Εισαγωγή || Πριν το 1960 || Δεκαετία του 1960 || Δεκαετία του 1970 || Δεκαετία του 1980
|| Δεκαετία του 1990 || Δεκαετία του 2000 || Δεκαετία του 2010
Η δεκαετία του 1960 σημάδεψε τη μουσική ίσως όσο καμία άλλη. Μπορεί η αρχή του rock ‘n’ roll να είχε γίνει μερικά χρόνια πριν και η στροφή μακριά από τη jazz που κυριαρχούσε να είχε ήδη ξεκινήσει, αλλά ήταν στα πρώτα χρόνια των 60’s που οι αλλαγές αυτές εδραιώθηκαν. Κάποιες απ’ αυτές τις αλλαγές ήταν αναγκαίες και η κοινωνία και η νεογέννητη τότε μουσική βιομηχανία τις αγκάλιασαν. Άλλες, πάλι, χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο ώστε να γίνουν αποδεκτές. Τη δεκαετία του 1960 ξεκίνησαν την καριέρα τους πολλοί απ’ τους σημαντικότερους καλλιτέχνες όλων των εποχών και μερικές φορές ένα τραγούδι ήταν αρκετό για να τραβήξουν την απαραίτητη προσοχή.
Συμβαίνει αρκετά συχνά ένας καλλιτέχνης ή ένα συγκρότημα να έχει μία ή περισσότερες διασκευές παλιότερων τραγουδιών στο πρώτο άλμπουμ που κυκλοφορεί. Μία τέτοια περίπτωση είναι το πρώτο τραγούδι που θα μας απασχολήσει εδώ. Πρόκειται για το ‘Silver Dagger’, το οποίο ανοίγει τον ομώνυμο δίσκο της Joan Baez και είναι ένα παραδοσιακό τραγούδι που η προέλευσή του χάνεται στα βάθη του χρόνου. Μπορεί στο άλμπουμ αυτό, που αποτελείται εξ ολοκλήρου από διασκευές, να μη φανερώνεται το στιχουργικό ταλέντο της, αλλά είναι το πρώτο βήμα μιας πολύ σπουδαίας τραγουδοποιού. Ίδια περίπτωση είναι και οι Rolling Stones, που ξεκίνησαν την καριέρα τους το 1964 με μια διασκευή. Το παράδοξο εδώ είναι πως υπάρχουν δύο τραγούδια που ανοίγουν τον πρώτο, ομώνυμο δίσκο τους, μιας και η αγγλική έκδοση διαφέρει απ’ την αμερικάνικη. Η πρώτη, που κυκλοφόρησε νωρίτερα, ξεκινάει με το ‘Route 66’, ένα τραγούδι του Bobby Troup που πρώτος είχε τραγουδήσει ο Nat King Cole το 1946, ενώ την αμερικάνικη, στην οποία υπάρχει ο επιπλέον υπότιτλος ‘England’s Newest Hitmakers’, πρώτο είναι το ‘Not Fade Away’ του Buddy Holly.
Υπάρχουν δύο εξίσου σημαντικές κυκλοφορίες καλλιτεχνών που σχετίζονται άμεσα με τη Joan Baez και τους Rolling Stones. Πρόκειται φυσικά για τον Bob Dylan και τους Beatles. Ο Dylan είχε ήδη γνωρίσει τη Joan Baez, με την οποία θα δημιουργούσε μια περιπετειώδη σχέση, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο, ομώνυμο άλμπουμ του το 1962. Μόλις δύο από τα δεκατρία τραγούδια που υπάρχουν εκεί είναι δικά του, τα ‘Talkin’ New York’ και ‘Song To Woody’, αλλά ο δίσκος ξεκινάει με το ‘You’re No Good’ του Jesse Fuller. Απ’ την άλλη, οι Beatles, το αντίπαλο δέος του συγκροτήματος του Mick Jagger, ξεκίνησαν την καριέρα που δημιούργησε ατελείωτα ρεκόρ με το άλμπουμ ‘Please Please Me’ (1963) που είχε ως πρώτο τραγούδι το ‘I Saw Her Standing There’. Οι Beatles είχαν ήδη γίνει γνωστοί με την κυκλοφορία του single ‘Love Me Do’ περίπου ένα χρόνο πριν, αλλά αυτό το άλμπουμ, μαζί με το αμέσως επόμενο ‘With The Beatles’ και μερικά ακόμα άλλων συγκροτημάτων ήταν η αιχμή του δόρατος της Βρετανικής Εισβολής.
Ένα ακόμα βρετανικό συγκρότημα που έπαιξε σημαντικό ρόλο εκείνη την εποχή και συχνά λησμονείται στη σκιά των δύο προαναφερθέντων γιγάντων είναι οι The Who. Το πρώτο τους άλμπουμ με τίτλο ‘My Generation’ (1965) περιέχει μερικά απ’ τα καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών, όπως το ομώνυμο ή το ‘The Kids Are Alright’ και έχει ως βάση του δυναμικού ήχου του την κιθάρα, που είναι λιγότερο εμφανές στο πρώτο τραγούδι, ‘Out In The Street’.
Όσο στους folk και rock κύκλους συνέβαιναν τα παραπάνω, σπουδαίο ενδιαφέρον παρουσίαζαν επίσης οι εξελίξεις σε διαφορετικά μουσικά ήδη. Τη δεκαετία αυτή εδραιώθηκε ο ήχος της Motown, μιας απ’ τις πιο ιστορικές δισκογραφικές εταιρείες όλων των εποχών, με καλλιτέχνες όπως ο Marvin Gaye και ο Stevie Wonder στο δυναμικό της. Το άλμπουμ του τελευταίου με τίτλο 'The Jazz Soul Of Little Stevie' κυκλοφόρησε το 1962, όταν ο τυφλός Stevie ήταν μόλις δώδεκα χρονών και το πρώτο τραγούδι του δίσκου είναι το ‘Fingertips’, η επεκταμένη ζωντανή ηχογράφηση του οποίου έγινε μεγάλη επιτυχία και πολλές ακόμα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια.
Πέρα όμως απ’ τη soul, τη jazz και το r’n’b της Motown, εκείνα τα χρόνια ξεκίνησε και ένα παρακλάδι αυτών· η reggae. Απ’ τους πρωτοπόρους της μουσικής αυτής ο Bob Marley κυκλοφόρησε το πρώτο του single στις αρχές της δεκαετίας με τη βοήθεια του Jimmy Cliff, ο οποίος θα ξεκινούσε την επίσης σπουδαία καριέρα του στη reggae μερικά χρόνια αργότερα. Το single αυτό, το ‘Judge Not’, δε σημείωσε σημαντική επιτυχία και δε συμπεριλαμβάνεται στο πρώτο άλμπουμ που κυκλοφόρησε ο Bob Marley μαζί με τους Wailers το 1965 με τίτλο ‘The Wailing Wailers’. Τραγούδια που ακούγονται ως και σήμερα, όπως το ‘One Love’, υπάρχουν σ’ αυτό το δίσκο, που ξεκινάει με το ‘(I’m Gonna) Put It On’.
Ήταν περίπου τότε, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, που ο ηλεκτρικός ήχος άρχισε να υπερισχύει της κλασικής folk προκαλώντας τη δυσαρέσκεια κάποιων, αλλά ταυτόχρονα ανοίγοντας ένα δρόμο που σύντομα πολλοί θα ακολουθούσαν. Ένας απ’ αυτούς είναι ο Jimi Hendrix, πρωτοπόρος της ηλεκτρικής κιθάρας, που έδρασε στο Λονδίνο και ξεκίνησε την καριέρα του με τη βοήθεια του Ches Chandler των Animals και γρήγορα πέρασε και στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Στην ευρωπαϊκή έκδοση το πρώτο του άλμπουμ ξεκινάει με το ‘Foxy Lady’, ένα από τα καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών και πλήρως αντιπροσωπευτικό του στυλ του, που επηρέασε πολλούς απ’ όσους έπιασαν ηλεκτρική κιθάρα στα χέρια τους μετά απ’ αυτόν. Τα ίδια περίπου ισχύουν και για το 'Purple Haze', το οποίο ανοίγει την αμερικάνικη έκδοση και δεν περιλαμβάνεται στην ευρωπαϊκή. Αν και ο Hendrix είναι μοναδικός, υπάρχουν περιπτώσεις καλλιτεχνών με πολλά κοινά σημεία, όπως το σούπερ-γκρουπ των σπουδαίων μουσικών Jack Bruce (μπάσο), Ginger Baker (ντραμς) και Eric Clapton (κιθάρα). Οι τρεις τους ήταν ήδη γνωστοί στους μουσικούς κύκλους του Λονδίνου όταν σχημάτισαν τους Cream, καθώς ήταν μέλη στα συγκροτήματα Manfredd Mann, Graham Bond Organization και Bluesbreakers αντίστοιχα. Το πρώτο τους άλμπουμ, ‘Fresh Cream’ (1966), δεν περιέχει κάποια απ’ τις πολύ μεγάλες επιτυχίες τους, όπως τα ‘Sunshine Of Your Love’ ή ‘White Room’ που κυκλοφόρησαν αργότερα, αλλά ήταν καθοριστικό για την επιρροή ανερχόμενων συγκροτημάτων. Στο ‘Fresh Cream’ παρατηρείται και πάλι το ίδιο φαινόμενο με τις διαφορετικές εκδόσεις, καθώς στην αμερικάνικη έκδοση ο δίσκος ξεκινάει με το ‘I Feel Free’, με τους στίχους να ανήκουν στον Pete Brown, ενώ στην αγγλική με το ‘N.S.U.’, .
Την ίδια εποχή τα πρώτα σημάδια της ψυχεδέλειας είχαν κάνει ήδη την εμφάνισή τους, με βάση τη δυτική ακτή των Η.Π.Α. και συγκροτήματα όπως οι Jefferson Airplane και οι Captain Beefheart and His Magic Band, του τραγουδοποιού Don Van Vliet, με αρκετά πιο ιδιαίτερο ήχο. Η επιρροή των Jefferson Airplane ήταν καθοριστικής σημασίας στη
ψυχεδελική σκηνή της εποχής και οφείλεται περισσότερο στα όσα έγιναν απ’ το δεύτερο άλμπουμ τους, ‘Surrealistic Pillow’ (1967) και μετέπειτα. Η αρχή τους όμως έγινε το 1966 με το ‘Jefferson Airplane Takes Off’, στο οποίο πρώτο τραγούδι είναι το ‘Blues From An Airplane’. Την ίδια εποχή ξεκίνησε την καριέρα του και ο εκκεντρικός Frank Zappa, η μουσική και οι καλλιτεχνικές ιδέες του οποίου ήταν πολύ συχνά μπροστά απ’ την εποχή του. Το πρώτο απ’ τα δεκάδες άλμπουμ που κυκλοφόρησε, κυρίως υπό το όνομα του συγκροτήματος The Mothers Of Invention που είχε δημιουργήσει πριν μετακομίσει στο Λος Άντζελες, είναι το ‘Freak Out!’, επίσης από το 1966. Η αρκετά φιλόδοξη αυτή δουλειά ξεκινάει με το ‘Hungry Freaks, Daddy’, ένα απ’ τα καλά τραγούδια του, το οποίο όμως δεν ξεχώρισε ιδιαίτερα.
Τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα τραγούδια ήταν σημαντικά στην εξέλιξη του εκάστοτε καλλιτέχνη ή συγκροτήματος, χωρίς όμως να έχουν σημειώσει σημαντική επιτυχία, εκτός φυσικά από κάποιες εξαιρέσεις. Αυτό δεν ισχύει για το πρώτο τραγούδι του Leonard Cohen με τίτλο ‘Suzanne’, που ακόμα και σήμερα είναι ένα απ’ τα πιο γνωστά τραγούδια του που ποτέ δε λείπει απ’ τις συναυλίες του. Πρωτοεμφανίστηκε στην ποιητική του συλλογή ‘Parasites Of Heaven’ (1966) και ως τραγούδι στο άλμπουμ ‘In My Life’ της Judy Collins που κυκλοφόρησε μερικές εβδομάδες πριν το πρώτο άλμπουμ του Καναδού ποιητή, ‘Songs Of Leonard Cohen’, λίγο πριν το τέλος του 1967.
Το 1967 ήταν μια απ’ τις πιο σημαντικές χρονιές για την ιστορία της μουσικής, ακόμα κι αν εξαιρέσει κανείς τα γεγονότα και τα τραγούδια που «σχημάτισαν» το ‘Καλοκαίρι Της Αγάπης’ ή αυτά που πρωτοστάτησαν σε αντιπολεμικές εκδηλώσεις. Εκείνη τη χρονιά κυκλοφόρησαν τα πρώτα τους άλμπουμ συγκροτήματα όπως οι Pink Floyd, οι The Doors και οι The Velvet Underground. Κάθε ένα σε διαφορετική πόλη, με ελαφρώς διαφορετικές τοπικές επιρροές και έγνοιες.
Οι δίσκοι των τριών παραπάνω συγκροτημάτων κυκλοφόρησαν μέσα σε οχτώ μήνες, με πρώτο το ομώνυμο των The Doors στις αρχές της χρονιάς. Το ιστορικό αυτό άλμπουμ ξεκινάει με το ‘Break On Through (To The Other Side)’ το οποίο στα περίπου δυόμισι λεπτά που διαρκεί περιγράφει το ύφος του συγκροτήματος. Στο ίδιο άλμπουμ βρίσκεται επίσης και το ανεπανάληπτο ‘Light My Fire’ με τα χαρακτηριστικά πλήκτρα του Ray Manzarek, τραγούδι που θεμελίωσε ουσιαστικά τη μετέπειτα πορεία τους, που ξεκίνησε απ’ το Λος
Άντζελες. Μερικούς μήνες μετά, στην άλλη ακτή των Η.Π.Α. και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη κυκλοφόρησε ένας δίσκος με ένα απ’ τα πιο αναγνωρίσιμα εξώφυλλα. Πρόκειται για το ‘The Velvet Underground And Nico’ των The Velvet Underground. Ολόκληρα βιβλία έχουν γραφεί για το άλμπουμ αυτό, όλα τα τραγούδια του οποίου είναι πλέον κλασικά, όπως το ‘Sunday Morning’ που κάνει την αρχή. Σε αρκετά διαφορετικό κλίμα απ’ όσα εξελίσσονταν στη Δυτική ακτή οι The Velvet Underground είχαν ως κύρια θέματα τη σεξουαλικότητα και τα ναρκωτικά, κάτι που γίνεται αντιληπτό στα ‘Heroin’ και ‘Waiting For The Man’ μεταξύ άλλων. Τέλος, την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η αγγλική εκδοχή της ψυχεδέλειας που επικρατούσε εκείνη την εποχή, με τους Pink Floyd, που αργότερα θα εξελισσόταν σ’ ένα απ’ τα σπουδαιότερα συγκροτήματα του progressive rock ήχου. Με θεμέλιο λίθο τους την κιθάρα και τους στίχους το Syd Barrett δημιούργησαν το ‘The Piper At The Gates Of Dawn’, πριν ο τελευταίος αποχωρήσει απ’ το συγκρότημα. Το άλμπουμ αυτό ξεκινάει με το οργανικό ‘Astronomy Domine’ στην αγγλική έκδοση, ενώ στην αμερικάνικη με το ‘See Emily Play’ που σημείωσε μεγαλύτερη επιτυχία.
Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και το πρώτο άλμπουμ ενός μουσικού φαινομένου, ενός άνδρα που θα μεταμόρφωνε τη rock με το δικό του, μοναδικό τρόπο. Βέβαια, τα σπουδαία γεγονότα στην καριέρα του David Bowie έγιναν κατά τη δεκαετία του 1970, αλλά το πρώτο του άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1967. Το άλμπουμ αυτό έχει ως τίτλο το όνομά του, όπως και το επόμενο του 1969, αλλά και μόνο η διαφορά των δύο εξωφύλλων δείχνει την τεράστια διαφορά στη μουσική του προσέγγιση και την κατεύθυνση στην οποία ο ίδιος όδευε. Το πρώτο του άλμπουμ ξεκινάει με το τραγούδι ‘Uncle Arthur’ και δε σημείωσε καμία επιτυχία. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι κυκλοφόρησε την ίδια μέρα με το ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ των Beatles, που είχε κυριαρχήσει τότε σε πωλήσεις και πλέον θεωρείται ένα από τα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών. Ο Bowie οδηγήθηκε σε δισκογραφική απραξία για δύο χρόνια, μέχρι το 1969 όταν και θα κυκλοφορούσε το ‘Space Oddity’. Μετά απ’ αυτό πολλά θα άλλαζαν.
Πλησιάζοντας το τέλος της δεκαετίας του 1960 οι καλές και σημαντικές κυκλοφορίες κάθε άλλο παρά μειώθηκαν. Στην Αγγλία ξεκίνησε ένα είδος πιο σκληρής μουσικής με πρωτεργάτες συγκροτήματα όπως οι Deep Purple που κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο το καλοκαίρι του 1968 με τίτλο ‘Shades Of Deep Purple’. Ξεκινάει με το ορχηστρικό ‘And The Address’ των ταλαντούχων Ritchie Blackmore και Jon Lord που θα μας χάριζαν πολλές ώρες εξαιρετικής μουσικής στο μέλλον. Στο ίδιο περίπου ύφος ήταν και οι Led Zeppelin που ξεκίνησαν τη σπουδαία, μα σχετικά σύντομη καριέρα τους ένα χρόνο αργότερα. Ακόμα και συγκροτήματα που σχηματίζονται σήμερα δηλώνουν πως έχουν επηρεαστεί κατά κόρον απ’ τις ηχογραφήσεις τους, η πρώτη απ’ τις οποίες είναι το ‘Led Zeppelin’ που ξεκινάει με το κλασικό ‘Good Times Bad Times’ και περιλαμβάνει κι άλλες δικές τους συνθέσεις όπως το ‘Dazed And Confused’ ή το ‘Communication Breakdown’.
Το τελευταίο άλμπουμ απ’ την Αγγλία που θα αναφερθεί εδώ είναι ενός συγκροτήματος που είναι πολύ λιγότερο γνωστό στη χώρα μας συγκριτικά με τα δύο προηγούμενα. Πρόκειται για τους Fairport Convention που θεωρούνται ένα απ’ τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο, συγκρότημα της βρετανικής folk rock σκηνής. Το ομώνυμο, πρώτο τους άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1968 και ξεκινάει με το ‘Time Will Show The Wiser’ του Emitt Rhodes, ενώ περιλαμβάνει μερικά δικά τους τραγούδια, γραμμένα κυρίως απ’ τον Richard Thompson που μετέπειτα ακολούθησε και σπουδαία προσωπική καριέρα, αλλά και διασκευές καλλιτεχνών όπως Bob Dylan ή Joni Mitchell. Ένα χρόνο μετά, το ενδιαφέρον στρέφεται και πάλι στις Η.Π.Α., όπου μερικούς μήνες πριν το τέλος της δεκαετίας έλαβε χώρα ένα απ’ τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της μουσικής· το Woodstock Festival. Στις τρεις μέρες που διήρκεσε εμφανίστηκαν μερικά απ’ τα σημαντικότερα ονόματα της εποχής, αλλά και μερικά λιγότερα γνωστά που με την εμφάνισή τους εκεί έκαναν το πρώτο βήμα μιας μεγάλης καριέρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Santana, με βάση έναν πολύ σπουδαίο κιθαρίστα, τον Carlos Santana. Κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο με τίτλο 'Santana' το 1969 που ξεκινάει με το ‘Waiting’, αν και ίσως το πιο γνωστό τραγούδι του είναι η διασκευή τους στο ‘Jingo’.
Πέρα από τα είκοσι παραπάνω τραγούδια και άλμπουμ που παρουσιάστηκαν συνοπτικά, τη δεκαετία του 1960 κυκλοφόρησαν δεκάδες άλλα, λιγότερο ή εξίσου σημαντικά, που όμως ήταν αδύνατο να χωρέσουν στα πλαίσια του αφιερώματος αυτού. Μερικά απ’ αυτά είναι οι πρώτες κυκλοφορίες των Marvin Gaye, Simon & Garfunkel, Bee Gees, Genesis, Sly And The Family Stone, David Bowie, The Band, Fleetwood Mac, Joni Mitchell, Townes Van Zandt, Jethro Tull, Dr. John, Stooges, Allman Brothers και μερικών ακόμα. Κάποιοι απ’ όλους τους παραπάνω έσβησαν με το κλείσιμο τις δεκαετίας, άλλοι συνεχίζουν ως τις μέρες μας και πολλοί απ’ αυτούς μεσουράνησαν τη δεκαετία του 1970, κατά την οποία κυκλοφόρησαν πολλά άλλα πρώτα άλμπουμ τα οποία θα παρουσιαστούν στο επόμενο μέρος του αφιερώματος.
Η δεκαετία του 1960 σημάδεψε τη μουσική ίσως όσο καμία άλλη. Μπορεί η αρχή του rock ‘n’ roll να είχε γίνει μερικά χρόνια πριν και η στροφή μακριά από τη jazz που κυριαρχούσε να είχε ήδη ξεκινήσει, αλλά ήταν στα πρώτα χρόνια των 60’s που οι αλλαγές αυτές εδραιώθηκαν. Κάποιες απ’ αυτές τις αλλαγές ήταν αναγκαίες και η κοινωνία και η νεογέννητη τότε μουσική βιομηχανία τις αγκάλιασαν. Άλλες, πάλι, χρειάστηκαν περισσότερο χρόνο ώστε να γίνουν αποδεκτές. Τη δεκαετία του 1960 ξεκίνησαν την καριέρα τους πολλοί απ’ τους σημαντικότερους καλλιτέχνες όλων των εποχών και μερικές φορές ένα τραγούδι ήταν αρκετό για να τραβήξουν την απαραίτητη προσοχή.
Συμβαίνει αρκετά συχνά ένας καλλιτέχνης ή ένα συγκρότημα να έχει μία ή περισσότερες διασκευές παλιότερων τραγουδιών στο πρώτο άλμπουμ που κυκλοφορεί. Μία τέτοια περίπτωση είναι το πρώτο τραγούδι που θα μας απασχολήσει εδώ. Πρόκειται για το ‘Silver Dagger’, το οποίο ανοίγει τον ομώνυμο δίσκο της Joan Baez και είναι ένα παραδοσιακό τραγούδι που η προέλευσή του χάνεται στα βάθη του χρόνου. Μπορεί στο άλμπουμ αυτό, που αποτελείται εξ ολοκλήρου από διασκευές, να μη φανερώνεται το στιχουργικό ταλέντο της, αλλά είναι το πρώτο βήμα μιας πολύ σπουδαίας τραγουδοποιού. Ίδια περίπτωση είναι και οι Rolling Stones, που ξεκίνησαν την καριέρα τους το 1964 με μια διασκευή. Το παράδοξο εδώ είναι πως υπάρχουν δύο τραγούδια που ανοίγουν τον πρώτο, ομώνυμο δίσκο τους, μιας και η αγγλική έκδοση διαφέρει απ’ την αμερικάνικη. Η πρώτη, που κυκλοφόρησε νωρίτερα, ξεκινάει με το ‘Route 66’, ένα τραγούδι του Bobby Troup που πρώτος είχε τραγουδήσει ο Nat King Cole το 1946, ενώ την αμερικάνικη, στην οποία υπάρχει ο επιπλέον υπότιτλος ‘England’s Newest Hitmakers’, πρώτο είναι το ‘Not Fade Away’ του Buddy Holly.Υπάρχουν δύο εξίσου σημαντικές κυκλοφορίες καλλιτεχνών που σχετίζονται άμεσα με τη Joan Baez και τους Rolling Stones. Πρόκειται φυσικά για τον Bob Dylan και τους Beatles. Ο Dylan είχε ήδη γνωρίσει τη Joan Baez, με την οποία θα δημιουργούσε μια περιπετειώδη σχέση, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο, ομώνυμο άλμπουμ του το 1962. Μόλις δύο από τα δεκατρία τραγούδια που υπάρχουν εκεί είναι δικά του, τα ‘Talkin’ New York’ και ‘Song To Woody’, αλλά ο δίσκος ξεκινάει με το ‘You’re No Good’ του Jesse Fuller. Απ’ την άλλη, οι Beatles, το αντίπαλο δέος του συγκροτήματος του Mick Jagger, ξεκίνησαν την καριέρα που δημιούργησε ατελείωτα ρεκόρ με το άλμπουμ ‘Please Please Me’ (1963) που είχε ως πρώτο τραγούδι το ‘I Saw Her Standing There’. Οι Beatles είχαν ήδη γίνει γνωστοί με την κυκλοφορία του single ‘Love Me Do’ περίπου ένα χρόνο πριν, αλλά αυτό το άλμπουμ, μαζί με το αμέσως επόμενο ‘With The Beatles’ και μερικά ακόμα άλλων συγκροτημάτων ήταν η αιχμή του δόρατος της Βρετανικής Εισβολής.
Ένα ακόμα βρετανικό συγκρότημα που έπαιξε σημαντικό ρόλο εκείνη την εποχή και συχνά λησμονείται στη σκιά των δύο προαναφερθέντων γιγάντων είναι οι The Who. Το πρώτο τους άλμπουμ με τίτλο ‘My Generation’ (1965) περιέχει μερικά απ’ τα καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών, όπως το ομώνυμο ή το ‘The Kids Are Alright’ και έχει ως βάση του δυναμικού ήχου του την κιθάρα, που είναι λιγότερο εμφανές στο πρώτο τραγούδι, ‘Out In The Street’.
Όσο στους folk και rock κύκλους συνέβαιναν τα παραπάνω, σπουδαίο ενδιαφέρον παρουσίαζαν επίσης οι εξελίξεις σε διαφορετικά μουσικά ήδη. Τη δεκαετία αυτή εδραιώθηκε ο ήχος της Motown, μιας απ’ τις πιο ιστορικές δισκογραφικές εταιρείες όλων των εποχών, με καλλιτέχνες όπως ο Marvin Gaye και ο Stevie Wonder στο δυναμικό της. Το άλμπουμ του τελευταίου με τίτλο 'The Jazz Soul Of Little Stevie' κυκλοφόρησε το 1962, όταν ο τυφλός Stevie ήταν μόλις δώδεκα χρονών και το πρώτο τραγούδι του δίσκου είναι το ‘Fingertips’, η επεκταμένη ζωντανή ηχογράφηση του οποίου έγινε μεγάλη επιτυχία και πολλές ακόμα ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια.Πέρα όμως απ’ τη soul, τη jazz και το r’n’b της Motown, εκείνα τα χρόνια ξεκίνησε και ένα παρακλάδι αυτών· η reggae. Απ’ τους πρωτοπόρους της μουσικής αυτής ο Bob Marley κυκλοφόρησε το πρώτο του single στις αρχές της δεκαετίας με τη βοήθεια του Jimmy Cliff, ο οποίος θα ξεκινούσε την επίσης σπουδαία καριέρα του στη reggae μερικά χρόνια αργότερα. Το single αυτό, το ‘Judge Not’, δε σημείωσε σημαντική επιτυχία και δε συμπεριλαμβάνεται στο πρώτο άλμπουμ που κυκλοφόρησε ο Bob Marley μαζί με τους Wailers το 1965 με τίτλο ‘The Wailing Wailers’. Τραγούδια που ακούγονται ως και σήμερα, όπως το ‘One Love’, υπάρχουν σ’ αυτό το δίσκο, που ξεκινάει με το ‘(I’m Gonna) Put It On’.
Ήταν περίπου τότε, στα μέσα της δεκαετίας του 1960, που ο ηλεκτρικός ήχος άρχισε να υπερισχύει της κλασικής folk προκαλώντας τη δυσαρέσκεια κάποιων, αλλά ταυτόχρονα ανοίγοντας ένα δρόμο που σύντομα πολλοί θα ακολουθούσαν. Ένας απ’ αυτούς είναι ο Jimi Hendrix, πρωτοπόρος της ηλεκτρικής κιθάρας, που έδρασε στο Λονδίνο και ξεκίνησε την καριέρα του με τη βοήθεια του Ches Chandler των Animals και γρήγορα πέρασε και στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Στην ευρωπαϊκή έκδοση το πρώτο του άλμπουμ ξεκινάει με το ‘Foxy Lady’, ένα από τα καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών και πλήρως αντιπροσωπευτικό του στυλ του, που επηρέασε πολλούς απ’ όσους έπιασαν ηλεκτρική κιθάρα στα χέρια τους μετά απ’ αυτόν. Τα ίδια περίπου ισχύουν και για το 'Purple Haze', το οποίο ανοίγει την αμερικάνικη έκδοση και δεν περιλαμβάνεται στην ευρωπαϊκή. Αν και ο Hendrix είναι μοναδικός, υπάρχουν περιπτώσεις καλλιτεχνών με πολλά κοινά σημεία, όπως το σούπερ-γκρουπ των σπουδαίων μουσικών Jack Bruce (μπάσο), Ginger Baker (ντραμς) και Eric Clapton (κιθάρα). Οι τρεις τους ήταν ήδη γνωστοί στους μουσικούς κύκλους του Λονδίνου όταν σχημάτισαν τους Cream, καθώς ήταν μέλη στα συγκροτήματα Manfredd Mann, Graham Bond Organization και Bluesbreakers αντίστοιχα. Το πρώτο τους άλμπουμ, ‘Fresh Cream’ (1966), δεν περιέχει κάποια απ’ τις πολύ μεγάλες επιτυχίες τους, όπως τα ‘Sunshine Of Your Love’ ή ‘White Room’ που κυκλοφόρησαν αργότερα, αλλά ήταν καθοριστικό για την επιρροή ανερχόμενων συγκροτημάτων. Στο ‘Fresh Cream’ παρατηρείται και πάλι το ίδιο φαινόμενο με τις διαφορετικές εκδόσεις, καθώς στην αμερικάνικη έκδοση ο δίσκος ξεκινάει με το ‘I Feel Free’, με τους στίχους να ανήκουν στον Pete Brown, ενώ στην αγγλική με το ‘N.S.U.’, .Την ίδια εποχή τα πρώτα σημάδια της ψυχεδέλειας είχαν κάνει ήδη την εμφάνισή τους, με βάση τη δυτική ακτή των Η.Π.Α. και συγκροτήματα όπως οι Jefferson Airplane και οι Captain Beefheart and His Magic Band, του τραγουδοποιού Don Van Vliet, με αρκετά πιο ιδιαίτερο ήχο. Η επιρροή των Jefferson Airplane ήταν καθοριστικής σημασίας στη
ψυχεδελική σκηνή της εποχής και οφείλεται περισσότερο στα όσα έγιναν απ’ το δεύτερο άλμπουμ τους, ‘Surrealistic Pillow’ (1967) και μετέπειτα. Η αρχή τους όμως έγινε το 1966 με το ‘Jefferson Airplane Takes Off’, στο οποίο πρώτο τραγούδι είναι το ‘Blues From An Airplane’. Την ίδια εποχή ξεκίνησε την καριέρα του και ο εκκεντρικός Frank Zappa, η μουσική και οι καλλιτεχνικές ιδέες του οποίου ήταν πολύ συχνά μπροστά απ’ την εποχή του. Το πρώτο απ’ τα δεκάδες άλμπουμ που κυκλοφόρησε, κυρίως υπό το όνομα του συγκροτήματος The Mothers Of Invention που είχε δημιουργήσει πριν μετακομίσει στο Λος Άντζελες, είναι το ‘Freak Out!’, επίσης από το 1966. Η αρκετά φιλόδοξη αυτή δουλειά ξεκινάει με το ‘Hungry Freaks, Daddy’, ένα απ’ τα καλά τραγούδια του, το οποίο όμως δεν ξεχώρισε ιδιαίτερα.Τα περισσότερα από τα προαναφερθέντα τραγούδια ήταν σημαντικά στην εξέλιξη του εκάστοτε καλλιτέχνη ή συγκροτήματος, χωρίς όμως να έχουν σημειώσει σημαντική επιτυχία, εκτός φυσικά από κάποιες εξαιρέσεις. Αυτό δεν ισχύει για το πρώτο τραγούδι του Leonard Cohen με τίτλο ‘Suzanne’, που ακόμα και σήμερα είναι ένα απ’ τα πιο γνωστά τραγούδια του που ποτέ δε λείπει απ’ τις συναυλίες του. Πρωτοεμφανίστηκε στην ποιητική του συλλογή ‘Parasites Of Heaven’ (1966) και ως τραγούδι στο άλμπουμ ‘In My Life’ της Judy Collins που κυκλοφόρησε μερικές εβδομάδες πριν το πρώτο άλμπουμ του Καναδού ποιητή, ‘Songs Of Leonard Cohen’, λίγο πριν το τέλος του 1967.
Το 1967 ήταν μια απ’ τις πιο σημαντικές χρονιές για την ιστορία της μουσικής, ακόμα κι αν εξαιρέσει κανείς τα γεγονότα και τα τραγούδια που «σχημάτισαν» το ‘Καλοκαίρι Της Αγάπης’ ή αυτά που πρωτοστάτησαν σε αντιπολεμικές εκδηλώσεις. Εκείνη τη χρονιά κυκλοφόρησαν τα πρώτα τους άλμπουμ συγκροτήματα όπως οι Pink Floyd, οι The Doors και οι The Velvet Underground. Κάθε ένα σε διαφορετική πόλη, με ελαφρώς διαφορετικές τοπικές επιρροές και έγνοιες.
Οι δίσκοι των τριών παραπάνω συγκροτημάτων κυκλοφόρησαν μέσα σε οχτώ μήνες, με πρώτο το ομώνυμο των The Doors στις αρχές της χρονιάς. Το ιστορικό αυτό άλμπουμ ξεκινάει με το ‘Break On Through (To The Other Side)’ το οποίο στα περίπου δυόμισι λεπτά που διαρκεί περιγράφει το ύφος του συγκροτήματος. Στο ίδιο άλμπουμ βρίσκεται επίσης και το ανεπανάληπτο ‘Light My Fire’ με τα χαρακτηριστικά πλήκτρα του Ray Manzarek, τραγούδι που θεμελίωσε ουσιαστικά τη μετέπειτα πορεία τους, που ξεκίνησε απ’ το Λος
Άντζελες. Μερικούς μήνες μετά, στην άλλη ακτή των Η.Π.Α. και συγκεκριμένα στη Νέα Υόρκη κυκλοφόρησε ένας δίσκος με ένα απ’ τα πιο αναγνωρίσιμα εξώφυλλα. Πρόκειται για το ‘The Velvet Underground And Nico’ των The Velvet Underground. Ολόκληρα βιβλία έχουν γραφεί για το άλμπουμ αυτό, όλα τα τραγούδια του οποίου είναι πλέον κλασικά, όπως το ‘Sunday Morning’ που κάνει την αρχή. Σε αρκετά διαφορετικό κλίμα απ’ όσα εξελίσσονταν στη Δυτική ακτή οι The Velvet Underground είχαν ως κύρια θέματα τη σεξουαλικότητα και τα ναρκωτικά, κάτι που γίνεται αντιληπτό στα ‘Heroin’ και ‘Waiting For The Man’ μεταξύ άλλων. Τέλος, την ίδια χρονιά ξεκίνησε και η αγγλική εκδοχή της ψυχεδέλειας που επικρατούσε εκείνη την εποχή, με τους Pink Floyd, που αργότερα θα εξελισσόταν σ’ ένα απ’ τα σπουδαιότερα συγκροτήματα του progressive rock ήχου. Με θεμέλιο λίθο τους την κιθάρα και τους στίχους το Syd Barrett δημιούργησαν το ‘The Piper At The Gates Of Dawn’, πριν ο τελευταίος αποχωρήσει απ’ το συγκρότημα. Το άλμπουμ αυτό ξεκινάει με το οργανικό ‘Astronomy Domine’ στην αγγλική έκδοση, ενώ στην αμερικάνικη με το ‘See Emily Play’ που σημείωσε μεγαλύτερη επιτυχία.Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε και το πρώτο άλμπουμ ενός μουσικού φαινομένου, ενός άνδρα που θα μεταμόρφωνε τη rock με το δικό του, μοναδικό τρόπο. Βέβαια, τα σπουδαία γεγονότα στην καριέρα του David Bowie έγιναν κατά τη δεκαετία του 1970, αλλά το πρώτο του άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1967. Το άλμπουμ αυτό έχει ως τίτλο το όνομά του, όπως και το επόμενο του 1969, αλλά και μόνο η διαφορά των δύο εξωφύλλων δείχνει την τεράστια διαφορά στη μουσική του προσέγγιση και την κατεύθυνση στην οποία ο ίδιος όδευε. Το πρώτο του άλμπουμ ξεκινάει με το τραγούδι ‘Uncle Arthur’ και δε σημείωσε καμία επιτυχία. Αυτό ίσως να οφείλεται στο ότι κυκλοφόρησε την ίδια μέρα με το ‘Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band’ των Beatles, που είχε κυριαρχήσει τότε σε πωλήσεις και πλέον θεωρείται ένα από τα καλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών. Ο Bowie οδηγήθηκε σε δισκογραφική απραξία για δύο χρόνια, μέχρι το 1969 όταν και θα κυκλοφορούσε το ‘Space Oddity’. Μετά απ’ αυτό πολλά θα άλλαζαν.
Πλησιάζοντας το τέλος της δεκαετίας του 1960 οι καλές και σημαντικές κυκλοφορίες κάθε άλλο παρά μειώθηκαν. Στην Αγγλία ξεκίνησε ένα είδος πιο σκληρής μουσικής με πρωτεργάτες συγκροτήματα όπως οι Deep Purple που κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο το καλοκαίρι του 1968 με τίτλο ‘Shades Of Deep Purple’. Ξεκινάει με το ορχηστρικό ‘And The Address’ των ταλαντούχων Ritchie Blackmore και Jon Lord που θα μας χάριζαν πολλές ώρες εξαιρετικής μουσικής στο μέλλον. Στο ίδιο περίπου ύφος ήταν και οι Led Zeppelin που ξεκίνησαν τη σπουδαία, μα σχετικά σύντομη καριέρα τους ένα χρόνο αργότερα. Ακόμα και συγκροτήματα που σχηματίζονται σήμερα δηλώνουν πως έχουν επηρεαστεί κατά κόρον απ’ τις ηχογραφήσεις τους, η πρώτη απ’ τις οποίες είναι το ‘Led Zeppelin’ που ξεκινάει με το κλασικό ‘Good Times Bad Times’ και περιλαμβάνει κι άλλες δικές τους συνθέσεις όπως το ‘Dazed And Confused’ ή το ‘Communication Breakdown’.
Το τελευταίο άλμπουμ απ’ την Αγγλία που θα αναφερθεί εδώ είναι ενός συγκροτήματος που είναι πολύ λιγότερο γνωστό στη χώρα μας συγκριτικά με τα δύο προηγούμενα. Πρόκειται για τους Fairport Convention που θεωρούνται ένα απ’ τα σημαντικότερα, αν όχι το σημαντικότερο, συγκρότημα της βρετανικής folk rock σκηνής. Το ομώνυμο, πρώτο τους άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1968 και ξεκινάει με το ‘Time Will Show The Wiser’ του Emitt Rhodes, ενώ περιλαμβάνει μερικά δικά τους τραγούδια, γραμμένα κυρίως απ’ τον Richard Thompson που μετέπειτα ακολούθησε και σπουδαία προσωπική καριέρα, αλλά και διασκευές καλλιτεχνών όπως Bob Dylan ή Joni Mitchell. Ένα χρόνο μετά, το ενδιαφέρον στρέφεται και πάλι στις Η.Π.Α., όπου μερικούς μήνες πριν το τέλος της δεκαετίας έλαβε χώρα ένα απ’ τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της μουσικής· το Woodstock Festival. Στις τρεις μέρες που διήρκεσε εμφανίστηκαν μερικά απ’ τα σημαντικότερα ονόματα της εποχής, αλλά και μερικά λιγότερα γνωστά που με την εμφάνισή τους εκεί έκαναν το πρώτο βήμα μιας μεγάλης καριέρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι Santana, με βάση έναν πολύ σπουδαίο κιθαρίστα, τον Carlos Santana. Κυκλοφόρησαν τον πρώτο τους δίσκο με τίτλο 'Santana' το 1969 που ξεκινάει με το ‘Waiting’, αν και ίσως το πιο γνωστό τραγούδι του είναι η διασκευή τους στο ‘Jingo’.Πέρα από τα είκοσι παραπάνω τραγούδια και άλμπουμ που παρουσιάστηκαν συνοπτικά, τη δεκαετία του 1960 κυκλοφόρησαν δεκάδες άλλα, λιγότερο ή εξίσου σημαντικά, που όμως ήταν αδύνατο να χωρέσουν στα πλαίσια του αφιερώματος αυτού. Μερικά απ’ αυτά είναι οι πρώτες κυκλοφορίες των Marvin Gaye, Simon & Garfunkel, Bee Gees, Genesis, Sly And The Family Stone, David Bowie, The Band, Fleetwood Mac, Joni Mitchell, Townes Van Zandt, Jethro Tull, Dr. John, Stooges, Allman Brothers και μερικών ακόμα. Κάποιοι απ’ όλους τους παραπάνω έσβησαν με το κλείσιμο τις δεκαετίας, άλλοι συνεχίζουν ως τις μέρες μας και πολλοί απ’ αυτούς μεσουράνησαν τη δεκαετία του 1970, κατά την οποία κυκλοφόρησαν πολλά άλλα πρώτα άλμπουμ τα οποία θα παρουσιαστούν στο επόμενο μέρος του αφιερώματος.