Ανασκόπηση 2019: Δίσκοι #1-#10

Σε αυτήτην Ανασκόπηση συμμετείχαν 10 συντάκτες (Ξενοφών Καράμπαλης, Σταύρος Κασιμάτης, Δημήτρης Όρλης, Δημήτρης Καμπούρης, Λεωνίδας Καλμούκος, Θωμάς Τζίτζης, Μιχάλης Τσαντίλας, Βαγγέλης Γκρέκο, Άρης Γάρος και Γιώργος Μπαλιώτης) και οι 9 από αυτούς είχαν διαφορετικό Νο 1. Αυτό το γεγονός ίσως λέει πολλά... 

[Γράφει ο Ξενοφών Καράμπαλης]

Η φετινή χρονιά για τη μουσική ήταν ένα μεταβατικό έτος. Βιώνουμε την συνεχόμενη άνοδο της rap και του hip-hop σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που είναι διακριτό στη δεκάδα με τους καλύτερους δίσκους του mixgrill για το 2019. Το "Psychodrama" του Dave και το "Grey Area" της Little Simz (μαζί με το "Igor" του Tyler The Creator) είναι μία τάση που αναμένεται να εξελιχθεί περαιτέρω το επόμενο χρονικό διάστημα.

Οι παλαιότερες γενιές των - θρυλικών πια - καλλιτεχνών διεκδικούν με εντυπωσιακή επιμονή τις πρώτες θέσεις των αξιομνημόνευτων δίσκων της ανασκόπησης μας, ακόμα και μετά θάνατον. Αυτό συνέβη με το καταπληκτικό "Thanks For The Dance" του Leonard Cohen, ενώ οι διθυραμβικές κριτικές του τελευταίου - σχεδόν ambient - δίσκου του Nick Cave, "Ghosteen", το έφτασαν μία ανάσα από την κορυφή. Με την προσθήκη του "Free" από τον Iggy Pop, είναι εύκολο να αντιληφθεί κανείς ότι οι βετεράνοι έχουν ακόμα έμπνευση. 

Παρόλο που γενικά δεν κυκλοφόρησαν δίσκοι-αριστουργήματα, η τάση για φρέσκια punk αντικατοπτρίζεται μέσα στο "Dogrel" των  Fontaines D.C., ενώ ιδιαίτερα ενθαρρυντική είναι η κατάληψη της κορυφής από την Billie Eilish με το ντεμπούτο της "When We All Fall Asleep Where Do We Go". Είναι ένας δίσκος καινούριος με όλη την σημασία της λέξης, απόδειξη ότι μπορεί να βγει καινούρια μουσική και να κάνει αίσθηση χωρίς να προσπαθεί να σοκάρει τον ακροατή ή να αντιγράψει παλαιότερες συνταγές επιτυχίας.

Η επιστροφή των Tool κέρδισε τη metal κοινότητα με το "Fear Inoculum" - χωρίς να προσφέρει κάτι ριζοσπαστικό στη δισκογραφία τους - ενώ η μελωδική στροφή των Volbeat στο "Rewind, Replay, Rebound" ξίνισε μερικούς, αλλά τελικά απέσπασε θετικές κριτικές.

Υπήρχαν και κάποιες απογοητεύσεις, όπως αυτή του "Lo/Hi" των Black Keys που δεν μπόρεσαν να φτάσουν το επίπεδο των παλαιότερων δουλειών τους. Όμως αντίθετα κυκλοφόρησαν πολλοί και καλοί indie folk/indie rock δίσκοι που γέμισαν τις λίστες που συγκεντρώνουν τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς που φεύγει. Lana Del Rey, Big Thief, SASAMI και Angel Olsen είναι μερικά από τα ονόματα που απασχόλησαν τους μουσικόφιλους που έψαξαν διέξοδο στην indie σκηνή.

Το 2019 φεύγει φίλες και φίλοι, αφήνοντας πολλούς δίσκους που αξίζουν την προσοχή σας. Στις μουσικές εγκυκλοπαίδειες θα μείνει βέβαια σαν μία μέτρια χρονιά, στην οποία η διεθνής μουσική σκηνή ψάχνει να βρει πατήματα για έμπνευση και φρέσκες ιδέες. Σίγουρα μερικοί καλλιτέχνες τις βρήκαν, όμως δεν ήταν η χρονιά των μεγάλων εκπλήξεων.

Πρόκειται για ένα σκοτεινό άλμπουμ, μελαγχολικό, με μικρές ακτίδες φωτός, που σπάνια το διαπερνούν κι οδυνηρό θα μπορούσε να πει κάποιος. Οι στίχοι όμως είναι έξυπνοι κι όχι εξυπνακίστικοι, έχουν τρομερό βάθος και διαφέρουν τόσο μα τόσο απέραντα, από αντίστοιχες δουλειές της άλλης άκρης του Ατλαντικού. Ο δίσκος ξεκινάει με το “Psycho” και κλείνει με το “Drama”. Συμμετέχουν οι Burna Boy, J Hus κι η Ruelle, στο 11λεπτο αριστουργηματικό “Lesley”, που αξίζει κάποιος να ακούσει, ακόμη κι αν βαριέται να ακούσει το απαιτητικό “Psychodrama”. Δεν είναι ένα άλμπουμ που το ακούς εύκολα, κι ούτε εύκολα ξεμπερδεύεις μαζί του. Θέλει χρόνο και πόνο. Θα ήταν καλό να το ακούσεις πραγματικά και σωστά, διαφορετικά μην το κάνεις βιαστικά, όπως το έκανα κι εγώ. Διάλεξε αν θέλεις να χάσεις ή να κερδίσεις, από το ψυχόδραμα του Dave.

Δεν θα πρέπει να εκπλήσσει, πραγματικά, το γεγονός ότι η sci-fi και η κοσμική μουσική αναγεννώνται. Το ακούμε, ήδη να γίνεται στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, στη μουσική του Kamasi Washington, του Thundercat, του Flying Lotus και πολλών άλλων. Είναι γόνιμο έδαφος για πειραματισμούς. Τα κομμάτια των TCIC είναι ένα ενδιαφέρον και συναρπαστικό μείγμα, όλα δεμένα από τον ασυμβίβαστο ήχο του trio. Τα κομμάτια του «Κομήτη» - που έρχεται να καταστρέψει τις ψευδαισθήσεις - είναι συνεπή και καλά προγραμματισμένα μέσα στις ελεύθερες ανταλλαγές. Θα δείξουν νέες πραγματικότητες, αντιλήψεις, επίπεδα συνειδητοποίησης και ικανότητες συνύπαρξης. 
Πρόκειται για μια μουσική έκφραση σφυρηλατημένη στο βαθύ μυστήριο. Είναι η ελπίδα να εκδηλωθούν υπερβατικές, εναλλακτικές πραγματικότητες και να κατασκευαστούν νέες εμπειρίες.

Το κλισέ λέει ότι το δύσκολο δεν είναι να φτάσεις στην κορυφή, αλλά να παραμείνεις εκεί. Για τον Βρετανό καλλιτέχνη Michael Kiwanuka, που βρίσκεται ακόμα στην αρχή της καριέρας του, η πρώτη κορυφή που κατέκτησε ήταν η μεγάλη επιτυχία του δίσκου "Love and Hate" το 2016. Όμως με τον καινούριο, τρίτο προσωπικό του δίσκο με τίτλο "Kiwanuka", ο 32χρονος με καταγωγή από την Ουγκάντα φαίνεται ότι ξεπερνάει ήδη την καλύτερη εκδοχή του μουσικού εαυτού του. Ο Michael Kiwanuka στο νέο δίσκο του προσφέρει τραγούδια με μεγάλη ποικιλία επιρροών στον ήχο του. Όπως μας έχει συνηθίσει μέχρι τώρα, συνθέτει πολύ όμορφες, δυναμικές και ατμοσφαιρικές μπαλάντες. Εξαιρετικά, επίσης, είναι τα φωνητικά στα τραγούδια του δίσκου, που προσδίδουν μια πολύ ευχάριστη στο άκουσμα χορωδιακή διάσταση. Ο Kiwanuka ασχολείται με μια μεγάλη παλέτα θεμάτων, αναζητώντας τον έρωτα και σκαλίζοντας φιλοσοφικές έννοιες, όπως ο χρόνος.

Η Little Simz είναι 25 χρονών και προέρχεται από το Βόρειο Λονδίνο. Το "GREY Area" είναι το τρίτο της άλμπουμ, το οποίο, όπως φαίνεται, ήρθε για να αλλάξει τη καριέρα της. Η νεαρή Βρετανίδα κατάφερε να βρει τη χρυσή τομή ανάμεσα στην αμερικάνικη trap παραγωγή, το παλιομοδίτικο flow και το βρετανικό grime ύφος, συνδυάζοντας τη θηλυκότητά της με το σκληρό χαρακτήρα του είδους. Πραγματικά δεν έχω ακούσει κάτι παρόμοιο με το "GREY Area", πόσο μάλλον τα τελευταία χρόνια. Για τη παραγωγή του άλμπουμ ευθύνεται ο Inflo, ο οποίος για το έργο αυτό δε βασίστηκε τόσο σε ηλεκτρονικό ήχο αλλά σε κρουστά, πνευστά και έγχορδα μουσικά όργανα, δίνοντας με αυτόν το τρόπο έμφαση στις jazz/new-soul μελωδίες των τραγουδιών, συνοδευόμενες από break ρυθμούς των 80s. Πρόκειται αναμφίβολα για την καλύτερη hip-hop κυκλοφορία του 2019, βάζοντας ψηλά το πήχη για τους Ευρωπαίους, αλλά και για τους καλλιτέχνες πέρα από τον Ατλαντικό. Προχωρώντας με το δικό της χαρακτηριστικό ήχο και το μοναδικό της ύφος, θα συναντήσουμε άραγε τους φίλους της rap να φωνάζουν "AOTY AOTY" στο τέλος της χρονιάς;

Το “Everyday Life” είναι ο πιο ενδιαφέρων δίσκος των Coldplay από το “Viva la Vida or Death and All His Friends” του 2008. Μοιρασμένο σε δύο μέρη, “Sunrise” και “Sunset”, περιέχει μερικά από τα πιο όμορφα τραγούδια που έχουν γράψει, όπως τα “Arabesque”, “Trouble In Town” και “Champion Of The World”. Όμως είναι η γενικότερη αίσθηση που κάνει το διπλό (αλλά μικρής διάρκειας) άλμπουμ να ξεχωρίζει, ένα κέφι και μια ξεγνοιασιά που δεν ταιριάζει στις αποστειρωμένα τέλειες δουλειές που πρόσφεραν τα τελευταία χρόνια. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ανάμεσα στα τραγούδια μπαίνουν εμβόλιμα ανολοκλήρωτες ιδέες και ντέμο, που σε κάθε άλλη περίπτωση θα ήταν κλεισμένα σε συρτάρια. Επιφανειακά, ο Chris Martin μιλάει για πιο σοβαρά και σύγχρονα θέματα, το μήνυμα όμως περνάει. Σε όλα αυτά προσθέστε και μια στροφή προς την ανατολή. Δεν είναι τυχαίο πως επέλεξαν την Ιορδανία, για τη ζωντανή παρουσίαση του άλμπουμ. Θα είχε αξία να αποτελέσει το “Everyday Life” το πρώτο βήμα για μια δεύτερη πιο ενδιαφέρουσα καριέρα από ένα super group, όπως οι Coldplay.

Η εκτόξευση των Fontaines D.C. είναι τεράστια χωρίς να χρειαστεί κάποιο μεγάλο χρονικό διάστημα για αυτή. Όλα έγιναν σχετικά γρήγορα: οι Ιρλανδοί έγιναν πασίγνωστοι έχοντας στο ιστορικό τους μόλις 8 τραγούδια, έκαναν περιοδεία στη Βρετανία παρέα με τους φοβερούς Shame και επισκέφθηκαν και την Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο σε μια απρόσμενη για το ελληνικό κοινό συναυλία. Πριν κυκλοφορήσει το πρώτο τους άλμπουμ, το hype γύρω από την επικείμενη κυκλοφορία είχε γιγαντωθεί. Ο δίσκος κυκλοφόρησε και ο κόσμος ενθουσιάστηκε. Από τα 11 κομμάτια τα 7 είναι singles και οι Fontaines D.C. μπορούν πλέον να κυματίζουν ψηλά τη σημαία της μπάντας τους με περηφάνια. 
Οι Fontaines D.C. κυκλοφόρησαν έναν από τους πιο ολοκληρωμένους δίσκους της χρονιάς, με τραγούδια που δεν υστερούν σε τίποτα, αντιθέτως στην πλειοψηφία τους είναι επιτυχίες που θα μνημονεύονται. Σαφώς και το “Dogrel” δεν είναι καινοτόμο άλμπουμ. Είναι όμως από εκείνα που θα σε ενθουσιάσουν και με το παραπάνω όντας μία από τις ευχάριστες εκπλήξεις της χρονιάς. Καθ’ όλη τη διάρκεια του δίσκου ο ενθουσιασμός είναι διάχυτος και ήδη αποτελεί έναν από τους μουσικούς εθισμούς μου για το 2019.

Ο δίσκος του Leonard Cohen "Thanks for the Dance" μπήκε γρήγορα στην μουσική επικαιρότητα ως ένα σπουδαίο γεγονός, ακριβώς γιατί μιλάμε για δίσκο ενός εμβληματικού καλλιτέχνη που σφράγισε με τη φωνή του πολλές στιγμές, πολλών ανθρώπων σε όλο τον κόσμο και όλο αυτό συμβαίνει μετά τον θάνατο του. Άμεσα και εύλογα έναν τέτοιο δίσκο μπορείς να τον ντύσεις με ένα μεταφυσικό περιτύλιγμα και να πάρει άνετα τον τίτλο ενός «μουσικού μνημόσυνου». 

Ομολογώ ότι πριν ακούσω τον δίσκο φοβόμουν ότι θα με απογοητεύσει και ότι θα τον ακούσω λίγο και θα επιστρέψω στα αγαπημένα μου του Leonard Cohen για να συνέλθω. Τελικά, χάρη και στην σπουδαία δουλειά του Adam Cohen ακούμε έναν πολύ ολοκληρωμένο δίσκο, μια συνέχεια της τεράστιας κληρονομιάς που αφήνει ο Leonard Cohen στην μουσική και δεν είναι σε καμία περίπτωση ένας δίσκος που «βγήκε απλά για να βγει». Είναι λες και ο Leonard Cohen στέκεται ολοζώντανος μπροστά μας και τραγουδάει με τον γνωστό του τρόπο, μιλάει με ευαισθησία για το φως αλλά και το σκοτάδι των σχέσεων και των κοινωνιών και γελάει ειρωνικά απέναντι σε οποιαδήποτε μορφή θανάτου.

Στον καινούριο του δίσκο ο Iggy άφησε την κιθαρίστρια και συνθέτη Sarah Lipstate και τον τρομπετίστα Leron Thomas να κάνουν πλάτες στις περισσότερες συνθέσεις, ενώ ο ίδιος αναλαμβάνει την ερμηνεία. Έτσι μας ξαφνιάζει θετικά με το "Loves Missing" που πατάει σε ένα απλό κιθαριστικό riff με λίγο παραμόρφωση, το groovy "James Bond" και με το πιο ηλεκτρονικό "Sognali". Κομμάτια όπως το "We Are the People" (με στίχους Lou Reed) και το "Do Not Go Gentle Into That Good Night" (ποίημα του Dylan Thomas) είναι απαγγελίες που συνοδεύονται από ατμοσφαιρικά στρώματα ήχου τα οποία οδηγεί η τρομπέτα του Thomas και αποτελούν το δεύτερο μισό του δίσκου. Έτσι το "Free" αφήνει μία διαφορετική επίγευση από άλλες δουλειές του Iggy ενώ τον απομακρύνει από την κλασσική του περσόνα  - ιδιαίτερα αυτή που υιοθετεί στη σκηνή - κάτι απόλυτα υγιές για έναν καλλιτέχνη αυτού του βεληνεκούς με τέτοια ιστορία. Το μόνο κομμάτι που πρέπει να προσπεράσετε είναι το στιχουργικά υπερβολικό "Dirty Sanchez"
Στο "Free" βρίσκεται ένας διαφορετικός Iggy Pop που αξίζει την προσοχή σας, με μία solo κυκλοφορία που τον βγάζει από τη αμιγώς rock σκηνή. Εκεί αφήνει ελεύθερη την φωνή του, χωρίς να τον εμποδίζει το παρελθόν ή οι απαιτήσεις που έχουν οι φανατικοί του από αυτόν. Γι αυτό και το αποτέλεσμα θα σας κεντρίσει το ενδιαφέρον.

Στην 3η συνεχόμενη συνθετική σύμπραξη σου με τον Warren Ellis  δημιούργησες/δημιουργήσατε μελωδίες, στις οποίες υπερισχύει η αισιοδοξία, η απλότητα της σκέψης των παιδιών (άλλωστε για αυτά είναι γραμμένα τα 8 πρώτα τραγούδια), τα χρώματα, τα λουλούδια του εξώφυλλου, η φρεσκάδα, η αγάπη, η στοργή, το ταξίδι, αλλά και η προσμονή, η θλίψη, η έλλειψη κι η μελαγχολία. Θα μπορούσε να είναι καθαρτικό για όσους έχουν χάσει κάποιον δικό τους.

Όμως το “Ghosteen”, είναι πέρα από αναλύσεις για μουσικές, στίχους, μελωδίες κι ενορχηστρώσεις. Για μένα είναι πέρα κι από το γεγονός του θανάτου του γιου σου, ακόμη κι αν έχει γραφτεί με αφορμή το γεγονός αυτό και για τον ίδιο το γιο σου. Δε θέλω να επηρεάζομαι από τέτοιες «ευκολίες», θέλω να είμαι ψυχρός ακροατής. Να με ζεσταίνει το ίδιο το έργο, να με θυμώνει, να με λυπεί, να με απογοητεύει, να με παρασύρει το ίδιο το καλλιτέχνημα και να με οδηγεί εκείνο όπου θέλει. Ή εκεί για όπου είναι φτιαγμένο. Το “Ghosteen” με έκανε δικό του από το πρώτο άκουσμα και δε με άφησε από τότε. Είναι ένα σπουδαίο άλμπουμ για μένα, καθαρτικό, που ενώ στις απόλυτες τιμές του είναι βιαίως μελαγχολικό, με οδηγεί στο φως.
Με έκανες πάλι δικό σου με αυτό το άλμπουμ Nick Cave.

«Πώς είπατε; Μια δεκαεφτάχρονη έφτιαξε το άλμπουμ της χρονιάς; Μα, είναι ποτέ δυνατόν;!»
Ελάτε τώρα, μην αρπάζεστε. Σκεφτείτε πρώτα, πρώτα ότι «άλμπουμ της χρονιάς» δεν υπάρχει, ούτε υπήρξε ποτέ. Κι έπειτα αναλογιστείτε μήπως είστε απλώς προκατειλημμένοι απέναντι στο γυναικείο φύλο και στους σημερινούς εφήβους. Ίσως έφτασε η ώρα να συνειδητοποιήσουμε ότι ο κόσμος μας χρειάζεται να υιοθετήσει περισσότερο τη γυναικεία ματιά και να σκύψει με μεγαλύτερο ενδιαφέρον και φροντίδα πάνω από τα ατίθασα νιάτα του.
Βεβαίως η Billie Eilish δεν είναι το μέσο κορίτσι, ούτε μια συνηθισμένη έφηβη. Γι’ αυτό και μπόρεσε στο φετινό ντεμπούτο άλμπουμ της να μάς σερβίρει μια ποπ χτισμένη με απολύτως γνωστά κι αναγνωρίσιμα υλικά, αλλά με μορφή και αισθητική τόσο φρέσκια ,όσο και ανατρεπτική. Τα τραγούδια της αποτέλεσαν, έτσι, τόπο συνάντησης όχι μόνο των συνομηλίκων της, αλλά και όλων εκείνων που καταφέρνουν να κρατούν ανοιχτούς τους διαύλους με τον νεανικό εαυτό τους. Και η επιτυχία της απέδειξε όχι μόνο ότι υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ της κρεβατοκάμαρας, αλλά και ότι ο δρόμος παραμένει ανοιχτός για εκείνους που αντέχουν να τολμήσουν τον δικό τους, απολύτως προσωπικό βηματισμό.