Αν και προβληματισμένη με την περιγραφή της παράστασης, βρέθηκα στο Θέατρο Από Μηχανής με μεγάλη περιέργεια για το τι θα παρακολουθήσω. Γνώριζα τι πραγματεύεται το αρχαίο ελληνικό κείμενο «Βάτραχοι» και υπέθετα ότι θα πρόκειται για κάποια διασκευή που θα ακολουθεί την αφηγηματική ροή του κειμένου. Το έργο «Βάτραχοι Project» είναι, όμως, μία διαφορετική ανάγνωση του έργου του Αριστοφάνη, που φέρνει στο προσκήνιο την αναγκαιότητα για εποικοδομητική παρουσία της Τέχνης στην σύγχρονη Ελλάδα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Η υπόθεση του κλασικού έργου είναι η εξής:
«Ο θεός Διόνυσος απογοητευμένος από την κατάσταση του θεάτρου στην Αθήνα, καθώς οι μεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, είναι αποφασισμένος να αναλάβει δράση για να αρχίσουν ξανά αξιόλογοι δραματικοί αγώνες στην Αθήνα. Μαζί με τον δούλο του Ξανθία ξεκινούν ένα περιπετειώδες ταξίδι προς τον Κάτω Κόσμο με σκοπό να φέρουν πίσω τον καλύτερο τραγικό ποιητή. Όταν φτάνουν στον Άδη, επικρατεί αναταραχή. Ο Ευριπίδης διεκδικεί από τον Αισχύλο την τιμητική θέση του καλύτερου τραγικού ποιητή. Για να λυθεί η διαφορά, ο Πλούτωνας καλεί τον Διόνυσο, σε ρόλο διαιτητή, καθώς και τους τραγικούς σε έναν δραματικό διαγωνισμό» (απόσπασμα από λήμμα στη Wikipedia.org).
Αξιοποιώντας την υπόθεση, ο θίασος της παράστασης απαλλάσσει το έργο από την καθιερωμένη γλώσσα του Αριστοφάνη (το οποίο πριν διόμιση χιλιάδες χρόνια βραβεύτηκε με τα «Πρωτεία» στα Λήναια) και επικοινωνεί στο κοινό άμεσα, μέσω της ερμηνευτικής τέχνης του δράματος, αλλά και της μουσικής, την ουσία που προκύπτει από τους θεματικούς άξονες. Εδώ δεν θα ακούσετε ιδιαίτερα αθυροστομίες, ούτε θα νιώσετε πολλές φορές άβολα, θα γελάσετε όμως και θα προβληματιστείτε με την αναγκαιότητα που αναδύεται μέσα από τον λόγο των ηθοποιών.
Γιατί οι ποιητές μας είναι άφαντοι και τι ζητάμε από αυτούς; Πόσο δύσκολο είναι να φτάσεις στο φως μέσα από το σκοτάδι; Ποια είναι η παιδαγωγική θέση του Θεάτρου σήμερα;
Όλα αυτά τα κοινωνικά και υπαρξιακά ερωτήματα είναι διαχρονικά και είναι εντυπωσιακό να βλέπουμε πως απασχολούσαν ανθρώπους του πνεύματος τόσους αιώνες πριν, όπως και σήμερα. Με διαφορετικό τρόπο μεν (λόγω των συνθηκών), με ίδια λαχτάρα για λύση δε. Το «Βάτραχοι Project» δεν υποδεικνύει απλώς το πρόβλημα, αλλά προτείνει και λύσεις. Οι ήρωες ζητούν από τους ποιητές να εμφανιστούν στο φως του κόσμου και να μη γράφουν μόνο «ερωτικά στιχάκια», ζητούν επίσης από τη βιομηχανία του θεάτρου να αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τόσο οι θεατές όσο και οι συντελεστές την παράσταση. Είναι ένα ταρακούνημα για τον ίδιο τον χώρο, από έναν αθηναϊκό θίασο απαρτισμένο από φρέσκα προσωπα, που μόνος του εμπνεύστηκε και φιλοτέχνησε την παράσταση. Οι ηθοποιοί δεν ασκούν κριτική μόνο στους άλλους, αλλά πολύ εύστοχα βάζουν και τους εαυτούς τους ως κομμάτι της αλλαγής.
Οι Άννα Κλάδη και Δήμητρα Βλαγκοπούλου δεν διστάζουν να τσαλακωθούν και να παίξουν με πάθος σε όλες τις εναλλαγές ρόλων που τους ανατέθηκαν. Η πρώτη ιδιαίτερα στον ρόλο του Ηρακλή μας έκανε να ξεχάσουμε πως είναι γυναίκα και να γελάσουμε με το χοντροκομμένο ύφος του ήρωα. Η δεύτερη στον ρόλο του δικαστή Διόνυσου, ιδιαίτερα αεικίνητη, παίζει επίσης έναν ανδρικό ρόλο -από τους σημαντικότερους τη δεδομένη στιγμή- και μας κερδίζει. Ο Χρήστος Κοντογεώργης ως Ξανθίας και ο Μιχάλης Πανάδης ως Διόνυσος (τον οποίον υποδύεται ως και την προτελευταία σκηνή του έργου, ενώ η Δήμητρα Βλαγκοπούλου ενσαρκώνει τον ρόλο στην τελευταία σκηνή) αποτελούν εξαρχής τους σταθερούς κωμικούς χαρακτήρες προσυπογράφοντας στον όρο «κωμωδία». Στο ταξίδι τους προς τον Κάτω Κόσμο προκαλούν πολύ επιτυχημένα γέλιο και πολλές φορές μυστήριο για το τι θα ακολουθήσει. Ο Ξανθίας γκρινιάρης και πονηρός, ενώ ο Διόνυσος αλλαζόνας και καλομαθημένος συνθέτουν μαζί το τέλειο ζευγάρι αφέντη - δούλου.
Στη δημιουργία υποβλητικής ατμόσφαιρας για την κατάβαση στον Κάτω Κόσμο συνεισφέρουν οι μουσικοί Βάιος Πράπας και Οδυσσέας Μισόρης, με κιθάρα και κρουστά, κάνοντας την περιπέτεια μέχρι εκεί πιο «ζωντανή» για τους θεατές. Οι φωτισμοί και τα λιτά σκηνικά έφερναν το έργο σε πιο σύγχρονα μονοπάτια κάνοντας μας να αντιλαμβανόμαστε με έναν πιο «παιχνιδιάρικο» τρόπο την υπόθεση. Η εναλλαγή των σκηνών ήταν ξεκάθαρη με τίτλους που εμφανίζονταν στον τοίχο υποδεικνύοντας τους κύκλους που ανοίγουν (άραγε να έχει αυτό σχέση με τον κύκλο των...χαμένων ποιητών;).
Η ύπαρξη του video για την δικαστική μάχη μεταξύ Αισχύλου και Ευρυπίδη και ο συντονισμός του με την ερμηνεία των πρωταγωνιστών ήταν ένα πολύ επιτυχημένο επίτευγμα, που αποδεικνύει τη σκληρή δουλειά που ως θεατές δεν βλέπουμε ποτέ. Οι σκηνοθετικές επιλογές του Νίκου Χατζόπουλου ανέδειξαν τη διασκευή του έργου από τον θίασο, προσέφεραν ροή και κρατούσαν αμείωτο το ενδιαφέρον μας. Στο πλαίσιο της παράστασης, υπάρχει μία άτυπη σκηνή στην οποία οι ηθοποιοί «γδύνονται» από οποιονδήποτε ρόλο παραμένοντας οι εαυτοί τους, συζητώντας μπροστά μας σε χαλαρό ύφος πολλά από τα θέματα που συναντάμε στους «Βατράχους». Με αυτή την παρέμβαση αλλά και με τα τραγούδια που ακολούθησαν, το Επιμύθιο αρχίζει να γίνεται πιο ξεκάθαρο στους θεατές και η κριτική των συντελεστών λαμβάνει πλέον ξεκάθαρη θέση.
Πρόκειται για μία παράσταση διαφορετική, που σε χαροποιεί για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Αρχικά, γιατί βλέπεις ένα αρχαίο κείμενο αλλαγμένο έτσι ώστε να κατανοήσεις τους λόγους που είναι επίκαιρο. Φεύγεις, δηλαδή, λίγο περισσότερο «σοφός» και έχεις τροφή για σκέψη ή συζήτηση. Έπειτα, γιατί η ιδέα αλλά και η υλοποίηση είναι τόσο πρωτότυπες που γεμίζεις αισιοδοξία τουλάχιστον για ένα πράγμα σε αυτό τον τόπο: για το θέατρο.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Μετάφραση "Βατράχων": Νικολέττα Φριντζήλα
Διασκευή: ο θίασος
Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά-Κοστούμια: Βασίλης Παπατσαρούχας
Μουσική: Βάιος Πράπας
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βίντεο: Ελεονόρα Λύτρα
ΠΑΙΖΟΥΝ ΟΙ:
Δήμητρα Βλαγκοπούλου
Άννα Κλάδη
Χρήστος Κοντογεώργης
Μιχάλης Πανάδης
Μουσικοί επί σκηνής: Βάιος Πράπας, Οδυσσέας Μισόρης
Μια παραγωγή του Από Μηχανής Θεάτρου
Θέατρο Από Μηχανής, Ακαδήμου 13, τηλέφωνο: 210.5232097, www.amtheater.gr
Η υπόθεση του κλασικού έργου είναι η εξής:
«Ο θεός Διόνυσος απογοητευμένος από την κατάσταση του θεάτρου στην Αθήνα, καθώς οι μεγάλοι τραγικοί έχουν πεθάνει, είναι αποφασισμένος να αναλάβει δράση για να αρχίσουν ξανά αξιόλογοι δραματικοί αγώνες στην Αθήνα. Μαζί με τον δούλο του Ξανθία ξεκινούν ένα περιπετειώδες ταξίδι προς τον Κάτω Κόσμο με σκοπό να φέρουν πίσω τον καλύτερο τραγικό ποιητή. Όταν φτάνουν στον Άδη, επικρατεί αναταραχή. Ο Ευριπίδης διεκδικεί από τον Αισχύλο την τιμητική θέση του καλύτερου τραγικού ποιητή. Για να λυθεί η διαφορά, ο Πλούτωνας καλεί τον Διόνυσο, σε ρόλο διαιτητή, καθώς και τους τραγικούς σε έναν δραματικό διαγωνισμό» (απόσπασμα από λήμμα στη Wikipedia.org).
Αξιοποιώντας την υπόθεση, ο θίασος της παράστασης απαλλάσσει το έργο από την καθιερωμένη γλώσσα του Αριστοφάνη (το οποίο πριν διόμιση χιλιάδες χρόνια βραβεύτηκε με τα «Πρωτεία» στα Λήναια) και επικοινωνεί στο κοινό άμεσα, μέσω της ερμηνευτικής τέχνης του δράματος, αλλά και της μουσικής, την ουσία που προκύπτει από τους θεματικούς άξονες. Εδώ δεν θα ακούσετε ιδιαίτερα αθυροστομίες, ούτε θα νιώσετε πολλές φορές άβολα, θα γελάσετε όμως και θα προβληματιστείτε με την αναγκαιότητα που αναδύεται μέσα από τον λόγο των ηθοποιών.
Γιατί οι ποιητές μας είναι άφαντοι και τι ζητάμε από αυτούς; Πόσο δύσκολο είναι να φτάσεις στο φως μέσα από το σκοτάδι; Ποια είναι η παιδαγωγική θέση του Θεάτρου σήμερα;
Όλα αυτά τα κοινωνικά και υπαρξιακά ερωτήματα είναι διαχρονικά και είναι εντυπωσιακό να βλέπουμε πως απασχολούσαν ανθρώπους του πνεύματος τόσους αιώνες πριν, όπως και σήμερα. Με διαφορετικό τρόπο μεν (λόγω των συνθηκών), με ίδια λαχτάρα για λύση δε. Το «Βάτραχοι Project» δεν υποδεικνύει απλώς το πρόβλημα, αλλά προτείνει και λύσεις. Οι ήρωες ζητούν από τους ποιητές να εμφανιστούν στο φως του κόσμου και να μη γράφουν μόνο «ερωτικά στιχάκια», ζητούν επίσης από τη βιομηχανία του θεάτρου να αλλάξει τον τρόπο που αντιμετωπίζουν τόσο οι θεατές όσο και οι συντελεστές την παράσταση. Είναι ένα ταρακούνημα για τον ίδιο τον χώρο, από έναν αθηναϊκό θίασο απαρτισμένο από φρέσκα προσωπα, που μόνος του εμπνεύστηκε και φιλοτέχνησε την παράσταση. Οι ηθοποιοί δεν ασκούν κριτική μόνο στους άλλους, αλλά πολύ εύστοχα βάζουν και τους εαυτούς τους ως κομμάτι της αλλαγής.
Οι Άννα Κλάδη και Δήμητρα Βλαγκοπούλου δεν διστάζουν να τσαλακωθούν και να παίξουν με πάθος σε όλες τις εναλλαγές ρόλων που τους ανατέθηκαν. Η πρώτη ιδιαίτερα στον ρόλο του Ηρακλή μας έκανε να ξεχάσουμε πως είναι γυναίκα και να γελάσουμε με το χοντροκομμένο ύφος του ήρωα. Η δεύτερη στον ρόλο του δικαστή Διόνυσου, ιδιαίτερα αεικίνητη, παίζει επίσης έναν ανδρικό ρόλο -από τους σημαντικότερους τη δεδομένη στιγμή- και μας κερδίζει. Ο Χρήστος Κοντογεώργης ως Ξανθίας και ο Μιχάλης Πανάδης ως Διόνυσος (τον οποίον υποδύεται ως και την προτελευταία σκηνή του έργου, ενώ η Δήμητρα Βλαγκοπούλου ενσαρκώνει τον ρόλο στην τελευταία σκηνή) αποτελούν εξαρχής τους σταθερούς κωμικούς χαρακτήρες προσυπογράφοντας στον όρο «κωμωδία». Στο ταξίδι τους προς τον Κάτω Κόσμο προκαλούν πολύ επιτυχημένα γέλιο και πολλές φορές μυστήριο για το τι θα ακολουθήσει. Ο Ξανθίας γκρινιάρης και πονηρός, ενώ ο Διόνυσος αλλαζόνας και καλομαθημένος συνθέτουν μαζί το τέλειο ζευγάρι αφέντη - δούλου.
Στη δημιουργία υποβλητικής ατμόσφαιρας για την κατάβαση στον Κάτω Κόσμο συνεισφέρουν οι μουσικοί Βάιος Πράπας και Οδυσσέας Μισόρης, με κιθάρα και κρουστά, κάνοντας την περιπέτεια μέχρι εκεί πιο «ζωντανή» για τους θεατές. Οι φωτισμοί και τα λιτά σκηνικά έφερναν το έργο σε πιο σύγχρονα μονοπάτια κάνοντας μας να αντιλαμβανόμαστε με έναν πιο «παιχνιδιάρικο» τρόπο την υπόθεση. Η εναλλαγή των σκηνών ήταν ξεκάθαρη με τίτλους που εμφανίζονταν στον τοίχο υποδεικνύοντας τους κύκλους που ανοίγουν (άραγε να έχει αυτό σχέση με τον κύκλο των...χαμένων ποιητών;).
Η ύπαρξη του video για την δικαστική μάχη μεταξύ Αισχύλου και Ευρυπίδη και ο συντονισμός του με την ερμηνεία των πρωταγωνιστών ήταν ένα πολύ επιτυχημένο επίτευγμα, που αποδεικνύει τη σκληρή δουλειά που ως θεατές δεν βλέπουμε ποτέ. Οι σκηνοθετικές επιλογές του Νίκου Χατζόπουλου ανέδειξαν τη διασκευή του έργου από τον θίασο, προσέφεραν ροή και κρατούσαν αμείωτο το ενδιαφέρον μας. Στο πλαίσιο της παράστασης, υπάρχει μία άτυπη σκηνή στην οποία οι ηθοποιοί «γδύνονται» από οποιονδήποτε ρόλο παραμένοντας οι εαυτοί τους, συζητώντας μπροστά μας σε χαλαρό ύφος πολλά από τα θέματα που συναντάμε στους «Βατράχους». Με αυτή την παρέμβαση αλλά και με τα τραγούδια που ακολούθησαν, το Επιμύθιο αρχίζει να γίνεται πιο ξεκάθαρο στους θεατές και η κριτική των συντελεστών λαμβάνει πλέον ξεκάθαρη θέση.
Πρόκειται για μία παράσταση διαφορετική, που σε χαροποιεί για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Αρχικά, γιατί βλέπεις ένα αρχαίο κείμενο αλλαγμένο έτσι ώστε να κατανοήσεις τους λόγους που είναι επίκαιρο. Φεύγεις, δηλαδή, λίγο περισσότερο «σοφός» και έχεις τροφή για σκέψη ή συζήτηση. Έπειτα, γιατί η ιδέα αλλά και η υλοποίηση είναι τόσο πρωτότυπες που γεμίζεις αισιοδοξία τουλάχιστον για ένα πράγμα σε αυτό τον τόπο: για το θέατρο.
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Μετάφραση "Βατράχων": Νικολέττα Φριντζήλα
Διασκευή: ο θίασος
Σκηνοθεσία: Νίκος Χατζόπουλος
Σκηνικά-Κοστούμια: Βασίλης Παπατσαρούχας
Μουσική: Βάιος Πράπας
Φωτισμοί: Μελίνα Μάσχα
Βίντεο: Ελεονόρα Λύτρα
ΠΑΙΖΟΥΝ ΟΙ:
Δήμητρα Βλαγκοπούλου
Άννα Κλάδη
Χρήστος Κοντογεώργης
Μιχάλης Πανάδης
Μουσικοί επί σκηνής: Βάιος Πράπας, Οδυσσέας Μισόρης
Μια παραγωγή του Από Μηχανής Θεάτρου
Θέατρο Από Μηχανής, Ακαδήμου 13, τηλέφωνο: 210.5232097, www.amtheater.gr