Της Christa
“… Όταν σκηνοθετώ μία παράσταση στο θέατρο, στο βάθος της συνείδησης μου δουλεύεται μία νέα μουσική. Κι όταν γράφω σκέφτομαι κάποιο ρυθμό. Είναι σύνθετη αυτή η μηχανή, αλλά όλα τα εντός της είναι αλληλένδετα”, μας εξηγεί η πολυτάλαντη Φένια Παπαδόδημα, στην προσπάθειά μας να καταλάβουμε πώς γίνεται να παίζει στο θέατρο, να σκηνοθετεί, να γράφει θεατρικά έργα, να χορεύει, να τραγουδάει, να γράφει μουσική και στίχους.... και τα περισσότερα από αυτά να γίνονται σχεδόν ταυτόχρονα.
Αυτή την περίοδο σκηνοθετεί την «Εβραία» του Μπέρτολτ Μπρέχτ που παρουσιάζεται στη Β΄σκηνή του Θεάτρου της Οδού Κεφαλληνίας από τις 16 Δεκεμβρίου, ενώ πριν λίγο καιρό κυκλοφόρησε την καινούρια της δισκογραφική δουλειά «Photini’s Delos», την οποία θα έχουμε την ευκαιρία να ακούσουμε το Σάββατο 28 Δεκεμβρίου στο στούντιο «Μουσική και Μουσικοί».
Ας δούμε τι μας λέει η Φένια γι΄αυτή την ξεχωριστή δισκογραφική δουλειά, την οποία εμπνεύστηκε από τα μουσικά τοπία της Ανατολής και της Δύσης.
1. Πώς ξεκίνησε η μουσική περιπέτεια του «Delos Project” και πώς έφθασε να «μετουσιωθεί» στην καινούρια σου δισκογραφική δουλειά «Photini’s Delos” που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες;
Η περιπέτεια του Delos project ξεκίνησε στο Παρίσι πριν από τέσσερα χρόνια. Έτυχε να μείνω μόνη μου δύο μήνες, επιστρέφοντας στο παλιό μου σπίτι εκεί, μετά από μία μακρόχρονη απουσία. Ήταν μία δύσκολη εποχή, απ’ αυτές που ζυγίζεις όλη σου τη ζωή, αφουγκράζεσαι και προχωράς αφήνοντας πίσω τοπία και πρόσωπα που πολύ δύσκολα φανταζόσουν πως μπορείς να αποχωριστείς. Το ν’ αφήνεις πίσω πράγματα, σε οποιoδήποτε επίπεδο, είναι πραγματικά ωφέλιμο. Ακόμα και ότι θεωρείς δικό σου, ιερό, αναντικατάστατο.. Έτσι ξεκίνησε η περιπέτεια αυτή. Ήταν σαν να μπήκε μπροστά μία μηχανή απελευθέρωσης από άχρηστες προβολές. Σ’ αυτή τη διαδικασία που περιγράφω και που όλοι έχουμε βιώσει κάποια στιγμή της ζωής μας, συναντάμε καθόλου τυχαία, συμμάχους, με απρόβλεπτους τρόπους, σε ανυποψίαστες στιγμές. Γι’ αυτούς όλους ήθελα να μιλήσω και για τη δική μου περιπέτεια, μία ακόμα...Έγραψα τα περισσότερα κομμάτια στο Παρίσι τότε και στη συνέχεια πειραματίστηκα με διαφορετικούς μουσικούς, αλλά και μ’ έναν χορευτή αρχικά, δοκιμάζοντας πιθανούς τρόπους μεταφοράς αυτής της εσωτερικής διαδικασίας πάνω στη σκηνή..
2. Τι σημαίνει «Δήλος» για σένα και πώς αποφασίζεις να το χρησιμοποιήσεις σαν τίτλο στη δουλειά αυτή;
Η Δήλος όπως ξέρουμε από την αρχαία ελληνική μυθολογία, ήταν το ιερό νησί όπου γεννήθηκε ο Απόλλωνας. Το νησί αυτό δεν υπήρχε. Ήταν κρυμμένο στο βυθό της θάλασσας και φανερώθηκε όταν η Λητώ την παρακάλεσε να φανερωθεί μέσα από τα νερά, γιατί κανένας άλλος τόπος δεν τη δεχόταν για να γεννήσει τον Απόλλωνα, καθ’ ότι την κυνηγούσε η Ήρα. Σας αναφέρω το μύθο, εκτός του ότι είναι ωραίος, κρύβει και το βαθύτερο νόημα της Δήλου. Μία χώρα που μέχρι τώρα υπήρχε σε λανθάνουσα κατάσταση και τώρα φανερώνεται. Εκ-δηλώνεται για να στηρίξει μία γέννηση μοναδική. Μία άλλη εσωτερικότητα. Φωτεινή. Νέα, διαφορετική. Η εμφάνιση του αληθινού εαυτού, ακέραιου. Δεν συμβαίνει αυτό συχνά κι επίσης δεν μπορούμε να το προκαλέσουμε μόνοι μας όσο κι αν προσπαθούμε.
3. Ο πόνος τελικά μας «μεταμορφώνει» ή μας εξελίσσει»;
Η εξέλιξη φέρνει τη μεταμόρφωση. Και αυτή συμαβαίνει σε ανύποπτο χρόνο. Σαν την πεταλούδα που γενννιέται με άλλη μορφή. Η εξέλιξη προηγείται της μεταμόρφωσης. Κι όταν η τελευταία έρχεται , μπορεί να βρεθούμε μπροστά σε μία πολύ ευχάριστη έκπληξη.
4. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεις τη μουσική σκηνοθεσία των κομματιών έχει κάνει ο Γιώργος Παλαμιώτης, ένας από τους πιο σημαντικούς μουσικούς της γενιάς του, θα πρόσθετα. Με τον Γιώργο συνεργάζεστε πολλά χρόνια, ξεκινώντας από το σχήμα «ΕΛΕΥΣΙΣ». Ίδιες επιρροές, κοινός κώδικας επικοινωνίας;
Ίδιες επιρροές δε θα το ‘λεγα. Σίγουρα κάποιοι κοινοί παρανομαστές σ’ αυτά που ακούγαμε και στην αφρικάνικη μουσική (σε όλες της τις προεκτάσεις) που και οι δύο αγαπούσαμε ούτως ή άλλως. Αυτό που έχει ενδιαφέρον στη συνεύρεση μας είναι το πόσο διαφορετικοί είμαστε. Στοιχεία γήινα του ενός που αναμειγνύονται με μια πιο εγκεφαλική προσέγγιση του άλλου. Το ότι ξαφνικά ο ένας από τους δύο πρωτοτυπεί με μία πρόταση που δεν θα τον χαρακτήριζε αισθητικά, αλλά που δίνει νέα διάσταση στο αποτέλεσμα. Γενικά αυτό που κάνει την συνδημιουργία πολύ ενδιαφέρουσα με το Γιώργο είναι το στοιχείο της έκπληξης που δεν λείπει ποτέ σε ότι κάνουμε μαζί. Μετά από τόσα χρόνια συνεργασίας φυσικά έχουν παγιωθεί κοινοί κώδικες και εννοείται ότι σήμερα δουλεύουμε πολύ πιο γρήγορα και αποτελεσματικά μαζί απ’ ότι πριν μερικά χρόνια.
5. Επιλέγετε με τον Γιώργο Παλαμιώτη να «πειραματιστείτε», ηχογραφώντας και σ’ ένα χώρο εκτός studio, όπως στο σπίτι σου στην Άνδρο, διαμορφώνοντας όμως κατάλληλες συνθήκες, μ’ έναν ιδίαιτερο τρόπο... Ποια η σκέψη σου πίσω από όλο αυτό; Μίλησέ μας λίγο για αυτή την ξεχωριστή
εμπειρία...
Είναι πραγματικά καταπλητκική σαν εμπειρία, μία ηχογράφηση με θέα τη θάλασσα ή ένα επιβλητικό βουνό. Ανοίγει η ψυχή σου, είναι φυσικό. Αλλά και σε οποιοδήποτε οικείο χώρο πιστεύω πως νιώθεί κανείς πολύ πιο χαλαρός απ’ ότι σ’ ένα στούντιο. Εκτός αν είναι το προσωπικό του home studio, οπότε είναι κάτι σαν σπίτι. Με το Γιώργο έχουμε ηχογραφήσει και σε απίθανους εξωτερικούς χώρους, κυρίως με το σχήμα Έλευσις, σε σπηλιές, στη θάλασσα, σε ερειπωμένα σπίτια στην Αμοργό, σε αρχαίους οικισμκούς, συγκλονιστικές εμπειρίες... Όταν η μουσική δεν είναι απλά ένα προιόν προς κατανάλωση στο μενού του γενικότερου life style, τότε συμβαίνουν απίθανες συναντήσεις και μοναδικές ηχογραφήσεις.6. Παίζεις, σκηνοθετείς, γράφεις θεατρικά έργα, τραγουδάς, χορεύεις ... Τώρα γράφεις μουσική και στίχους.... Τελικά η δημιουργικότητα δεν έχει «όρια»;
Η δημιουργικότητα είναι σαν το κακό. Χωρίς όρια. Αστειεύομαι, αλλά το εννοώ. Οι χώροι αυτοί είναι συγκοινωνούντα δοχεία, και όταν σκηνοθετώ μία παράσταση στο θέατρο, στο βάθος της συνείδησης μου δουλεύται μία νέα μουσική. Κι όταν γράφω σκέφτομαι κάποιο ρυθμό. Είναι σύνθετη αυτή η μηχανή, αλλά όλα τα εντός της είναι αλληλένδετα.
7. Ποιοι καλλιτέχνες έχουν υπάρξει πηγή έμπνευσής σου, ανοίγοντας νέα μονοπάτια ώστε να ανακαλύψεις τον προσωπικό σου μουσικό δρόμο;
Οι μουσικοί και οι φωνές που μ’ έχουν επηρεάσει και που πάντα καουβαλάω μέσα μου έρχονται από εντελώς διαφορετικούς χώρους και στυλ μουσικά. Σίγουρα είναι περισσότεροι απ’ όσους αναφέρω εδώ, αλλά για να κάνω μία επιλογή, η Sheila Chandra, Rokia Traore, Fatou, Billiy Holiday, Ravi Shankar, Hariprashad Chaurasia, Bill Frisel, Bill Evans, Charlie Hayden, Chet Baker, Μαρία Παπαγκίκα, Σαβίννα Γιαννάτου, Λένα Πλάτωνος, Laurie Anderson, παραδοσιακή ηπειρώτικη μουσική από διαφορετικούς εξαιρετικούς εκτελεστές, Omou Sangare…..η λίστα είναι μεγάλη και σίγουρα ξεχνάω πολλούς!8. Μετά την κυκλοφορία του “Photini’s Delos” και την παρουσίαση στον Ιανό, ποια είναι τα άμεσα καλλιτέχνικα σου σχέδια ... Μαθαίνουμε ότι κάτι ετοιμάζεις και στο θέατρο ...
Αυτή την περίοδο εκτός από τη συνέχεια των συναυλιών με το «Photini’s Delos» (η επόμενη θα είναι στο στούντιο «Μουσική και Μουσικοί», στις 21 Δεκεμβρίου), σκηνοθετώ την «Εβραία» του Μπέρτολτ Μπρέχτ στο Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, με την Ραφίκα Σαουίς και τον Ευθύμη Παππά. Παράλληλα ολοκληρώνω ένα δικό μου κείμενο που θ’ ανέβει αμέσως μετά την Εβραία στο ίδιο θέατρο, με τίτλο «Πωλούνται δάκρυα ελιάς» στο οποίο θα παίζουμε η Μαρία Σκουλά κι εγώ. Και στα δύο έργα τη μουσική υπογράφει ο Γιώργος Παλαμιώτης...για αλλαγή!..
Σ’ ευχαριστούμε πολύ Φένια και σου ευχόμαστε κάθε επιτυχία!!
Σας ευχαριστώ εγώ.