Τι θα ακούσετε:
Σύγχρονα τραγούδια αυτού που κάποιοι λένε «έντεχνο», με τζουρά, συνθεσάιζερ και βιολιά.
Τραγούδια που πρέπει να ακούσετε:
«Τόσα Τραγούδια», «Η Γυναίκα Απ’ Την Τυφλίδα», «Με Τα Χρόνια»
Βαθμολογία:
7,5
Μετά τις συναυλίες του καλοκαιριού του 2016, το φαινόμενο και οι μουσικές του Θανάση Παπακωνσταντίνου πέρασαν σε μια ξεχωριστή κατηγορία, στην οποία η σχέση μέρος του κοινού του με τη μουσική του εντός και εκτός συναυλιών ξεχειλίζει από πάθος. Λίγο καιρό πριν, το 2014, είχε κυκλοφορήσει τον δίσκο «Πρόσκληση Σε Δείπνο Κυανίου», με τον οποίο προσέγγισε έναν ήχο ελαφρώς διαφορετικό από τις μέχρι τότε δουλειές του. Σε αυτή την ενότητα της δισκογραφίας του εντάσσεται και ο επόμενος, «Με Στόμα Που Γελά», που ήταν η αφορμή για ένα ακόμα πολύ έντονο συναυλιακό καλοκαίρι. Ο καινούργιος δίσκος συγγενεύει κυρίως με αυτούς τους δύο, ηχητικά και στιχουργικά, αλλά και με λίγο παλαιότερους όπως ο «Ο Ελάχιστος Εαυτός». Κατά την ακρόαση μπορεί να δημιουργηθεί η εντύπωση πως πρόκειται για τακτοποίηση οφειλών με όσα ενέπνευσαν τους προηγούμενους δύο δίσκους, αλλά ο «Απροστάτευτος» δεν είναι μόνο αυτό.
Στον δίσκο αυτό ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου καταπιάνεται στιχουργικά με τη λατινοαμερικάνικη ποίηση περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Δεν υπάρχει ο Federico Garcia Lorca που υπήρχε στο «Η Βροχή Από Κάτω», αλλά είναι πάλι εδώ ο Octavio Paz από τον οποίο πήγασε η «Ηλιόπετρα». Από το ίδιο, ομώνυμο, ποίημα, "Piedra De Sol", έρχονται οι στίχοι «άνθρωποι σ’ ανθρώπους, μοιράζουνε ψωμί, και θάνατο και ήλιο σα να 'τανε θεοί» στο ρεφρέν του «Η Γυναίκα Απ' Την Τυφλίδα». Το τραγούδι αυτό είναι από τα πιο προσιτά του δίσκου, με αναφορά σε ανθρώπους που ζούνε μακριά από εκεί που μεγάλωσαν και κουβαλάνε ανοιχτά τραύματα πολέμων. Είναι επίσης όμορφο το ρεφρέν του, που στήνεται απλά και ταιριαστά πάνω στους ηλεκτρονικούς ήχους του Αποστόλη Γιάγκου. Τέσσερα ακόμα τραγούδια ξεκινούν από ισπανόφωνους στίχους και τις ελληνικές τους μεταφράσεις σε ελεύθερη απόδοση του Θανάση Παπακωνσταντίνου, με σταθερή τη θεματική περί ανθρώπινης ύπαρξης, γυναίκας, αγάπης, σχέσης με τη φύση και το σύμπαν. Τα ποιήματα των José Luis Vega (Πουέρτο Ρίκο), Roberto Juarroz (Αργεντινή), César Vallejo (Περού), Jorge Eduardo Eielson (Περού) και Washington Delgado (Περού) που αναφέρονται εδώ έχουν μεταφραστεί και κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Εκάτη («Γενική Ανθολογία Σύγχρονης Λατινοαμερικανικής Ποίησης 1892-1975»).
Πέρα από λατινοαμερικάνικα, υπάρχει και ένα, με τίτλο «Είμ' Ένα Άστρο», που ορμάται από το ομότιτλο ποίημα του Hermann Hesse, περίπου όπως είχε ξαναγίνει με το «Γυναίκες» στον προηγούμενο δίσκο του ζευγαριού Θανάσης-Σωκράτης. Όλα τα τραγούδια, όμως, εικονογραφούνται περίτεχνα από την Αλέξια Οθωναίου στις σελίδες του βιβλίου που ουσιαστικά συνοδεύεται από το CD. Πλάθουν οι στίχοι από μόνοι τους εικόνες, αλλά η δουλειά στην εικονογράφηση είναι επιτυχημένη όχι μόνο αισθητικά, αλλά και στο ρόλο που παίζουν στην ανάγνωση των στίχων. Η ίδια επιμελήθηκε και το εξώφυλλο, στο οποίο φαίνεται - σε μία ανάγνωση - ένας άνθρωπος να αιωρείται πάνω από μια πόλη και ταυτόχρονα μέσα σε όλο τον κόσμο. Χωρίς πολλά έντονα χρώματα και με συνδυασμό φωτογραφιών, σχεδίων και (ψηφιακό;) κολάζ το αποτέλεσμα δικαιώνει και την ιδέα και την υλοποίηση, κι ας είναι λίγο μεγάλο το βιβλίο για όσους ακόμα διατηρούν δισκοθήκες.
Περί ερμηνείας δεν χωράνε πολλά σχόλια. Ο Σωκράτης Μάλαμας και ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου είναι δύο καλλιτέχνες τόσο συγγενικοί που σπάνια πλέον τα τραγούδια του ενός ακούγονται ξένα από τον άλλο. Στον συγκεκριμένο δίσκο, βέβαια, τα τραγούδια μάλλον δεν είναι καν ξένα εξ αρχής, μιας που όπως έχει δηλώσει ο Θανάσης κάποια από αυτά έχουν προκύψει μετά από στιχουργικές προτροπές του Σωκράτη. Έχει πολύ ενδιαφέρον, όμως, και το ένα τραγούδι που ερμηνεύει μόνος του ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, το οποίο κλείνει τον δίσκο. Το «Με Τα Χρόνια» το είχαμε πρωτοδιαβάσει σε μια ανάρτηση στο Facebook με αφορμή «νομοσχέδιο λεηλασίας του φυσικού περιβάλλοντος μέσα στις ταραγμένες ώρες της επιδημίας» [sic] τον Μάιο του 2020. Πάνω από το ηλεκτρικό και ηλεκτρονικό ηχητικό σύμπαν που δημιουργείται, ακόμα και η φωνή του Θανάση βγαίνει ελαφρώς παραμορφωμένη - άραγε από δισταγμό για τη φωνητική αδυναμία που έχει επανειλημμένα εκφράσει; Το αποτέλεσμα, πάντως, είναι από τις πιο δυνατές και ικανοποιητικές στιγμές του δίσκου.
Μέσα στο 2021 αναμένουμε, καλώς εχόντων των πραγμάτων, ακόμα δύο δίσκους από τον Θανάση Παπακωνσταντίνου, με διαφορετικές παρέες, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει. Ο συγκεκριμένος φέρνει μερικά πολύ ωραία τραγούδια και μπόλικες ενδιαφέρουσες μουσικές. Η συνολική έκδοση και η εικονογράφηση δίνουν σίγουρα αξία σε όσους ακόμα προτιμούν το χειροπιαστό μουσικό προϊόν. Ο «Απροστάτευτος» στέκεται επάξια πλάι στις άλλες δουλειές του, ανεξαρτήτως ηλικίας, χωρίς όμως να αποτελεί - ή και να στοχεύει σε - κάποια τομή. Έχει από καιρό έρθει η ώρα να σταματήσουμε να περιμένουμε ακόμα μία μουσική - ή στιχουργική - τομή από τον Θανάση Παπακωνσταντίνου και τη γενιά του. Ας ψάξουμε αλλού για κάτι τέτοιο και ας τον αφήσουμε να κάνει το κέφι του, το οποίο έτσι κι αλλιώς πολύ συχνά απολαμβάνουμε, όπως και εδώ.