Ο Ιάσωνας Καλδής είναι ο άνθρωπος που κλείνει τις συναυλίες που διοργανώνει η Άνωση εδώ και πολλά χρόνια. Ένας άνθρωπος που σπούδασε στην Αγγλία αυτό που ακριβώς κάνει στην Άνωση και παλαιότερα στην Didi Music. Με τον Ιάσωνα βρεθήκαμε πριν λίγες ημέρες και μιλήσαμε για όλα όσα αναρωτιόμαστε και προβληματιζόμαστε όλοι εμείς που πηγαίνουμε σε Festivals και συναυλίες στην Ελλάδα κι όχι μόνο.
Γιατί η Ελλάδα δεν έχει το δικό της Primavera; Γιατί δεν έρχονται στη χώρα μας συγκροτήματα όπως οι Arctic Monkeys και οι Arcade Fire; Τι γίνεται με τα εισιτήρια των συναυλιών; Θα ήθελε να υπάρχει το "Ρόδον" σήμερα; Τι ήταν το "Ρόδον" για τη μουσική στη χώρα μας; Ο Ιάσωνας Καλδής μιλάει με συγκίνηση για έναν από τους πλέον ιστορικούς χώρους στην Ελλάδα.
- Ποια είναι η διαδικασία που χρησιμοποιείτε για να πάρετε την απόφαση να προχωρήσετε σε μια συναυλία;
Η διαδικασία δεν είναι πολύπλοκη. Το καλοκαίρι ξέρεις ότι έχεις περιορισμένο χρόνο να κινηθείς: Ιούνιο και Ιούλιο. Η Άνωση λειτουργεί μέχρι τις 20 Ιουλίου για live. Μετά πάμε το Σεπτέμβρη, ο οποίος μας πάει πολύ καλά. Επειδή λοιπόν συνολικά έχουμε περίπου 2 μήνες, ο χρόνος είναι περιορισμένος κι έτσι από τη μια βλέπεις τι θα ήθελες να τρέξεις κι από την άλλη υπάρχουν οι εδραιωμένες σχέσεις (όπως αυτή με τους Archive). Η Άνωση είναι χρόνια στο χώρο άλλωστε. Κάθε μέρα λαμβάνουμε άπειρα e-mails από managers για διάφορες συναυλίες και πρέπει να προσπαθήσεις να τα ξεσκαρτάρεις όλα αυτά. Αφού καταλήξεις σε κάποια ονόματα, οι διαπραγματεύσεις γίνονται στο θέμα της ημερομηνίας, γιατί πρέπει οι ημερομηνίες να είναι βολικές.
- Έρχεται ένας καλός σου φίλος ο οποίος τυχαίνει να είναι ατζέντης των Arctic Monkeys ή των Arcade Fire, δύο συγκροτήματα super αυτή τη στιγμή, που γεμίζουν τους χώρους που παίζουν στην Ευρώπη, αλλά στην Ελλάδα...
... δε θα πάει κανείς. Είναι εγγυημένη αποτυχία. Δεν είναι απλά ρίσκο, είναι σίγουρη αποτυχία. Αυτό συνδέεται και με το θέμα της τιμής του εισιτηρίου. Το κατεστημένο είναι ότι οι περισσότεροι ατζέντηδες βρίσκονται στην Αγγλία, ειδικά για τέτοια συγκροτήματα. Εκεί οι Arcade Fire έχουν 4-5 εξώφυλλα το χρόνο στο ΝΜΕ. Στην Ελλάδα τους έχεις δει εξώφυλλο; Είτε γιατί τους έχουν φουσκώσει τα μυαλά οι δισκογραφικές, ή οι ατζέντηδες ή γιατί οι managers είναι άπληστοι, οι απαιτήσεις τους είναι μεγάλες. Ο καλλιτεχνής έχει μικρή συμμετοχή στο κάθε project. Είναι λίγοι οι καλλιτέχνες που γνωρίζουν το που παίζουν και γιατί.
- Τα τελευταία δύο χρόνια μέσα στην κρίση δεν έχει υπάρξει κάποια αλλαγή σε αυτό το θέμα;Ναι έχει υπάρξει, αλλά προς τα πάνω. Εν μέσω οικονομικής κρίσης, ο κλάδος των συναυλιών στην Αγγλία ανέβηκε κατά 13% και των Festivals κατά 15%.
- Ανεβαίνουν βέβαια οι συναυλίες γιατί έχουμε κατακόρυφη πτώση των δισκογραφικών πωλήσεων.
Εμείς ρίχνουμε τις τιμές των εισιτηρίων και πέφτουμε, ενώ η Αγγλία ανεβάζει τις τιμές και ανεβαίνει κι άλλο. Έτσι, σου λέει ο ατζέντης ότι έχει να κάνει 30 συναυλίες αυτό το Καλοκαίρι (για τόσες έχει πάρει άδεια και για τόσες έχει συμφωνήσει η μπάντα) και πηγαίνεις εσύ και ζητάς να έρθουν οι Arcade Fire στην Ελλάδα. Έστω ότι σου λέει πως σε οποιοδήποτε Φεστιβάλ στην Αγγλία το συγκρότημα παίρνει 100.000 Ευρώ. "Τότε από σένα θέλω 150.000, γιατί για να έρθω στη χώρα σου θα έχω 3 μέρες "καμμένες", μια μέρα να έρθω, μια να παίξω και μια να φύγω. Στην Κεντρική Ευρώπη ομως μπορώ να παίζω κάθε μέρα κάπου."
- Το Exit Festival;
Έχεις δει πόσους χορηγούς έχει το Exit Festival; Έχεις δει τόσους χορηγούς σε Ελληνικό Φεστιβάλ;
- Δεν είναι παράλογο να έχουν περάσει τόσα χρόνια και να μην μπορεί να στεριώσει ένα Φεστιβάλ, σε επίπεδο όπως υπάρχει σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες (πολλαπλές σκηνές και συγκροτήματα);
Που είναι το Glastonbury; To Glastonbury είναι ένα χωριό όπως η Μαλακάσα και το λιβάδι που γίνεται το Φεστιβάλ είναι 20 χλμ άπο το χωριό αυτό. Το Glastonbury είναι εκατοντάδες χλμ από την πρωτεύουσα και κάνει 127.000 εισιτήρια. Την ιστορία του Glastonbury την ξέρω πολύ καλά γιατί έχω κάνει εργασία πάνω σ’ αυτό όταν ήμουν στο Πανεπιστήμιο και έχω μιλήσει με τον άνθρωπο που κάνει παραγωγή σε αυτό. Μιλούσαμε 2,5 ώρες για Festivals.
- Οι Κεντρο-Ευρωπαϊκές χώρες είναι εύκολα προσβάσιμες. Η Βαρκελώνη όμως είναι; Είναι τελικά γεωγραφικό το θέμα;Και βέβαια είναι αλλά δεν είναι μόνο γεωγραφικό, είναι θέμα κοινού. Δε σηκώνεται ο Έλληνας να πάει στη Μαλακάσα. Πώς να το κάνουμε... Υπάρχουν πολύ ωραίοι χώροι στην Ελλάδα για να φιλοξενήσουν Festivals, όπως ο Άρδας ή το Νεστόριο. Τέτοιοι χώροι είναι που γίνονται τα Festivals στην Ευρώπη. Πόσοι πάνε στον Άρδα και το Νεστόριο; Και μη μου πείτε ότι δεν έχει ονόματα, γιατί αν πάρω τους Muse και τους πάω στον Άρδα, θα έρθουν 4.000 Τούρκοι και 2.000 Έλληνες.
- Δε θα μπορούσε να γίνει ένα μεγάλο Φεστιβάλ στην Αθήνα, στο Ελληνικό, στο οποίο η Εταιρεία διοργάνωσης θα συνεργαζόταν με την Πολιτεία (όχι για να παίρνει επιχορηγήσεις), με τους ταξιδιωτικούς πράκτορες και τους ξενοδόχους, ώστε να γινόταν πόλος έλξης για πολλούς τουρίστες. Έτσι δεν είναι και το Primavera;
Περίπου. Έτσι είναι το Benicassim, το οποίο γεννήθηκε από μια πανέξυπνη επιχειρηματική σκέψη ενός Άγγλου, του Vince Power ο οποίος είπε: "Που πάνε οι Άγγλοι για διακοπές; Στην Ισπανία. Δε θα "ψήνονται" να τους πάω και κάποιες μπάντες εκεί για να πάνε σε ένα Φεστιβάλ, καθώς κάνουν διακοπές;" Θα το θέλουν... Μην ξεχνάς ότι όταν το Rockwave ήταν να γίνει στο Ελληνικό, ενώ όλα ήταν έτοιμα, την τελευταία στιγμή ακυρώθηκε. Ποιοι τους σταμάτησαν; Οι Δήμαρχοι με τη δικαιολογία ότι υπήρχαν καύσιμα στο χώρο, κηροζίνη, και θα μπορούσε να γίνει έκρηξη... Δηλαδή, δε θα μπορούσαν να πάνε οι νταλίκες 20 μέτρα πιο πέρα; Απλά δεν ήθελαν! Τα Festivals που μιλάμε έχουν στηριχθεί από τις τοπικές κοινωνίες. Στο Glastonbury τον Ιούλιο όλο το χωριό δουλεύει σε αυτό. Εδώ πας να κάνεις κάτι και σου "πετάγονται" χίλια-δυο εμπόδια... Ποιος να σε στηρίξει;
- Σχετικά με την Άνωση, θεωρείς ότι το συναλιακό κομμάτι της μπορεί να χωριστεί στην περίοδο του "Ρόδον" και σε αυτήν που αυτό δεν υπάρχει;
Ναι σίγουρα.
- Θα ήθελες να υπήρχε αυτή τη στιγμή το "Ρόδον";
Εννοείται. Όλος ο κόσμος στην Άνωση το ίδιο θα σου έλεγε. Μέχρι και στο λογιστήριο να τους το πεις, το ίδιο θα σου πουν.
- Αν υποθέσουμε ότι η Άνωση αποφασίζει να ξανανοίξει το "Ρόδον" στον ίδιο χώρο...Στον ίδιο χώρο δε γίνεται.
- Έστω υποθετικά ότι γίνεται. Θα άλλαζες κάτι σε σχέση με το πως ήταν παλαιότερα;
Τίποτα δε θα άλλαζα. Το "Ρόδον" δε χρειαζόταν αλλαγή. Καμία. Μιλάμε για ένα χώρο που θεωρώ τον εαυτό μου πραγματικά τυχερό που έκανα μια συναυλία σε αυτό. Έμπαινες μέσα και έβγαζαν οι τοίχοι ιστορία... Δεν μπορώ να σου πω πόσες φορές μετά το κλείσιμο του Ρόδον, έρχονταν καλλιτέχνες και μας ρωτούσαν "τι έγινε;" Το '91 είχε παίξει ο Jeff Waters των Annihilator στο Ρόδον. Το 2008 που τον ξαναέφερα, το θυμόταν... Είκοσι χρόνια μετά.
- Τη δεκαετία του '90 και μέχρι τα μέσα των 00s έβλεπες κατά τη διάρκεια του χειμώνα κάποια μεγάλα ονόματα. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε περισσότερες συναυλίες Ελληνικών σχημάτων με χαμηλότερο budget κι όχι συναυλίες επιπέδου Franz Ferdinand ή Morrissey.
Η μεγάλη διαφορά των αρχών της δεκαετίας του '90 με τα τέλη των 00s είναι ότι βγήκε η Ελληνική μουσική από την μπουατ, τη μουσική σκηνή και πήγε στο live-άδικο, στο Gagarin, στο Fuzz. Τα τελευταία δύο χρόνια υπήρξε μια άνθιση της Αγγλόφωνης Ελληνικής μουσικής. Πόσοι Έλληνες έπαιζαν το '90 στο Ρόδον και πόσοι παίζουν τώρα στο Fuzz και το Gagarin; Αυτό είναι καλό και μου αρέσει. Όσον αφορά τα ονόματα, η αλλαγή που λες ίσως οφείλεται στο ότι δεν υπάρχει το Ρόδον. Μιλάμε για ένα χώρο θρυλικό και στο εξωτερικό και δεχόντουσαν να παίξουν εκεί καλλιτέχνες που αλλού έπαιζαν σε γήπεδα. Υπάρχει στο Amsterdam ένας αντίστοιχος χώρος, το Paradiso, χωρητικότητας 1.000 ανθρώπων, στο οποίο παίζουν όλοι! Έτσι, ήταν το Ρόδον στα Βαλκάνια... Ο Moby, o Morrissey κ.α. έπαιζαν στο Ρόδον, γιατί ήταν το Ρόδον. Όχι ότι οι χώροι που έχουμε τώρα δεν είναι καλοί. Απλά, δεν έχουν γίνει ακόμη θρυλικά venues.
- Σήμερα ή πιο παλιά παίρνατε μεγαλύτερα ρίσκα στην επιλογή συναυλιών;
Κοίταξε παλαιότερα υπήρχε το Ρόδον στην Αθήνα και η Υδρόγειος και ο Μύλος στη Θεσσαλονίκη. Υπήρχαν λίγοι χώροι. Έτσι, οι Εταιρείες παραγωγής έκαναν ένα λογικό διαχωρισμό. Τώρα υπάρχουν περισσότεροι διοργανωτές και χώροι.
- Είναι καλύτερα τώρα που έχουμε περισσότερες Εταιρείες διοργάνωσης συναυλιών;
Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση. Είναι σίγουρα μια εξέλιξη. Δεν είμαι από τους ανθρώπους, που δε θέλουν τους "νέους" στη δουλειά μας. Από εκεί και πέρα το αν σηκώνει η αγορά τόσες Εταιρείες παραγωγής, είναι ένα θέμα.
- Πώς σου φαίνεται το γεγονός ότι αρκετές Δισκογραφικές Εταιρείες κάνουν παραγωγή σε συναυλίες μουσικών τους;Αν μια δισκογραφική αποφασίσει να ασχοληθεί σοβαρά με συναυλίες και στελεχώσει αντίστοιχο τμήμα, καλώς να το κάνει. Αυτό που με ενοχλεί είναι να θέλει η δισκογραφική να μου πάρει τον καλλιτέχνη όχι με οικονομικά επιχερήματα αλλά μόνο και μόνο επειδή είναι δικός της. Αυτός που θίγεται, πιάνεται από όπου βρει...
- Είσαι ευχαριστημένος από το επίπεδο διοργάνωσης συναυλιών στην Ελλάδα;
Όχι δεν είμαι, αλλά δεν ξέρω αν θα ήμουν ποτέ στην Ελλάδα. Έχει να κάνει με τη νοοτροπία των Εταιρειών και του λαού. Όταν μπαίνεις στη φάση να βγάλεις από τη μύγα ξύγκι, για μένα δεν κάνεις σωστή παραγωγή. Τα μεγαλύτερα προβλήματα στη διοργάνωση συναυλιών στην Ελλάδα είναι από την "τσιπιά". Το “Δε θέλω να δώσω λεφτά, να επενδύσω, να κάνω σωστή παραγωγή”. Ο κλάδος αυτός δεν είναι για αρπαχτές. Αλλά νομίζεις ότι τα καταλαβαίνει όλα αυτά το κοινό; Πόσες φορές το κοινό ξαναπηγαίνει σε συναυλίες που έχει "κράξει" στο παρελθόν.
- Αν ερχόταν μια ξένη Εταιρεία σαν τη Live Nation να κάνει αυτή τη δουλειά στην Ελλάδα θα τα κατάφερνε;
Θα τραβάγανε τα μαλλιά τους όταν θα έβλεπαν τι επικρατεί στη συνεννόηση με τους χώρους, την κυβέρνηση, τα φορολογικά. Θα πήγαιναν στην Εφορία και θα παθαίναν την πλάκα τους. Μετά από ένα εξάμηνο θα έφευγαν...
- Γιατί δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε το θέμα των τσαμπατζήδων και των "ντου" που γίνεται σε κάποιες συναυλίες;
Αν 500 άτομα έξω από έναν χώρο συναυλίας σε άλλη χώρα δοκιμάζανε να μπούνε με το έτσι θέλω θα έτρωγαν το ξύλο της αρκούδας και δε θα έλεγε κανένας τίποτα. Την επόμενη ημέρα ο τίτλος των εφημερίδων δε θα ήταν: "Βαρέσαν τα παιδιά μας", αλλά "500 αλήτες πήγαν να μπουν τσάμπα σε μια συναυλία". Άσε που αυτό [το ντού] είναι αδιανόητο να γίνει σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες!
- Τις τελευταίες εβδομάδες είναι στα πλάνα σας η δημιουργία ενός Συλλογου των διοργανωτών συναυλιών. Μπορείς να μας πεις κάποια πράγματα για αυτό;
Δεν μπορώ να σου μιλήσω εκ μέρους αυτού του οργάνου. Δεν είμαι εξουσιοδοτημένος για αυτό. Μπορώ να σου επιβεβαιώσω μόνο ότι όντως υπάρχει μια σκέψη, μια θέληση σχεδόν όλων των διοργανωτών συναυλιών στην Ελλάδα και των ελλήνων booking agents να δημιουργηθεί ένας Σύλλογος. Ο σκοπός του θα είναι να κάνει κάποιες κινήσεις ώστε να γίνει πιο εύκολη η δουλειά μας και κυρίως να μειώσουμε τα κόστη που έχουμε και να ρίξουμε τα εισιτήρια.
- Μπορείς να μου πεις μια συναυλία που έχεις ξεχωρίσει και μια Rock n' Roll ιστορία από αυτήν;
Θα σου πω τρείς.
Η πρώτη αφορά τη συναυλία των Iron Maiden το 1999, στο ανοιχτό του Περιστερίου. Ήταν η πρώτη μου αντίστοιχη εμπειρία. Εγώ πιτσιρικάς, πρωτοετής στην Αγγλία. Είχα αποφαίσει ότι το καλοκαίρι που θα γυρνούσα στην Ελλάδα θα δούλευα και είχα 2 επιλογές. Η μια ήταν να πάω στην Half Note Productions και η άλλη στην DiDi Music. Επέλεξα το δεύτερο. Στη συναυλία των Maiden ήμουν βοηθός παραγωγής και έτρεχα για τα πάντα. Για κάποιο λόγο - δεν ξέρω γιατί - με συμπαθεί ο σεκιουριτάς του συγκροτήματος και μου δίνει πρόσβαση στα καμαρίνια. Από μικρός ήμουν φανατικός φίλος της μπάντας και είχα είδωλο το manager των Maiden, τον Rod Smallwood, τον οποίο και γνώρισα. Μου λέει λοιπόν να πάω στο καμαρίνι να συνεννοηθώ με τους Maiden για κάτι. Μπαίνω μέσα και ήταν όλοι τους με τα σώβρακα.... Κοίταζα οπουδήποτε αλλού για να μην τους βλέπω. Έπρεπε να κάνει φυσιοθεραπεία ο Dickinson. Μπαίνουμε στο γραφείο του αθλίατρου και ήμασταν εγώ, ο Bruce Dickinson και η φυσιοθεραπεύτρια. Πάω να φύγω και η πόρτα δεν είχε πόμολο. Ήμασταν κλειδωμένοι! Εκείνη τη στιγμή ενστικτωδώς σπάω τη γυάλινη πόρτα με το χέρι μου και την άνοιξα! Το δεύτερο σκηνικό ήταν πολύ συγκινητικό. Το 2008 στο Θέατρο Βράχων στους Buena Vista Social Club. Είχαμε κάνει περιοδεία σε διάφορες Ελληνικές πόλεις. Tότε ζούσε o Orlando "Cachaito" López. Είχε αναρρώσει από εγκεφαλικό και δεν ήταν καλά. Θυμάσαι πως ήταν ο Α. Παπανδρέου όταν είχε βγει από το Ωνάσειο; Έτσι ήταν ο Cachaito τότε... Μέχρι που τον ανεβάσαμε στη σκηνή! Άλλος άνθρωπος εντελώς! Τελείωσε το live και πάνε όλοι στα καμαρίνια. Μένω εγώ με το νοσοκόμο των Buena Vista για να κατεβάσουμε τον Cachaito. Με το που κατεβαίνουμε, είχαν μείνει 500 άνθρωποι, οι οποίοι αντί να τον στριμώξουνε απλά ανοίγουν διάδρομο και χειροκροτάνε φωνάζοντας «Μπράβο μαέστρο»... Φοβερή σκηνή!
Το τρίτο ήταν οι Epica. Για πρώτη φορά έπαιξαν το Μάρτιο του 2007. Ήταν μια δύσκολη μέρα τότε και όλοι είχαμε άγχος αν θα πετύχαινε το live. Φτάνει η στιγμή να βγουν στη σκηνή και ήταν εκείνο το χειροκρότημα που μας έκανε να τα ξεχάσουμε όλα και να πούμε ότι άξιζε τον κόπο...
- Μια άλλη μεγάλη αγάπη σου είναι η μαγειρική. Τι θα μαγείρευες σε δύο αγαπημένα σου σχήματα;
Μμμμ με βάζεις σε σκέψεις τώρα... Αρχικά, στους Uriah Heep θα έκανα κάτι πιο απλό, είναι και ροκ οι τύποι. Στο Mick Box θα έκανα χορινή μπριζόλα σε maple syrup. Στον Eric Clapton είναι δύσκολο. Θα του έκανα κοτόπουλο με ροδάκινο.
- Πολλοί λένε ότι το metal κοινό είναι καλύτερο από το indie. Εσείς ως διοργανωτές βλέπετε αυτή τη διαφορά;
Είναι η συμπεριφορά του κοινού. Δεν έχω δει ποτέ metal συναυλία στην οποία να στήνονται πηγαδάκια στον κόσμο και να χειροκροτούν όποτε θέλουν. Ο μεταλάς πορώνεται. Το metal κοινό είναι πιστό, ξέρει τι του αρέσει και ειδικά στην Ελλάδα δεν το συνεπαίρνει η μόδα. Και να μην μπορείς να ακούσεις metal, ο παλμός που υπάρχει στα συγκεκριμένα live δεν τον βρίσκεις αλλού. Με μια μικρή εξαίρεση ίσως στις ethnic συναυλίες πχ Goran Bregovic κλπ. Ακόμη, το metal κοινό κάνει προπώληση. Ξέρεις που βαδίζεις ως διοργανωτής.
Δυστυχώς, το Ελληνικό κοινό έχει χαλάσει. Έχουμε γίνει "Γιουτιουμπάκηδες"! Βλέπουμε τη συναυλία στο YouTube και δε μας κάνει αίσθηση να τη δούμε ζωντανά. Κι αυτό ισχύει και στο indie κοινό.
- Σ' ευχαριστούμε πολύ για το χρόνο σου Ιάσωνα.
Να 'στε καλά παιδιά.