Στην ανατολική μεριά της Αφρικής μείναμε στην προηγούμενη στάση της στήλης και δεν θα πάμε μακριά. Λίγο πιο νότια από την Αιθιοπία βρίσκεται η Τανζανία, μια μεγάλη χώρα με πολλές διαφορετικές εθνότητες και εκατοντάδες ομιλούμενες γλώσσες με τα σουαχίλι να συνεισφέρουν στην ενότητα που έχει βοηθήσει τη χώρα να αναπτυχθεί και να αποφύγει τις πολλές συγκρούσεις της μεταποικιοκρατικής περιόδου. Η λίμνη Βικτώρια, τα μεγάλα δάση και η θάλασσα είναι επίσης σημαντικά στοιχεία για αυτό, στοιχεία που ταυτόχρονα επιδρούν και στην κουλτούρα της περιοχής. Μερικά χιλιόμετρα «απέναντι» από τη μεγαλύτερη πόλη και σημαντικό λιμάνι, Dar es Salaam, βρίσκεται η Ζανζιβάρη, ένα ημιαυτόνομο νησί με κυρίαρχη θρησκεία τον ισλαμισμό, σε αντίθεση με την κυρίως χριστιανική ενδοχώρα. Στη σημερινή στάση θα σταθούμε με το ένα πόδι στη μουσική της Τανζανίας και με το άλλο στο νησί της Ζανζιβάρης. Κι η θάλασσα από κάτω μας τα ενώνει όλα. Όπως παντού.
Jagwa Music - Bongo Hotheads (2012)
Οι Jagwa Music ξεκίνησαν πριν από 30 χρόνια, αλλά κέρδισαν διεθνή φήμη το 2012, με τον έναν και μοναδικό ως τώρα δίσκο τους. Η μουσική τους έχει παραδοσιακά στοιχεία, με πρωταγωνιστές τα πολλά, γρήγορα, πολύρυθμα κρουστά, αλλά δύσκολα μπορεί ονοματιστεί «παραδοσιακή από την Τανζανία». Για κάτι τέτοιο θα αναφέρω σήμερα το όνομα Zawose (Hukwe ο πατέρας και Msafiri ο υιός), για όσες θέλουν να εξερευνήσουν περαιτέρω, μεταθέτοντας την επίσημη αναφορά στη στήλη για την επόμενη φορά που θα ξαναπιάσουμε Dar es Salaam.
Η πόλη έχει επηρεάσει τους οκτώ μουσικούς που απαρτίζουν τους Jagwa Music, από τις μουσικές που ακούγονται στο ραδιόφωνο μέχρι τη φτώχεια και τη δημιουργία κρουστών από ό,τι υλικό υπάρχει διαθέσιμο, ακόμα και σωλήνες. Μου είναι δύσκολο να τη βαφτίσω και «αστική» μουσική βέβαια, είναι βαρύ το υποσυνείδητο, αλλά τι σημασία έχει; Ακούστε και αποφασίστε μόνες σας.
Δεν παίζουν μόνο κρουστά οι Jagwa Music. Τα συνοδεύουν πλήκτρα - περήφανα αναφέρουν «φθηνά» Casio, μην περιμένετε να βρείτε τον Τανζανό Ray Manzarek - σε αντίστοιχα ξέφρενο ρυθμό, ενώ τα σουαχίλι ακούγονται από πάνω είτε τραγουδιστά είτε ως ομιλία. Δοκιμάστε να αφεθείτε στο οκτάλεπτο “Cha Upele” που τα προσφέρει όλα. Αν έγραφα πριν από λίγα χρόνια, θα ανέφερα και τις πιθανότητες να τους πετύχετε σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ, αλλά μετά τον θάνατο του κύριου τραγουδιστή το 2018 οι ζωντανές εμφανίσεις και η δισκογραφική επιστροφή μοιάζουν ανέλπιστες. Θα μας μείνει σίγουρα το “Bongo Hotheads”, ένας δίσκος, όπως είχαν πει, «για το Dar es Salaam, πώς να επιβιώσεις εκεί και να το διασκεδάσεις».
Stone Town Rockerz - Kuna Kichwa (2021)
Παίρνουμε το δίωρο καράβι για απέναντι και φτάνουμε στη Stone Town, την «παλιά πόλη» της Ζανζιβάρης. Λόγω θρησκευτικής ομοιότητας εδώ θα ακούσει κανείς πιο εύκολα μεσανατολίτικα όργανα, οικεία και στα αυτιά μας, όπως το κανονάκι, το ούτι ή το νέυ. Με αυτή τη βάση, αναφέρω μια παλιά και σημαντική τραγουδίστρια από τη Ζανζιβάρη, την Bi Kidude, με την υπόσχεση της επιστροφής. Σήμερα, όμως, από το νησί θα ακούσουμε τους Stone Town Rockerz που μπλέκουν διαφορετικά (αφρικανικά) μουσικά στοιχεία στα όσα παίζουν.
Είναι ένα καινούργιο συγκρότημα με μόλις έναν δίσκο και αυτοί, ο οποίος κυκλοφόρησε το 2021. Afrobeat και πνευστά με κέφι θέλετε; Δοκιμάστε το “Nifurai”. Προτιμάτε κιθάρες και τύμπανα με jazz ή blues νύξεις; Υπάρχουν - αρκεί να μην ψάχνετε κάτι σαν desert blues από το Μάλι. Ακόμα και λίγους αγγλικούς στίχους ακούμε, με έντονη προφορά που προσδίδει στο νόημα μια επιπλέον χάρη: «Africa, if you don’t know your history, anyone can fool you» τραγουδάνε στο εναρκτήριο “Kuna Kichwa”.
Σκέφτομαι πως αυτή η επιλογή δεν δίνει ένα χαρακτηριστικό στίγμα της μουσικής της Ζανζιβάρης, ούτε αναφέρεται σε ιστορικά σημαντικό καλλιτέχνη. Δεν είναι, βέβαια, αυτός ο σκοπός της στήλης σε κάθε στάση. Καμιά φορά, όπως τώρα, αρκούμαι να μοιράζομαι τους δίσκους από τους μουσικούς του κόσμου με τους οποίους πέρασα όμορφα, και το “Kuna Kichwa” είναι σίγουρα ένας από αυτούς.