Ο Απόστολος Ρίζος μετράει πλέον 18 χρόνια στη δισκογραφία. Τον γνωρίσαμε από τη συνεργασία του με τον Νίκο Ζούδιαρη στον δίσκο «Ένας κύκνος κλαίει» και τον αγαπήσαμε με το «Τι να θυμηθώ». Έκανε το ντεμπούτο του ως δημιουργός με τον δίσκο «Τι είδες που δεν είδα εγώ» και έκτοτε ακολούθησαν άλλοι δύο προσωπικοί δίσκοι το «6» και το πιο πρόσφατο «Έλλης Αη Λαντ».
Καθ' όλη τη διάρκεια της πορείας του, πραγματοποιεί παραστάσεις με ιδιαίτερη καλλιτεχνική συνέπεια και σίγουρα θα μείνει αξέχαστη η παράστασή του «Σ΄ένα δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο» (Διαβάστε τις εντυπώσεις μας εδώ).
Ξεχωρίζει για την ιδιαίτερη χροιά του και την χαρακτηριστική ερμηνεία του, που αφήνει το στίγμα του σε κάθε τραγούδι. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε ένα ψηφιακό 45άρι, με τίτλο «Έλλης Αη Λαντ», που περιλαμβάνει το παραδοσιακό τραγούδι «Ντούρου ντούρου» και το «Δυστυχία σου Ελλάς», το ποίημα του Γεωργίου Σουρή, που μελοποίησε ο ίδιος βασισμένος σε πολίτικο χασάπικο σκοπό.
Έχοντας κανείς τόσα ενδιαφέροντα πράματα να συζητήσει μαζί του, κάναμε μια όμορφη κουβέντα με τον Απόστολο Ρίζο, για να μάθουμε τα σχέδια του.
Τι έχεις ως πρώτη ανάμνηση σχετικά με τη μουσική; Είναι κάποιο τραγούδι ή κάποια στιγμή με τη μουσική σε δευτερεύων μεν, αλλά καθοριστικό ρόλο;
Είναι μια κασέτα που είχε ο κανταδόρος παππούς μου με ρώσικα τραγούδια. Μια ανδρική φωνή τραγουδούσε με μια κιθάρα. Για κάποιο λόγο αυτή η βαθιά και βραχνή φωνή λένε πως με ηρεμούσε όταν ήμουν μωρό στην κούνια. Την έβαζε η μητέρα μου να παίζει και η γκρίνια πήγαινε περίπατο. Η κασέτα είχε χαθεί για μεγάλο διάστημα, αλλά βρέθηκε αρκετά χρόνια μετά μαζί με κάποιες φυσαρμόνικες σε ένα μπαούλο, που είχαν οι δικοί μου με προσωπικά αντικείμενα του παππού μου στο υπόγειο. Τα αυτοκόλλητα και στις δυο πλευρές ήταν ξεθωριασμένα και γδαρμένα, αλλά μπορούσες να διαβάσεις κάποιους από τους τίτλους και το όνομα του σπουδαίου Ρώσου τροβαδούρου Vladimir Vysotsky. Θυμάμαι ήταν καλοκαίρι τρίτης Λυκείου. Έβαλα να την ακούσω. Ευτυχώς τα τραγούδια έπαιζαν κανονικότατα. Η συγκίνηση που ένιωσα δεν περιγράφεται.
Πριν από εκείνη τη βραδιά στο «Χαμάμ», που γνώρισες τον Νίκο Ζούδιαρη, τι σκεφτόσουν για την μουσική; Φανταζόσουν ό,τι θα ακολουθούσε;
Όχι. Από τις αρχές της εφηβείας προσπαθούσα να παίξω στην κιθάρα και να τραγουδήσω τραγούδια που μου άρεσαν, χωρίς να έχω στο μυαλό μου οποιοδήποτε ενδεχόμενο επαγγελματικής ενασχόλησης, πέραν της δικής μου ευχαρίστησης και των φίλων μου. Άλλωστε ήρθα στην Αθήνα για σπουδές στο Πολυτεχνείο. Το να παίζω μουσική ήταν ένα παιχνίδι και έτσι παραμένει, απλώς μετά τον πρώτο δίσκο με τον Νίκο αυτό το παιχνίδι απέκτησε κι άλλους κανόνες, που το έκανε ακόμα πιο ενδιαφέρον αλλά και πιο απαιτητικό μέσα μου.
Φαίνεσαι πολύ συνειδητοποιημένος καλλιτεχνικά. Αν χώριζες σε φάσεις την μουσική σου πορεία, ποιες θα ήταν αυτές;
Είμαι; Δεν ξέρω. Στα πρώτα βήματα λειτουργούσα δια της ατόπου, ήξερα τι δεν ήθελα. Με τα χρόνια, όμως, προσπαθώ να καταλαβαίνω τι είναι αυτό που με ευχαριστεί και με ικανοποιεί αληθινά. Αλλιώς προτιμώ να μην κάνω τίποτα. Με γοητεύει το άγνωστο και με τραβάει σαν μαγνήτης η περιπέτεια και η δυσκολία του να θέλει κάποιος να εκφράζεται διαφορετικά, προσωπικά και ελεύθερα. Κοιτώντας πίσω, σημαντική ήταν η περίοδος μέχρι τον πρώτο δίσκο με τα τραγούδια του Νίκου Ζούδιαρη το 2000, έπειτα τα χρόνια αυτογνωσίας που ακολούθησαν ως τον πρώτο με δικά μου το 2010 και σίγουρα η επόμενη περίοδος ως το άλμπουμ «6» το 2016. Αυτή η τελευταία περίοδος, εκτός από σημαντικά γεγονότα στην προσωπική μου ζωή, χαρακτηρίζεται από μια εξωστρέφεια αλλά και συνεργασίες με σημαντικούς ανθρώπους όπως η Λίνα Νικολακοπούλου, ο Γιάννης Κούτρας και ο Γιώργος Ανδρέου.
Σκέφτομαι την εποχή που υπήρχε ένα «κατηγορώ» προς την μουσική βιομηχανία και τώρα θρηνούν τα περασμένα μεγαλεία. Ποια περίοδο περνά η μουσική τελικά; Βρίσκεται σε μια μετάβαση που θα οδηγήσει σε μια νέα πραγματικότητα;
Ναι, είναι μια μεταβατική περίοδος. Οι περισσότεροι πια ακούνε μουσική από ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες συνδέονται με τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η μουσική βιομηχανία ψάχνει τρόπους να συντηρήσει τη θέση της και την αίγλη που είχε, μόνο που αυτοί οι τρόποι είναι -μέχρι στιγμής- σχεδόν οι ίδιοι με τους τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσει ο κάθε δημιουργός, χωρίς να έχει την ανάγκη να συνεργαστεί μαζί της. Τραγούδια, ταλέντο και η ανάγκη να εκφραστεί κανείς υπήρχε και θα υπάρχει πάντα. Αν, όμως, δεν αντιμετωπιστεί η χαοτική κατάσταση στο ψηφιακό περιβάλλον, οι καλές παραγωγές όλο και θα λιγοστεύουν ή θα μπορεί να τις πραγματοποιήσει όποιος μπορεί να διαθέσει χρήματα από την τσέπη του.
«Η μουσική εφευρέθηκε για να επιβεβαιώσει την ανθρώπινη μοναξιά», είπε ο Λώρενς Ντάρελ. Τι πιστεύεις; Όντως η δημιουργικότητα συνδέεται με την μοναξιά και την θλίψη;
Η μουσική, όπως και κάθε τέχνη, εφευρέθηκε για να δίνει διέξοδο εκεί που η ζωή από μόνη της δεν μπορεί. Το να νιώθει κάποιος δημιουργικός τροφοδοτείται από μια μεγάλη γκάμα συναισθηματικών καταστάσεων, όχι μόνο αρνητικών αλλά και θετικών και, κυρίως, από τη βαθιά επιθυμία να αλλάξει την πραγματικότητα που ζει. Να την μεταμορφώνει και να την ομορφαίνει μέσα από την τέχνη, ώστε να νιώθει ζωντανός καταρχάς αυτός ο ίδιος.
Είσαι εξαιρετικά εκφραστικός πάνω στη σκηνή, πραγματικός ερμηνευτής. Συμβαίνει το ίδιο και στη ζωή σου;
Σε ευχαριστώ, δεν ξέρω. Ίσως οι κοντινοί μου άνθρωποι μπορούν να απαντήσουν. Πάντως πάνω στη σκηνή νιώθω ότι αναπνέει ο καλύτερος μου εαυτός, ενώ στη σκηνή της καθημερινότητας τις περισσότερες φορές για να συμβεί κάτι τέτοιο χρειάζεται ψυχικό αντίβαρο.
Το 2010 έκανες τον πρώτο προσωπικό δίσκο με δικούς σου στίχους και μουσική , με τίτλο «Τι είδες που δεν είδα εγώ;» και έτσι συνέχισες με το «6» και το πρόσφατο «Έλλης Αη Λαντ». Έγραφες από πάντα μουσική; Μίλα μου λίγο για την πλευρά του δημιουργού, έχεις σκεφτεί να γράψεις για άλλους τραγουδιστές;
Σκάρωνα μελωδίες και στιχάκια από την εφηβεία, αλλά ταυτόχρονα με γοήτευε να τραγουδάω, να παίζω κιθάρα και να στήνω συγκροτήματα. Στον πρώτο μου δίσκο είχα τον ρόλο του ερμηνευτή με τα σπουδαία τραγούδια του Νίκου Ζούδιαρη και ίσως αν οι συνθήκες και οι προσωπικές μου αναζητήσεις ήταν διαφορετικές, να παρέμενα ερμηνευτής στα χρόνια που ακολούθησαν. Όμως, κάποια στιγμή ένιωσα μέσα μου έναν συνωστισμό από λόγια και μουσικές και το να θελήσω να μοιραστώ με τους γύρω μου όσα με απασχολούσαν, ήταν μονόδρομος. Στην πορεία η ενασχόλησή μου με το, στίχο και τη μελωδία έγινε αγαπημένο παιχνίδι. Λειτουργεί σαν τα συγκοινωνούντα δοχεία με την ερμηνεία και τη μουσικότητα. Με βοηθάει στο να ανακαλύπτω επιπλέον εκφραστικά μέσα ως ερμηνευτής και να γίνομαι καλύτερος μουσικός, όχι μόνο σε ό,τι παλεύω να σκαρώσω εγώ, αλλά και στα τραγούδια των άλλων. Και βέβαια, θα ήταν χαρά μου να γράψω για άλλες φωνές. Στο νέο άλμπουμ που ετοιμάζω υπάρχουν δύο τραγούδια που ξεχωρίζω, αλλά τα ίδια ζητάνε να τραγουδηθούν από άλλες φωνές.
Θα σταθώ λιγάκι στο «Έλλης Άη Λαντ», έχει συγκεκριμένη φιλοσοφία πίσω του. Πώς, αλήθεια, κατέληξες σε αυτά τα δύο κομμάτια; Μίλα μου λιγάκι γι' αυτό.
Το «Έλλης Άη Λαντ» το ένιωσα σαν φυσική συνέχεια του άλμπουμ «6» . Είναι ένας επιπλέον σχολιασμός στην γενικότερη κατάσταση γύρω μας, αλλά αυτή τη φορά μέσα από δύο τραγούδια που είναι γραμμένα έναν αιώνα πριν. Το ένα είναι το ποίημα του Γιώργου Σουρή «Δυστυχία σου Ελλάς» (1902) σε πρωτότυπη μουσική που έβαλα βασισμένη σε παραδοσιακό πολίτικο σκοπό. Το ποίημα αντανακλά την εδώ κατάσταση του Έλληνα - πολιτικά και κοινωνικά- που διαχρονικά δεν αλλάζει. Το δεύτερο τραγούδι είναι μια διασκευή στο παραδοσιακό «Ντούρου ντούρου», από τα τραγούδια των Ελλήνων της Αμερικής (1928), που αναστενάζει τις κοινωνικές ανησυχίες του Έλληνα μες στη φασαρία αυτού του κόσμου - και κυριολεκτικά και μεταφορικά. Αυτές οι ανησυχίες παραμένουν διαχρονικά οι ίδιες, είτε εδώ είτε σε μια νέα «γη», όπου καταφεύγει αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον. Και τα δύο αυτά κομμάτια τα έπαιζα στις συναυλίες και κάθε φορά ένιωθα σαν να ξορκίζω το κακό. Τα ηχογραφήσαμε ζωντανά στο στούντιο και τα κυκλοφορήσαμε όπως τα παλιά 45άρια.
Πρόσφατα έκανες μια πολύ πετυχημένη παράσταση αφιερωμένη στον Μάνο Λοΐζο. Να φανταστώ πως έχει ξεχωριστή θέση για σένα; Πες μου τρεις συνθέτες που σε στιγμάτισαν και τι κράτησες από τον καθένα;
Πράγματι, ο Μάνος Λοΐζος έχει ξεχωριστή θέση για μένα. Έχω ξαναπεί ότι τα τραγούδια του καθρεφτίζουν τον καλύτερό μας εαυτό. Συνδέομαι βιωματικά με το έργο του από παιδί, τα έπαιζα και ήταν ένα όνειρο να κάνω ένα project αποκλειστικά με τραγούδια του Λοΐζου. Φέτος ήρθε το πλήρωμα του χρόνου και στήσαμε μια ιδιαίτερη παράσταση με τα σπουδαία του τραγούδια, που την ονομάσαμε «Σε ένα Δωμάτιο με τον Μάνο Λοΐζο», η οποία διανθίζεται από ανέκδοτο οπτικοακουστικό υλικό. Δύο επίσημα video της παράστασης (το «Αχ, Χελιδόνι μου» και «Ο Μικρός Δικτάτωρ») υπάρχουν ήδη στο YouTube και θα ακολουθήσουν και άλλα. Στη ζωή μου, όμως, ιδιαίτερη θέση έχουν και άλλοι μεγάλοι συνθέτες. Ξεχωρίζω αυτούς που στιγμάτισαν την εφηβεία μου. Τραγούδια που αγάπησα και πέρασα ώρες δοκιμάζοντας να τα παίξω και να τα τραγουδήσω. Ανάμεσά τους οι εξαιρετικοί κύκλοι τραγουδιών του Θάνου Μικρούτσικου σε ποίηση Νίκου Καββαδία, αλλά και τα ρεμπέτικα του Μάρκου Βαμβακάρη.
Ποια είναι τα σχέδια σου αυτό τον καιρό;
Την πρώτη βδομάδα του Ιουλίου ξεκινάμε την καλοκαιρινή μας περιοδεία με το προσωπικό project "minimals" με τον δεξιοτέχνη του κοντραμπάσου Θοδωρή Κουέλη, σταθερό μου συνεργάτη τα τελευταία χρόνια. Στις 7/7 θα βρεθούμε στο Δίον Πιερίας, στις 8/7 έχω τη χαρά να είμαι καλεσμένος της Ελένης Τσαλιγοπούλου στο Φεστιβάλ Δραπετσώνας, στη συνέχεια θα παίξουμε διαδοχικά στον Τύρναβο (11/7), στο Φεστιβάλ Οίτης (12/7), στην Πάτμο (9/8), στη Σύρο (11/8), στην Αντίπαρο (13/8) και στην Κύπρο (17/7). Φυσικά, το πρόγραμμα των εμφανίσεών μας ακόμα διαμορφώνεται. Παράλληλα, ετοιμάζω το επόμενο άλμπουμ. Ίσως το φθινόπωρο παρουσιάσουμε ένα πρώτο δείγμα.
Μέχρι τότε, εύχομαι να έχουμε καλό καλοκαίρι.
Σ' ευχαριστώ πάρα πολύ για την όμορφη κουβέντα μας, κάθε επιτυχία σου εύχομαι κι ένα δημιουργικό καλοκαίρι!