Ο Δημήτρης Μυστακίδης δεν είναι χθεσινός. Μετρά σχεδόν τριανταπέντε χρόνια επαγγελματικής ενασχόλησης με τη μουσική. Θεωρείται ένας από τους πιο έμπειρους πολυοργανίστες μουσικούς της ελληνικής σκηνής. Σε αυτή την πορεία έχει συνεργαστεί με την πλειοψηφία των Ελλήνων καλλιτεχνών (συνθέτες, μουσικούς, ερμηνευτές) και έχει συμμετάσχει σε πάνω από εκατό ηχογραφήσεις δίσκων. Όλοι έχουν να πουν μια καλή κουβέντα γι’ αυτόν γιατί απλούστατα ο Δημήτρης Μυστακίδης αγαπάει με πάθος το ελληνικό λαϊκό τραγούδι κάτι που αντιλαμβάνεσαι από τα πρώτα λεπτά που μιλάς μαζί του.
Με αφορμή την μεγάλη συναυλία που επιμελείται καλλιτεχνικά, με τίτλο «Οι τέλειες ατέλειες» που θα πραγματοποιηθεί στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού στις 11 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών με τη συμμετοχή πολλών καταξιωμένων Ελλήνων καλλιτεχνών όπως η Φωτεινή Βελεσιώτου, η Ελένη Βιτάλη, η Γιώτα Νέγκα, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Ορφέας Περίδης, ο Διονύσης Σαββόπουλος και η Ελένη Τσαλιγοπούλου βρεθήκαμε και μιλήσαμε για πολλά.
Το «ακαδημαϊκός» δεν θα το έβαζα, είναι ένας τίτλος που απαιτεί πολλά χρόνια σπουδής και απόδοσης ερευνητικού έργου. Είναι πολύ βαρύς τίτλος, είμαι όλα τ' άλλα, πάνω απ’ όλα μουσικός.
Για τον άνθρωπο που σας άνοιξε και σας οδήγησε στο δρόμο της μουσικής τον Τάσο Μπάσογλου έχετε πει ότι «ήταν ένας δάσκαλος που δεν λειτουργούσε σύμφωνα με τους κανόνες». Εσείς ως δάσκαλος λειτουργείτε εντός κανόνων;
(Χαμογελάει) Όχι. Μάλιστα πολλοί φοιτητές μου λένε, την περίοδο που βρίσκονται εντός σπουδών, ότι η παιδαγωγική μου μέθοδος δεν τους φαίνεται η καλύτερη, αλλά χρόνια μετά και εκτός σπουδών λένε ότι τελικά δούλεψε αυτό το σύστημα. Είμαι λίγο δύσκολος κι απαιτητικός στο μάθημα. Οι μουσικές σπουδές θέλουν πάρα πολλές ώρες δουλειάς, πρέπει να γράψεις «πάρα πολλά χιλιόμετρα» στο όργανο και στη μελέτη.
Παρατηρώ ότι η αγάπη σας για το ρεμπέτικο τραγούδι δεν περιορίζεται στη διαδεδομένη θεματολογία των τραγουδιών για «ουσίες και εξαρτημένους».
Βέβαια. Το ρεμπέτικο δεν έχει μόνο αυτές τις θεματικές. Έχει πολλές θεματικές και μάλιστα μπορείς με συνδυασμό να αναδείξεις, πολλά πολιτικά και κοινωνικά θέματα, τα οποία είναι επίκαιρα μέχρι τις μέρες μας. Όπως η παράσταση που κάναμε φέτος για τα «εγκλήματα στο ρεμπέτικο». Σκοπός μου ήταν να δείξω την γενικευμένη βία που υπήρχε και υπάρχει ακόμα γύρω μας, ακόμα και η αγένεια είναι μια μορφή βίας.
Από τα «Εγκλήματα στο ρεμπέτικο» στις «Τέλειες ατέλειες». Έχει πολλές «Τέλειες ατέλειες» το ρεμπέτικο τραγούδι;
Στην παράσταση «Τέλειες ατέλειες» συνεργάζεστε με πολλούς καταξιωμένους καλλιτέχνες. Έχετε συνεργαστεί με πολλούς καλλιτέχνες από όλο το φάσμα της ελληνικής δισκογραφίας. Ποιο είναι το βασικό σας κριτήριο για να κάνετε μια συνεργασία;
Στην συγκεκριμένη συναυλία οι τραγουδιστές ήταν πρόταση και επιλογή του μουσικού σταθμού που διοργανώνει τη συναυλία και δεν είχα κανένα λόγο να αρνηθώ. Μπορώ να συνεργαστώ μ' οποιονδήποτε αγαπάει το ρεμπέτικο. Κι αυτοί οι άνθρωποι τ' αγαπάνε. Όσο αφορά τώρα τις δικές μου, προσωπικές συνεργασίες, όπως έκανα στο «Εσπεράντο» ήταν άνθρωποι που εκτιμώ το έργο τους όλα αυτά τα χρόνια αλλά και θεωρούσα ότι μπορούσαν να το αποδώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Μια συνεργασία που είχατε και σας έκανε να δείτε αλλιώς την μουσική;
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
Με τον οποίο συνεργάζεστε μέχρι σήμερα;
(Γελάει.) Ελπίζω! Όσο πηγαίνει.
Μια συνεργασία που θα θέλατε να κάνετε στο μέλλον;
Υπάρχει μία που έχω κατά νου. Είναι ένας κιθαρίστας από το Μάλι, ο Boubacar Traoré. Μ' αυτόν θέλω να παίξω κι ελπίζω να γίνει μέχρι του χρόνου.
Έχετε επιλέξει μια καινοτόμα προσέγγιση και παρουσίαση των μουσικών σας παραστάσεων δίνοντας στο κοινό μια μελέτη (ή έρευνα ή πτυχιακή) πλαισιωμένη από τραγούδια της εκάστοτε θεματολογίας. Πως το επιλέξατε αυτό και τι ανταπόκριση έχετε εισπράξει από τον κόσμο.
Κάνω αυτή την δουλειά περίπου 35 χρόνια. Βαρέθηκα να την κάνω μ' ένα συγκεκριμένο τρόπο. Κατέληξα ότι έχει περισσότερο νόημα και για μας και για τον κόσμο που θα έρθει να δει την παράσταση να αναδείξεις ένα πολιτικό μήνυμα. Αυτό που προσπαθώ να δώσω ως καλλιτέχνης είναι ένα σχόλιο σ’ αυτό που βλέπω να συμβαίνει γύρω μου. Το να παίζεις μόνο καλά θεωρώ ότι δεν φτάνει πια. Το κάνουν πάρα πολλοί. Έχουν βγει νέοι μουσικοί που παίζουν καταπληκτικά. Δοκιμάζοντας την ιδέα με τις θεματικές είδα ότι έχει περισσότερο νόημα για όλους μας, βέβαια είναι πιο χρονοβόρα διαδικασία η προετοιμασία ενός τέτοιου προγράμματος. Τα «Εγκλήματα» τα ετοίμαζα τέσσερις μήνες, με πολλές ώρες δουλειάς αλλά η ανταπόκριση από το κοινό ήταν πάρα πολύ καλή. Παράσταση με την παράσταση ο κόσμος που έρχεται ξέρει ότι δεν θα παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα για διασκέδαση.
Να υποθέσω ότι είστε θιασώτης της ψυχαγωγίας και όχι της διασκέδασης;
(Χαμογελάει.) Ε ναι! Μ' αρέσει όμως και η διασκέδαση. Για όλα υπάρχει θέση.
Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τη «λαϊκή κιθάρα»;
Η «λαϊκή κιθάρα» είναι ο σκελετός όλου του οικοδομήματος που λέγεται λαϊκή μουσική. Με την ευρύτερή της έννοια, της αρμονίας και της συνοδείας πάνω σ' αυτό που ονομάζουμε αστικό λαϊκό τραγούδι. Για μένα είναι το όργανο που έκανε και την διαφορά. Ο «καταλύτης» που μπήκε σ' αυτό το μείγμα των μουσικών που υπήρχαν στον ελλαδικό χώρο, και ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα και δημιούργησε εκείνο το καινούργιο είδος που σήμερα αποκαλούμε ρεμπέτικο.
Δύο κιθάρες είναι πάντα καλύτερες από μία;
Εννοείται! Το ζήτημα πάντα είναι τι θέλεις να μεταδώσεις στον ακροατή. Άλλες φορές το πετυχαίνεις με μία, άλλες με δύο, αλλού μπορεί να χρειαστεί περισσότερες.
Έχετε πει «η παράδοση δεν είναι μουσείο». Να υποθέσω ότι ισχύει;
Βέβαια, βέβαια. Όταν βάζεις σε κάτι μια ταμπέλα «παράδοση» ή «παραδοσιακό» είναι κάπως. Σημαίνει ότι κάνεις αναπαράσταση κάτι μ' ένα συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό δεν μου αρέσει. Θεωρώ ότι είναι πολύ ζωντανή μουσική, την παραλληλίζω με την blues. Όσοι παίζουν blues λένε ότι παίζουν παραδοσιακό blues ή νέο blues ή σύγχρονο blues; Όλη αυτή η μουσική και η εξέλιξη blues λέγεται, δεν το διαχωρίζουμε.
Αν η ζωή σας και η μουσική σας πορεία ήταν τραγούδι ποιο θα ήταν;
Δεν ξέρω αν θα ήταν τραγούδι ή τίτλος δίσκου. Από τους Χειμερινούς Κολυμβητές, «Όχι λάθη. Πάντα λάθη».
Μετά λοιπόν τις «Τέλειες Ατέλειες» ποια είναι τα επόμενα σας σχέδια;
Ετοιμάζω ένα καινούριο δίσκο που είναι διασκευές με ρεμπέτικα αλλά με τελείως άλλο τρόπο. Έχω κρατήσει την ουσία, το λόγο δηλαδή του πρωτότυπου, τους στίχους και προσπάθησα να αποδώσω με άλλο τρόπο την αίσθηση που βγάζει το κάθε τραγούδι. Μπήκα στην θέση άλλων μουσικών για το πώς θα αντιλαμβάνονταν αυτή την αίσθηση.
Οι τέλειες ατέλειες
Θέατρο Ηρώδου του Αττικού
Πέμπτη 11 Ιουλίου 2019
Με αφορμή την μεγάλη συναυλία που επιμελείται καλλιτεχνικά, με τίτλο «Οι τέλειες ατέλειες» που θα πραγματοποιηθεί στο θέατρο Ηρώδου του Αττικού στις 11 Ιουλίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών με τη συμμετοχή πολλών καταξιωμένων Ελλήνων καλλιτεχνών όπως η Φωτεινή Βελεσιώτου, η Ελένη Βιτάλη, η Γιώτα Νέγκα, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Ορφέας Περίδης, ο Διονύσης Σαββόπουλος και η Ελένη Τσαλιγοπούλου βρεθήκαμε και μιλήσαμε για πολλά.
Μουσικός, ερευνητής, ακαδημαϊκός, δάσκαλος. Τι επικρατεί μέσα σας περισσότερο;
Το «ακαδημαϊκός» δεν θα το έβαζα, είναι ένας τίτλος που απαιτεί πολλά χρόνια σπουδής και απόδοσης ερευνητικού έργου. Είναι πολύ βαρύς τίτλος, είμαι όλα τ' άλλα, πάνω απ’ όλα μουσικός.
Για τον άνθρωπο που σας άνοιξε και σας οδήγησε στο δρόμο της μουσικής τον Τάσο Μπάσογλου έχετε πει ότι «ήταν ένας δάσκαλος που δεν λειτουργούσε σύμφωνα με τους κανόνες». Εσείς ως δάσκαλος λειτουργείτε εντός κανόνων;
(Χαμογελάει) Όχι. Μάλιστα πολλοί φοιτητές μου λένε, την περίοδο που βρίσκονται εντός σπουδών, ότι η παιδαγωγική μου μέθοδος δεν τους φαίνεται η καλύτερη, αλλά χρόνια μετά και εκτός σπουδών λένε ότι τελικά δούλεψε αυτό το σύστημα. Είμαι λίγο δύσκολος κι απαιτητικός στο μάθημα. Οι μουσικές σπουδές θέλουν πάρα πολλές ώρες δουλειάς, πρέπει να γράψεις «πάρα πολλά χιλιόμετρα» στο όργανο και στη μελέτη.
Παρατηρώ ότι η αγάπη σας για το ρεμπέτικο τραγούδι δεν περιορίζεται στη διαδεδομένη θεματολογία των τραγουδιών για «ουσίες και εξαρτημένους».
Βέβαια. Το ρεμπέτικο δεν έχει μόνο αυτές τις θεματικές. Έχει πολλές θεματικές και μάλιστα μπορείς με συνδυασμό να αναδείξεις, πολλά πολιτικά και κοινωνικά θέματα, τα οποία είναι επίκαιρα μέχρι τις μέρες μας. Όπως η παράσταση που κάναμε φέτος για τα «εγκλήματα στο ρεμπέτικο». Σκοπός μου ήταν να δείξω την γενικευμένη βία που υπήρχε και υπάρχει ακόμα γύρω μας, ακόμα και η αγένεια είναι μια μορφή βίας.
Από τα «Εγκλήματα στο ρεμπέτικο» στις «Τέλειες ατέλειες». Έχει πολλές «Τέλειες ατέλειες» το ρεμπέτικο τραγούδι;
Το ρεμπέτικο έχει τελειότητα. Τραγούδησε ατέλειες... με τέλειο τρόπο. Και σ' αυτή την περίπτωση, αυτό που θέλω να αναδείξω με αυτή την συναυλία είναι ότι δεν τρέχει και κάτι αν δεν είσαι και τέλειος. Το μεγαλείο του ανθρώπου βρίσκεται στις ατέλειές του. Πολλές φορές έχουν προκύψει πολύ σημαντικά πράγματα από κάποιο λάθος, μια ατέλεια. Και επιστημονικά και καλλιτεχνικά. Όταν κάνεις κάτι έξω από την πεπατημένη, που θεωρείται δηλαδή «λάθος», είναι κάτι που σου ανοίγει ένα νέο δρόμο και σε οδηγεί κάπου αλλού, αλλά και να μην αποδώσει δεν τρέχει και τίποτα.
Στην συγκεκριμένη συναυλία οι τραγουδιστές ήταν πρόταση και επιλογή του μουσικού σταθμού που διοργανώνει τη συναυλία και δεν είχα κανένα λόγο να αρνηθώ. Μπορώ να συνεργαστώ μ' οποιονδήποτε αγαπάει το ρεμπέτικο. Κι αυτοί οι άνθρωποι τ' αγαπάνε. Όσο αφορά τώρα τις δικές μου, προσωπικές συνεργασίες, όπως έκανα στο «Εσπεράντο» ήταν άνθρωποι που εκτιμώ το έργο τους όλα αυτά τα χρόνια αλλά και θεωρούσα ότι μπορούσαν να το αποδώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Μια συνεργασία που είχατε και σας έκανε να δείτε αλλιώς την μουσική;
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
Με τον οποίο συνεργάζεστε μέχρι σήμερα;
(Γελάει.) Ελπίζω! Όσο πηγαίνει.
Μια συνεργασία που θα θέλατε να κάνετε στο μέλλον;
Υπάρχει μία που έχω κατά νου. Είναι ένας κιθαρίστας από το Μάλι, ο Boubacar Traoré. Μ' αυτόν θέλω να παίξω κι ελπίζω να γίνει μέχρι του χρόνου.
Έχετε επιλέξει μια καινοτόμα προσέγγιση και παρουσίαση των μουσικών σας παραστάσεων δίνοντας στο κοινό μια μελέτη (ή έρευνα ή πτυχιακή) πλαισιωμένη από τραγούδια της εκάστοτε θεματολογίας. Πως το επιλέξατε αυτό και τι ανταπόκριση έχετε εισπράξει από τον κόσμο.
Κάνω αυτή την δουλειά περίπου 35 χρόνια. Βαρέθηκα να την κάνω μ' ένα συγκεκριμένο τρόπο. Κατέληξα ότι έχει περισσότερο νόημα και για μας και για τον κόσμο που θα έρθει να δει την παράσταση να αναδείξεις ένα πολιτικό μήνυμα. Αυτό που προσπαθώ να δώσω ως καλλιτέχνης είναι ένα σχόλιο σ’ αυτό που βλέπω να συμβαίνει γύρω μου. Το να παίζεις μόνο καλά θεωρώ ότι δεν φτάνει πια. Το κάνουν πάρα πολλοί. Έχουν βγει νέοι μουσικοί που παίζουν καταπληκτικά. Δοκιμάζοντας την ιδέα με τις θεματικές είδα ότι έχει περισσότερο νόημα για όλους μας, βέβαια είναι πιο χρονοβόρα διαδικασία η προετοιμασία ενός τέτοιου προγράμματος. Τα «Εγκλήματα» τα ετοίμαζα τέσσερις μήνες, με πολλές ώρες δουλειάς αλλά η ανταπόκριση από το κοινό ήταν πάρα πολύ καλή. Παράσταση με την παράσταση ο κόσμος που έρχεται ξέρει ότι δεν θα παρακολουθήσει ένα πρόγραμμα για διασκέδαση.
Να υποθέσω ότι είστε θιασώτης της ψυχαγωγίας και όχι της διασκέδασης;
(Χαμογελάει.) Ε ναι! Μ' αρέσει όμως και η διασκέδαση. Για όλα υπάρχει θέση.
Θέλετε να μας πείτε λίγα λόγια για τη «λαϊκή κιθάρα»;
Η «λαϊκή κιθάρα» είναι ο σκελετός όλου του οικοδομήματος που λέγεται λαϊκή μουσική. Με την ευρύτερή της έννοια, της αρμονίας και της συνοδείας πάνω σ' αυτό που ονομάζουμε αστικό λαϊκό τραγούδι. Για μένα είναι το όργανο που έκανε και την διαφορά. Ο «καταλύτης» που μπήκε σ' αυτό το μείγμα των μουσικών που υπήρχαν στον ελλαδικό χώρο, και ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα και δημιούργησε εκείνο το καινούργιο είδος που σήμερα αποκαλούμε ρεμπέτικο.
Δύο κιθάρες είναι πάντα καλύτερες από μία;
Εννοείται! Το ζήτημα πάντα είναι τι θέλεις να μεταδώσεις στον ακροατή. Άλλες φορές το πετυχαίνεις με μία, άλλες με δύο, αλλού μπορεί να χρειαστεί περισσότερες.
Έχετε πει «η παράδοση δεν είναι μουσείο». Να υποθέσω ότι ισχύει;
Βέβαια, βέβαια. Όταν βάζεις σε κάτι μια ταμπέλα «παράδοση» ή «παραδοσιακό» είναι κάπως. Σημαίνει ότι κάνεις αναπαράσταση κάτι μ' ένα συγκεκριμένο τρόπο. Αυτό δεν μου αρέσει. Θεωρώ ότι είναι πολύ ζωντανή μουσική, την παραλληλίζω με την blues. Όσοι παίζουν blues λένε ότι παίζουν παραδοσιακό blues ή νέο blues ή σύγχρονο blues; Όλη αυτή η μουσική και η εξέλιξη blues λέγεται, δεν το διαχωρίζουμε.
Αν η ζωή σας και η μουσική σας πορεία ήταν τραγούδι ποιο θα ήταν;
Δεν ξέρω αν θα ήταν τραγούδι ή τίτλος δίσκου. Από τους Χειμερινούς Κολυμβητές, «Όχι λάθη. Πάντα λάθη».
Ποιο είναι το μεγαλύτερο λάθος στη ζωή ή στην καριέρα σας;
(Γελάει.) Να σου πω. Το μεγαλύτερο λάθος στη ζωή μου είναι ότι άρχισα να καπνίζω. Όλα τα άλλα τα θεωρώ καλώς καμωμένα. Πολλά λάθη βγήκαν σε καλό.
Μια σκέψη που σας απασχολεί πριν πέσετε το βράδυ (ή το πρωί) για ύπνο.
Ως γονιός, με ενδιαφέρει να είναι καλά τα παιδιά μου. Αυτή είναι η βασική σκέψη. Κατά καιρούς μ' απασχολούν κι άλλα πράγματα. Όταν για παράδειγμα έγινε η δολοφονία του Παύλου Φύσσα δεν μπορούσα να βγάλω από το μυαλό μου αυτή την αύξηση του φασισμού. Είναι κάτι που δεν μπορούσε να με αφήσει αδιάφορο. Ο τρόπος που αντιμετωπίσαμε τους μετανάστες. Θα ήθελα να είναι αλλιώς η κοινωνία που ζω.
Μια ερώτηση που θα θέλατε πολύ να απαντήσετε και που ποτέ δεν έγινε;
Δεν νομίζω ότι έχω κάτι που θέλω ν' απαντήσω. Αυτό που είναι ο καθένας το δείχνει με την στάση του απέναντι στα πράγματα, με τον τρόπο που δουλεύει. Δεν υπάρχει κάτι που είναι μέσα μου και δεν το έχω δείξει. Δεν περιμένω κάποια ερώτηση για να απαντήσω.
Μετά λοιπόν τις «Τέλειες Ατέλειες» ποια είναι τα επόμενα σας σχέδια;
Ετοιμάζω ένα καινούριο δίσκο που είναι διασκευές με ρεμπέτικα αλλά με τελείως άλλο τρόπο. Έχω κρατήσει την ουσία, το λόγο δηλαδή του πρωτότυπου, τους στίχους και προσπάθησα να αποδώσω με άλλο τρόπο την αίσθηση που βγάζει το κάθε τραγούδι. Μπήκα στην θέση άλλων μουσικών για το πώς θα αντιλαμβάνονταν αυτή την αίσθηση.
Περιμένουμε ανυπόμονα λοιπόν.
(Οι φωτογραφίες είναι των: Αναστασία Δεληγιάννη (κέντρο) και του Βασίλη Τομπάζη (άρθρο) τους οποίους ευχαριστούμε)
Οι τέλειες ατέλειες
Θέατρο Ηρώδου του Αττικού
Πέμπτη 11 Ιουλίου 2019
Καλλιτεχνική επιμέλεια: Δημήτρης Μυστακίδης / Fishbowl Music Tank
Επιμέλεια παραγωγής: Frontstage / Μελωδία 99.2
Επιμέλεια παραγωγής: Frontstage / Μελωδία 99.2