Νωρίς το βράδυ της πρώτης Κυριακής του χρόνου μπήκα στο Καφωδείο - το καινούριο, επί της Βενιζέλου - βγάζοντας γάντια και σκούφο. Το κρύο ήταν τσουχτερό και το χιόνι των προηγούμενων δύο ημερών μαζί με τα προβλήματα που είχε δημιουργήσει μου προκαλούσαν σκέψεις για το πώς θα εξελισσόταν η συναυλία της βραδιάς. Οι Usurum είχαν διανύσει ήδη τα πεντακόσια-κάτι χιλιόμετρα και τους βρήκα με τα όργανα στο χέρι σε κάτι μεταξύ soundcheck και πρόβας όταν ανέβηκα στον, άδειο ακόμα, όροφο. Λίγο αργότερα είχαμε μια σύντομη κουβέντα με τον Κοσμά Λαμπίδη και τον Σταύρο Ρουμελιώτη ενώ οι υπόλοιποι Usurum έρχονταν κι έφευγαν προς αναζήτηση φαγητού και λιγοστού αλκοόλ πριν αρχίσει η εμφάνισή τους.
Το τρίτο τους album, με τίτλο «Μη & Δεν», κυκλοφόρησε στα μέσα του 2018 και ήταν η κύρια αιτία για να επισκεφθούν και πάλι τη Θεσσαλονίκη. Στην παρέα του Mixgrill το έχουμε ξεχωρίσει ως έναν από τους καλύτερους δίσκους της χρονιάς που πέρασε. Μιλώντας μαζί με τους «πρωταγωνιστές» κατάλαβα καλύτερα το γιατί άρεσε στους περισσότερους από εμάς που διαμορφώσαμε τη λίστα φέτος. Οι Usurum είναι μια παρέα φίλων που ασχολείται με τη μουσική επιμελώς εδώ και χρόνια, με ικανότητες δεδομένες και εξελισσόμενες που αποκτήθηκαν μέσα στα μουσικά σχολεία και έξω στους δρόμους. Όταν λοιπόν μαζεύτηκαν για να παίξουν αβίαστα και με όρεξη, κατάφεραν το αποτέλεσμα που ηχογραφήθηκε να εκφράζει την πληρότητα που ένιωθαν κατά τη δημιουργία του. Το «Μη & Δεν» γεννήθηκε σε σαλόνια, με ετοιμόρροπα μικρόφωνα και ελάχιστα μέσα. Μπορεί να υπάρχουν μικρά λάθη στις ηχογραφήσεις, αλλά, όπως λένε, «πιάνει τη στιγμή», και αυτό είναι το σημαντικότερο.
Λίγο αργότερα, καθώς έπαιζαν, δύο πράματα που σκέφτηκα μου έκαναν εντύπωση. Περισσότερα μάλλον, απλά τα δύο θέλω να ξεχωρίσω εδώ. Το πρώτο είναι η ομορφιά των μουσικών και ενορχηστρώσεών τους και το πώς εκφράστηκαν ζωντανά. Ο ήχος τους επέπλεε πάνω στην βαβούρα του κόσμου, μεν, ήταν όμως πλούσιος και καλοδουλεμένος. Το δεύτερο είναι ο κόσμος καθ’ αυτός και όχι δεν θα γράψω σε ακόμα ένα κείμενο για την απαράδεκτη φασαρία, που υπήρχε. Κοιτώντας τριγύρω στο γεμάτο, τελικά, Καφωδείο έβλεπα παντού νεαρούς μουσικούς της πόλης. Ως ερμηνεία θα έδινα περισσότερο την (αλληλο)εκτίμηση παρά την ύπαρξη κάποιας «σκηνής». Όχι πως δεν γνωρίζονται λίγο-πολύ μεταξύ τους οι νέοι μουσικοί της χώρας, βέβαια. Πριν πιάσει την κιθάρα του ο Σταύρος Ρουμελιώτης έλεγε για την συνεργασία του με την Μαρία Παπαγεωργίου, με την οποία επίσης εμφανίζεται.
Στο πρόγραμμά τους ακούστηκαν αρκετά τραγούδια από τον πρόσφατο δίσκο, αλλά και ορισμένες διασκευές, αρκετές σε παραδοσιακά τραγούδια. Δύο από αυτές ήταν και στα «Καστελόριζο» και «Σάββατο Βράδυ», που έχει τραγουδήσει και η Μάρθα Φριντζήλα, που δεν τους άφησε ανεπηρέαστους με τη συνεργασία τους. Πέρσι, συνεργάστηκαν με τον Φοίβο Δεληβοριά στο «(Δε) Θέλω», ένα από τα τραγούδια του δίσκου που ξεχώρισαν. Ήταν ευτυχές γεγονός η συνεργασία μαζί του, παρά το «τρακ» της υποδοχής σε ένα σαλόνι αντί για κάποιο studio και την ανάγκη να του ζητήσουν να ξαναέρθει. Κι όπως μιλάμε για «καμμένους» δίσκους, μου λένε για τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν να τα κάνουν όλα μόνοι τους, χωρίς τη στήριξη κάποιας εταιρείας, κάτι που είναι επιλογή τους για την ώρα. Είναι και ο λόγος για τον οποίο το άλμπουμ έχει βγει μόνο στο YouTube και όχι ακόμα στο Spotify, το οποίο προτιμάνε. «Αν πρέπει να μιλήσουμε με το μαγαζί, να δούμε πού θα κοιμηθούμε πέντε άτομα, πώς θα φτάσουμε εκεί και πότε θα κάνουμε πρόβα δεν μένει και πολύς χρόνος.»
Έχοντας πλέον τρεις δίσκους θα περίμενα από τους Usurum ένα πρόγραμμα που να βασίζεται πολύ περισσότερο σε δικά τους τραγούδια, ειδικά όταν η διάρκεια δεν ξεπερνάει την μιάμιση ώρα. Για το προσωπικό μου κριτήριο, λίγοι καταφέρνουν να πουν τραγούδια του Παύλου Παυλίδη καλύτερα από τον ίδιο, οπότε η διασκευή στο «Η Μαίρη» θα μπορούσε να λείπει. Από την άλλη, είχε ενδιαφέρον το ότι ερμήνευσαν ένα τραγούδι που δεν έχει κυκλοφορήσει ακόμα, σε στίχους Γκάτσου και μουσική Πέτρου Μάλαμα. Ασχολήθηκαν και στον δίσκο με ποίηση, με όμορφο αποτέλεσμα, στο «Κλείσε Τα Παράθυρα» του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη. Αυτό συνέβει αυθόρμητα, «είδα το ποίημα, έπιασα και έγραψα την ιδέα εκεί που ήμουν και βγήκε», μου λένε. Τους αρέσει, βέβαια, ο συνδυασμός των τεχνών, οπότε είναι αρκετά πιθανό στο μέλλον να μελοποιήσουν κι άλλα ποιήματα ή να συνθέσουν μουσική για κινηματογράφο ή θέατρο.
Φεύγοντας, σκεφτόμουν τι ωραίο που ήταν το νέι του Κοσμά στο παραδοσιακό «Ήθελα Να ‘μουν Άρωμα» και το αν μου θύμιζε κάτι από Waterboys ή αν το ‘χω χάσει τελείως. Σκεφτόμουν τις όμορφες μουσικές από ωραίες παρέες και το πώς τις αποδέχεται ο κόσμος. Το «Σ’ Ονειρεύτηκα» ήταν ένα από τα δυο-τρία τραγούδια στα οποία το κοινό συμμετείχε ενεργά. Σκεφτόμουν πως είναι από τα πιο αξιόλογα τραγούδια της πορείας τους και θα ήθελα να το προλογίζουν με περισσότερη αυτοπεποίθηση, κι ας είναι όσο ανάλαφρο είναι. Το αξίζουν και το μπορούν.