Τις τελευταίες εβδομάδες η νέα σειρά του HBO με τίτλο “Chernobyl” έχει κατακλύσει την επικαιρότητα. Κατάφερε να σκαρφαλώσει στην πρώτη θέση της λίστας του IMDb με την υψηλότερη βαθμολογία κοινού (9,5/10!), δίχασε τους κριτικούς και έφερε στην επικαιρότητα μια ξεχασμένη (;) καταστροφή από το παρελθόν με τις συνέπειές της να αγγίζουν μέχρι και το σήμερα.
Το πυρηνικό ατύχημα του Chernobyl το 1986 στη Σοβιετική Ένωση (στην περιοχή της σημερινής Ουκρανίας) αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπογενείς καταστροφές που έχουν συμβεί στην ιστορία. Οι δημιουργοί της ομώνυμης σειράς, πατώντας σε ανθρώπινες ιστορίες γεμάτες συγκινητικούς αλτρουιστές, συνέθεσαν ένα ιστορικό δράμα επηρεασμένο από την πραγματικότητα.
Είναι όμως άραγε το “Chernobyl” η καλύτερη σειρά της εποχής μας, όπως χαρακτηρίζεται από πολλούς; Ας το ανακαλύψουμε!
Πρόκειται για μια μίνι σειρά που αποτελείται από 5 επεισόδια διάρκειας περίπου μίας ώρας το καθένα. Στο τέλος κάθε επεισοδίου μαθαίνουμε πληροφορίες για τον τρόπο σκηνοθεσίας της σειράς από τον σκηνοθέτη Johan Renck ("The Walking Dead", "Breaking Bad", "Bloodline" κ.ά.), αλλά και για την αντιστοιχία πραγματικότητας και φαντασίας, δηλαδή για το κατά πόσο όσα βλέπουμε αντιπροσωπεύουν αληθινά γεγονότα, το οποίο σχολιάζει ο σεναριογράφος Craig Mazin ("Scary Movie 3", "Scary Movie 4", "The Hangover II").
Η ιστορία της σειράς ξεκινά και τελειώνει με ένα βασικό ερώτημα: «Τι κόστος έχει ένα ψέμα;». Κάθε επεισόδιο μας φέρνει όλο και πιο κοντά στην απάντηση αυτού του ερωτήματος.
Στις 26 Απριλίου του 1986, 01:26 ώρα Μόσχας, ο πυρηνικός αντιδραστήρας νούμερο 4 καταστρέφεται προκαλώντας μια τεράστια έκρηξη, διασκορπίζοντας στο έδαφος υπέρθερμα κομμάτια γραφίτη και απελευθερώνοντας στην ατμόσφαιρα μεγάλες ποσότητες ραδιενεργών ουσιών.
Λίγα χιλιόμετρα μακριά βρίσκεται η πόλη Pripyat με δεκάδες ανθρώπους να παρακολουθούν την πυρκαγιά που έχει ξεσπάσει λίγο μετά τον κρότο της έκρηξης. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί η άγνοια στα πρόσωπά τους, το δέος τους για τον πολύχρωμο ουρανό, χωρίς να γνωρίζουν πως τα εντυπωσιακά αυτά χρώματα προέρχονται από ιονίζουσα ακτινοβολία, θεωρώντας ότι πρόκειται για ένα απλό ατύχημα, εύκολα διαχειρίσιμο. Η άγνοια αυτή παραμένει για αρκετές ημέρες, καθώς η κυβέρνηση προσπαθεί να συγκαλύψει το ατύχημα και να μην εκθέσει το μέγεθος του προβλήματος. Υπεύθυνοι στην αντιμετώπιση της καταστροφής ορίζονται ο επιστήμονας και επικεφαλής της επιτροπής, Valery Legasov (Jared Harris) και ο Boris Shcherbina (Stellan Skarsgård), αντιπρόεδρος του υπουργικού συμβουλίου. Στην επιτροπή συμμετέχει και μια ακόμη επιστήμονας πυρηνικής φυσικής η Ulana Khomyuk (Emily Watson). Ο χαρακτήρας της Khomyuk είναι ο μοναδικός φανταστικός χαρακτήρας από τους τρεις στη σειρά, καθώς δημιουργήθηκε για να εκπροσωπήσει όλους τους επιστήμονες που δούλεψαν και συνεργάστηκαν, ώστε να δοθούν λύσεις στο πρόβλημα αλλά και να αποφευχθεί μια χειρότερη καταστροφή.
Στην αποκατάσταση της περιοχής βοηθούν άντρες που χρειάστηκε να βουτήξουν σε ραδιενεργά ύδατα, ανθρακωρύχοι και πολλοί εθελοντές ώστε να καλυφθεί ο πυρήνας και να σταματήσουν τα πυρηνικά υλικά να βρίσκονται εκτεθειμένα. Λίγο μετά την καταστροφή εφαρμόζεται η ζώνη αποκλεισμού του Chernobyl, με την πιο επικίνδυνη ζώνη να έχει ακτίνα 30 χιλιομέτρων και 350.000 ανθρώπους να εγκαταλείπουν τα υπάρχοντά τους, έχοντας υπόψιν ότι πρόκειται για ένα προληπτικό μέτρο και θα μπορούσαν να επιστρέψουν μετά το πέρας λίγων ωρών. Νεαρά αγόρια μαζί με έμπειρους στρατιωτικούς θα σταλούν για την εκκαθάριση της περιοχής από την ραδιενεργή πανίδα, θα δακρύσουν μπροστά στην κτηνωδία που ακολουθεί και θα βιώσουν τη βάναυση αρπαγή της αθωότητάς τους. Η λεπτομέρεια αυτή είναι ιστορικά εξακριβωμένη, ενώ γίνεται και ένας παραλληλισμός της σκληρότητας του πολέμου με την πυρηνική λαίλαπα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν πολλά παιδιά και τη μετάβαση της γεμάτης αγνότητα καθημερινότητας ενός παιδιού στην καθημερινότητα τρόμου ενός πυρηνικού ατυχήματος.
Παράλληλα, παρακολουθούμε και την ιστορία του Vasily Ignatenko (Adam Nagaitis) ενός πυροσβέστη που εργάζονταν εκείνο το βράδυ στην κατάσβεση της πυρκαγιάς στο εργοστάσιο του Chernobyl, αλλά και της εγκυμονούσας γυναίκας του Lyudmilla (Jessie Buckley). Οι δυο τους αποτελούν πραγματικό ζευγάρι.
Όλες αυτές οι ποιητικά ηρωικές φιγούρες μάς οδηγούν τελικά στους αληθινούς υπαίτιους εκείνης της βραδιάς, που κατέληξε σε παγκόσμια τραγωδία.
Οι τρεις πρωταγωνιστές αποδίδουν τις δραματικές ερμηνείες με τη συναισθηματική φόρτιση που αναλογεί, χωρίς υπερβολές. Οι διάλογοι είναι γραμμένοι στα αγγλικά, επιτρέποντας στον κάθε ηθοποιό να χρησιμοποιήσει την δική του προφορά, ώστε να αποδώσει με μεγαλύτερη φυσικότητα τον ρόλο του. Η επιλογή αυτή γλιτώνει την σειρά από μια πιθανή μετατροπή της σε καρικατούρα και ενισχύει την αξιοπιστία της προσθέτοντας τη ρώσικη γλώσσα σε δελτία ειδήσεων, επίσημες ανακοινώσεις και τραγούδια, τα οποία έχουν μεταφερθεί από αληθινά ντοκουμέντα της εποχής.
Υπήρξε όμως το Chernobyl τόσο καταστροφικό όσο περιγράφεται;
Από το δυστύχημα στο Chernobyl καταγράφονται μόλις 31 θάνατοι και κάποιοι εκατοντάδες τραυματίες μέσα στους πρώτους μήνες, ενώ οι πραγματικές επιπτώσεις εμφανίζονται σε βάθος χρόνου με χιλιάδες ανθρώπους να πεθαίνουν από καρκίνο σε νεαρές ηλικίες, αλλά και αρκετά περιστατικά τερατογενέσεων σε νεογέννητα βρέφη της εποχής.
Φτάνοντας, λοιπόν, στην απάντηση του αρχικού ερωτήματος, θα λέγαμε πως το “Chernobyl” είναι μια σειρά ανθρωποκεντρική, που δύσκολα σε αφήνει ατάραχο, αφιερωμένη σε όλους όσους βίωσαν μια τραγική καταστροφή και θυσιάστηκαν ξεπερνώντας κάθε φόβο.
Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που η σειρά έχει τόσο μεγάλη απήχηση. Ίσως στον κόσμο του σήμερα έλειπε λίγη ανιδιοτέλεια και συμπόνια βγαλμένη από μια αληθινή ιστορία· μια ιστορία που συνέβη μόλις 33 χρόνια πριν.
Πόσο αληθινά είναι όλα όσα παρακολουθούμε;
Η αφήγηση της καταστροφής είναι τρομακτικά ακριβής, από τα κτήρια, τις ενδυμασίες, το εργοστάσιο, έως και τα ίδια τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών. Η σκοτεινή ατμόσφαιρα και η γκρίζα παλέτα που χρησιμοποιεί ο σκηνοθέτης μας φέρνει πιο κοντά στο σκηνικό της τότε Σοβιετικής Ένωσης. Οι σκηνές γίνονται ακόμα πιο ανατριχιαστικές, αναλογιζόμενοι ότι τα γυρίσματα έγιναν στην πόλη Visaginas της Λιθουανίας, στον αδελφικό πυρηνικό σταθμό του Chernobyl, τον σταθμό Ignalina, στον οποίον χρησιμοποιείται ο ίδιος τύπος αντιδραστήρα. Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρόκειται για μια σειρά βασισμένη σε αληθινά γεγονότα και όχι για ένα ιστορικό ντοκιμαντέρ.
Σύγκριση της πραγματικότητας με την σειρά
Μέσα στην προσπάθεια να ανακαλύψει ο θεατής τα αίτια της καταστροφής, παρουσιάζονται αρκετά επιστημονικά στοιχεία, δοσμένα με τρόπο απόλυτα κατανοητό και απλό, γεγονός που αποτελεί ένα ακόμα από τα ατού της σειράς.
Από την σειρά δεν λείπει και ένας ελαφρύς πολιτικός χρωματισμός, τονίζοντας τις ατέλειες του κυβερνητικού συστήματος και την εμπλοκή της KGB, σημαίνοντας την αρχή της διάλυσης της Σοβιετικής Ένωσης. Η σειρά δέχθηκε ποικίλες αντιδράσεις, με τον υπουργό πολιτισμού της Ρωσίας να την χαρακτηρίζει αριστουργηματική και το κομμουνιστικό κόμμα της Ρωσίας να ασκεί αγωγή στους δημιουργούς της σειράς για συκοφαντία.
Τι απέγινε άραγε η πόλη αυτή;
Σήμερα η πόλη Pripyat παραμένει ερειπωμένη, με δεκάδες παρατημένα προσωπικά αντικείμενα από την ραδιενέργεια, που δεν θα αναζητήσει ποτέ κανείς.
Η σειρά δείχνει την ύπαρξη κάποιων κασετών που μαγνητοφώνησε ο ίδιος ο Legasov, λίγο πριν τον θάνατό του, δύο χρόνια μετά την ημέρα του ατυχήματος. Αυτές οι κασέτες έχουν βρεθεί και χρησιμοποιηθεί από την επιστημονική κοινότητα, δημιουργώντας ένα κίνημα υπέρ της λήψης αυστηρότερων μέτρων προστασίας στα πυρηνικά εργοστάσια.
Επίλογος
Το “Chernobyl” κατάφερε να μας εκπλήξει ευχάριστα και να φέρει κάτι διαφορετικό στις τηλεοπτικές σειρές του σήμερα, χωρίς να φοβηθεί τον ωμό ρεαλισμό μιας πυρηνικής καταστροφής. Αυτό που έκανε την σειρά να ξεχωρίσει δεν είναι τόσο η σκηνοθετική της αρτιότητα ή οι συγκινητικές ερμηνείες, όσο ο τρόπος με τον οποίο προσέγγισαν οι δημιουργοί το ατύχημα και τα αίτια που το προκάλεσαν, επαναπροσδιορίζοντας έννοιες όπως το ψέμα, η ευθύνη και η αυτοθυσία.
Όπως αφηγείται και η σειρά: «Κάθε ψέμα που λέμε πυροδοτεί ένα χρέος προς την αλήθεια. Αργά ή γρήγορα αυτό το χρέος ξεπληρώνεται».
Φαν (;) Τρίβια: Στην Ελλάδα σημειώθηκε ραγδαία αύξηση των εκτρώσεων τον Μάιο του 1986 από γονείς οι οποίοι φοβήθηκαν τις πιθανές επιπτώσεις της ραδιενέργειας στο έμβρυο.
Το επίσημο trailer της σειράς
Διαβάστε ακόμα
Σχετικό θέμα