, υπήρχε στο μυαλό σου αυτό ή προέκυψε στην πορεία;
Όταν ξεκινούσα το Πλάνο Εξόδου, δρούσα σαν να έγραφα έναν επίλογο. Δεν είχα σκοπό ούτε να ασχοληθώ με τη δισκογραφία ούτε να αναπτύξω κάποια μυθολογία. Με την έλευση του Σωκράτη, που ανέλαβε την παραγωγή κλπ., διέγνωσα ότι όλα τα τραγούδια μου και οι μουσικές είχαν μια ραχοκοκαλιά, η οποία μπορούσε να ξεδιπλωθεί και να σχηματίσει ένα συγκεκριμένο σύμπαν. Εμπλεκόμενος με την δισκογραφία, συνειδητοποίησα ότι ο φόρτος εργασίας και η εγρήγορσή μου με εγκλώβιζαν στο να διαχειρίζομαι αυτό το περιβάλλον, δηλαδή στο να ασχολούμαι με την παραγωγή, τις συναυλίες, το PR κτλ. Πράγμα το οποίο για μένα ήταν δευτερεύουσας σημασίας. Το πρωτεύον για μένα είναι να γράφω, να ζω και να παρατηρώ τον κόσμο. Οπότε, έπρεπε κάποια στιγμή να κλείσει αυτό, με καταβρόχθιζε. Ασχολιόμουν 24 ώρες το 24ωρο με την παραγωγή, με το πώς θα διαχειριστώ τα τραγούδια και όλο αυτό το σύμπαν. Νομίζω ότι το «3» είναι συμβολικός αριθμός, ωραίος, στρογγυλός – περιττός βέβαια, αλλά τέλος πάντων. Οπότε είπα «ας κλείσει εδώ».
Ας κλείσει, τι; Όλη σου η δισκογραφική διαδρομή;
Γιατί όχι; Αλλά, εντάξει, δε νομίζω. Υπάρχει ένα παράθυρο, μια ελπίδα, μια ηλιαχτίδα που φέγγει κάπου στο βάθος. Αλλά αυτό το προσωποκεντρικό, το προσωποπαγές, το να τα κάνω όλα μόνος μου, νομίζω ότι κλείνει εδώ – τελείωσε.
Θα έλεγες ότι ήσουν control freak;
Το 90% των αντιτύπων του Άλφα Ζεύγος βρίσκονται στο σπίτι μου. Δεν υπάρχει άνθρωπος να το ακούσει καλύτερα από μένα (γέλια).
Πάντως μπορείς πλέον να φανταστείς τον εαυτό σου να αφήνει λίγη εξουσία σε άλλα χέρια.
Ναι. Όχι άλλη τεχνολογία, όχι άλλος έλεγχος. Ας ζήσουμε και λίγο και ας παράξουμε.
Το ‘πες κι εσύ πριν ότι αυτός ο δίσκος είναι πιο εξωστρεφής, πιο άμεσος. Αυτό ήταν μια απόφαση συνειδητή ή ήρθε με τα χρόνια ένα μαλάκωμα, ένα
στρογγύλεμα;
Σίγουρα τον πρώτο λόγο έχει αυτό το μαλάκωμα. Δηλαδή, κάποια από αυτά που ήθελα να πετύχω και τα πέτυχα, με χόρτασαν. Και κάποια που συνειδητοποίησα ότι δεν μπορώ να τα αλλάξω, η σχέση μου μαζί τους έγινε πια πιο ήμερη, μπορώ να εργάζομαι και να τα φροντίζω χωρίς να θυσιάζομαι γι’ αυτά – προέχουν οι απόγονοί μας πλέον. Από την άλλη, τα ίδια τα τραγούδια ήταν πιο βατά και πλέον είχα βρει και συνοδοιπόρους. Το ότι βρήκα μουσικούς εδώ στην Αθήνα, οι οποίοι πίστεψαν σε αυτό που είχα να προτείνω, σαν να γείωσε πολλή από την ενέργεια, αυτό τον στατικό ηλεκτρισμό που κουβαλούσα.
Ξέρω ότι γενικά συσσωρεύεις υλικό, το οποίο αργεί να βγει προς τα έξω. Αυτή τη στιγμή τι υπάρχει στο συρτάρι σου;
Υπάρχει πολλή ορχηστρική μουσική, υπάρχουν και κάποια τραγούδια τα οποία θα ενδιέφεραν κάποιους να τα ακούσουν. Υπάρχουν πολλές ιδέες για το μέλλον αλλά δεν υπάρχει κάψιμο να ξεκινήσω τώρα να τις πραγματεύομαι.
Άλλωστε μόλις κυκλοφόρησες τον δίσκο σου...
Μην το λες, στους προηγούμενους δίσκους, με το που έβγαζα το backup από τον σκληρό δίσκο, ξεκινούσα τον επόμενο. Αυτό τώρα θα με κλειδώσει στο να μην κάνω μόνος μου τον επόμενο δίσκο, αλλά να πάω σε ένα στούντιο να τον κάνω.
Η Κοζάνη τι δυνατότητες σου δίνει σε αυτό τον τομέα;
Στην Κοζάνη έχω μια δυσκολία στο να απευθυνθώ στους μουσικούς όπως και στα εκεί στούντιο. Ας πούμε ότι αυτά θα μπορούσαν να μου χρησιμεύσουν ως ενδιάμεσοι σταθμοί. Υπάρχουν και άλλες κοντινές πόλεις, στην Αθήνα επίσης έχω πολλούς φίλους που ασχολούνται με αυτό τον τομέα. Τώρα δεν ξέρω ακριβώς πού θα βρίσκεται ο πυρήνας της επόμενης εργασίας...
Η ζωή στην Κοζάνη τι σου έχει προσφέρει μέχρι στιγμής;
Μου έχει προσφέρει αυτή την απεμπλοκή από το προσωπικό μου ψηφιακό στούντιο – έπειτα από 10 χρόνια δεν ανοίγω πλέον τον υπολογιστή. Και επίσης, το ότι μπορώ να δουλέψω χειρωνακτικά, πράγμα που με ξεκλειδώνει: αγροτικές εργασίες, πιάτα, το να χτίζω ένα σπίτι...
Η στιχουργική σου γλώσσα, έτσι όπως εγώ την εισπράττω, χρησιμοποιεί πολύ συμβολισμούς ή τουλάχιστον δεν κάνει πάντα προφανές αυτό που θέλεις να πεις. Αυτό έχει να κάνει με το ότι δεν νιώθεις άνετα να εκφράζεσαι με έναν πιο νέτο-σκέτο τρόπο;
Στον «σκέτο» τρόπο είναι πολύ πιο πιθανό να πέσω σε κοινοτυπίες και σε υπεραπλουστεύσεις. Εδώ λειτουργούν δύο πράγματα παράλληλα που δικαιολογούν αυτό που κάνω. Το ένα είναι ότι όταν ξεκινάω μια αφήγηση, για δικούς μου, προσωπικούς λόγους, πρέπει πρώτα να φανταστώ το περιβάλλον όπου συμβαίνει: τον δρόμο, την κατάσταση, οτιδήποτε. Κι εκεί, αυτόματα, μεταφέρονται από εμένα όλα τα οικεία στοιχεία, ώστε να νιώσω ότι αυτό το πράγμα είναι δικό μου. Το άλλο είναι ότι αν ο λόγος πρέπει να είναι συμπυκνωμένος ώστε να συμπεριλάβει όλο αυτό το σύμπαν, συνήθως έχει μια διττή υπόσταση. Δηλαδή, περιγράφω και αυτό το οποίο βιώνω εγώ εκείνη τη στιγμή, και κάτι το οποίο διέπει συνεχώς την ανθρώπινη κατάσταση – είτε αυτή η κατάσταση είναι μια προσωπική πορεία, είτε είναι οι κοινωνικές συνθήκες που προχωράνε με αυτό. Σε αυτές τις συνθήκες που έχω εγώ ως προαπαιτούμενα, αρχίζει και μπλέκει το πράγμα. Αλλά από τη στιγμή που θα βρεθεί το κλειδί μέσα από το τραγούδι, όλα είναι στη θέση τους, δεν υπάρχει κάτι που να είναι τυχαίο ή περιττό.
Το ότι κάθε ακροατής θα καταλάβει κάτι διαφορετικό μέσα από την ακρόαση πώς σου φαίνεται σαν ιδέα;
Νομίζω υπάρχει μια κοινή γλώσσα στη λογοτεχνία. Την οποία, διαβάζοντας τον προσωπικό βίο ή την αφετηρία του κάθε λογοτέχνη, του κάθε αφηγητή, μπορείς να την ξεκλειδώσεις πατώντας στους ίδιους κανόνες. Για αυτό που ρώτησες, στην αρχή με ενδιέφερε αποκλειστικά να υπάρχει ένας συγκεκριμένος αναγνώστης, ο «υπεραναγνώστης» ας πούμε, ο οποίος θα καταλάβει και θα δικαιώσει αυτό που θέλω πω, που θα έρθει σε επαφή με εμένα. Πλέον δεν με ενδιαφέρει αυτό. Για την δικαίωση μόνο της κατάστασής μου συνεχίζω να γράφω έτσι. Τώρα, το αν προσλαμβάνεται από τον εκάστοτε ακροατή ή αν συμφωνήσουμε σε ένα τραπέζι ότι αυτό που λέω εγώ είναι αυτό που σκέφτηκε αυτός, ή ότι είναι σωστό, πλέον δεν με ενδιαφέρει.
Η δική μου αίσθηση είναι ότι το Άλφα Ζεύγος είναι ο πιο ολοκληρωμένος από τους δίσκους σου, από κάθε πλευρά. Εσύ συμφωνείς; Και πώς νιώθεις κοιτώντας πίσω, τους προηγούμενους δίσκους σου; Τους ακούς, αλήθεια;
Πολύ σπάνια. Και πρέπει να είμαι σε πολύ συγκεκριμένη κατάσταση για να το επιχειρήσω. Όταν επιστρέφω στους προηγούμενους νιώθω πάρα πολύ άβολα, ειδικά με τον δεύτερο. Θεωρώ ότι εκείνος είναι ο πιο πλούσιος και ο πιο αυθόρμητος απ’ όλους, και ότι ο τελευταίος είναι ο πιο απλός κι ο πιο ελεύθερος. Πάντως, πολλές φορές αναρωτιέμαι για ποιο λόγο κάποιος θα βάλει να με ακούσει...
Το Γκόλεμ # από ποια άποψη είναι το πιο άβολο να το ακούσεις; Λόγω τεχνικών ζητημάτων;
Και για αυτό. Σκεφτόμουνα πρόσφατα ότι σε αυτό τον δίσκο πλησίασα στα όριά μου, σε πράγματα που ήμουν στο όριο το να τα διαχειριστώ ή όχι – αυτά που λέω και αυτά που υπαινίσσομαι. Οπότε, πολλές φορές αισθάνομαι ότι ξεφεύγει πολύ από τον έλεγχό μου.
Να πάμε λίγο και στα της δισκογραφίας. Ετοίμασες και τούτη τη φορά μια πολύ περιποιημένη έκδοση, παρότι ξέρουμε όλοι ότι είναι όλο και λιγότεροι αυτοί που ενδιαφέρονται να αποκτήσουν ένα CD και να το βάλουν να παίξει. Όλο το παιχνίδι έχει μεταφερθεί στο ένα τραγούδι στο YouTube, στο Spotify κλπ. Οπότε μια τέτοια κίνηση έχει να κάνει με την πίστη σου ότι μπορεί να αλλάξει η κατάσταση ή με το ότι θες να έχεις το έργο σου σε χειροπιαστή μορφή; Μπορείς να φανταστείς τον εαυτό σου να διοχετεύει τη μουσική σου αποκλειστικά μέσω του διαδικτύου;
Το να υπάρξει σε μορφή CD το έργο δεν απαγορεύει να υπάρξει και σε ψηφιακή. Θα μπορούσα να κάνω παράλληλα την κίνηση να το διαθέσω και σε ψηφιακές πλατφόρμες. Προς το παρόν έχω ανεβάσει μόνο κάποια βίντεο στο YouTube. Θα μπορούσε κι ο Picasso (δεν συγκρίνω μεγέθη τώρα) να μοιράζει καρτ ποστάλ από τα έργα του. Υπάρχουν, όμως, άνθρωποι οι οποίοι θα πληρώσουν εισιτήριο για να πάνε στο μουσείο και να δουν τον αυθεντικό πίνακα. Είτε γιατί θα σταθούν ένα βήμα πιο κοντά και θα δουν πώς κινείται η πινελιά είτε επειδή αισθάνονται ότι αυτό το πράγμα ήρθε σε επαφή με τα χέρια του δημιουργού του. Δεν τρέφω κάποια ελπίδα για τη μορφή με την οποία κυκλοφορεί η παραγωγή μου. Ας πάει όπου θέλει, ας υπάρχει σε έναν κεντρικό σκληρό δίσκο και ας διοχετεύεται παντού. Θέλω, όμως, να δώσω πρόσβαση σε όσους δεν ενδιαφέρονται για αυτή τη διαδικασία, να έχουν κι αυτοί τη δική τους εκδοχή. Απ’ την άλλη, θεωρώ ότι είναι όντως ένα συγκεκριμένο, συμπαγές δημιούργημα: δεν είναι καθαρή μουσική, δεν είναι καθαρός λόγος, δεν είναι καθαρή απεικόνιση, είναι ένα πάντρεμα, ένα συγκεκριμένο είδος τέχνης. Νομίζω ότι έτσι είναι ολοκληρωμένο. Αν θέλει κάποιος να το δει αποσπασματικά, ας το κατεβάσει από το ίντερνετ.
Το βινύλιο; Έχεις εσύ σύνδεση ως ακροατής μαζί του;
Είμαι της γενιάς της κασέτας και του βινυλίου: αγοράζαμε το βινύλιο για να το γράψουμε σε κασέτα και να το ακούμε όπου θέλουμε. Μου αρέσει το βινύλιο, προϋποθέτει, όμως, περισσότερα έξοδα για να παραχθεί. Αν στο μέλλον αισθανθώ ότι αυτό που έχω δημιουργήσει ψηφιακά μπορεί να κερδίσει κάτι αν μεταφραστεί πάλι σε αναλογικό ήχο, θα το κάνω. Και πάλι με τη λογική ότι όντως υπάρχουν άνθρωποι που το αισθάνονται πιο πλούσιο αυτό το μέσο. Αλλά ας μην παραβλέπουμε ότι και το cd, μετά από κάποια χρόνια, θα έχει επίσης την αίγλη της εποχής που το γέννησε.
Να πούμε λίγο και για το live στον Σταυρό Του Νότου. Τι θα παίξετε και με ποιους συνεργάτες;Θα παίξουμε το νέο άλμπουμ αλλά και κομμάτια από τα προηγούμενα. Ουσιαστικά, για αρκετά χρόνια παίζαμε ζωντανά κάποια από τα καινούργια τραγούδια, όμως τώρα θα ακουστούν σχεδόν όλα. Θα είναι μια κανονική, πλήρης συναυλία, όμως, όχι απλά παρουσίαση του νέου δίσκου. Οι συνεργάτες μου είναι ο Δημήτρης Γρηγοριάδης στα τύμπανα, ο Κώστας Τσιώλης στο Rhodes, η Σταυρούλα Σπανού στο σαντούρι και ο Παντελής Ραβδάς στο μπάσο Rhodes.
Κάνεις, όμως, και σόλο εμφανίσεις, έτσι;
Ναι, θα παίξω στην Ηγουμενίτσα στις 4 Απριλίου και στον Βόλο, με άγνωστη την ημερομηνία προς το παρόν.
Σε αυτά χρησιμοποιείς την τεχνική του live looping. Πες μου για αυτό και για το πώς νιώθεις όταν βρίσκεσαι μόνος στη σκηνή.
Υπάρχουν κάποιοι που θεωρούν αυτή την τεχνική κάτι παράξενο και πρωτοποριακό. Δεν ισχύει αυτό, συμβαίνει πολλά χρόνια, είναι μια κοινή πρακτική πλέον. Πάντα αισθανόμουν πολύ πιο άνετα όταν έπαιζα μόνος. Μπορεί στην αρχή να αισθάνεσαι κάπως γυμνός αλλά μετά έχεις πολύ μεγαλύτερη ελευθερία να έρθεις σε επαφή με το αρχικό συναίσθημα του τραγουδιού και δε χρειάζεται να αναλώνεσαι στο να συμπέσεις με τους υπόλοιπους μουσικούς, να βρεις έναν κοινό τόπο. Είναι, πάντως, λίγο πιο ωμό σαν ήχος, οπότε ίσως και πιο δύσκολο στην ακρόαση.
Ας πάμε λίγο και στην κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Βλέπεις να γίνεται κάτι λόγω της αλλαγής της κυβέρνησης;
Σίγουρα γίνεται κάτι. Τώρα που ήρθα στην Αθήνα βλέπω τα πράγματα να είναι πιο ήρεμα. Αυτό δε σημαίνει, βέβαια, ότι δεν υπάρχει ακόμα καταπιεσμένη ενέργεια προς εκτόνωση. Με έναν αριθμό παρατυπιών ή στραβοπατημάτων, θα μπορούσαμε κάλλιστα να καταλήξουμε σε έκρηξη. Δεν έχω μεγαλύτερη πληροφόρηση ή γνώση από τον μέσο πολίτη. Αυτό που συνεχίζει να με εκνευρίζει πάρα πολύ είναι το ότι αυτό που αποκαλούμε «ανθρωπιστική κρίση» είναι μια μπαρούφα. Ανθρωπιστική κρίση θα αντιμετωπίζαμε αν ζούσαμε στη δεκαετία του ’80. Αυτό που ζούμε τώρα είναι μια τρύπα στην τσέπη μας. Ας μην εστιάζουμε μόνο στο να γιατρέψουμε κάποιες πληγές που έφερε η κρίση. Πολύς κόσμος, λόγω και της πολιτικής της κυβέρνησης, στρέφεται προς τα εκεί. Δηλαδή αν αύριο κάτι συμβεί και είμαστε όλοι εντάξει με τα λεφτά μας, θα σημαίνει ότι πέρασε η κρίση; Αλλιώς, είμαι κι εγώ πάρα πολύ μπερδεμένος και λαμβάνω πολλή πληροφορία που είναι σαβούρα.
Αφού δώσεις όλες τις προγραμματισμένες συναυλίες σου, τι κάνεις μετά;
Επειδή είμαι πολύ χαρούμενος που ξαναβρήκα τα παιδιά από το συγκρότημα και βλέπω ότι θυμόμαστε τα κομμάτια και τα μπολιάζουμε όμορφα με αυτά που έχουν προκύψει τα δύο τελευταία χρόνια που ήμασταν μακριά ο ένας από τον άλλο, θα ‘θελα να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες ώστε να παίξουμε κι άλλες φορές. Να το δει και ο κόσμος όλο αυτό και να περάσουμε κι εμείς όμορφα. Αν υπάρξουν οι ευκαιρίες, θα επιδιώξω να εμφανιστώ ξανά. Αλλιώς θα αρχίσω να φτιάχνω τον επόμενο δίσκο (γέλια) Απλά θα προσπαθήσω να έρθω πάλι σε επαφή με τη μουσική μου.
Τώρα που τελειώσαμε, ήθελα να σε ρωτήσω πώς νιώθεις όταν δίνεις συνεντεύξεις.
Καλά νιώθω, αλλά δεν αισθάνομαι άνετα αργότερα, όταν τις διαβάζω. Πολλές φορές πέφτω στην παγίδα του να αναλύσω επακριβώς, με αποτέλεσμα να είναι τόσο πυκνός ο λόγος μου που να λέω «ήμαρτον, γιατί έτσι αυτό το παιδί;» (γέλια) Όπως με τις συναυλίες, έτσι και με τις συνεντεύξεις, τις απολαμβάνω, αλλά αφού τελειώσουν μπαίνει μπροστά το φίλτρο του αυστηρού κριτή.