Το Thessaloniki Animation Festival, το μοναδικό φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων στη Βόρεια Ελλάδα, είναι μια σημαντική διοργάνωση που έχει αγκαλιαστεί από το κοινό.
Η φετινή επετειακή διοργάνωση για τα 10 χρόνια του θεσμού θα πραγματοποιηθεί από τις 17 ως τις 21 Οκτωβρίου, στην αποθήκη ΄Δ στο Λιμάνι Θεσσαλονίκης, και θα συνεχιστεί online 22 με 30 Οκτωβρίου μέσω του www.tafestival.gr. Μας περιμένουν πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα αυτές τις μέρες, μέσα από ένα καταπληκτικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει: προβολές ταινιών, ανάμεσα στις οποίες και η τελευταία ταινία μεγάλου μήκους του αγαπημένου Hayao Miyazaki, το οσκαρικό «Το Αγόρι Και Ο Ερωδιός», masterclasses, workshops, live playsettings και happenings εικονικής πραγματικότητας! Και όλα αυτά με ελεύθερη είσοδο.
Η μεγάλη αυτή φθινοπωρινή γιορτή δεν είναι καθόλου τυχαίο που συμβαίνει κάθε Οκτώβριο, καθώς η 28η Οκτωβρίου έχει καθιερωθεί από το 2002, με πρωτοβουλία της ASIFA, ως η Διεθνής Ημέρα Κινουμένων Σχεδίων (International Animation Day - IAD), εις μνήμην του Emile Reynaud, του οποίου η δεκαπεντάλεπτη ταινία «Ο Φτωχός Κλόουν» θεωρείται η πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων που γυρίστηκε ποτέ και προβλήθηκε στο Παρίσι στις 28 Οκτωβρίου του 1892.
Για την Ιστορία, η 28η σηματοδοτεί ακόμα μια πρωτιά. Για την ακρίβεια, η πρώτη ελληνική ταινία κινουμένων σχεδίων έχει ως θέμα την Ιταλική εισβολή στη χώρα μας στις 28 Οκτωβρίου του 1940. Έχει διάρκεια επτά λεπτά και ονομάζεται «Ο Ντούτσε Aφηγείται...». Σχεδιάστηκε το 1942 από τον σκιτσογράφο Σταμάτη Πολενάκη και σατιρίζει κάτα κύριο λόγο το Μουσολίνι και τα ψευτοκατορθώματά του, ενώ διακωμωδεί και την ήττα του στη μάχη της Πίνδου. Η ταινία, κινηματογραφήθηκε το 1945, χάθηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου και αποκαταστάθηκε μόλις το 1980, όταν και βρέθηκε ένα αρνητικό της.
Το φεστιβάλ γεννήθηκε χάρη στη μεγάλη αγάπη των δύο αδερφών Σταυρου και Δημήτρη Σαββαΐδη για αυτήν τη μορφή τέχνης. Έχει έδρα την Θεσσαλονίκη και την εταιρεία Addart, που δραστηριοπoιείται στον τομέα παραγωγής animation, κινηματογραφικών και τηλεοπτικών σειρών, ντοκιμαντέρ, και εκδόσεων comics, επιτραπέζιων ή video παιχνιδιών και applications. Παράλληλα, ασχολείται και με τη διοργάνωση event και festival. Αυτοί, λοιπόν, κατάφεραν να υλοποιήσουν το 2015 το όραμά τους για ένα εφάμιλλο, σπουδαίο φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων, που θα ήταν δυνατό να ενώσει όλο τον κόσμο που λατρεύει το είδος.
Η Addart κάνει αυτό που πολύ εύστοχα υπαινίσσεται το λογοπαίγνιο του ονόματός της: Προσθέτει τέχνη αλλά και φέρνει επανάσταση ως άλλος αντάρτης στα πολιτιστικά δεδομένα της πόλης.
Έτσι, λοιπόν, 17 με 21 Οκτωβρίου το TAF Festival σβήνει τα 10 κεράκια στην τούρτα του και μας περιμένει όλους στην Αποθήκη ΄Δ στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης σε μια ανεπανάληπτη γιορτή!
Είναι η κατάλληλη στιγμή να ρωτήσουμε το Σταύρο Σαββαΐδη, CEO της AddArt και παραγωγό του στούντιο Funny Tales, για να μάθουμε τα πάντα για το πλούσιο πρόγραμμα του φεστιβάλ, την παραγωγή των ελληνικών κινουμένων σχεδίων και τι μας επιφυλάσσει για το μέλλον.
MixGrill:Σας καλωσορίζουμε στο MixGrill. Πώς ξεκίνησε για σας αυτό το καλλιτεχνικό ταξίδι που ονομάζεται Thessaloniki Animation Festival και φέτος συμπληρώνει τα 10 του χρόνια;
Σταύρος Σαββαΐδης: Καλησπέρα σας, και ευχαριστώ για τη φιλοξενία. Το ταξίδι αυτό, όπως πολύ σωστά το λέτε, ξεκίνησε 10 χρόνια πριν. Εμείς τότε —εγώ και ο αδερφός μου ο Δημήτρης— μόλις είχαμε ιδρύσει την Addart, μία καλλιτεχνική οργάνωση με motto αυτό που υποδηλώνει και το όνομά της: add + art, να προσθέτουμε τέχνη δηλαδή σε project εκπαιδευτικά, κοινωνικά και επιστημονικά, για την καλύτερη και πιο διαδραστική επικοινωνία οποιουδήποτε μηνύματος. Η αρχική ιδέα για το φεστιβάλ, λοιπόν, ήταν του αδερφού μου και μαζί είδαμε πως υπήρχε ένα σημαντικό κενό ως προς τη διάδοση της τέχνης του animation, παρόλο που η Θεσσαλονίκη έχει μεγάλη παράδοση σε φεστιβάλ, και ειδικά κινηματογράφου.
M.G.: Ποιά είναι η πορεία του φεστιβάλ μέσα στα χρόνια και ποιες είναι οι στιγμές που ξεχωρίζετε και θυμάστε πιο έντονα;
Σ.Σ.: Όλες οι χρονιές είχαν τις ιδιατερότητές τους και από όλες έχουμε κάτι να θυμόμαστε: από το πρώτο ακόμα, που ήμασταν διστακτικοί, έχοντας πολλές σκέψεις και αμφιβολίες και παρόλα αυτά καταφεραμε να γεμίσουμε την αίθουσα του κινηματογράφου Αλέξανδρος και να βάζουμε καρέκλες στα πλαϊνά της αίθουσας, μεχρι τις δύο χρονιές που το φεστιβαλ έγινε διαδικτυακά λόγω πανδημίας. Αυτό μας έμαθε ένα νέο κοινό, από όλο τον κόσμο, κάνοντας το φεστιβάλ μας διεθνούς βεληνεκούς. Κάτι άλλο που μας χαροποιεί είναι ότι κάθε χρόνο το TAF ολοένα και μεγαλώνει και το πρόγραμμά του εμπλουτίζεται.
M.G.: Έχετε υπολογίσει τον αριθμό των επισκεπτών που έρχονται κάθε χρόνο; Το κοινό είναι κυρίως νεανικό ή και μεγαλύτερων ηλικιών;
Σ.Σ.: Το κοινο που μας επισκέπτεται —ειδικά τα τελευταία χρόνια— ξεπερνά τις 3.500. Το πιο εντυπωσιακό είναι πως ακόμη και το διαδικτυακό φεστιβαλ μας μεγαλώνει: ξεκίνησε με 6.500 unique views και πέρσι ξεπεράσαμε τα 20.000 —αριθμός που φυσικά δεν θα μπορούσε να φιλοξενηθεί στις αίθουσες της Αποθήκης Δ’— από όλες τις γωνιές του πλανήτη.
Όσον αφορά τις ηλικίες, έχουμε κοινό από όλα τα ηλικιακά φάσματα. Σίγουρα οι φοιτητές και οι νέοι 18-25 καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο κομμάτι στην πίτα του κοινού —ας μην ξεχνάμε, άλλωστε, πως η Θεσσαλονίκη είναι φοιτητούπολη και μάλιστα με πολλές σχολές συγγενικές στο είδος του animation. Αυτό, όμως, δεν σταματάει και άτομα άλλων ηλικιών, οικογένειες με μικρά και πιο μεγάλα παιδιά να επισκέπτονται το φεστιβάλ μας και να απολαμβάνουν το πρόγραμμα και τις δραστηριότητες που αυτό προσφέρει.
M.G.: Το TAF είναι ένα φεστιβάλ που συγκεντρώνει παραγωγές και συμμετοχές καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο. Πόσο εύκολο είναι να επικοινωνήσει η γλώσσα μας και η κουλτούρα μας μέσα από ένα κοινό κώδικα;
Σ.Σ.: Πράγματι, κάθε χρόνο επιδιώκουμε να έχουμε συμμετοχές από όλο τον κόσμο, μιας και ένας από τους κύριους σκοπούς του φεστιβάλ μας είναι να «μάθει» στο ευρύ κοινό ότι η τέχνη της κινούμενης εικόνας δεν είναι μόνο οι —πραγματικά υπέροχες και πανέμορφες— μεγάλες παραγωγές τύπου Disney. Το TAF και οι ταινίες που σε αυτό προβάλλονται είναι για όλες τις ηλικίες. Υπάρχουν εκείνες που απευθύνονται σε παιδιά —έχουμε, άλλωστε, και ειδικό πρόγραμμα για οικογένειες, το 0-99—, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του προγράμματός μας απευθύνεται σε ενήλικες.
Οι θεματικές που επιλέγουν οι καλλιτέχνες να αναπτύξουν στις ταινίες τους είναι εκείνες που κάποιος βλέπει και σε live action ταινίες: ιστορίες αγάπης, βίας, ρατσισμού, LGBTQ+, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φαντασίας, οικολογίας και τόσες άλλες. Θεματικές δηλαδή που μας απασχολούν διαχρονικά και πανανθρώπινα.
Το TAF είναι ένα φεστιβάλ που δίνει βαρύτητα στο σενάριο, το storytelling. Υπάρχουν δηλαδή περιπτώσεις ταινιών που, ενώ οπτικά και τεχνολογικά είναι άρτιες, σεναριακά πάσχουν και ως εκ τούτου αποκλείονται ή δεν προτιμώνται προς βράβευση. Και αυτό γιατί για εμάς πρωτίστως η τέχνη της κινούμενης εικόνας είναι μία τέχνη που αφηγείται ιστορίες: γραμμικές, ρεαλιστικές, μη ρεαλιστικές, φαντασιακές, αφηρημένες.
Από μεριάς μας, αυτό που φροντίζουμε είναι όλες οι ταινίες —εκτός από τις non dialogue φυσικά— να έχουν υπότιτλους αγγλικούς, τόσο για να κατανοεί το κοινό όσα ακούει αλλά φυσικά και για να μην αντιμετωπίσουν κανένα πρόβλημα άτομα με προβλήματα ακοής. Το TAF είναι ένα συμπεριληπτικό φεστιβάλ και δουλεύουμε σκληρά από την πρώτη στιγμή για αυτό.
M.G.: Από το 2020 κάνετε ανοιχτό κάλεσμα σε καλλιτέχνες που κατάγονται ή εργάζονται στα Βαλκάνια, οι οποίοι μπορούν να κερδίσουν και χρηματικά έπαθλα με αυτήν τη συμμετοχή τους. Πώς προέκυψε αυτή η πρωτότυπη ιδέα;
Σ.Σ.: Μετά την εδραίωση του φεστιβάλ, το επόμενό μας βήμα μας ήταν η ίδρυση του Balkan Animation Forum, εν συντομια BAF. Το BAF προέκυψε ως σκέψη επειδή παρατηρήσαμε πως η τέχνη του animation στα Βαλκάνια —συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας βέβαια—, ενώ αντιπροσωπεύεται από πολύ ταλαντούχους καλλιτέχνες, παρόλα αυτά δεν ανθίζει ιδιαίτερα. Μιας και η AddArt είχε μπει στις αγορές και ξέραμε πώς κινούνται τα πράγματα, αποφασίσαμε πως θα είναι καλή ευκαιρία να δώσουμε σε καλλιτέχνες την ευκαιρία να παρουσιάζουν κάπου τις ιδέες τους και να τους βοηθάμε —με όσα μέσα μπορούμε να διαθέσουμε— για την ολοκλήρωση των projects τους αλλά και για τη δικτύωσή τους στην εγχώρια και διεθνή αγορά. Και, μέχρι τώρα, έχει πάει πολύ καλά αυτό το εγχείρημα και από άποψη ανταπόκρισης καλλιτεχνών αλλά και από άποψη της εξέλιξης των project που τα τελευταία χρόνια έχουν διαγωνιστεί στο BAF. Για παράδειγμα, οι δημιουργοί του project "My Superhero Husband", μετά το BAF, σύναψαν συνεργασία με studio παραγωγής και διαγωνίστηκαν στο pitching event του Annecy (του μεγαλύτερου φεστιβάλ animation στην Ευρώπη), κερδίζοντας το βραβείο Disney+.
Άλλο παράδειγμα της εξέλιξης και αναγνώρισής μας είναι πως η κινεζική εταιρία XP-Pen —που κατασκευάζει ταμπλετ ειδικά για σχεδιαστές— μας προσέγγισε προκειμένου να συνάψουμε συνεργασία, ώστε να μπορέσει με αυτό τον τρόπο να διαφημιστεί στην βαλκανική και ευρωπαϊκή αγορά. Η πρόταση ήρθε από εκείνους και έτσι φέτος έχουμε και προϊόντα της ως βραβεία για τους νικητές του BAF.
M.G.: Πώς υποδέχονται τα ελληνικά κινούμενα σχέδια οι αγορές του εξωτερικού;
Σ.Σ.: Έχουν ξεκινήσει —ευτυχώς, θα πω εγω— να μπαίνουν στην παγκόσμια αγορά και ελληνικά studio και, αντίστοιχα, Έλληνες καλλιτέχνες και καλλιτέχνιδες. Γενικά, είμαστε σε μια περίοδο ανάπτυξης και προόδου και αυτό οφείλεται σίγουρα σε μεγάλο βαθμό στις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις της αγοράς για υλικό —είτε πρόκειται για τηλεοπτικά κανάλια είτε για πλατφόρμες.
Ένα άλλο καλό που πρέπει να αναφερθεί ειναι πως το ΕΚΚΟΜΕΔ-Creative Greece (πρώην ΕΚΟΜΕ και Κέντρο Κινηματογράφου) προσπαθεί να προσελκύσει παραγωγές από το εξωτερικό, δίνοντας κίνητρο cash rebate στο 40% για όσα λεφτα επενδυθούν στην Ελλαδα. Και όλα αυτά κάνουν τη χώρα πόλο έλξης για μεγάλες παραγωγές όλων των ειδών, ακόμα και animation.
M.G.: Κάποιος που θα έρθει για πρώτη φορά σε αυτή τη διοργάνωση τι θα συναντήσει;
Σ.Σ.: Σίγουρα πολλές προβολές και ένα πλούσιο πρόγραμμα ταινιών που παίρνει μέρος στο διαγωνιστικό κομμάτι μας. Κάθε χρόνο υποβάλλονται πάνω από 3.000 ταινίες και εμείς καταλήγουμε πάνω-κάτω σε 150. Επιπλέον, έχουμε δύο αφιερώματα από αλλα φεστιβάλ (το Etiuda & Anima της Πολωνίας και το Animation Festival Network των Βαλκανίων) και θα προβάλουμε και την βραβευμένη με Oscar ταινία "Το Αγόρι Και Ο Ερωδίος” του Μιγιαζάκι. Αυτά αφορούν όσα θα δουν οι θεατές στη μεγάλη οθόνη.
Παράλληλα, θα εχουμε masterclasses για το animation απο διακεκριμένους καλλιτέχνες της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπως ο Alan Keane (υποψήφιος για Emmy, σεναριογράφος επεισοδίων του "Black Mirror" και όχι μόνο) και η Allissoon Lockhart, παραγωγός animation για μεγάλες εταιρίες παραγωγής και διανομής όπως το Netflix.
Τέλος, φέτος, για πρώτη φορά στο TAF θα φιλοξενηθούν και δράσεις που δείχνουν ότι το animation μπορεί να έχει και άλλες εφαρμογές και φόρμες, έξω από τις αίθουσες ενός σινεμά. Έτσι, θα φιλοξενήσουμε το VR Event "Chronoscope VR" του Γ. Ζεστανάκη. Το Chronoscope είναι ένα πρόγραμμα του οποίου ο χρήστης θα μπορεί να περιηγηθεί εικονικά στην Αρχαία Αθήνα του 5ου αι. π.Χ. και τα μνημεία της Ακρόπολης μέσω ενός VR headset (γυαλιά εικονικής πραγματικότητας). Στο ίδιο πλαίσιο, θα φιλοξενήσουμε και την ομάδα των "Couch Heroes", μιας gaming πλατφόρμας ελληνικής έμπνευσης και διεύθυνσης, της οποίας οι δημιουργοί θα παρουσιάσουν στο κοινό του TAF την πλατφόρμα και θα κάνουν μαζί με το κοινό ένα open game art session.
M.G.: Και κάποιος που είναι τακτικός επισκέπτης τι πιστεύετε πως λατρεύει να ανακαλύπτει;
Σ.Σ.: Νομίζω πως το φεστιβάλ μας προσελκύει δύο ειδών θεατές. Εκείνους που έρχονται να απολαύσουν ταινίες και ό,τι καινούργιο υπάρχει σε αυτήν την τέχνη —και είμαστε πολύ υπερήφανοι που δεν έχουμε εισιτήριο για καμία από τις δράσεις μας και έτσι όλα αυτά τα όμορφα καλλιτεχνικά δημιουργήματα είναι προσβάσιμα στο «γενικό κοινό» και σε όλους τους σινεφίλ —είτε από τη Θεσσαλονίκη είτε από όλο τον κόσμο μέσω του διαδυκτιακού φεστιβαλ. Έχουμε και εκείνους —καλλιτέχνες και φοιτητές κυρίως— που έρχονται για να παρακολουθήσουν όλους τους εκλεκτούς καλεσμένους και τα masterclasses τους για ενημέρωση και εξειδίκευση πάνω σε θέματα που έχουν να κάνουν με το animation.
M.G.: Τι εκπλήξεις κρύβει η φετινή διοργάνωση και τι αλλαγές θα φέρει στο φεστιβάλ η συμπλήρωση της πρώτης του δεκαετίας;
Σ.Σ.: Εκτός από τα παραπάνω σχετικά με τη σχέση animation και virtual reality/gaming, έχουμε επετειακές προβολές με ταινίες που έχουν φιλοξενηθεί στο φεστιβάλ μας όλα τα χρόνια της ύπαρξής του. Επιπλέον, θα έχουμε τη δωρεάν προβολή της ταινίας του Μιγιαζάκι και σίγουρα ένα μεγαλύτερο προγραμμα με πολλές ταινίες. Θα κηρυχθεί και ένας διαγωνισμός giveaway μέσω social media, όπου θα κληρωθούν δώρα αξίας για τους ακολούθους του TAF.
Συγκεκριμένα, δύο σειρές κόμικ από εκδόσεις Addart (δύο για παιδιά και δύο για ενήλικες), δύο δωροεπιταγές των 50 ευρώ από το κατάστημα games and comics E-fantasy και ένα drawing tablet Artist Pro 16 (Gen 2) από την XP-Pen!
M.G.: Τι σημαίνει για εσάς προσωπικά αυτή η στιγμή, η στιγμή που γιορτάζονται τα 10 χρόνια παρουσίας του Thessaloniki Animation Festival;
Σ.Σ.: Μια μεγαλη τιμη, γιατί καταφέραμε και φτάσαμε έως εδώ —και μιλάω πάντα στον πληθυντικό γιατι δεν είμαι μόνος σε αυτό, αλλά υπάρχει μια ομάδα για την οποία είμαι υπερήφανος, καθώς δουλεύει ακατάπαυστα και με μεγάλο μεράκι για να οργανωθεί αυτό το φεστιβάλ. Είναι ένα ορόσημο, μιας και απαριθμούμε διψήφιο αριθμό διοργανώσεων και κάθε χρόνο προσπαθούμε να μεγαλώνουμε και να προσθέτουμε δραστηριότητες στο φεστιβαλ μας.
M.G.: To TAF Festival στις 22-30 Οκτωβρίου κλείνει διαδικτυακό ραντεβού στους επισκέπτες του. Μπορείτε να μας πείτε πιο αναλυτικά τι ακριβώς θα συμβεί εκείνες τις μέρες;
Σ.Σ.: Στο διαδικτυακό φεστιβάλ μας φιλοξενούνται οι ταινίες του διαγωνιστικού προγράμματος που έχουν προβληθεί στο δια ζώσης κομμάτι τις προηγούμενες μέρες, πάντα δωρεάν. Ο χρήστης, για οχτώ μέρες και από την άνεση του σπιτιού του, θα έχει τη δυνατότητα όποτε θέλει να παρακολουθήσει όσες ταινίες θέλει στον δικό του χρόνο. Επιπλέον, από το διαδικτυακό φεστιβάλ προκύπτει και το βραβείο κοινού.
Μ.G.: Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας για το Thessaloniki Animation Festival αλλά και για την Addart;
Σ.Σ.: Το TAF έχει σκοπό να μεγαλώσει ακόμα περισσότερο μέσα από συνεργασίες με άλλα φεστιβάλ του εξωτερικού. Επιπλέον, σκοπεύουμε να καθιερώσουμε ακόμα περισσότερες πρακτικές, ώστε ανερχόμενοι καλλιτέχνες να έρχονται στο φεστιβάλ βλέποντάς το ως μία πλατφόρμα δικτύωσης και χρηματοδότησης.
Όσον αφορά την Addart, θέλουμε να συνεχίσει να κάνει αυτό που τόσο επιτυχημένα κάνει τόσα χρόνια: να προσθέτει τέχνη σε πολλές πτυχές της ζωής μας, μέσα από τη δημιουργία animation, comics, βίντεο και εικονογραφήσεων. Χάρη στις δράσεις που αναλαμβάνει εντός Ελλάδας, σε συνεργασία με άλλες οργανώσεις και φορείς και χάρη στα προγράμματα και τις συνεργασίες με ευρωπαϊκές οργανώσεις, η Addart παράγει κάθε χρόνο υπέροχο υλικό, χρήσιμο και διασκεδαστικό.
M.G.: Και ένα ερώτημα για το τέλος. Φανερώστε μας τις πέντε αγαπημένες σας ταινίες κινουμένων σχεδίων όλων των εποχών.
- Nausicaä of the Valley of the Wind, του Hayao Miyazaki
- Isle of dogs, του Wes Anderson
- Nightmare Before Christmas, του Tim Burton
- Το τρίο της Μπελβίλ, του Sylvain Chomet
- Loving Vincent, των DK Welchman και Hugh Welchman
M.G.: Ευχαριστούμε πολύ!
Σ.Σ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ!