Ήδη από την αρχή του lockdown οι αντιδράσεις των καλλιτεχνών προς το Υπουργείο Πολιτισμού ήταν πολλές. Το επίδομα των 800 ευρώ, η παντελής αδιαφορία για τον κλάδο των εργαζομένων του Πολιτισμού και η απουσία σχεδίου εκ μέρους της κυβέρνησης για τον συγκεκριμένο τομέα, πυροδότησαν δυσαρέσκεια και θυμό. Σαν να μην έφταναν αυτά, εκπρόσωποι της κυβέρνησης υπέπεσαν αρκετές φορές σε ειρωνικά σχόλια, απαξιώνοντας τους ανθρώπους του Πολιτισμού και τραβώντας κι άλλο το σχοινί εν μέσω μίας δύσκολης κατάστασης για όλους, που δεν αφορούσε μόνο τον φόβο για την επιδημία, αλλά και τον τρόμο για το θολό επαγγελματικό μέλλον, όπως και την αγωνία για επιβίωση.
Το Υπουργείο Πολιτισμού προσπάθησε να σώσει την - μη σωζώμενη – κατάσταση με σπασμωδικές κινήσεις, συνεχίζοντας τους λανθασμένους χειρισμούς των προηγούμενων εβδομάδων, με αποκορύφωμα την ανακοίνωση πριν από λίγες μέρες από την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα – Ένας Πολιτισμός». Το πρόγραμμα αφορά πολιτιστικές δράσεις για το φετινό καλοκαίρι και, συγκεκριμένα, θα περιλαμβάνει 251 παραστάσεις (πέρα από τις παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου) σε 111 αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία σε 38 περιφερειακές ενότητες και σε συνεργασία με τις κατά τόπους αρχαιολογικές εφορείες. Ειδικότερα, πρόκειται για 55 παραγωγές που σχεδίασαν το Εθνικό Θέατρο, η Εθνική Λυρική Σκηνή, το Μέγαρο Μουσικής,το ΚΘΒΕ, το ΜοMus, η ΚΟΑ, που θα πραγματοποιηθούν από 18 Ιουλίου έως 30 Σεπτεμβρίου 2020.
Υποθέτω πως με αυτή του την πρωτοβουλία το Υπουργείο Πολιτισμού θεωρεί πως κάνει το καθήκον του και, κυρίως, πως αποκαθιστά τα λάθη που έγιναν, ελπίζοντας πως τώρα πια κανείς δεν θα έχει τίποτα να του προσάψει. Το μόνο, όμως, που καταφέρνει, είναι να αποδείξει τρία πράγματα. Πρώτον, πως ακόμη και μετά από τόσο καιρό και τόσες αντιδράσεις, δεν έχει ακόμη αντιληφθεί την ουσία του προβλήματος και τους λόγους που ξεσηκώθηκαν οι καλλιτέχνες. Δεύτερον, πως δεν έχει ιδέα από τον ενεργό Πολιτισμό και τους εργαζόμενούς του στην ίδια του την χώρα, στον τόπο όπου – υποτίθεται – πως υπάρχει και λειτουργεί. Και τρίτον, πως πραγματικά πιστεύει ότι κάπως έτσι όλα θα λυθούν και πως οι φωνές θα σωπάσουν.
Το πρόβλημα του προγράμματος έχει την απαρχή του στο γεγονός ότι δομήθηκε με απευθείας αναθέσεις των δράσεων σε συγκεκριμένα πρόσωπα και φορείς, χωρίς την προκήρυξη διαγωνισμού ή έστω πρόσκλησης ενδιαφέροντος. Το Υπουργείο Πολιτισμού επέλεξε να αναθέσει τις δράσεις στους εποπτευόμενους φορείς του και να τους χρηματοδοτήσει, αγνοώντας για άλλη μια φορά την ελεύθερη αγορά και τους χιλιάδες καλλιτέχνες που μένουν ξανά στην απ’ έξω. Φυσικά και οι κρατικοί φορείς αποτελούν πυλώνες του Πολιτισμού της χώρας, ωστόσο, αυτή τη στιγμή οι ελεύθεροι επαγγελματίες καλλιτέχνες βρίσκονται σε πιο δυσχερή θέση και βαδίζουν σε μονοπάτια αβέβαια, που φαίνεται πως όχι μόνο δεν θα τους βγάλουν πουθενά, αλλά πιθανόν να τους χάσουμε στη διαδρομή.
Ο κίνδυνος της πτώχευσης και του αφανισμού είναι τεράστιος για τους ελεύθερους επαγγελματίες καλλιτέχνες και διοργανωτές, ενώ την ίδια στιγμή η απευθείας ανάθεση εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη διαφάνεια των διαδικασιών. Παράλληλα, προβληματίζει το γεγονός πως «το 91% των παραγωγών είναι εξωτερικοί συνεργάτες -750 καλλιτέχνες και τεχνικοί, και 500 προσωπικό εντόπιοι συνεργάτες» - όπως ανακοίνωσε η κ. Μενδώνη. Με την πλειονότητα, λοιπόν, των δράσεων να βασίζονται σε εξωτερικούς συνεργάτες, πώς ακριβώς στηρίζει το Υπουργείο τον εγχώριο Πολιτισμό και τους ανθρώπους του; Πώς περιμένει να παραμείνει ζωντανός; Και πώς διατείνεται πως φέτος «δεν θέλουμε ένα απολιτιστικό καλοκαίρι»; Τέλος, πώς ονομάζεται Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας, αφού δεν λαμβάνει υπόψιν τα παιδιά της;
Τη δυσαρέσκειά τους σχετικά με το πρόγραμμα «Όλη η Ελλάδα – Ένας Πολιτισμός» εξέφρασε ήδη πλήθος καλλιτεχνών, μέσω ανακοίνωσης προς το Υπουργείο Πολιτισμού, την οποία υπογράφουν σωματεία δημιουργών, καλλιτεχνών και διοργανωτών που δραστηριοποιούνται στον χώρο. Στην ανακοίνωσή τους αναφέρουν χαρακτηριστικά: «Αντί το ΥΠΠΟ να ορίσει διαδικασίες και προθεσμίες διαφανείς - ως προς την κατάθεση προτάσεων καλλιτεχνικών δράσεων - και να συστήσει μια επιτροπή υψηλού κύρους, πάντα σε συνεργασία με τους Έλληνες καλλιτέχνες, για να τις αξιολογήσει, προτίμησε τις απευθείας (!) αναθέσεις διοργάνωσης καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, από τις οποίες απουσιάζει το μεγαλύτερο μέρος των σημαντικών δημιουργών και ερμηνευτών που δραστηριοποιούνται με επιτυχία στον ελληνικό χώρο».
Τα σωματεία καταγγέλλουν τις επιλογές του Υπουργείου, χαρακτηρίζοντάς τες «αυταρχικές», «παράνομες» και «εκτός τόπου και χρόνου», ενώ ζητούν την ακύρωση του προγράμματος και την αναθεώρησή του, αναφέροντας συγκεκριμένα: «Ζητούμε την πλήρη ακύρωση τους και την σε νέα υγιή βάση αναθεώρηση της πρωτοβουλίας του, η οποία υποτίθεται πως επιλέχθηκε προς ενίσχυση των Ελλήνων καλλιτεχνών, λόγω της τεράστιας επιβάρυνσης της εργασίας τους εξαιτίας της πανδημίας». Κάτι τέτοιο είναι, προφανώς, πολύ δύσκολο να γίνει, ωστόσο, θα έπρεπε να υπάρξει τουλάχιστον μία απάντηση και διευκρινίσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού, το οποίο μετά την ανακοίνωση τηρεί σιγήν ιχθύος.
Άλλωστε, φαίνεται πως φρόντισαν να προλάβουν τις αντιδράσεις, καθώς στην ανακοίνωση γινόταν σαφές πως πρόκειται για έναν θεσμό που ήταν ούτως ή άλλως προγραμματισμένος και που η πανδημία επέσπευσε, ενώ η κ. Μενδώνη ανακοίνωσε, επίσης, πως από την 1η Οκτωβρίου 2020 και έως τα τέλη Νοεμβρίου 2020 το υπουργείο θα ανοίξει ειδική πλατφόρμα για την υποβολή σχετικών προτάσεων τις οποίες θα κρίνει επταμελής επιτροπή, στην οποία θα συμμετέχουν καλλιτεχνικοί διευθυντές εποπτευόμενων φορέων του υπουργείου Πολιτισμού. Κι ενώ εν πρώτοις αυτό μοιάζει θετικό, σε μια δεύτερη ανάγνωση «γεννιούνται» ερωτήματα σχετικά με τα κριτήρια που θα γίνει η επιλογή αυτή και με τον ρόλο που θα έχουν οι καλλιτεχνικοί διευθυντές.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί, πως ο Δήμος Αθηναίων πριν από μερικές βδομάδες, όταν οι αντιδράσεις είχαν «αγγίξει» κόκκινο, ανακοίνωσε τη δωρεάν παραχώρηση όλων των χώρων του για παραστάσεις και συναυλίες. Όπως αναφέρεται σε βίντεο του κινήματος "Support Art Workers" στο κανάλι "Support Art Workers Gr" στο Youtube, δεν έγινε ποτέ γνωστή η ημερομηνία ανοίγματος της πλατφόρμας, παρά μόνο η ημερομηνία που αυτή θα κλείσει και η παράταση που δόθηκε. Λαμβάνοντας υπόψιν όλα αυτά μαζί, δημιουργούνται πολλοί προβληματισμοί για το πώς συνεχίζουν να αντιμετωπίζονται οι καλλιτέχνες και ο Πολιτισμός εν γένει από την Πολιτεία.
Τελικά, πιστεύει πραγματικά το Υπουργείο Πολιτισμού πως με την ανακοίνωση των δράσεών του θα «σώσει» το φετινό καλοκαίρι; Στη δική του αντίληψη, φαίνεται πως ναι...
Σχετικό θέμα