MixGrill: Καλησπέρα, Νίκο, και σε ευχαριστούμε προκαταβολικά για την κουβέντα! Αρχικά, τι ήταν αυτό που σε ώθησε να αποφασίσεις να δημιουργήσεις την Labyrinth Of Thoughts; Θα ήθελα να μου περιγράψεις το ύφος και το roster της εταιρείας.
Νίκος Στυλίδης: Εγώ ευχαριστώ. Η Labyrinth υπήρχε σαν ιδέα από το 1997, όταν και ξεκίνησα ένα mail order με punk κυρίως δίσκους, και πάντα ήθελα να κάνω έστω μια δικιά μου παραγωγή. Μια σειρά από συγκυρίες κοινωνικές, επαγγελματικές και προσωπικές με έφτασαν στο 2010, όταν και αποφάσισα να κάνω αυτήν τη μία έστω παραγωγή. Τελικά μετά από 13 χρόνια, μεσολάβησαν άλλες 72. Not bad….
Όσο για το ύφος του roster, νομίζω πως τo «αντιφασιστικό underground» αρκεί. Δεν πρόκειται για μια metal ή punk ή stoner εταιρεία. Κυκλοφορώ απλά και μόνο ότι θα με ενθουσίαζε ως ακροατή.
MixGrill: Εχεις κάνει μέχρι στιγμής 73 κυκλοφορίες. Στο ξεκίνημα της εταιρείας πίστευες ότι θα έφτανε ο καιρός που θα είχες τόσες πολλές κυκλοφορίες;
Ν.Σ.: Δεν έχω κανέναν απολύτως στόχο ποσοτικό. Αν συνεχίζει να υπάρχει το label, αυτό και μόνο είναι μία επιτυχία σε αυτόν το μολυσμένο τόπο που έτυχε να ζούμε και οτιδήποτε αφορά τον πολιτισμό το αντιλαμβάνεται κυρίως ως γελοίο και ανάξιο λόγου. Εκτός αν ικανοποιεί την «αισθητική» που συνοδεύει το ιερατείο, δηλαδή σκουπίδια που καθημερινά παρελαύνουν από ραδιόφωνα και τηλεοράσεις.
MixGrill: Ποια θα θεωρούσες την πιο «πετυχημένη» κυκλοφορία μέσα στα χρόνια;
Ν.Σ.: Τις επανεκδόσεις των albums των Ναυτία που μου πήραν χρόνια συνεννοήσεων και με μηδενικό πρωτογενές υλικό (ηχητικά και γραφιστικά αρχεία). Αφιέρωσα μήνες δουλειάς τόσο για το mastering όσο και για το artwork. Ας είναι καλά το προσωπικό μου αρχείο, που πάντα προσέχω, και άντλησα όσα ήθελα από εκεί. Είναι albums που κυριολεκτικά λατρεύω, με τεράστια συναισθηματική, αισθητική και μουσική αξία για εμένα. Τέλος, είναι ένα μικρό θαύμα που η έκδοση περιείχε και LP & 7’’ single και 24λιδο βιβλίο, και στοίχιζε 16€. Ευχαριστώ πολύ την μπάντα για την εμπιστοσύνη. Ξέρω πως σήμαινε πολλά και για τα μέλη της, η επανέκδοση του υλικού τους μετά από 25 χρόνια από τότε που διέλυσαν.
M.G.: Θεωρεις ότι σε μια χώρα όπως η Ελλάδα θα μπορούσε κάποιος να βιοποριστεί από μια δισκογραφική εταιρεία; Είμαι σίγουρος ότι θα υπάρχουν και πολλά γραφειοκρατικά προβλήματα...
Ν.Σ.: Μπορώ να απαντήσω μόνο για τον εαυτό μου και όχι γενικά. Είμαι ένα άτομο μόνο και κάνω τα πάντα. Μastering, παραγωγική διαδικασία, artwork, διανομή. Είμαι υπεύθυνος για το site, τις παραγγελίες χονδρικής και του e-shop, την προώθηση.
Αλλά ξέρεις, τα προβλήματα δεν είναι θέμα γραφειοκρατίας μόνο. Ποτέ στον καπιταλισμό δεν χωρούσαν όλοι. Ε, από το 2010 και έπειτα οι απόβλητοι έγιναν πολλοί περισσότεροι. Προσπαθώ από τότε να κρατώ το κεφάλι μου πάνω από τη στάθμη του νερού. Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια οι αυξήσεις είναι απανωτές στο κόστος παραγωγής. Για labels που οι κοπές τους είναι συνήθως σχετικά μικρές (200-500 κόπιες) αυτό είναι σχεδόν καταστροφικό, και σε συνδυασμό με την αισχροκέρδεια και την αντιμετώπιση που έχει το βινύλιο από αυτούς που καθορίζουν τάσεις στην αγορά.
M.G.: Προσπαθεις να κρατήσεις σε λογικά πλαίσια τις τιμές των κυκλοφοριών χωρίς παράλληλα να χάνει την ποιότητα το όλο προϊόν σε όλες τις μορφές του. Πόσο δύσκολο ειδικά στις μέρες μας είναι να επιτευχθεί αυτό;
Ν.Σ.: Ξεκινάς πάντα από το σε πόσες κόπιες έχει εκδοθεί ένα album. Αν είναι 200 ή 300 ή 500 ή 1.000. Είναι τεράστια η διαφορά στο κόστος ανά μονάδα. Οπότε, με τα τωρινά δεδομένα, μια έκδοση 200 ή 300 αντιτύπων είναι δυστυχώς «λογικό» να κοστίζει 24€-28€ περίπου. Αν μιλάμε για 500, τότε μπορεί να πέσει στα 22€-24€. Υπολογίζοντας πάντα και την αμοιβή της μπάντας σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις.
Υπάρχουν, βέβαια, και οι επανεκδόσεις των επανεκδόσεων. Κι ενώ έχουν κοπεί πάνω από 1.500 αντίτυπα (μιλάμε για ελληνικές μπάντες πάντα), είναι για εμένα αδιανόητο να φτάνουν 50€ στο ράφι. Κάτι για το οποίο, το τονίζω αυτό, δεν έχει ευθύνη το δισκάδικο, αλλά η τιμή χονδρικής που το παίρνει και που φυσικά διαμορφώνεται από την εταιρεία που το εκδίδει.
Υπάρχει η τάση δηλαδή το βινύλιο να απευθύνεται σε συλλέκτες πλέον και όχι σε ακροατές. Μέσα σε όλο αυτό το σκηνικό έρχεται και η μόδα των διπλών εκδόσεων (χωρίς κανέναν απολύτως λόγο –40 λεπτά σε 2 βινύλια!) να το αποτελειώσει. Υπάρχει παράδειγμα όπου δίσκος που είχε κυκλοφορήσει διπλός, η επανέκδοση που έκανα να είναι σε μονό. Η οποία επανέκδοση, κατά ομολογία της μπάντας, ακούγεται καλύτερα από την πρώτη κοπή… Συγκεκριμένα, οι επανεκδόσεις των Αμερικανών Black Pyramid.
Είναι θέμα λοιπόν και του εργοστασίου, να έχει δηλαδή την τεχνική δυνατότητα να κάνει κάτι τέτοιο χωρίς ηχητικές απώλειες, αλλά κυρίως της πολιτικής του label. Γενικά, δίσκοι με διάρκεια 50-55 λεπτών δεν υπάρχει κανένας λόγος ένα σοβαρό εργοστάσιο να μην μπορεί να τους τυπώσει χωρίς πρόβλημα. Αναλογίσου πόσοι ήταν οι διπλοί δίσκοι την εποχή που το format αντιμετωπιζόταν με κάποια σοβαρότητα, δηλαδή στα '70s και τα '80s. Ελάχιστοι και αυτοί ήταν κυρίως live.
M.G.: Τα συγκροτήματα με τα οποία συνεργάζεσαι ποιο είναι το οποιοδήποτε «κέρδος» που έχουν είτε από μια κανονική τους κυκλοφορία είτε από τις επανεκδόσεις;
Ν.Σ.: Τα συγκροτήματα παίρνουν το ποσοστό που τους αναλογεί, ανάλογα με τις κόπιες που θα τυπωθούν. Στην περίπτωση της επανέκδοσης το ποσοστό αυτό μεγαλώνει, γιατί δεν υπάρχουν τα έξοδα της μήτρας.
M.G: Περίγραψέ μου τις συνεργασίες σου με άλλα labels και σε τι διαφοροποιείται μια κυκλοφορία εφόσον προκύπτει από μια τέτοια συνεργασία.
Ν.Σ.: Τίποτα δεν αλλάζει εκτός από το μοίρασμα κάποιων εξόδων-εσόδων. Συνήθως εγώ είμαι αυτός που επιμελούμαι την έκδοση. Κατά καιρούς έχω κάνει διάφορες συμπαραγωγές με σκοπό ακριβώς αυτό, σε πρώτο στάδιο να μοιραστεί το κόστος. Το έσοδα, αν έρθουν, έρχονται αργότερα.
M.G.: Ποια είναι τα κριτήρια για να αποφασίσεις οριστικά την κυκλοφορία ή την επανέκδοση μιας νέας ή παλαιότερης δουλειάς;
Ν.Σ.: Πρέπει να μου αρέσει πολύ η μπάντα, να θεωρώ πως μπορώ να δώσω τα λίγα ή περισσότερα αντίτυπα που θα κοπούν και να μπορώ να συνεννοηθώ μαζί τους. Είναι σημαντικό για εμένα να είναι όλοι χαρούμενοι στο τέλος της διαδικασίας, εμού συμπεριλαμβανομένου.
M.G.: Μιας και λέμε για τις μπάντες, πώς είναι να συνεργάζεσαι πλέον επαγγελματικά με πολλά συγκροτήματα ή καλλιτέχνες που πιθανότατα να θαύμαζες και να άκουγες φανατικά πριν την δημιουργία της εταιρείας;
Ν.Σ.: Είχα κάποτε μια λίστα με όλα όσα ήθελα να κυκλοφορήσω. Ένα εντυπωσιακό μάλλον ποσοστό 80% περίπου έχει γίνει πραγματικότητα! Επίσης not bad….
M.G.: Ποσο δύσκολο είναι το να αποφασίσεις να επανακυκλοφορείς δισκογραφίες από το παρελθόν; Περίγραψέ μου τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά για αυτού του είδους τις κινήσεις.
Ν.Σ.: Δεν ξέρω τι είναι αρνητικό και τι θετικό. Αν η μπάντα έχει τα δικαιώματα των ηχογραφήσεων και επιθυμεί να κυκλοφορήσει, προχωράμε. Αν ανήκουν σε κάποια εταιρεία, ανοίγονται διάφοροι δρόμοι. Αυτοί που οδηγούν σε αδιέξοδο συνήθως το ξέρω εκ των προτέρων, οπότε δε μπαίνω καν στο κόπο να τους ενοχλήσω.
M.G.: Σκοπεύεις να κάνεις κάποιο μεγαλύτερο άνοιγμα σε συγκροτήματα από το εξωτερικό ή προτιμάς να συνεχίσεις να επικεντρώνεσαι σε τοπικές μπάντες; Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά και στις δυο περιπτώσεις;
Ν.Σ.: Το αρνητικό είναι ότι έχεις έδρα την Ελλάδα και ό,τι συνεπάγεται αυτό για το κόστος διανομής. Σε κάθε περίπτωση όμως, μπορούν να γίνουν πράγματα αν υπάρχει μια minimum συνεννόηση. Όπως έγινε με τους Black Pyramid. Ειλικρινά, αυτά τα δύο albums είναι ό,τι καλύτερο στο χώρο της stoner/heavy metal τα τελευταία χρόνια. Για αυτό, άλλωστε, και ήρθα σε επαφή μαζί τους. Αλλά ξέρεις, με έναν άνθρωπο που θα μπορείς να μιλήσεις από κοντά και στην ίδια γλώσσα, αυξάνεις και τις πιθανότητες να βγει κάποια άκρη τελικά.
M.G.: Αν είναι, βέβαια, κάτι ανακοινώσιμο και κάτι που θα ήθελες να μοιραστείς με τον κόσμο, θα ήθελα να μου πεις κάποιες επερχόμενες κυκλοφορίες που σχεδιάζεις για το κοντινό σχετικά μέλλον.
Ν.Σ.: Ελπίζω στα τέλη του 2023 με αρχές του 2024 να κυκλοφορήσει η νέα προσωπική δουλειά του Ντίνου Σαδίκη και ταυτόχρονα μια ειδική επανέκδοση του album των Εν Πλω, με τρία extra ακυκλοφόρητα κομμάτια ηχογραφημένα από το 1985 έως το 1990, για πρώτη φορά σε έγχρωμο βινύλιο, καθώς και με νέο mastering που έχω επιμεληθεί.
M.G.: Και συνοψίζοντας σιγά-σιγά, πόσο ικανοποιημένος είσαι από την ανταπόκριση του κόσμου στις κυκλοφορίες της Labyrinth Of Thoughts; Πιστεύεις ότι μπορείς να βρεις κάποιους άλλους τρόπους ώστε να προσεγγίσεις ευρύτερο κοινό?
Δεν έχω παράπονο ούτε από τον κόσμο μεμονωμένα (ούτε και θα μπορούσα να έχω –τίποτα δεν είναι υποχρεωτικό) ούτε από τα δισκάδικα τα οποία συνεργάζομαι. Θεωρώ, όμως, πως δεν υπάρχει κάποιο «ευρύτερο κοινό» για αυτά που κυκλοφορώ και εγώ δεν έχω προσεγγίσει. Απευθύνομαι σε όσους έχουν απομείνει και έχουν ακόμη την ευγένεια, την κουλτούρα να αγοράζουν μουσική και για να στηρίξουν όλους όσους είναι υπεύθυνοι για να φτάσει στα χέρια τους σε φυσικό format, αλλά και για να μπορέσουν να βιώσουν μέσω της ακρόασης κάτι για αυτούς διαφορετικό, σημαντικό και καμιά φορά λίγο υπερβατικό. Μπαίνει και κάποιος μικρότερος ηλικιακά κόσμος μέσα σε όλη αυτή τη διαδικασία, αλλά ο αριθμός αυτός είναι μικρότερος σε σχέση με όσους την εγκαταλείπουν, θεωρώ. Από την άλλη, το αποτέλεσμα των τελευταίων εκλογών με έκανε να παραδεχτώ πως δεν καταλαβαίνω τίποτε απολύτως, οπότε ίσως όλα τα παραπάνω να είναι εντελώς λάθος. Μπορεί όμως και όχι.
M.G.: Κλείνοντας την κουβέντα μας, 13 χρόνια και 73 κυκλοφορίες μετά πιστεύεις ότι άξιζε τον κόπο όλο αυτό το ταξίδι; Και πώς το βλέπεις να συνεχίζεται στο μέλλον;
Ν.Σ.: Το μέλλον γενικά σε μια περίοδο γρήγορου και βίαιου εκφασισμού δεν το βλέπω και πολύ ρόδινο. Η Labyrinth θα συνεχίσει για όσο έχει νόημα για εμένα όλο αυτό το εγχείρημα. Όταν πάψει να έχει, θα πάψει και να υφίσταται.
Όσο για τον κόπο που ρωτάς, δεν ξέρω…. Οι καθημερινοί καταναγκασμοί εμπεριέχουν πολύ «κόπο». Που καμιά φορά σε γονατίζει. Η μουσική από μόνη της μόνο χαρά και συγκίνηση μου έχει δώσει.
M.G.: Θα ήθελα και πάλι να σε ευχαριστήσω για τη συνέντευξη. Να ευχηθώ ό,τι καλύτερο για το μέλλον, τόσο για τα επαγγελματικά όσο και τα προσωπικά, και αφήνω την τελευταία κουβέντα σε εσένα!
Ν.Σ.: Σε ευχαριστώ και εγώ για την παρουσίαση του Λαβύρινθου και εύχομαι η απάντηση σε όλα, μα σε όλα, τα επόμενα χρόνια να μην είναι 41%!
Περισσότερες πληροφορίες και ηλεκτρονικό κατάστημα για τις κυκλοφορίες της Labyrinth Of Thoughts εδώ: https://labyrinthofthoughts.gr