To Φεστιβάλ Ισπανόφωνου Κινηματογράφου άνοιξε για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά τις πόρτες του στο κοινό -με βροχή- την Πέμπτη 8 Ιουνίου στο γνώριμο μέρος, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος και στην ταράτσα της, τον θερινό κινηματογράφο Λαΐς, για να παρουσιάσει μία προσεγμένη επιλογή από ταινίες προερχόμενες από ισπανόφωνες κινηματογραφικές αγορές. Το Mixgrill δίνει και φέτος το παρόν στην ενδιαφέρουσα διοργάνωση παρακολουθώντας αρκετές από τις ταινίες που περιλαμβάνει το πλούσιο πρόγραμμα.
Το Σάββατο 10 Ιουνίου παρακολουθήσαμε την πρώτη από τις τρεις προβολές της ημέρας στην αίθουσα 1 της Ταινιοθήκης και με ελεύθερη είσοδο, το ντοκιμαντέρ του Hatuey Viveros Lavielle, "Café", μια μεξικάνικη παραγωγή του 2014 που έχει βραβευτεί σε τρεις διαφορετικές διοργανώσεις ως καλύτερο ντοκιμαντέρ (Biarritz International Festival of Latin American Cinema, Montreal First Peoples Festival, Nyon Visions du Réel).
H ταινία είναι γυρισμένη σε ένα ορεινό χωριό της Πουέβλα του Μεξικού, εκεί όπου ζει η κοινότητα ιθαγενών Νάουατλ. Οι κάτοικοι ζουν κάτω από συνθήκες φτώχειας και κακουχίας και με δυσκολία θα πίστευε κανείς ότι οτιδήποτε αντικατοπτρίζεται αφορά το σήμερα, αν δεν το υποδείκνυε το έτος 2010 που εμφανίζεται γραμμένο. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Χόρχε και η οικογένειά του που βγάζουν τα προς το ζην από την καλλιέργεια της γης και την παραγωγή καφέ. Ο νεαρός ετοιμάζεται να πάρει το πτυχίο της Νομικής και μαζί με αυτό μια μεγάλη απόφαση για το μέλλον του. Καταληκτική προθεσμία για να αποφασίσει θα είναι το μνημόσυνο του πατέρα του, για το οποίο όλα τα μέλη της οικογένειας θα μαζευτούν ξανά.
Δείτε το trailer:
Ένα από τα conditio sine qua non του ντοκιμαντέρ είναι ο ρεαλισμός του, η χωρίς φτιασίδια και εφέ απεικόνιση της πραγματικότητας και της αλήθειας των προσώπων, του τοπίου κλπ. Ο δημιουργός Hatuey Viveros Lavielle παρουσιάζει την κοινότητα απ' άκρη σ' άκρη και κάθε λεπτομέρεια έχει τη σημασία της με τα λαογραφικά στοιχεία να κυριαρχούν από τις γιαγιάδες που φτιάχνουν εργόχειρα, το μαγείρεμα παραδοσιακών φαγητών, το ξεκαθάρισμα των κόκκων του καφέ, την παρουσίαση των σπιτιών που είναι μικρά και διαθέτουν μόνο τα απαραίτητα (λείπουν πόρτες ή ντουλάπες!) αλλά συνάμα πεντακάθαρα, μέχρι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αμόρφωτος λαός, τα ήθη και τα έθιμα, τη θρησκεία, τη ζωή των νέων και των παιδιών. Προσωπικά μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση η γερασμένη όψη της φυλής. Οι γυναίκες, για παράδειγμα, μοιάζουν γύρω στα 15 χρόνια γηραιότερες από την ηλικία που πραγματικά έχουν, γεγονός που σίγουρα σχετίζεται με τις δυσκολίες που περνούν, ίσως και με τα εν γένει χαρακτηριστικά της φυλής.
Όλα τα παραπάνω ο θεατής τα παρακολουθεί με μεγάλη προσήλωση. Η σύγκριση με τη δική μας ζωή, αναπόφευκτη. Δυσκολίες υπάρχουν παντού και είναι πολλές, ωστόσο είναι διαφορετικής φύσεως. Μέσα στην ωμή απεικόνιση που λυπεί, ωστόσο, ξεπροβάλλουν ακτίνες φωτός. Η μητέρα της οικογένειας, μια γυναίκα δυναμική και προοδευτική, χωρίς πλέον το στήριγμα του άνδρα της, ωθεί τον γιο της να σπουδάσει. Εξαίρει τη σημασία της μόρφωσης που εκείνη δεν έλαβε και παροτρύνει τα παιδιά της να ακολουθήσουν αυτόν τον δρόμο (μην διαχωρίζοντας σε αρσενικό-θηλυκό). Όταν μαθαίνει ότι η 16χρονη κόρη της έμεινε έγκυος σε ένα παιδί που δεν επιθυμεί με έναν σύντροφο που εξαφανίζεται, κόντρα στις αντιλήψεις του υπόλοιπου κόσμου (και της θρησκείας της) θα της μιλήσει τρυφερά εκθέτοντας τις διαθέσιμες επιλογές. Γιατί μια μητέρα θέλει και πρέπει να θέλει το καλύτερο για τα παιδιά της, ανεξάρτητα από το αν μπορεί να τους προσφέρει ένα κομμάτι ψωμί ή ένα πλουσιοπάροχο γεύμα. Όσο για τον Χόρχε, τέλος, με συγκίνησε και θαύμασα το γεγονός ότι έγινε ο πρώτος δικηγόρος της κοινότητας -έχοντας ως μητρική την ιθαγενή γλώσσα του Μεξικού, γνωστή ως γλώσσα των Αζτέκων που διαφέρει αρκετά από την ισπανική γλώσσα- και μάλιστα με διάκριση. Τι δικαιολογίες αντιστοιχούν λοιπόν σε κάποιον που ενώ έχει «τα πάντα» αρνείται να προσπαθήσει να προοδεύσει;
Το "Café" ήταν μία ταινία που δεν θα επέλεγα να δω ποτέ και μου δόθηκε η ευκαιρία μέσα από το Φεστιβάλ. Τεχνικά θεωρώ πως είναι ένα καλοφτιαγμένο ντοκιμαντέρ αλλά περισσότερο από όλα ξεχωρίζει για την ουσία του.
Σκηνοθεσία: Ατουέι Βιβέρος Λαβιέγε
Χώρα: Μεξικό
Έτος Παραγωγής: 2014
Διάρκεια: 80’
* Στην ταινία παρουσιάζονται κάποιες σκληρές εικόνες, όπου η οικογένεια σφάζει τις γαλοπούλες που εξέτρεφε για να τις μαγειρέψει. Πιστεύω πως θα μπορούσαν να λείπουν και είναι πολύ άβολη η θέασή τους.
** Ο ελληνικός υποτιτλισμός έχει γίνει «πάνω» από τον αγγλικό με αποτέλεσμα οι υπότιτλοι να καταλαμβάνουν ένα μεγαλύτερο μέρος της οθόνης από το σύνηθες.