Σήμερα κλείνει ο κύκλος της Βαλτικής για τη στήλη, με τη μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη χώρα ανάμεσα στις τρεις, τη Λιθουανία. Μπασκετμπολίστες από τη Βίλνα και το Κάουνας γνωρίζουμε αρκετούς στη χώρα μας, τι γίνεται όμως με τους μουσικούς; Όπως και με τη Λετονία και την Εσθονία, λίγα πράγματα φτάνουν στη χώρα μας. Ίσως, βέβαια, ο αποψινός διαγωνισμός της Eurovision να αποτελέσει μια μικρή εξαίρεση, αν και εμείς δεν θα ασχοληθούμε με όλα αυτά στη σημερινή στάση. Τα ιστορικά στοιχεία που αναφέρθηκαν για τις δύο προηγούμενες χώρες ισχύουν παρομοίως και για τη Λιθουανία. Μια σημαντική διαφορά είναι ότι η έλευση του χριστιανισμού έγινε τον 14ο αιώνα, περίπου δύο αιώνες αργότερα από τις γειτονικές χώρες, με αποτέλεσμα παγανιστικά στοιχεία σε τοπικές θρησκείες, έθιμα και μουσική να έχουν διατηρηθεί λίγο περισσότερο ακόμα και σήμερα. Παρακάτω θα καταπιαστούμε με δύο διαφορετικά σχήματα, ένα που βασίζεται σε μουσικά ρεύματα που ξεκίνησαν τον προηγούμενο αιώνα μακριά από τη Βαλτική και ένα άλλο με βάση τον ήχο του μακρινού παρελθόντος της περιοχής.
Solo Ansamblis - Olos (2020)
Οι Solo Ansamblis είναι μια από τις περιπτώσεις για τη στήλη αυτή στις οποίες δεν ξέρω ποιον δίσκο να διαλέξω. Ξεκίνησαν το 2016 με ένα πολύ δυνατό άλμπουμ ονόματι “Roboxai”. Δεν πιστεύω πως σημαίνει κάτι συγκεκριμένο στα λιθουανικά η λέξη αυτή, εικάζω πως είναι ένα παιχνίδι με τη λέξη «ρομπότ» μιας και έχουν ηλεκτρονικά στοιχεία στο παθιασμένο post-punk που παίζουν που θα μπορούσαν να προσεγγιστούν από μια τέτοια (ρομποτική) ματιά.
Με τον δίσκο αυτό κέρδισαν θέσεις σε φεστιβάλ και playlist, κυρίως στη γειτονιά τους και σε κάποιες κεντροευρωπαϊκές χώρες. Τραγουδάνε στα λιθουανικά, αλλά αυτό δεν είναι εμπόδιο μιας και προσφέρει ένα επιπλέον «εξωτικό» στοιχείο προς τους υποψήφιους διεθνείς ακροατές και ακροάτριες σαν εσάς της στήλης αυτής. Χώρια που η τραχύτητα της γλώσσας τους ταιριάζει γάντι με τη σκοτεινή, γεμάτη ένταση μουσική τους. Πριν από δύο χρόνια, μαζί με την πανδημία ήρθε και ο δεύτερος δίσκος τους, “Olos”, στον οποίο στεκόμαστε σήμερα.
Θα ήταν άδικο να μην ξεκινήσουμε από το εξώφυλλο. Μπορείτε να το δείτε παραπάνω, ή σε καλύτερη ανάλυση στο Bandcamp του συγκροτήματος στη συνέχεια. Αυτό το γκριζωπό χάος ταιριάζει απόλυτα στη μουσική που κρύβει. Λεπτομέρειες μπορεί να προσέξει κανείς σε κάθε γωνιά του, όπως και σε κάθε τραγούδι, από το ψύχραιμο, σχεδόν νοσταλγικό “Neturėjom Dainos” μέχρι το “Baloje” που δικαιολογεί tags/περιγραφές όπως «industrial» ή «dark techno». Όποτε κι αν διαβάζετε αυτές τις γραμμές, μέρα ή νύχτα, αν έχετε 50 λεπτά επενδύστε τα στο όμορφο χάος που επισυνάπτεται παρακάτω.
Agota - Kur Giria Užėjo (2022)
Ένα από τα αξιόλογα συγκροτήματα της νεότερης λιθουανικής folk σκηνής (πού μπλέξαμε, θα αναρωτηθεί κανείς) είναι οι Sen Svaja, όνομα που μεταφράζεται από τα παλαιοπρουσσικά (πού μπλέξαμε και πάλι) σε «με τους δικούς μας». Δύο μόλις δίσκους έχουν κυκλοφορήσει, αλλά τα μέλη τους έχουν μια γενικότερη δραστηριότητα που έχει βοηθήσει και το συγκρότημα να αναδειχθεί. Στις αρχές της χρονιάς, ένα από τα μέλη του σχήματος, η Agota Zdanavičiūtė, κυκλοφόρησε τον πρώτο της προσωπικό δίσκο με τον τίτλο που διαβάσατε παραπάνω, ο οποίος μεταφράζεται σε «Όπου Ήρθε Το Δάσος».
Τρεις είναι οι λόγοι που επέλεξα αυτόν τον δίσκο. Ο πρώτος είναι η ίδια η Agota και τα όσα κάνει, με τους Sen Svaja και άλλα εγχειρήματα που θα αναζητήσετε στον ωκεανό του διαδικτύου όσες και όσοι ενδιαφέρεστε. Ο δεύτερος είναι η δισκογραφική εταιρεία στην οποία κυκλοφορεί ο δίσκος: Η Dangus συμπληρώνει 30 χρόνια στον χώρο και έχει έναν πραγματικά πλούσιο κατάλογο, διαθέσιμο και στο Bandcamp, για να εξερευνήσει κανείς. Ο τρίτος είναι, φυσικά, ο ίδιος ο δίσκος· οι στίχοι και, κυρίως, οι μουσικές του.
Folk είναι η βάση των όσων παίζει η Agota, με παγανιστικά στοιχεία και έντονη παρουσία της φύσης. Ακούστε για παράδειγμα τη βροχή στο “9 Aruodai”, τα πουλάκια στο “Žiežulės Užlaidai”, μεταφράστε και τους στίχους που μιλάνε για εύφορη γη, ήλιο και δάση για επιπλέον καταβύθιση στο σύμπαν της. Η αιθέρια φωνή της ενισχύει αυτή την ατμόσφαιρα, όπως και το παίξιμό της στο kanklės, τη λιθουανική παραλλαγή του οργάνου που ονομάζουμε κανονάκι και ανήκει στην κατηγορία των zither. Βουτήξτε με δική σας ευθύνη, ή τουλάχιστον πετάξτε κάνα ψίχουλο πίσω σας, για να βρείτε την έξοδο από το μαγευτικό δάσος που ακολουθεί. Αν θέλετε να τη βρείτε.