Το 1946, η Φιλουμένα Μαρτουράνο ξεπηδά από τα χειρόφραφα του Εντουάρντο Ντε Φιλίππο και παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο κοινό της Νάπολης. Το 1964, η ιστορία της θα ξεπεράσει τα σύνορα της ιταλικής επικράτειας με τους Σοφία Λόρεν και Μαρτσέλο Μαστρογιάννι να πρωταγωνιστούν στη ταινία του Βιττόριο Ντε Σίκα, «Γάμος αλά Ιταλικά», υποδυόμενοι την Φιλουμένα Μαρτουράνο και τον Ντομένικο Σοριάνο, αντίστοιχα. Έκτοτε, το έργο του Ντε Φιλίππο θα φιλοξενείται σε αρκετές ευρωπαϊκές θεατρικές σκηνές, συμπεριλαμβανομένου και τις ελληνικές. Ρόλος-ορόσημο, η Φιλουμένα Μαρτουράνο ενσαρκώθηκε πλείστες φορές από μεγάλα ονόματα του ελληνικού θεάτρου, όπως η Έλλη Λαμπέτη, η Αλίκη Βουγιουκλάκη και η Άννα Βαγενά. Φέτος, όπως και δυο χρόνια πριν στο Εθνικό Θέατρο, την διάσημη ηρωίδα υποδύεται η Ελένη Ράντου.
Ο αέρας της Νάπολης πλημμυρίζει αυτό τον χειμώνα τη σκηνή του Θεάτρου Διάνα. Στις περιπλανήσεις του στους οίκους ανοχής των φτωχογειτονιών της ιταλικής πόλης του Νότου, ο ευκατάστατος Ντομένικο Σοριάνο (Γιάννης Βούρος) συναντά και ερωτεύεται την νεαρή Φιλουμένα. Της υπόσχεται ένα καλύτερο μέλλον, της προσφέρει την διαχείριση του σπιτιού και της επιχείρησής του, ωστόσο αρνείται να της παραχωρήσει το όνομά του συνεχίζοντας ο ίδιος να ζει μια dolce vita με άλλες γυναίκες στο πλευρό του. Έπειτα από είκοσι έτη ανιδιοτελούς αγάπης και υπηρεσιών προς τον Σοριάνο, και ενώ εκείνος ετοιμάζεται να παντρευτεί μια πολύ νεότερή του γυναίκα, η Φιλουμένα με δόλιο τρόπο λαμβάνει όλα όσα της χρωστούσε τόσο χρόνια. Ένα σπίτι, ένα όνομα, μια οικογένεια.
Η «Φιλουμένα» θεωρείται κορυφαίο δείγμα δραματικής γραφής για το λαϊκό θέατρο του νεορεαλισμού που ενέχει εκτός από δραματικά στοιχεία και άπειρα κωμικά, τα οποία συναλλάσσονται ταχύτατα επί σκηνής, καλλιεργώντας μια πληθώρα αληθινών και αντιθετικών συναισθημάτων. Η εξιστόρηση του δράματος της ηρωίδας ως και τη στιγμή της ηθικής της αποκατάστασης προσφέρουν μερικές έντονες συγκινησιακές στιγμές, όπως η σκηνή της προσευχής της Φιλουμένα ή εκείνης όπου αφηγείται το πως κατέληξε σε νεαρή ηλικία να εργάζεται ως ιερόδουλη. Ως αντίβαρο, στις εν λόγω φορτισμένες σκηνές, λειτουργούν εκείνες που τις διαδέχονται, κατά τις οποίες, κυρίως, η Ελένη Ράντου και η Βίλμα Τσακίρη προσφέρουν αγνό χιούμορ είτε με τις ατάκες τους είτε μονάχα με την εκφορά του λόγου τους. Βέβαια, υπάρχουν και εκείνες οι -λίγες- στιγμές που φαίνεται πως καταβάλλεται μια προσπάθεια να εκβιαστεί το γέλιο του κοινού μέσα από κάποιες υπερβολικές κινήσεις ή αντιδράσεις, όπως λόγου χάρη στη σκηνή της αψιμαχίας των δυο επίδοξων συζύγων του Σοριάνο.
Η Ελένη Ράντου ως Φιλουμένα αποτελεί τον κύριο δραματουργικό μοχλό της παράστασης. Η δράση και τα λόγια της ηρωίδας που ενσαρκώνει είναι εκείνα που κινούν το έργο και επηρέαζουν τους χαρακτήρες γύρω της. Ο πόνος και η χαρά της γίνονται κτήμα του κοινού που την παρακολουθεί. Ο Ντομένικο Σοριάνο του Γιάννη Βούρου αλληλεπιδρά και αντιδρά προς τα γεγονότα που έξαφνα τον εκτροχιάζουν από τα σχέδια του. Ο χαρακτήρας του διαθέτει χιούμορ και ένταση, αλλά ως επί το πλείστον διακρίνεται για την σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζει την γυναίκα που του πρόσφερε την πραγματική αγάπη, γεγονός που διακρίνεται ξεκάθαρα στη σκηνή όπου υπαινίσσεται πως δεν αξίζει να φέρει μια γυναίκα με το ποιόν της το όνομα του. Οι λοιποί ηθοποιοί πλαισιώνουν αρμονικά τους δυο κύριους πρωταγωνιστές, αποφορτίζοντας την ένταση μετά τις συγκρούσεις Φιλουμένας-Σοριάνο και συνάμα χαρίζοντας έναν πιο κωμικό τόνο στη παράσταση.
Εκτός του πρωταγωνιστού ρόλου, η Ράντου ανέλαβε και την διασκευή του έργου, όπου αφού διατήρησε όλα τα στοιχεία του ντε Φίλιππο, τον χωροχρόνο, την πλοκή και τα πρόσωπα, πρόσθεσε την προσωπική της πινελιά τονίζοντας την διπλή υπόσταστη του έργου ως δράματος και κωμωδίας αλλά και της κεντρικής ηρωίδας ως μητέρας, γυναίκας και ιερόδουλης. Σκηνοθετικά, ο Σταμάτης Φασουλής μετέτρεψε τη σκηνή του θεάτρου σε μια μικρογραφία της Νάπολης,από τους δρόμους της πόλης, μεταφερόμαστε στον οίκο ανοχής, από εκεί στο μαγαζί και στο σπίτι του Σοριάνο, όπου εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο μέρος της δράσης.
Οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρπιλή ήταν αναμφισβήτητα από τα πιο θετικά στοιχεία του έργου. Ο χαμηλός φωτισμός συνδεόμενος κατά κύριο λόγο με το παρελθόν της Φιλουμένα, λειτούργησε σαν κλειδαρότρυπα που επέτρεπε στους θεατές να ρίξουν μια κλεφτή ένοχη ματιά στη ζωή της, πρόσφεροντας παράλληλα μια επιπλέον δραματικότητα στον μη κοινωνικά αποδεκτό πρότερο της βίο. Από την άλλη μεριά, άπλετο φως έλουζε τις στιγμές της σύγκρουσης αλλά και της υπέρμετρης ευτυχίας,σαν να θέλησαν με τα φώτα να απογυμνώσουν τους ήρωες επί σκηνής, να εκθέσουν την τωρινή τους ψυχική κατάσταση, όποια και εαν ήταν αυτή, στο κοινό.
Η Φιλουμένα Μαρτουράνο μπορεί να μην είναι γέννημα της εποχής μας, ωστόσο μπορούμε μέσα από τα πρότυπα μιας κοινωνίας του περασμένου αλλά όχι και τόσο μακρινού αιώνα, να διακρίνουμε στοιχεία της δικής μας πραγματικότητας. Ο κοινωνικός αποκλεισμός και το μέγεθος της αγάπης, είτε αυτή κληθεί ερωτική είτε μητρική, δεν αλλάζει δραματικά με το πέρασμα του χρόνου.
Συντελεστές παράστασης:
Σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής
Απόδοση-Διασκευή: Ελένη Ράντου
Σκηνικά: Μανώλης Παντελιδάκης
Κοστούμια: Ντένυ Βαλχιώτη
Μουσική: Ναλύσα Γκρην
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρπιλής
Κίνηση: Αντιγόνη Γύρα
Φωτογραφίες: Γιώργος Καβαλλιαράκης
Παίζουν οι ηθοποιοί: Ελένη Ράντου, Γιάννης Βούρος, Βίλμα Τσακίρη, Τάσος Γιαννόπουλος, Κατερίνα Γερονικολού, Ντίνα Αβαγιανού, Βαγγέλης Χατζηνικολάου, Νίκος Σταυρακούδης, Μαρσέλα Λένα, Αναστασία Σιωπίδου, Παναγιώτης Καρμάτης, Νεκτάριος Φαρμάνης, Γιώργος Αλεβυζάκης.
Πληροφορίες παράστασης:
Θέατρο Διάνα, Ιπποκράτους 7, Πανεπιστήμιο
Διάρκεια: 120 λεπτά
Μέρες & Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη & Πέμπτη στις 20:00, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:30 & 21:15, Κυριακή στις 19:30.
Τιμές εισιτηρίων: από 15€ εώς 20€
Τηλ. επικοινωνίας: 210 36 26 596
Ο αέρας της Νάπολης πλημμυρίζει αυτό τον χειμώνα τη σκηνή του Θεάτρου Διάνα. Στις περιπλανήσεις του στους οίκους ανοχής των φτωχογειτονιών της ιταλικής πόλης του Νότου, ο ευκατάστατος Ντομένικο Σοριάνο (Γιάννης Βούρος) συναντά και ερωτεύεται την νεαρή Φιλουμένα. Της υπόσχεται ένα καλύτερο μέλλον, της προσφέρει την διαχείριση του σπιτιού και της επιχείρησής του, ωστόσο αρνείται να της παραχωρήσει το όνομά του συνεχίζοντας ο ίδιος να ζει μια dolce vita με άλλες γυναίκες στο πλευρό του. Έπειτα από είκοσι έτη ανιδιοτελούς αγάπης και υπηρεσιών προς τον Σοριάνο, και ενώ εκείνος ετοιμάζεται να παντρευτεί μια πολύ νεότερή του γυναίκα, η Φιλουμένα με δόλιο τρόπο λαμβάνει όλα όσα της χρωστούσε τόσο χρόνια. Ένα σπίτι, ένα όνομα, μια οικογένεια.
Η «Φιλουμένα» θεωρείται κορυφαίο δείγμα δραματικής γραφής για το λαϊκό θέατρο του νεορεαλισμού που ενέχει εκτός από δραματικά στοιχεία και άπειρα κωμικά, τα οποία συναλλάσσονται ταχύτατα επί σκηνής, καλλιεργώντας μια πληθώρα αληθινών και αντιθετικών συναισθημάτων. Η εξιστόρηση του δράματος της ηρωίδας ως και τη στιγμή της ηθικής της αποκατάστασης προσφέρουν μερικές έντονες συγκινησιακές στιγμές, όπως η σκηνή της προσευχής της Φιλουμένα ή εκείνης όπου αφηγείται το πως κατέληξε σε νεαρή ηλικία να εργάζεται ως ιερόδουλη. Ως αντίβαρο, στις εν λόγω φορτισμένες σκηνές, λειτουργούν εκείνες που τις διαδέχονται, κατά τις οποίες, κυρίως, η Ελένη Ράντου και η Βίλμα Τσακίρη προσφέρουν αγνό χιούμορ είτε με τις ατάκες τους είτε μονάχα με την εκφορά του λόγου τους. Βέβαια, υπάρχουν και εκείνες οι -λίγες- στιγμές που φαίνεται πως καταβάλλεται μια προσπάθεια να εκβιαστεί το γέλιο του κοινού μέσα από κάποιες υπερβολικές κινήσεις ή αντιδράσεις, όπως λόγου χάρη στη σκηνή της αψιμαχίας των δυο επίδοξων συζύγων του Σοριάνο.
Η Ελένη Ράντου ως Φιλουμένα αποτελεί τον κύριο δραματουργικό μοχλό της παράστασης. Η δράση και τα λόγια της ηρωίδας που ενσαρκώνει είναι εκείνα που κινούν το έργο και επηρέαζουν τους χαρακτήρες γύρω της. Ο πόνος και η χαρά της γίνονται κτήμα του κοινού που την παρακολουθεί. Ο Ντομένικο Σοριάνο του Γιάννη Βούρου αλληλεπιδρά και αντιδρά προς τα γεγονότα που έξαφνα τον εκτροχιάζουν από τα σχέδια του. Ο χαρακτήρας του διαθέτει χιούμορ και ένταση, αλλά ως επί το πλείστον διακρίνεται για την σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζει την γυναίκα που του πρόσφερε την πραγματική αγάπη, γεγονός που διακρίνεται ξεκάθαρα στη σκηνή όπου υπαινίσσεται πως δεν αξίζει να φέρει μια γυναίκα με το ποιόν της το όνομα του. Οι λοιποί ηθοποιοί πλαισιώνουν αρμονικά τους δυο κύριους πρωταγωνιστές, αποφορτίζοντας την ένταση μετά τις συγκρούσεις Φιλουμένας-Σοριάνο και συνάμα χαρίζοντας έναν πιο κωμικό τόνο στη παράσταση.
Εκτός του πρωταγωνιστού ρόλου, η Ράντου ανέλαβε και την διασκευή του έργου, όπου αφού διατήρησε όλα τα στοιχεία του ντε Φίλιππο, τον χωροχρόνο, την πλοκή και τα πρόσωπα, πρόσθεσε την προσωπική της πινελιά τονίζοντας την διπλή υπόσταστη του έργου ως δράματος και κωμωδίας αλλά και της κεντρικής ηρωίδας ως μητέρας, γυναίκας και ιερόδουλης. Σκηνοθετικά, ο Σταμάτης Φασουλής μετέτρεψε τη σκηνή του θεάτρου σε μια μικρογραφία της Νάπολης,από τους δρόμους της πόλης, μεταφερόμαστε στον οίκο ανοχής, από εκεί στο μαγαζί και στο σπίτι του Σοριάνο, όπου εκτυλίσσεται το μεγαλύτερο μέρος της δράσης.
Οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρπιλή ήταν αναμφισβήτητα από τα πιο θετικά στοιχεία του έργου. Ο χαμηλός φωτισμός συνδεόμενος κατά κύριο λόγο με το παρελθόν της Φιλουμένα, λειτούργησε σαν κλειδαρότρυπα που επέτρεπε στους θεατές να ρίξουν μια κλεφτή ένοχη ματιά στη ζωή της, πρόσφεροντας παράλληλα μια επιπλέον δραματικότητα στον μη κοινωνικά αποδεκτό πρότερο της βίο. Από την άλλη μεριά, άπλετο φως έλουζε τις στιγμές της σύγκρουσης αλλά και της υπέρμετρης ευτυχίας,σαν να θέλησαν με τα φώτα να απογυμνώσουν τους ήρωες επί σκηνής, να εκθέσουν την τωρινή τους ψυχική κατάσταση, όποια και εαν ήταν αυτή, στο κοινό.
Η Φιλουμένα Μαρτουράνο μπορεί να μην είναι γέννημα της εποχής μας, ωστόσο μπορούμε μέσα από τα πρότυπα μιας κοινωνίας του περασμένου αλλά όχι και τόσο μακρινού αιώνα, να διακρίνουμε στοιχεία της δικής μας πραγματικότητας. Ο κοινωνικός αποκλεισμός και το μέγεθος της αγάπης, είτε αυτή κληθεί ερωτική είτε μητρική, δεν αλλάζει δραματικά με το πέρασμα του χρόνου.
Συντελεστές παράστασης:
Σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής
Απόδοση-Διασκευή: Ελένη Ράντου
Σκηνικά: Μανώλης Παντελιδάκης
Κοστούμια: Ντένυ Βαλχιώτη
Μουσική: Ναλύσα Γκρην
Φωτισμοί: Σάκης Μπιρπιλής
Κίνηση: Αντιγόνη Γύρα
Φωτογραφίες: Γιώργος Καβαλλιαράκης
Παίζουν οι ηθοποιοί: Ελένη Ράντου, Γιάννης Βούρος, Βίλμα Τσακίρη, Τάσος Γιαννόπουλος, Κατερίνα Γερονικολού, Ντίνα Αβαγιανού, Βαγγέλης Χατζηνικολάου, Νίκος Σταυρακούδης, Μαρσέλα Λένα, Αναστασία Σιωπίδου, Παναγιώτης Καρμάτης, Νεκτάριος Φαρμάνης, Γιώργος Αλεβυζάκης.
Πληροφορίες παράστασης:
Θέατρο Διάνα, Ιπποκράτους 7, Πανεπιστήμιο
Διάρκεια: 120 λεπτά
Μέρες & Ώρες παραστάσεων: Τετάρτη & Πέμπτη στις 20:00, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:30 & 21:15, Κυριακή στις 19:30.
Τιμές εισιτηρίων: από 15€ εώς 20€
Τηλ. επικοινωνίας: 210 36 26 596