Όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος, λίγο πριν ή λίγο μετά την εκπνοή του ημερολογιακού έτους, τα διαδικτυακά (και όσα από τα έντυπα έχουν απομείνει) περιοδικά κατακλύστηκαν από τις καθιερωμένες ανασκοπήσεις και τις λίστες με τα άλμπουμ που ξεχώρισαν οι συντάκτες τους. Πρόκειται για μια παράδοση που κρατάει γερά αλλά και που χρόνο με το χρόνο μοιάζει να απονεκρώνεται από την όποια ουσία και σημασία της.
Λιστομανία
Όλοι κάνουν απολογισμούς ενίοτε. Το τέλος μιας χρονιάς προσφέρεται συνήθως για κάτι τέτοιο, για ψυχολογικούς λόγους κυρίως. Κοιτάς πίσω να δεις τι πέτυχες, τι πήγε στραβά, τι έμεινε ανεκπλήρωτο και τι πρέπει να κυνηγήσεις στη διάρκεια του νέου έτους. Με την ίδια λογική, έχει νόημα να «ξεσκαρτάρεις» τη μουσική που άκουσες και να ξεδιαλέγεις τα άλμπουμ εκείνα που ξεχώρισαν και που έχει νόημα να ξανακούσεις κάποια στιγμή.
Έτσι, στα μέρη μας βλέπουμε συνήθως λίστες με τα καλύτερα ξένα και εγχώρια άλμπουμ, αλλά και άλλες, με τα καλύτερα τραγούδια και τις καλύτερες συναυλίες. Αρκετοί στήνουν και λίστες ανά κατηγορία: μπλουζ, τζαζ, μέταλ, χιπ χοπ και πάει λέγοντας. Το τελικό αποτέλεσμα γνωστό: ένας κυκεώνας από κατατάξεις, αφιερώματα, ύμνους, ο οποίος προκαλεί μεν πονοκεφάλους αλλά για τους περισσότερους αυτοί είναι ευχάριστοι. Και δώσ’ του διαμαρτυρίες, και δώσ’ του διαφωνίες και συζητήσεις για το αν έπρεπε να προκριθεί το τάδε ή να αποκλειστεί το δείνα άλμπουμ.
Ποιοι και πώς
Αν είσαι ένας απλός ιδιώτης ακροατής, ένας μπλόγκερ π.χ., και αποφασίσεις να μπεις σε αυτή τη διαδικασία για την πάρτη σου ή για να μοιραστείς τα ακούσματά σου με φίλους, είσαι φυσικά ελεύθερος να το κάνεις με βάση όποια κριτήρια θες. Το λογικότερο είναι να ξεχωρίσεις εκείνες τις μουσικές που σου έκαναν παρέα περισσότερο μέσα στη χρονιά, που δέθηκες μαζί τους συναισθηματικά. Αν, όμως, έχεις μια θέση σε κάποιο οργανωμένο μέσο ενημέρωσης τότε τα πράγματα αλλάζουν.
Το να ανήκεις στο δυναμικό ενός περιοδικού έχει σίγουρα τα καλά του. Παίρνεις π.χ. αρκετά δωρεάν cd και πηγαίνεις σε συναυλίες χωρίς να χρειάζεται να πληρώσεις εισητήριο. Οι αμοιβές, όταν υπάρχουν, είναι αστείες, αλλά αν αγαπάς τη μουσική και θες να υποστηρίξεις τον λόγο και τη σκέψη γύρω από αυτή, το κάνεις με ευχαρίστηση. Όμως, υπάρχουν και υποχρεώσεις. Οφείλεις να είσαι υπεύθυνος και, στην περίπτωσή μας, πρέπει να κατανοείς ένα κρίσιμο σημείο: η λίστα σου θα πρέπει να περιλαμβάνει τα «καλύτερα» και όχι τα αγαπημένα σου.
Τα έχουμε ξαναπεί, το ποια είναι τα «καλύτερα» άλμπουμ είναι θέμα υποκειμενικό.
Οφείλει, όμως, ο μουσικός συντάκτης που σέβεται τον εαυτό του και τους αναγνώστες του να είναι σε θέση να τα επιλέξει με βάση κριτήρια που ξεφεύγουν από το «μου άρεσε – δε μου άρεσε». Όλοι μας έχουμε προτιμήσεις, όλοι μας ρίχνουμε το βάρος μας σε κάποια μουσικά «είδη» και αμελούμε κάποια άλλα. Ως μουσικοί συντάκτες, όμως, οφείλουμε να ενημερωνόμαστε, να ακούμε όσα περισσότερα πράγματα γίνεται, έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε μια πιο σφαιρική αντίληψη του μουσικού γίγνεσθαι.
Κι εδώ έρχεται η αναμενόμενη (σχήμα οξύμωρο) έκπληξη: πολλοί από τους μουσικούς συντάκτες τυχαίνει να μην ακούν μουσική! Αρκετοί από αυτούς δεν είναι σε θέση καν να σχηματίσουν μια δεκάδα με αξιόλογες δισκογραφικές δουλειές. Κάτι τέτοιο ακούγεται - και είναι - απαράδεκτο, ειδικά στην εποχή του διαδικτύου, που όλη η μουσική του κόσμου είναι έτοιμη να σου «χαριστεί» με ένα απλό κλικ. Αλλά και από όσους καταφέρνουν να συντάξουν τελικά μια λίστα με 10 ή 20 επιλογές, αρκετοί είναι αυτοί που εμφανίζονται απίστευτα μονομερείς και εμμονικοί στις επιλογές τους, λες και η μουσική δεν είναι ωκεανός αλλά λιμνούλα που τελειώνει στο αγαπημένο τους ποστ ροκ, μέταλ ή λαϊκό υποείδος.
Τα «ξένα» και τα «δικά μας»
Είναι προφανές ότι η διεθνής δισκογραφική παραγωγή είναι αχανής και έτσι απροσπέλαστη στο σύνολό της από τον εκάστοτε μουσικογραφιά. Αναγκαστικά, λοιπόν, το κάθε μουσικό μέσο ενημέρωσης εστιάζει σε συγκεκριμένα κομμάτια αυτής της παραγωγής, αφήνοντας τα υπόλοιπα εκτός ή καλύπτοντάς τα ελλειπώς ή κατ’ επιλογή. Κάπως έτσι, οι λίστες περιοδικών όπως τα Mojo, Uncut, Rolling Stone κ.ά., αλλά και των διαφόρων, εγχώριων και αλλοδαπών, μουσικών ιστοσελίδων περιέχουν κυρίως επιλογές από την ποπ-ροκ μουσική κουλτούρα. Τα πράγματα αλλάζουν δραστικά, πάντως, αν κανείς εστιάσει αποκλειστικά στην ελληνική δισκογραφική παραγωγή.
Οι δίσκοι που κυκλοφορούν ανά έτος στην Ελλάδα περιορίζονται, τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον, σε μερικές εκατοντάδες. Αν αφαιρέσουμε, μάλιστα, τις διάφορες συλλογές και ζωντανές ηχογραφήσεις, το καινούργιο υλικό «μαζεύεται» ακόμα περισσότερο. Δυστυχώς, παρά το διαχειρίσιμο του όγκου της πληροφορίας, λίγοι μπαίνουν στον κόπο να την ψάξουν σε όλο το εύρος της, να ακούσουν και να προτείνουν δίσκους. Αντίθετα, θα δείτε πολλά «ταμπουρώματα»: άλλος ψηφίζει αποκλειστικά αγγλόφωνα, άλλος μόνο ελληνόφωνα και έντεχνα, άλλος συμπεριφέρεται λες και δεν υπάρχει το mainstream κι άλλος δεν το κουνάει ρούπι από αυτό. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να προκύπτουν λίστες που είναι «ανάπηρες» και λειψές, αν όχι τελείως άχρηστες για τον αναγνώστη.
Εκτός της μαύρης λίστας
Θα ήταν άδικο, παρ’ όλα αυτά, να μην αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν αρκετοί που προσπαθούν να ανταποκριθούν στο κάλεσμα της... λιστομανίας με αξιοπρέπεια και που καταλήγουν σε πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις. Επίσης άδικο θα ήταν να μην αναγνωρίσουμε ελαφρυντικά σε όλους όσους τα... ψάλαμε προηγουμένως. Άλλωστε, στην τελική, οι περισσότεροι από εμάς που καταπιανόμαστε με τη μουσική δημοσιογραφία είμαστε ερασιτέχνες ή χομπίστες.
Ας μην κλείσουμε σε ήρεμο τόνο, πάντως – δεν με ενδιαφέρει καθόλου ένα στρογγυλεμένο τελικό συμπέρασμα. Τα φαινόμενα που περιέγραψα και καυτηρίασα παραπάνω είναι ιδιαιτέρως σοβαρά και κρίσιμα. Μού δίνουν, μάλιστα, μια καλή πάσα για το θέμα της επόμενης συνάντησής μας, το οποίο σχετίζεται με το τι μουσική ακούμε, πώς και γιατί. Το ραντεβού μας έχει ήδη κλειστεί...
* Φωτογραφίες από εδώ και εδώ.
Λιστομανία
Όλοι κάνουν απολογισμούς ενίοτε. Το τέλος μιας χρονιάς προσφέρεται συνήθως για κάτι τέτοιο, για ψυχολογικούς λόγους κυρίως. Κοιτάς πίσω να δεις τι πέτυχες, τι πήγε στραβά, τι έμεινε ανεκπλήρωτο και τι πρέπει να κυνηγήσεις στη διάρκεια του νέου έτους. Με την ίδια λογική, έχει νόημα να «ξεσκαρτάρεις» τη μουσική που άκουσες και να ξεδιαλέγεις τα άλμπουμ εκείνα που ξεχώρισαν και που έχει νόημα να ξανακούσεις κάποια στιγμή.
Έτσι, στα μέρη μας βλέπουμε συνήθως λίστες με τα καλύτερα ξένα και εγχώρια άλμπουμ, αλλά και άλλες, με τα καλύτερα τραγούδια και τις καλύτερες συναυλίες. Αρκετοί στήνουν και λίστες ανά κατηγορία: μπλουζ, τζαζ, μέταλ, χιπ χοπ και πάει λέγοντας. Το τελικό αποτέλεσμα γνωστό: ένας κυκεώνας από κατατάξεις, αφιερώματα, ύμνους, ο οποίος προκαλεί μεν πονοκεφάλους αλλά για τους περισσότερους αυτοί είναι ευχάριστοι. Και δώσ’ του διαμαρτυρίες, και δώσ’ του διαφωνίες και συζητήσεις για το αν έπρεπε να προκριθεί το τάδε ή να αποκλειστεί το δείνα άλμπουμ.
Ποιοι και πώς
Αν είσαι ένας απλός ιδιώτης ακροατής, ένας μπλόγκερ π.χ., και αποφασίσεις να μπεις σε αυτή τη διαδικασία για την πάρτη σου ή για να μοιραστείς τα ακούσματά σου με φίλους, είσαι φυσικά ελεύθερος να το κάνεις με βάση όποια κριτήρια θες. Το λογικότερο είναι να ξεχωρίσεις εκείνες τις μουσικές που σου έκαναν παρέα περισσότερο μέσα στη χρονιά, που δέθηκες μαζί τους συναισθηματικά. Αν, όμως, έχεις μια θέση σε κάποιο οργανωμένο μέσο ενημέρωσης τότε τα πράγματα αλλάζουν.
Το να ανήκεις στο δυναμικό ενός περιοδικού έχει σίγουρα τα καλά του. Παίρνεις π.χ. αρκετά δωρεάν cd και πηγαίνεις σε συναυλίες χωρίς να χρειάζεται να πληρώσεις εισητήριο. Οι αμοιβές, όταν υπάρχουν, είναι αστείες, αλλά αν αγαπάς τη μουσική και θες να υποστηρίξεις τον λόγο και τη σκέψη γύρω από αυτή, το κάνεις με ευχαρίστηση. Όμως, υπάρχουν και υποχρεώσεις. Οφείλεις να είσαι υπεύθυνος και, στην περίπτωσή μας, πρέπει να κατανοείς ένα κρίσιμο σημείο: η λίστα σου θα πρέπει να περιλαμβάνει τα «καλύτερα» και όχι τα αγαπημένα σου.
Τα έχουμε ξαναπεί, το ποια είναι τα «καλύτερα» άλμπουμ είναι θέμα υποκειμενικό.
Οφείλει, όμως, ο μουσικός συντάκτης που σέβεται τον εαυτό του και τους αναγνώστες του να είναι σε θέση να τα επιλέξει με βάση κριτήρια που ξεφεύγουν από το «μου άρεσε – δε μου άρεσε». Όλοι μας έχουμε προτιμήσεις, όλοι μας ρίχνουμε το βάρος μας σε κάποια μουσικά «είδη» και αμελούμε κάποια άλλα. Ως μουσικοί συντάκτες, όμως, οφείλουμε να ενημερωνόμαστε, να ακούμε όσα περισσότερα πράγματα γίνεται, έτσι ώστε να μπορούμε να έχουμε μια πιο σφαιρική αντίληψη του μουσικού γίγνεσθαι.Κι εδώ έρχεται η αναμενόμενη (σχήμα οξύμωρο) έκπληξη: πολλοί από τους μουσικούς συντάκτες τυχαίνει να μην ακούν μουσική! Αρκετοί από αυτούς δεν είναι σε θέση καν να σχηματίσουν μια δεκάδα με αξιόλογες δισκογραφικές δουλειές. Κάτι τέτοιο ακούγεται - και είναι - απαράδεκτο, ειδικά στην εποχή του διαδικτύου, που όλη η μουσική του κόσμου είναι έτοιμη να σου «χαριστεί» με ένα απλό κλικ. Αλλά και από όσους καταφέρνουν να συντάξουν τελικά μια λίστα με 10 ή 20 επιλογές, αρκετοί είναι αυτοί που εμφανίζονται απίστευτα μονομερείς και εμμονικοί στις επιλογές τους, λες και η μουσική δεν είναι ωκεανός αλλά λιμνούλα που τελειώνει στο αγαπημένο τους ποστ ροκ, μέταλ ή λαϊκό υποείδος.
Τα «ξένα» και τα «δικά μας»
Είναι προφανές ότι η διεθνής δισκογραφική παραγωγή είναι αχανής και έτσι απροσπέλαστη στο σύνολό της από τον εκάστοτε μουσικογραφιά. Αναγκαστικά, λοιπόν, το κάθε μουσικό μέσο ενημέρωσης εστιάζει σε συγκεκριμένα κομμάτια αυτής της παραγωγής, αφήνοντας τα υπόλοιπα εκτός ή καλύπτοντάς τα ελλειπώς ή κατ’ επιλογή. Κάπως έτσι, οι λίστες περιοδικών όπως τα Mojo, Uncut, Rolling Stone κ.ά., αλλά και των διαφόρων, εγχώριων και αλλοδαπών, μουσικών ιστοσελίδων περιέχουν κυρίως επιλογές από την ποπ-ροκ μουσική κουλτούρα. Τα πράγματα αλλάζουν δραστικά, πάντως, αν κανείς εστιάσει αποκλειστικά στην ελληνική δισκογραφική παραγωγή.
Οι δίσκοι που κυκλοφορούν ανά έτος στην Ελλάδα περιορίζονται, τα τελευταία χρόνια τουλάχιστον, σε μερικές εκατοντάδες. Αν αφαιρέσουμε, μάλιστα, τις διάφορες συλλογές και ζωντανές ηχογραφήσεις, το καινούργιο υλικό «μαζεύεται» ακόμα περισσότερο. Δυστυχώς, παρά το διαχειρίσιμο του όγκου της πληροφορίας, λίγοι μπαίνουν στον κόπο να την ψάξουν σε όλο το εύρος της, να ακούσουν και να προτείνουν δίσκους. Αντίθετα, θα δείτε πολλά «ταμπουρώματα»: άλλος ψηφίζει αποκλειστικά αγγλόφωνα, άλλος μόνο ελληνόφωνα και έντεχνα, άλλος συμπεριφέρεται λες και δεν υπάρχει το mainstream κι άλλος δεν το κουνάει ρούπι από αυτό. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να προκύπτουν λίστες που είναι «ανάπηρες» και λειψές, αν όχι τελείως άχρηστες για τον αναγνώστη.
Εκτός της μαύρης λίστας
Θα ήταν άδικο, παρ’ όλα αυτά, να μην αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν αρκετοί που προσπαθούν να ανταποκριθούν στο κάλεσμα της... λιστομανίας με αξιοπρέπεια και που καταλήγουν σε πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις. Επίσης άδικο θα ήταν να μην αναγνωρίσουμε ελαφρυντικά σε όλους όσους τα... ψάλαμε προηγουμένως. Άλλωστε, στην τελική, οι περισσότεροι από εμάς που καταπιανόμαστε με τη μουσική δημοσιογραφία είμαστε ερασιτέχνες ή χομπίστες.Ας μην κλείσουμε σε ήρεμο τόνο, πάντως – δεν με ενδιαφέρει καθόλου ένα στρογγυλεμένο τελικό συμπέρασμα. Τα φαινόμενα που περιέγραψα και καυτηρίασα παραπάνω είναι ιδιαιτέρως σοβαρά και κρίσιμα. Μού δίνουν, μάλιστα, μια καλή πάσα για το θέμα της επόμενης συνάντησής μας, το οποίο σχετίζεται με το τι μουσική ακούμε, πώς και γιατί. Το ραντεβού μας έχει ήδη κλειστεί...
* Φωτογραφίες από εδώ και εδώ.