Το eStage.gr ξεκίνησε τη λειτουργία του μέσα τους προηγούμενους, περίεργους μήνες και φιλοδοξεί να προσφέρει ψηφιακές συναυλίες και θεατρικές παραστάσεις στο ελληνικό είτε άμεσα (streaming) είτε ετεροχρονισμένα (on demand). Τη Δευτέρα 20 Ιουλίου το βράδυ ο Λάμπρος Φιλίππου θα φέρει στις οθόνες μας μέσα από το eStage την παράστασή του «Ο Χωρικός» με τη συντροφιά του συνεργάτη του Matt Darriau. Είχαν μαζευτεί πολλά που θέλαμε να ρωτήσουμε τον τραγουδιστή των Yianneis εδώ και καιρό, οπότε βρήκαμε την κατάλληλη αφορμή. Οι απαντήσεις του από τη Νέα Υόρκη μας εξέπληξαν θετικά, τόσο για την έκταση όσο και για το περιεχόμενο, που φανερώνει σημαντικό μέρος της ματιάς του καλλιτέχνη αυτού. Ανοίξτε τον ανεμιστήρα, καθίστε αναπαυτικά και διαβάστε τα όσα μας έγραψε.
Mixgrill: Ας ξεκινήσουμε από τη σκοπιά της επικαιρότητας. Πού και πώς πέρασες αυτούς τους μήνες της κοινωνικής αποστασιοποίησης; Πώς αξιολογείς την επίδρασή της στη δημιουργικότητά σου;
Λάμπρος Φιλίππου: Πέρασα την περίοδο αυτή «εντός έδρας», στη Νέα Υόρκη, όπου ζω από τον Οκτώβρη. Στις μητροπόλεις η «απόσταση» ανάμεσα στους ανθρώπους είναι κάπως μέρος του παιχνιδιού, γι' αυτό λέω «εντός έδρας». Το ξέρουν καλά αυτό το παιχνίδι εδώ. Έχοντας ζήσει και πέντε χρόνια στο Λος Άντζελες, όπου οι σχέσεις είναι ακόμα πιο δύσκολες και οι «αποστάσεις» ανάμεσα στους ανθρώπους ακόμη μεγαλύτερες, ένιωσα λες και το είχα κάνει το αγροτικό μου νωρίτερα.
Από τη μια το ότι ήξερα τελικά αυτό το παιχνίδι, από την άλλη το ότι έπρεπε να διαλέξω αμέσως αν θα περάσω την καραντίνα στην Καρδίτσα ή στο Brooklyn, το ένστικτο επιβίωσης λειτούργησε μια χαρά και βίωσα πιθανόν την πιο δημιουργική περίοδο της ζωής μου. Πόσο παράδοξο, ε;
Αισθάνομαι σχεδόν ότι κάνω άλλο είδος τέχνης τώρα, που μπορεί να μην είναι και τέχνη, παρεπιπτόντως. Μου αρέσει να το σκέφτομαι και να το χαρακτηρίζω, όπως το βιώνω: σαν Λειτουργία, σαν Ευχαριστία. Η συνέχεια επί της οθόνης, τη Δευτέρα.
MG: Πριν από μερικά χρόνια έφυγες και εγκαταστάθηκες στις ΗΠΑ. Πώς είναι η ζωή εκεί; Ποιες είναι οι κύριες διαφορές που εντοπίζεις στην καλλιτεχνική πραγματικότητα σε σχέση με την Ελλάδα;
ΛΦ: Η Αμερική, αχ η Αμερική! Μου βγήκε αναστεναγμός, επειδή η Αμερική μού δημιουργεί μια θλίψη σε κοινωνικό επίπεδο. Μου μοιάζει σαν χαμένο παιδί χωρίς μαμά και μπαμπά και χωρίς μητρικό ούτε πατρικό ένστικτο.
Επίσης, μου μοιάζει με κάποιον που δεν ξέρει τι γεύση έχουν οι πραγματικές ντομάτες, αλλά παραγγέλνει κάθε μέρα ένα σάντουιτς με ντομάτα, θεωρώντας ότι αυτό που τρώει είναι ντομάτα, αλλά τελικά είναι κάτι που απλά μοιάζει με ντομάτα.
Ο αναστεναγμός μού βγήκε ακόμα, επειδή η Αμερική έχει τη δύναμη, από θέση, να επηρεάζει όλη την υφήλιο. Άνθρωποι γαλουχημένοι στην ατομικότητα και τη μοναξιά, φτιάχνουν apps, συστήματα, ταινίες, τραγούδια και προγράμματα για όλο τον υπόλοιπο κόσμο, ακόμα και για λαούς που μεγάλωσαν με το «μαζί». Ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το ανάποδο. Το «μαζί» θα έπρεπε να φτιάχνει apps.
Σε επίπεδο υπαρξιακό, όμως, η Αμερική με ξεκουράζει πολύ. Νιώθω σαν έφηβος εδώ, αλλά με εμπειρία. Είναι πολύ χρήσιμη αναφορά για μένα όλα μου τα χρόνια εδώ, μιας και λόγω της ελληνικής μου ιδιοσυγκρασίας, που είναι γαλουχημένη με έντονες σχέσεις, ένστικτα, μάνα, πατέρα και Θεό, ξαλάφρωσα. Η Αμερική ξέρει πώς να ξαλαφρώνει τον Έλληνα από το βάρος του όνοματός του, της ιστορίας και από την αδιάλειπτη διαδικασία της σκέψης, ίσως επειδή η ίδια δεν έχει παρά μονάχα μερικές εκατοντάδες χρόνια ιστορίας. Είναι ελαφριά.
Δεν ξέχασα εδώ ούτε το όνομά μου ούτε τη σημασία της ιστορίας, απλά έπαψα να τα κουβαλάω συνέχεια μαζί μου σαν ντροπή και μόνιμη ευθύνη. Είναι εκεί και τα χρησιμοποιώ, όταν τα χρειάζομαι.
Βέβαια, είναι λάθος να λέμε για «Αμερική», μιας και η Νέα Υόρκη και το Λος Άντζελες διαφέρουν πολύ από την υπόλοιπη Αμερική. Αλλά, έτσι κι αλλιώς, όταν λέμε «Αμερική» στην Ελλάδα, εννοούμε κυρίως αυτές τις δύο πόλεις. Όμως υπάρχουν ακόμη 330 εκατομμύρια άνθρωποι στην υπόλοιπη Αμερική. Καθώς ακούω και βιώνω έμμεσα, το κυρίως κομμάτι της Αμερικής αγνοεί, γενικά. Είναι από γεννησιμιού του αναθρεμμένο μέσα σε έναν κυκλώνα πολύ συντηρητικής πολιτικής και κοινωνικής προπαγάνδας, με την οποία μεγαλώνει χεράκι-χεράκι. Αυτοί οι τόσο μπερδεμένοι άνθρωποι, στη συνέχεια εκλέγουν τον πλανητάρχη.
Υπάρχει, ευτυχώς, πολύ έντονα η Hispanic κουλτούρα, μιας και μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει έρθει από τη Λατινική Αμερική. Αυτό δίνει υπέροχο χρώμα και γεύση στα πράγματα. Και, φυσικά, η Αφροαμερικανική κουλτούρα από ανθρώπους με πολλή γερή δόνηση και σοφία από το DNA τους, μιας και η σύνδεσή τους με τη γη, τη μουσική, το ρυθμό είναι εντυπωσιακά βαθιά. Τους παρατηρώ από κοντά στην περιοχή που ζω στο Brooklyn και τους θαυμάζω.
Σχετικά με την καλλιτεχνική πραγματικότητα, βολεύει να χρησιμοποιήσω πάλι το παράδειγμα της ντομάτας.
Στην Ελλάδα ξέρουμε από καλή ντομάτα, με γερές και βαθιές ρίζες σε πολύ γόνιμα εδάφη, την παράγουμε στον κήπο μας, τη μεγαλώνουμε σαν παιδί μας και τη μοιραζόμαστε ειλικρινά με φίλους. Και για να βγάλουμε τα προς το ζην κάνουμε μια άλλη δουλειά. Η μικροαστική κουλτούρα μας, επίσης, δε μας επιτρέπει να εκτιμήσουμε την τέχνη ως είδος πρώτης ανάγκης. Αυτό είναι φοβερό. Μεγάλη παγίδα.
Στην Αμερική, από την άλλη, έχουν κάτι τεράστια θερμοκήπια που παράγουν ντομάτες, όσο πιο γρήγορα γίνεται, για να καλύψουν ανάγκες ενός αχόρταγου κοινού 350 εκατομμυρίων ανθρώπων στην Αμερική και πάρα πολλών ακόμη εκατομμυρίων ανά τον κόσμο. Όμως, ποιος έφτιαξε ποτέ φαΐ μέσα σε δέκα λεπτά και μάλιστα σε καζάνι - αν και υπερσύγχρονο - κι ήταν θεσπέσιο; Χορταίνεις όμως, άμα το φας. Και θα το φας, για όσο αντέχεις.
Ακόμα, αυτή την πίεση του ποιος θα βγει πρώτος μέσα στα τόσα εκατομμύρια κόσμου, οι καλλιτέχνες της Αμερικής τη νιώθουν στο πετσί τους από πολύ μικροί και λειτουργούν ανάλογα, μέσα σε αυτόν τον ατελείωτο διαγωνισμό της ελεύθερης αγοράς και του ακραίου Δυτικισμού.
Από την άλλη, το κοινό του LA και της NY κοιτάζει πάντοτε με διψασμένα μάτια και δε διστάζει να δώσει τα χρήματά του για να παρακολουθήσει τέχνες. Συχνά, συμπεριφέρεται σαν να τα έχει δει όλα, μέχρι που όντως μετακινείται κάτι μέσα τους, όταν έρθουν αντιμέτωποι με ένα θέαμα που λέει μια γυμνή αλήθεια. Αλλά, είναι λες και το ξεχνούν την αμέσως επόμενη στιγμή, ίσως για να παραμένουν ελαφρείς.
MG: Στην πορεία σου μέχρι τώρα έχεις καταπιαστεί με διάφορες μορφές της τέχνης. Πώς θα όριζες εσύ την τέχνη; Τι είναι για σένα;
ΛΦ: Ωραία ερώτηση. Το θέμα είναι να τρως φαΐ από την ίδια κατσαρόλα από την οποία σερβίρεις και τους καλεσμένους σου. Ίδιο λάδι, το ίδιο φρέσκο ψωμί, όχι κονσέρβες και fast food. Να μη λες ψέμματα. Κι αν σου ξεφύγει κανένα, δέξου την πτώση, θρήνησε, μάθε, σήκω και προχώρα. Η τέχνη είναι θεϊκή μορφή έκφρασης, όταν γίνεται ειλικρινά. Μιλώ ως καλλιτέχνης και κοινό. Σαν να συνδέονται μεταξύ τους οι αισθήσεις, όταν συμβαίνει καλή τέχνη, αληθινά δοσμένη, ακατέργαστα, με ευγένεια και με έμπνευση. Συντονίζεται ο άνθρωπος με το Θεό.
Φωτογραφία: Βασίλης Σπύρου
MG: Το τελευταίο διάστημα κάνεις διάφορα σεμινάρια στους ομιλούντες ελληνικά. Μίλησε μας για αυτά και την όλη εμπειρία.
ΛΦ: Κάνω online σεμινάρια θεάτρου και performance για ομιλούντες ελληνικά σε όλο τον κόσμο και άλλα που διδάσκω στα αγγλικά. Προέκυψε με την καραντίνα κι αυτό. Ανακοίνωσα μερικά σεμινάρια και άρχισαν να μου στέλνουν άνθρωποι από κάθε γωνιά, οπότε έφτιαξα διαφορετικά τμήματα, ανάλογα με τις ανάγκες.
Τα σεμινάρια που κάνω αυτόν τον καιρό έχουν δύο δομές.
Στην πρώτη καλώ έναν/μία καλλιτέχνη/ιδα ή μία ομάδα καλλιτεχνών και δουλεύουμε επάνω στο σχεδιασμό του νέου τους project. Καλώ μαζί μια ομάδα ανθρώπων που αποτελούν τους εξωτερικούς παρατηρητές και που συμμετέχουν ως ερευνητική και δραματουργική ομάδα. Αυτό το επιχείρησα για πρώτη φορά τώρα και στάθηκα πολύ τυχερός, δουλεύοντας με δύο εξαιτερικές ομάδες. Ενθουσιάστηκα. Θα το συνεχίσω σίγουρα.
Στην άλλη δομή όλοι οι συμμετέχοντες είναι ενεργοί στο μάθημα και συμμετέχουν με ισάξια και ισόχρονη πρακτική εμπλοκή. Το μάθημα αυτό έχει τον τίτλο "out of comfort zone" και αποτελέι μια άσκηση για την ελευθερία της έκφρασης. Όπου φόβος - έστω και ελάχιστος -, δεν υπάρχει πιθανότητα ελευθερίας. Όταν φύγει ο φόβος, αυτό που μένει είναι ήδη ελευθερία. Δουλεύουμε επάνω στις σχέσεις, ως να αποδειχθεί ότι ακόμη και ο μονόλογος είναι διάλογος, ότι δεν υπάρχει αρχή και τέλος, παρά μονάχα μία συνεχής ροή και ανατροφοδότηση.
Περισσότερα για τη φιλοσοφία αυτών των μαθημάτων, θα βρείτε στο LFacting.com.
MG: Πώς βλέπεις το μέλλον της τέχνης και των καλλιτεχνών για το επόμενο διάστημα, βάσει των αλλαγών που έφερε η πανδημία; Θα κερδίσει έδαφος η ψηφιακή έκφραση;
ΛΦ: Έχει κερδίσει ήδη, αναγκαστικά. Αλλά το θεωρώ αδύνατον να αντικατασταθεί η φυσική επαφή του καλλιτέχνη με το κοινό του, από την ψηφιακή. Ως να ανοίξουν τα θέατρα και οι σκηνές, ας δοκιμάσουμε οι καλλιτέχνες να ανακαλύψουμε εκ νέου την τέχνη μας μέσα από online παρουσιάσεις, νέους τρόπους έκφρασης και διαχείρισης του ίδιου προϊόντος, νέες παραμέτρους της τέχνης μας, και να καλέσουμε ξανά και ειλικρινέστερα από ποτέ το θεατή κοντά μας ως τον δωδέκατο παίκτη, όπως λένε στη γλώσσα του ποδοσφαίρου. Άρα, ο θεατής ως μέρος του project.
Προσωπικά, μέσω των online παρουσιάσεων και μαθημάτων, ανακάλυψα παραμέτρους και λειτουργίες που ψάχνω τώρα τρόπους να τις εφαρμόσω και στις παρουσιάσεις και τα σεμινάρια που θα κάνω από κοντά, με το καλό. Επίσης, όταν τελειώνω μια online συναυλία, το σώμα μου έχει βιώσει την ίδια αίσθηση κάθαρσης, όπως στη φυσική εκδοχή. Την πρώτη φορά μου είχε φανεί πολύ παράδοξο και το παραδέχτηκα μόνο όταν κοιταχτήκαμε με τον Matt, που παίζαμε παρέα, και είπαμε το ίδιο πράγμα. Βέβαια, λόγω των υγειονομικών μέτρων ασφαλείας, μετά τη συναυλία ούτε τον Matt δε μπορούσα να αγκαλιάσω από ευγνωμοσύνη.
MG: Τι διαφορετικό βλέπεις να μπορεί να προσφέρει μια ψηφιακή συναυλία από τη συμβατική; Πώς προσεγγίζεις την εμφάνισή σου τη Δευτέρα (20/7) στο estage.gr, που είναι μία από τις πρώτες ψηφιακές συναυλίες επί πληρωμή στα ελληνικά δεδομένα;
ΛΦ: Με τον Matt έχουμε κάνει πολλές online συναυλίες όλη αυτή την περίοδο, οπότε θα παίξουμε έμπειρα, που λένε. Επίσης, οι σχεδιαστές του eStage.gr έχουν κάνει πολύ καλή τεχνική εργασία, κρατώντας όλο το μεράκι που έβαλαν για τη δουλειά αυτή και όλη την αγάπη τους για τους καλλιτέχνες, μέσα σε αυτή τη διαδικτυακή πλατφόρμα. Όλα θα πάνε καλά και θα συνδεθούμε όμορφα.
Αλλά ξέρεις κάτι, θα είναι όπως τώρα εδώ με αυτή τη συνέντευξη, που εγώ απαντώ από την Ανατολική Ακτή της Αμερικής σε ερωτήσεις που μου στείλατε από προχτές, από κάπου στην Ελλάδα και ο κόσμος θα διαβάσει τις απαντήσεις μου σε κάποιο νησί, βουνό, διαμέρισμα, μπαλκόνι, παγκάκι, μεθαύριο. Επίσης, όταν έγραψα «έμπειρα» νωρίτερα, εγώ γέλασα, αλλά εσείς δεν το ακούσατε. Δεν ήθελα να γράψω «χαχα!» στη φράση μου, αλλά σας έκλεισα λίγο το μάτι. Πόσες φορές έχεις γράψει «χαχαχαχαχαχα» σε μήνυμα σου, ενώ στην ουσία δεν κούνησες ούτε το φρύδι σου;
Θέλω να πω ότι ένας άλλος κώδικας επικοινωνίας και έκφρασης είναι κι αυτός. Ας τον μάθουμε κι ας τον χρησιμοποιήσουμε ως να έρθει η στιγμή που θα μπορούμε να κατακλυσουμε πάλι τους χώρους τέχνης.
Τη Δευτέρα, αντί να χειροκροτήσετε, θα μας βάζετε emojis! Ζήτω ο 21ος αιώνας! Τίποτα, τίποτα δε μας σταματά!
Να έχετε ακουστικά ή καλά ηχεία, για να ακούσετε φανταστικό ήχο. Έχουμε κάνει καλή δουλειά κι εμείς και το eStage.gr.
Ο Matt Darriau με μερικά όργανά του. Φωτογραφία: Αρχείο Λ. Φιλίππου
MG: Η παράσταση Χωριάτης / The Peasant παρουσιάστηκε στις αρχές της χρονιάς στη Νέα Υόρκη. Σε τι θα διαφέρει, αναγκαστικά ή από επιλογή, η ψηφιακή παρουσίαση; Μπορείς να μοιραστείς κάποια στοιχεία για το τι θα ακούσουμε στη συναυλία αυτή;
ΛΦ: Αυτό που με ενδιαφέρει πια να παρουσιάζω στα projects μου είναι η ίδια η άσκηση που κάνω και στο μάθημά μου. Μια άσκηση για την ελευθερία της έκφρασης. Δε με ενδιαφέρει ούτε λίγο το αποτέλεσμα. Σαν να συνεχίζω κάτι από πριν, κάτι που έχει ξεκινήσει από παλιά και δε θα τελειώσει με το πέρας του streaming. Άρα, δεν πρόκειται για κάποια παράσταση που έχει την τάδε δομή και θα έπρεπε να μοιάζει κάπως.
Στο δημιουργικό κομμάτι, θα κινηθούμε από τη Σμύρνη ως την Ήπειρο και από τη baroque opera ως το psychedelic punk. Με ψήγματα bebop και πολύ avant-garde. Θα συμβεί όλο αυτοστιγμεί.
Όλα τα έσοδα θα διατεθούν σε κάτι πριγκίπισσες που μου έκαναν την τιμή να τις φιλοξενήσω στο σπίτι μου στην Αθήνα αυτές τις μέρες. Δείτε εδώ περισσότερα.
MG: Η συνεργασία με τον Matt Darriau πώς προέκυψε;
ΛΦ: Ο Matt είναι θεότρελος. Είναι ό,τι πιο κοντά έχω βρει στην ενέργεια των Yianneis, ως συνεργασία και επί σκηνής δράση. Είναι σαν 14 ετών παιδί με τσαγανό και καλλιτεχνικό ένστικτο πολύ γερό.
Αν δείτε δε τη δισκοθήκη του με Ηπειρώτικα και Ρεμπέτικα, θα εκπλαγείτε. Παίζαμε ήδη λίγο καιρό μαζί, πριν να δω και να καταλάβω τη βαθιά αγάπη που έχει για την Ελληνική μουσική. Με «υποχρεώνει» να ακούμε ελληνικά τραγούδια και με ρωτάει συνέχεια να του πω τι σημαίνει ο τάδε στίχος και ποιος Χαλκιάς από τους μεγάλους κλαρινίστες της Ηπείρου βγήκε πρώτος στα πανηγύρια και επηρέασε τους άλλους. Τον ενδιαφέρει «the real shit», όπως λέει.
Είναι πολύ έμπειρος παίκτης με συνεργασίες στο θέατρο με τον Robert Wilson και David Byrne, Broadway projects, έντονη σχέση με τη 90's jazz και avant-garde σκηνή της Νέας Υόρκης, αλλά και το balkan και τη world music. Παίζει από μπάσο κλαρινέτο μέχρι γκάιντα και κάτι περίεργα κρουστά που δένει στο πόδι του και τα κουνάει σηκώνοντας το πόδι ψηλά λες και έχει πάθει ηλεκτροπληξία, για να τα πιάσει το μικρόφωνο.
Με εμπιστεύτηκε από την πρώτη στιγμή, με έχει στηρίξει πολύ και με σύστησε στη σκηνή του Brooklyn με ενθουσιασμό.
Θα σας πω κι ένα τελευταίο και αρκετά με τον Matt... Εδώ και μερικούς μήνες, μετακόμισα στο σπίτι του, όπου νοικιάζω ένα δωμάτιο στον δεύτερο όροφο. Το πρώτο βράδυ, θα ήταν λίγο μετά τις 12 τα μεσάνυχτα όταν άκουσα έναν ήχο μπάσου φλάουτου να με πλησιάζει από τον επάνω όροφο. Ανοίγω τα μάτια μου και βγαίνω να δω τι γίνεται. Ο Matt, φορώντας ένα τουρκικό φέσι και ένα σακάκι τύπου «Γιώργος Μάγκας», πλησίαζε έξω από την πόρτα μου παίζοντας το «Πετραδάκι Πετραδάκι» του Μενιδιάτη. Δεν είχα παρά να ξεκινήσω να το τραγουδάω. Βγήκε στις σκάλες και η γυναίκα του και γίναμε μια ωραία παρέα. Το σπίτι είναι γεμάτο μουσικούς και υπάρχει ένα τέτοιο vibe συχνά.
Ευτυχώς, είχα ψιλιαστεί την τρέλα και είχα βγει από το δωμάτιο με την κάμερα ανοιχτή. Το έχω σε βίντεο όλο αυτό...
MG: Στον πρώτο σας δίσκο με τους Yianneis υπήρχε το "Peter Pan". Ποια είναι η σχέση σου με αυτού του είδους τα παραμύθια / μυθιστορήματα και με τις αντίστοιχες παιδικές, κυρίως, ταινίες;
ΛΦ: Ο Peter Pan έλεγε στους συντρόφους και τις συντρόφισσές του: «Φάτε τη γαλοπούλα, τις σαλάτες και τα φρούτα που είναι στο τραπέζι και στα πιάτα σας». Εκείνοι/ες έβλεπαν το τραπέζι και τα πιάτα τους άδεια και τον περνούσαν για τρελό, ίσως και να του θύμωναν λίγο. Κάποτε, τον πίστεψαν και ξεκίνησαν να «τρώνε αέρα», ώσπου ο αέρας έγινε γαλοπούλα και σαλάτα και φρούτα. Μέγιστος πλούτος η πίστη. Το αντίθετο της ελπίδας. Με την ελπίδα, κοιτάς το πιάτο και ελπίζεις στη βοήθεια απ' έξω. Με την πίστη, έχεις ξεκινήσει να μαγειρεύεις ήδη.
Ο Λ. Φιλίππου με τους Yianneis το 2013. Φωτογραφία: Στεφανία Διακάκη
MG: Πώς μοιάζουν τα μελλοντικά σχέδια με τους Yianneis; Να περιμένει κανείς τρίτο δίσκο και συναυλίες;
ΛΦ: Βρίσκω συναρπαστικό το γεγονός ότι, ενώ οι Yianneis έκαναν την τελευταία τους εμφάνιση πριν από 7-8 χρόνια, συνεχίζω από τότε να δέχομαι ερωτήσεις όπως αυτές εδώ.
Είμαι πραγματικά ευγνώμων για αυτό που έζησα με τους Yianneis.
Με τον Ilya (κοντραμπάσο) και τον Άρη (τύμπανα) είμαστε πολύ «κοντά». Έχουμε παίξει μαζί και στο αθηναϊκό ντεμπούτο του άλλου μου project, "And They Built Churches".
Αν ξανακάνουμε συναυλία Yianneis, θα ήθελα να παίξουμε μόνο τη Μέδουσα για μιάμιση ώρα ή όσο χρειαστεί. Το έχω φαντασιωθεί.
MG: Πώς είναι η σχέση σου με τον στιχουργό Βουκεφάλα αυτόν τον καιρό; Τον θεωρείς κομμάτι σου ή είναι μια ανεξάρτητη δημιουργική οντότητα;
ΛΦ: O Voukefalas κι εγώ είμαστε απολύτως ένα εδώ και αρκετό καιρό. Μάλιστα, πριν δύο χρόνια βγήκα στη σκηνή μαζί με μερικούς δυνατούς παίκτες της ηλεκτρονικής σκηνής στην Ελλάδα και αυτοσχεδίασα επάνω σε ποιήματά μου... εε του Βουκεφάλα ήθελα να πω... σε ένα αξέχαστο show στο Faust. Μπορείτε να το βρείτε ολόκληρο στο YouTube: Electronic Music Improv + Narrative.
Δε θα έλεγα ότι γράφω στίχους ή ποιήματα πια. Εννοώ πως προτιμώ να μη γράφω, αλλά περισσότερο να δημιουργώ ποιήματα αυτοστιγμεί στη σκηνή.
Δηλαδή, ακόμη πιο στενή η σχέση εμπιστοσύνης που έχω με τον Βουκεφάλα σήμερα.
MG: Πριν από περίπου ένα χρόνο σε ακούσαμε σε δύο παραδοσιακά τραγούδια στον Αχό του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Πώς αποτιμάς αυτό το εγχείρημα;
ΛΦ: Με τον Θανάση βρισκόμαστε σε ωραίες - ώριμες, δηλαδή, και στην ώρα τους - κουβέντες και όμορφη σύνδεση εδώ και μερικά χρόνια. Ο Αχός προέκυψε ως παράπλευρη πρόσκληση του Θανάση, καθώς κουβεντιάζαμε για άλλα δημιουργικά.
Κάλεσα κι εγώ με τη σειρά μου, τότε, κάτι ωραία παιδιά και παίξαμε πολύ όμορφες μουσικές εκεί στο Μεγαλόβρυσο. Τι ωραίο διήμερο και τι καλός οικοδεσπότης ο Θανάσης. Πάντα τέτοια μου εύχομαι.
MG: Είσαι αρκετά δραστήριος και προσφέρεις υλικό ή σεμινάρια μέσα από το Patreon όπου μπορεί ο κόσμος να σε ακολουθήσει και να σε στηρίξει. Είσαι ικανοποιημένος από αυτό το μοντέλο, θα ήθελες κάποιες παραπάνω δυνατότητες ή ένα διαφορετικό «καφάσι λαϊκής» για να επικοινωνήσεις όσα κάνεις;
ΛΦ: Μου πήρε αρκετό καιρό για να εκτιμήσω και να δεχτώ αυτό το «καφάσι». Πιθανόν, επειδή στο χωριό μου, δωρεά χρειάζεται ο φτωχός, ο αποτυχημένος. Είναι ντροπή να ζητάς δωρεές. Ίσως κάτι τέτοιο, μάλιστα, να θεωρείται και δείγμα ότι τα πράγματα για τον καλλιτέχνη δεν πάνε καλά ή ότι το προϊόν του δεν αξίζει.
Ύστερα, είναι κι αυτό το στοιχείο της κουλτούρας που δε μας αφήνει να αντιληφθούμε την τέχνη ως είδος πρώτης ανάγκης, όπως είπα πιο πάνω, οπότε, πηγαίνοντας σε μια συναυλία, όπου ο καλλιτέχνης ζητά δωρεές, θεωρούμε ότι μπορούμε και να μη δώσουμε τίποτα.
Εξάλλου, η λογική της δωρεάς ξεκίνησε στην Ελλάδα και για λόγους εφορίας, επειδή ήταν και είναι αδιανόητες οι απαιτήσεις (ΦΠΑ, ασφαλίσεις κ.α.), για να γίνει μία συναυλία νόμιμα. Και αυτό ίσως έπαιξε ρόλο στην πρόθεση με βάση την οποία ο μέσος καλλιτέχνης δε ζήτησε εξαρχής με ψηλά το κεφάλι τις δωρεές ούτε απαίτησε ποτέ να πληρωθεί την τιμή που αξίζει το προϊόν του.
Στην Αμερική, αλλά και άλλες δυτικές κοινωνίες, υπάρχουν καλλιτέχνες, visual artists, ψυχολόγοι, επιστήμονες, ερευνητές που η δουλειά τους γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και το βασικό τους εισόδημα προέρχεται από δωρεές των θαυμαστών και θαυμαστριών της δουλειάς τους.
Όμως υπάρχει μια παρεξήγηση εδώ. Αν θεωρούνται δωρεά τα 5€ που μου δίνεις, επειδή μόλις είδες μια online συναυλία μου, τότε τι θεωρείται η συναυλία μου, αν δεν πληρώσεις και την παρακολουθήσεις, παρόλαυτα; Μάλλον, κι αυτή δωρεά από εμένα προς εσένα, σωστά; Τι θεωρούνται όλα τα videos καλλιτεχνών, επιστημόνων κ.α. που κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο και όλα τα τραγούδια που έχεις αποθηκεύσει στο τηλέφωνό σου, ενώ δεν έχεις πληρώσει για να τα αγοράσεις; Μάλλον δωρεά, σωστά; Άρα η «δωρεά» που σε προσκαλώ να κάνεις μέσω του Patreon, PayPal ή του λογαριασμού τραπέζης είναι κάποιου είδους ανταπόδοση για όλες τις ώρες που σου κράτησα παρέα σε χαρές, λύπες, την ώρα που κάνεις έρωτα ή καθώς απολαμβάνεις το δείπνο σου ή σε στιγμές που ήθελες απλά να βάλεις κάτι να παίζει καθώς διαβάζεις για την εξεταστική, καθώς μαγειρεύεις, καθώς προσπαθείς να βάλεις τη μικρή σου κόρη για ύπνο και έχεις βάλει εμένα να τραγουδάω στα ακουστικά σου ή και στα ηχεία, ώστε να νανουρίσω την κόρη σου, και άλλα.
Αν ξέρεις ποιος είμαι, τότε «είμαι» ένα από τα «βιντεάκια» που σου έχει στείλει η κολλητή σου, είμαι «εκείνος ο τύπος» που είδες να ποστάρει ο φίλος σου για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες μέρες και τη δεύτερη φορά πια μπήκες να δεις τι στο καλό είναι ετούτος «ο τρελός». Χρησιμοποιώ ατάκες που έχουν πραγματικά ειπωθεί.
Πρόκειται για ευγνωμοσύνη. Όχι για δωρεά βοηθείας. Οι Αμερικανοί στα εστιατόριο αναγράφουν επισήμως το φιλοδώρημα ως tip ή συχνότερα ως gratitude, που σημαίνει ευγνωμοσύνη. Είναι μαγικό να νιώθεις ευγνώμων από ένα καλό φαγητό ή μια άλλη καλή παροχή υπηρεσίας, όπως οι μουσικές, το θέατρο και ένα όμορφο βίντεο που συνδυάζει τις τέχνες. Αν δε νιώθεις ευγνώμων, τότε μην κάνεις donation στο Patreon μου. Όμως μην αναρωτιέσαι γιατί έχει γεμίσει το YouTube διαφημίσεις που πετάγονται ακόμη και στα μισά ενός βίντεο και σου χαλάνε τη στιγμή. Η σχέση ετούτη δεν είναι μονομερής. Πρόκειται περί δικαιοσύνης.
Η τέχνη μου είναι η δουλειά μου. Η εργασία μου. Αφιερώνω αμέτρητες ώρες σε αυτή την εργασία και, συχνά, ο εξοπλισμός μου και τα μαθήματα που κάνω για να μένω σε φόρμα και να εξελίσσομαι, κοστίζουν όσο ένα αυτοκίνητο. Άντε καλά, ένα μεταχειρισμένο αυτοκίνητο.
Το patreon.com είναι μια διαδικτυακή πλατφόρμα μέσω της οποίας το κοινό μπορεί να στηρίξει απευθείας οικονομικά τον καλλιτέχνη.
Δείτε εδώ γιατί πιστεύω ότι είναι όμορφο να δείχνει κανείς ευγνωμοσύνη. Ο συνεργάτης μου, Αλέξανδρος Γιαννακάκης, έφτιαξε ένα εξαιρετικό βίντεο για αυτόν τον σκοπό. Στα τύμπανα είναι ο Άρης από τους Yianneis.
*Η φωτογραφία του εξωφύλλου είναι του Jim Alexandrou.