Η νέα ταινία του Tom McCarthy καταπιάνεται με ένα ιδιαίτερα δύσκολο θέμα. Κι αν το παρελθόν του σκηνοθέτη-σεναριογράφου ήταν κάπως φτωχό, με τη συμμετοχή του στη συγγραφική ομάδα του συγκλονιστικού "Up" (2009) μόνο να ξεχωρίζει, το καστ και οι πολλαπλές υποψηφιότητες στα Oscars 2016 στρέφουν αναπόδραστα τους προβολείς πάνω στον ... «Προβολέα» (“Spotlight”, όνομα και πράγμα!).
Η υπόθεση εν τάχει
Η εφημερίδα “Globe” της Βοστώνης αποκτά νέο υπεύθυνο αρχισυνταξίας, ονόματι Marty Baron. Ο απρόσιτος και ψυχρός Baron ανασύρει από το συρτάρι μια υπόθεση που είχε απασχολήσει και στο παρελθόν τον τύπο: τι συμβαίνει με τους ιερείς που κατηγορούνται ότι κακοποιούν σεξουαλικά παιδιά; πώς τους αντιμετωπίζει η δικαιοσύνη; μήπως η ίδια η κεφαλή της καθολικής εκκλησίας της Βοστώνης είναι ενήμερη για την κατάσταση και φροντίζει να τη θάβει κάτω από τόνους καλόπιστης... πίστης; Η “Globe” διαθέτει μια δυναμική ερευνητική δημοσιογραφική ομάδα που ονομάζεται Spotlight και ειδικεύεται σε απαιτητικά και χρονοβόρα ρεπορτάζ, τα οποία όμως ξεφεύγουν από τα τετριμμένα και συχνά προκαλούν πάταγο. Με πρωταρχικό στόχο να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη του δύσπιστου (ως οφείλει άλλωστε) αναγνωστικού κοινού που πλέον στρέφεται συχνά σε εναλλακτικές οδούς ενημέρωσης, ο Baron αναθέτει στο Spotlight τη διερεύνηση της υπόθεσης. Τα τέσσερα μέλη της ομάδας με επικεφαλής τον Robby Robinson αρχίζουν σιγά-σιγά να ξετυλίγουν το κουβάρι της έρευνας και τα ευρήματα φέρνουν στο φως ανομολόγητα μυστικά που διαταράσσουν τη φιλήσυχη κοινωνία της Βοστώνης.
Το “Spotlight” πραγματεύεται μια πραγματική ιστορία που αποκαλύφθηκε πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια (το 2002) και δημιούργησε πολλαπλές ρωγμές στο οικοδόμημα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Υπάρχει, λοιπόν, το δεδομένο ότι τα όσα διαδραματίζονται δεν προκαλούν έκπληξη, τουλάχιστον σε όσους είχαν έστω μια στοιχειώδη επαφή με την υπόθεση. Ως εκ τούτου, το επίκεντρο μεταφέρεται στη δημοσιογραφική προσέγγιση της ιστορίας. Ποιος είναι άραγε ο ρόλος της δημοσιογραφίας και κατ’ επέκταση του δημοσιογράφου; Η αναζήτηση και δημοσιοποίηση της αλήθειας ή η διατήρηση της κοινωνικής -έστω και επιφανειακής- ηρεμίας και γαλήνης; Πόσο μας καθορίζουν το παρελθόν και οι κοινωνικές μας σχέσεις και πόσο μας δεσμεύουν στην ακώλυτη εκτέλεση αυτού που θεωρούμε ως καθήκον; Η δημοσιογραφική ομάδα της ταινίας φαίνεται ότι δεν αμφιταλαντεύεται στιγμή. Ο κώδικας τιμής και δεοντολογίας είναι δεδομένος και παρ' όλες τις πιέσεις που δέχεται δε θα αμφιβάλλει στιγμή. Θα φτάσει την υπόθεση ως το τέλος.
Το σενάριο των Josh Singer και Tom McCarthy ξεδιπλώνει την πλοκή με γρήγορους ρυθμούς και φροντίζει να ξεκαθαρίσει εξ αρχής τη στόχευση της ταινίας, ώστε να μην μπερδεύεται ο θεατής με πιθανές επιμέρους ιστορίες και ίντριγκες. Όσο κι αν αυτή η αμεσότητα είναι αξιέπαινη, συνεπάγεται δυστυχώς μια γραμμικότητα στη διήγηση που, σε συνδυασμό με την απουσία κάποιας ιδιαίτερης κλιμάκωσης, ίσως να οδηγήσει σε απώλεια ενδιαφέροντος. Η σκηνοθεσία του McCarthy μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί επαγγελματική. Δεν εντυπωσιάζει μεν, αλλά ούτε κουράζει. Εξυπηρετεί απόλυτα το στόχο τής παρακολούθησης της δημοσιογραφικής ομάδας και των δυσκολιών που συναντά. Το ψυχολογικό προφίλ των πρωταγωνιστών ούτε υποκρύπτεται ούτε αναλύεται διεξοδικά. Παρόλα αυτά, η ιστορία δεν υστερεί. Τα ερωτήματα είναι παρόντα και οι προεκτάσεις αφήνονται στον προσεκτικό και πρόθυμο θεατή.
Όσον αφορά το καστ, πραγματικά εντυπωσιάζουν τόσο ο Mark Ruffalo (Michael Rezendes) όσο και ο Michael Keaton (Robby Robinson) ως τα δύο βασικά μέλη της ομάδας του Spotlight. Κι αν για τον Keaton λίγο πολύ το περίμενα, μιας και βρίσκεται σε άκρως δημιουργική περίοδο (ειδικά μετά το περσινό “Birdman” ), ο Ruffalo επιτέλους ξεφεύγει από τις μετριότητες του παρελθόντος και δείχνει ότι διαθέτει τα εχέγγυα για να ξεχωρίσει. Επανέλαβε βέβαια την παρασπονδία των Avengers μέσα στο 2015, αλλά ουδείς τέλειος. Η Rachel McAdams, η γυναικεία παρουσία της ομάδας, θα περνούσε τελείως απαρατήρητη, αν έλειπαν ορισμένα πλάνα που προσπαθούσαν –αμυδρά έστω– να τονίσουν τη θηλυκότητά της. Από τους υπόλοιπους ρόλους, αξίζει να σταθούμε στον υπέροχο Stanley Tucci στο ρόλο του μαχητικού Αρμένιου δικηγόρου Garabedian και τον χαμηλών τόνων και ουσιαστικό Liev Schreiber ως Marty Baron, που σχεδόν με κατάφερε να ξεχάσω τη λυκοφιλία του με τον Wolverine (“X-Men Origins: Wolverine”, 2009).
Το “Spotlight“ του Tom McCarthy κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων αγγίζοντας με σεβασμό ένα πολύ ευαίσθητο θέμα που άπτεται διαφόρων πτυχών της κοινωνικής, πολιτικής και θρησκευτικής ζωής, και επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Δεν είναι δυνατόν να δεις την ταινία και να μην αναρωτηθείς πώς είναι δυνατόν ιερείς –που θεωρούνται εκπρόσωποι του Θεού στη Γη– να υποπίπτουν σε αμαρτήματα, ορισμένα από τα οποία θεωρούνται κακουργήματα από τη δικαιοσύνη, στιγματίζοντας ή ακόμα και καταστρέφοντας τη ζωή μελών της εκκλησίας. Αν, από την άλλη, το όλο θέμα εκκλησίας και θρησκείας σε αφήνει παγερά αδιάφορο, δε θα μείνεις παραπονεμένος. Θα κληθείς να προβληματιστείς πάνω στο κόστος διατήρησης της κοινωνικής συνοχής και βέβαια πάνω στη διαφθορά που επιφέρει η δύναμη ως φορέας εξουσίας.
“Spotlight“ (ελληνικός τίτλος: «Spotlight: Όλα στο Φως»)
Διάρκεια: 128'
Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 25 Φεβρουαρίου 2016
Σκηνοθεσία: Tom McCarthy
Σενάριο: Josh Singer και Tom McCarthy
Πρωταγωνιστούν: Mark Ruffalo, Michael Keaton, Rachel McAdams, Liev Schreiber, Stanley Tucci
Η υπόθεση εν τάχει
Η εφημερίδα “Globe” της Βοστώνης αποκτά νέο υπεύθυνο αρχισυνταξίας, ονόματι Marty Baron. Ο απρόσιτος και ψυχρός Baron ανασύρει από το συρτάρι μια υπόθεση που είχε απασχολήσει και στο παρελθόν τον τύπο: τι συμβαίνει με τους ιερείς που κατηγορούνται ότι κακοποιούν σεξουαλικά παιδιά; πώς τους αντιμετωπίζει η δικαιοσύνη; μήπως η ίδια η κεφαλή της καθολικής εκκλησίας της Βοστώνης είναι ενήμερη για την κατάσταση και φροντίζει να τη θάβει κάτω από τόνους καλόπιστης... πίστης; Η “Globe” διαθέτει μια δυναμική ερευνητική δημοσιογραφική ομάδα που ονομάζεται Spotlight και ειδικεύεται σε απαιτητικά και χρονοβόρα ρεπορτάζ, τα οποία όμως ξεφεύγουν από τα τετριμμένα και συχνά προκαλούν πάταγο. Με πρωταρχικό στόχο να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη του δύσπιστου (ως οφείλει άλλωστε) αναγνωστικού κοινού που πλέον στρέφεται συχνά σε εναλλακτικές οδούς ενημέρωσης, ο Baron αναθέτει στο Spotlight τη διερεύνηση της υπόθεσης. Τα τέσσερα μέλη της ομάδας με επικεφαλής τον Robby Robinson αρχίζουν σιγά-σιγά να ξετυλίγουν το κουβάρι της έρευνας και τα ευρήματα φέρνουν στο φως ανομολόγητα μυστικά που διαταράσσουν τη φιλήσυχη κοινωνία της Βοστώνης.
Το “Spotlight” πραγματεύεται μια πραγματική ιστορία που αποκαλύφθηκε πριν από περίπου δεκαπέντε χρόνια (το 2002) και δημιούργησε πολλαπλές ρωγμές στο οικοδόμημα της ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας. Υπάρχει, λοιπόν, το δεδομένο ότι τα όσα διαδραματίζονται δεν προκαλούν έκπληξη, τουλάχιστον σε όσους είχαν έστω μια στοιχειώδη επαφή με την υπόθεση. Ως εκ τούτου, το επίκεντρο μεταφέρεται στη δημοσιογραφική προσέγγιση της ιστορίας. Ποιος είναι άραγε ο ρόλος της δημοσιογραφίας και κατ’ επέκταση του δημοσιογράφου; Η αναζήτηση και δημοσιοποίηση της αλήθειας ή η διατήρηση της κοινωνικής -έστω και επιφανειακής- ηρεμίας και γαλήνης; Πόσο μας καθορίζουν το παρελθόν και οι κοινωνικές μας σχέσεις και πόσο μας δεσμεύουν στην ακώλυτη εκτέλεση αυτού που θεωρούμε ως καθήκον; Η δημοσιογραφική ομάδα της ταινίας φαίνεται ότι δεν αμφιταλαντεύεται στιγμή. Ο κώδικας τιμής και δεοντολογίας είναι δεδομένος και παρ' όλες τις πιέσεις που δέχεται δε θα αμφιβάλλει στιγμή. Θα φτάσει την υπόθεση ως το τέλος.
Το σενάριο των Josh Singer και Tom McCarthy ξεδιπλώνει την πλοκή με γρήγορους ρυθμούς και φροντίζει να ξεκαθαρίσει εξ αρχής τη στόχευση της ταινίας, ώστε να μην μπερδεύεται ο θεατής με πιθανές επιμέρους ιστορίες και ίντριγκες. Όσο κι αν αυτή η αμεσότητα είναι αξιέπαινη, συνεπάγεται δυστυχώς μια γραμμικότητα στη διήγηση που, σε συνδυασμό με την απουσία κάποιας ιδιαίτερης κλιμάκωσης, ίσως να οδηγήσει σε απώλεια ενδιαφέροντος. Η σκηνοθεσία του McCarthy μπορεί κάλλιστα να χαρακτηριστεί επαγγελματική. Δεν εντυπωσιάζει μεν, αλλά ούτε κουράζει. Εξυπηρετεί απόλυτα το στόχο τής παρακολούθησης της δημοσιογραφικής ομάδας και των δυσκολιών που συναντά. Το ψυχολογικό προφίλ των πρωταγωνιστών ούτε υποκρύπτεται ούτε αναλύεται διεξοδικά. Παρόλα αυτά, η ιστορία δεν υστερεί. Τα ερωτήματα είναι παρόντα και οι προεκτάσεις αφήνονται στον προσεκτικό και πρόθυμο θεατή.
Όσον αφορά το καστ, πραγματικά εντυπωσιάζουν τόσο ο Mark Ruffalo (Michael Rezendes) όσο και ο Michael Keaton (Robby Robinson) ως τα δύο βασικά μέλη της ομάδας του Spotlight. Κι αν για τον Keaton λίγο πολύ το περίμενα, μιας και βρίσκεται σε άκρως δημιουργική περίοδο (ειδικά μετά το περσινό “Birdman” ), ο Ruffalo επιτέλους ξεφεύγει από τις μετριότητες του παρελθόντος και δείχνει ότι διαθέτει τα εχέγγυα για να ξεχωρίσει. Επανέλαβε βέβαια την παρασπονδία των Avengers μέσα στο 2015, αλλά ουδείς τέλειος. Η Rachel McAdams, η γυναικεία παρουσία της ομάδας, θα περνούσε τελείως απαρατήρητη, αν έλειπαν ορισμένα πλάνα που προσπαθούσαν –αμυδρά έστω– να τονίσουν τη θηλυκότητά της. Από τους υπόλοιπους ρόλους, αξίζει να σταθούμε στον υπέροχο Stanley Tucci στο ρόλο του μαχητικού Αρμένιου δικηγόρου Garabedian και τον χαμηλών τόνων και ουσιαστικό Liev Schreiber ως Marty Baron, που σχεδόν με κατάφερε να ξεχάσω τη λυκοφιλία του με τον Wolverine (“X-Men Origins: Wolverine”, 2009).
Το “Spotlight“ του Tom McCarthy κατάφερε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων αγγίζοντας με σεβασμό ένα πολύ ευαίσθητο θέμα που άπτεται διαφόρων πτυχών της κοινωνικής, πολιτικής και θρησκευτικής ζωής, και επιδέχεται πολλαπλές ερμηνείες. Δεν είναι δυνατόν να δεις την ταινία και να μην αναρωτηθείς πώς είναι δυνατόν ιερείς –που θεωρούνται εκπρόσωποι του Θεού στη Γη– να υποπίπτουν σε αμαρτήματα, ορισμένα από τα οποία θεωρούνται κακουργήματα από τη δικαιοσύνη, στιγματίζοντας ή ακόμα και καταστρέφοντας τη ζωή μελών της εκκλησίας. Αν, από την άλλη, το όλο θέμα εκκλησίας και θρησκείας σε αφήνει παγερά αδιάφορο, δε θα μείνεις παραπονεμένος. Θα κληθείς να προβληματιστείς πάνω στο κόστος διατήρησης της κοινωνικής συνοχής και βέβαια πάνω στη διαφθορά που επιφέρει η δύναμη ως φορέας εξουσίας.
“Spotlight“ (ελληνικός τίτλος: «Spotlight: Όλα στο Φως»)
Διάρκεια: 128'
Πρεμιέρα στην Ελλάδα: 25 Φεβρουαρίου 2016
Σκηνοθεσία: Tom McCarthy
Σενάριο: Josh Singer και Tom McCarthy
Πρωταγωνιστούν: Mark Ruffalo, Michael Keaton, Rachel McAdams, Liev Schreiber, Stanley Tucci