Οι ανθρώπινες απώλειες αποτελούν την πιο άμεση και ολέθρια επίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού. Δεν πρέπει ποτέ να το υποτιμούμε και να ξεχνάμε ότι πίσω από τους αριθμούς βρίσκονται άνθρωποι.
Σε δεύτερο επίπεδο, η πανδημία έχει πλήξει σημαντικά και την οικονομία. Κλειστές επιχειρήσεις, μειωμένα έσοδα, μειωμένη αγοραστική δύναμη, ανεργία. Ορισμένες φορές η στατιστική χρησιμοποιείται για να αποπροσανατολίσει και να κρύψει την αλήθεια. Στη συγκεκριμένη συγκυρία, αποφασίσαμε να ψάξουμε σε οικονομοτεχνικές μελέτες που σκιαγραφούν το παρόν και προβλέπουν το μέλλον της οικονομίας, με το βλέμμα στραμμένο στον πολιτισμό. Ακόμα και πίσω από αυτούς τους αριθμούς βρίσκονται άνθρωποι.
Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή, ο κλάδος Τεχνών-Διασκέδασης-Ψυχαγωγίας κατέγραψε πτώση σχεδόν 15% το πρώτο τρίμηνο του 2020 σε σχέση με το ίδιο διάστημα του 2019 (για την ακρίβεια 14,9%). Η πτώση φτάνει στο 40% για το πεντάμηνο Ιανουαρίου-Μαΐου 2020 (για την ακρίβεια 38,9%). Είναι χαρακτηριστικό ότι η πτώση του κύκλου εργασιών των συγκεκριμένων επιχειρήσεων τον Απρίλιο υπερέβη το 90% λόγω του εκτεταμένου lockdown, ενώ τον Μάιο έφτασε στο 50%. Υπενθυμίζουμε ότι ο συγκεκριμένος κλάδος ήταν από τους πρώτους που επλήγη από την επιβολή του lockdown και ταυτόχρονα από τους τελευταίους στους οποίους πραγματοποιήθηκε σταδιακή άρση μέτρων.
Η Έκθεση Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος κατατάσσει τον κλάδο διασκέδασης και ψυχαγωγίας σε αυτούς που έχουν πληγεί περισσότερο από την αναστολή λειτουργίας των επιχειρήσεων στη διάρκεια του lockdown (μαζί με τα καταλύματα, την εστίαση και τις αθλητικές δραστηριότητες) φτάνοντας στο 90,2% του συνόλου των επιχειρήσεων στον κλάδο. Οι απώλειες για την περίοδο του ενάμιση μήνα του lockdown εκτιμώνται σε 7,77% σε ετήσια βάση του κλάδου. Στον ένα μήνα της περιόδου της επαναφοράς από το lockdown οι απώλειες μειώθηκαν μεν σημαντικά, αλλά πρόσθεσαν 2,59% στην ετήσια απώλεια. Η πρόβλεψη για τις απώλειες στο σύνολο του 2020 φτάνει στο 10,36%, παρότι ενυπάρχει προφανώς μεγάλος βαθμός αβεβαιότητας. Η έκθεση προβλέπει ότι οι κλάδοι τέχνης και ψυχαγωγίας αναμένεται να λειτουργήσουν μόνο με το 30-40% της παραγωγικής τους ικανότητας, ενώ ορισμένες εταιρείες αναπόφευκτα θα κλείσουν. Αυτό κρίνεται και ως συνέπεια της αναμενόμενης μειωμένης κατανάλωσης των συγκεκριμένων υπηρεσιών, που θα τροφοδοτήσει έναν φαύλο κύκλο ύφεσης.
Η μελέτη του διεθνούς επιχειρηματικού συμβούλου Grant Thornton για την επίδραση του Covid-19 στις ελληνικές επιχειρήσεις και την ελληνική οικονομία υπολογίζει τη διακοπή λειτουργίας επιχειρήσεων στον κλάδο Τεχνών-Διασκέδασης-Ψυχαγωγίας κατά 98%, σε σύνολο εσόδων 6 δισεκατομμυρίων για το 2019. Οι πληγέντες εργαζόμενοι υπολογίζονται σε 72% του κλάδου, σε σύνολο 50.000 εργαζομένων για το 2019 (για την ακρίβεια 51.197). Σε αυτό το νούμερο θα πρέπει φυσικά να προστεθεί η αδήλωτη και η μαύρη εργασία που ανθεί και στον συγκεκριμένο κλάδο. Η μελέτη προβλέπει μείωση κατά 42% για τον κλάδο στον συνολικό κύκλο εργασιών 2019-2020.
Credit: EUROKINISSI/ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ
Πέρα από τη δέσμη μέτρων για τη στήριξη του πολιτισμού που ανακοινώθηκε στις αρχές Μαΐου, το υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού σιωπά. Η παράταση της προθεσμίας υποβολής αιτημάτων στήριξης ειδικών κατηγοριών εργαζομένων στον πολιτισμό μέχρι τις 31 Αυγούστου 2020 δεν συνοδεύεται από αύξηση της χρονικής περιόδου των συμβάσεων, που είχε οριστεί με συμβατικό χρόνο έναρξης και λήξης εντός του χρονικού διαστήματος από 15/2/2020 έως και 20/3/2020. Μια αχτίδα αισιοδοξίας διαφάνηκε στην ανακοίνωση για οικονομική στήριξη θεατρικών παραστάσεων που επρόκειτο να παρουσιαστούν μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2020. Από την άλλη, η κατάσταση στον κινηματογράφο διαμορφώνεται δυσοίωνη. Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών καταγγέλλει, το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου υπερασπίζεται -με περισσή, θα έλεγα, ζέση- την κυβερνητική πολιτική και ο χώρος συνεχίζει να μετράει απώλειες.
Η σιωπή και η αμηχανία του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού δεν αποτελούν γεγονός πρωτόγνωρο, αλλά συντάσσονται πλήρως με τη γενικότερη κυβερνητική πολιτική σιωπής και αμηχανίας. Τα πρόσφατα πρόσθετα μέτρα υγειονομικής προστασίας (ΦΕΚ Β 3162/31.7.2020) επιτάσσουν μεταξύ άλλων την υποχρεωτική χρήση μάσκας σε κλειστούς χώρους στο σύνολο της επικράτειας μέχρι και τις 31 Αυγούστου 2020. Σε αυτούς τους χώρους εμπίπτουν και οι κλειστές κινηματογραφικές αίθουσες. Όσον αφορά τους θερινούς κινηματογράφους, αυτοί επιβάλλεται να λειτουργούν με πληρότητα που δεν θα υπερβαίνει το 75%.
Σε κάθε έκτακτη συγκυρία υπάρχουν διάφορες κατηγορίες ανθρώπων. Η πρώτη περιλαμβάνει όσους εφαρμόζουν πιστά τα κυβερνητικά μέτρα και η δεύτερη όσους ακολουθούν ακόμα πιο σκληρή προσέγγιση, σκεπτόμενοι -ή φοβούμενοι- το χειρότερο. Σε μια τρίτη κατηγορία βρίσκονται όσοι αντιμετωπίζουν την κατάσταση με χαλαρότητα και λαμβάνουν αποφάσεις με βάση τη δική τους κρίση. Εδώ ανήκουν, για παράδειγμα, ιδιοκτήτες θερινών κινηματογράφων που ήδη από τον Ιούνιο λειτουργούσαν στο 100%, αγνοώντας τα υγειονομικά μέτρα, εν δυνάμει εγκληματικά. Σε μια τέταρτη κατηγορία, περιλαμβάνονται επιχειρηματίες που λειτουργούν εξαντλώντας όλες τις παραχωρήσεις από την μεριά της κυβέρνησης. Σε αυτή την κατηγορία βρίσκεται μια γκρίζα γραμμή ανάμεσα σε ό,τι μπορεί να χαρακτηριστεί θαρραλέα απόφαση ή αχρείαστο επιχειρηματικό ρίσκο.
Κι εδώ αξίζει να αναφερθούμε στο Urban Athens Festival που ήταν προγραμματισμένο να διεξαχθεί χθες και σήμερα (7 και 8 Αυγούστου) στο Terra Vibe Park. Οι διοργανωτές, που αναμφίβολα εμπίπτουν στην τέταρτη των κατηγοριών που παρουσιάστηκαν προηγουμένως, ανακοίνωσαν την ακύρωσή του «για να μην γίνουν “τροφή για τα θηρία”». Στην ανακοίνωση επισημαίνουν ακόμα «την αδιάκοπη αρνητική προβολή από φορείς και ΜΜΕ σχετικά με εκδηλώσεις πολιτιστικού χαρακτήρα». Η ίδια ομάδα είχε διοργανώσει με επιτυχία -σύμφωνα με δική της ανακοίνωση- το The Long Beach Festival στις 24 και 25 Ιουλίου στο Terra Republic στην Πιερία. Και αναρωτιέμαι πραγματικά τι κρύβεται πίσω από το αιχμηρό σχόλιο για «αδιάκοπη αρνητική προβολή». Θυμίζω απλώς ότι μία από τις ημέρες του Urban Athens Festival 2019 (23 Ιουλίου με Septic Flesh και Nightstalker) είχε ακυρωθεί «λόγω του περιορισμένου ενδιαφέροντος που προκλήθηκε λόγω των εκλογών» (κατά την ίδια τη διοργάνωση).
Συνιστά άραγε «αρνητική προβολή» να συζητάμε βάσιμους προβληματισμούς και ανησυχίες που δεν πρέπει να κρύβονται κάτω από το χαλί;
Είναι «αρνητική προβολή» να επισημαίνουμε ότι σε αυτό το περίεργο καλοκαίρι δεν θα έπρεπε να γίνουν μουσικά φεστιβάλ, ώστε να διαφυλαχθεί η εμπειρία που (μπορούν να) προσφέρουν;
Σε καμιά περίπτωση δεν παραγνωρίζω το σημαντικό μερίδιο ευθύνης των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Έστω και αν δεν συμμερίζομαι τις κατηγορίες που εξαπολύουν οι διοργανωτές του Urban Athens Festival, η διασπορά αμφισβητούμενων ή και εσφαλμένων ειδήσεων είναι σίγουρα επιβλαβής όχι μόνο για τον κλάδο αλλά και για ολόκληρη την κοινωνία.
Ωστόσο, το πιο πρόσφατο και σοβαρό σχετικό κρούσμα δεν ήρθε από κάποιο site, blog ή post στα social media, παρά από το Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο ειδήσεων που -υποτίθεται ότι- διακινεί πρωτογενές ρεπορτάζ και διασταυρωμένες πληροφορίες. Για την ιστορία, η είδηση αφορούσε σύλληψη και διοικητικό πρόστιμο 1.500 ευρώ στον προσωρινά υπεύθυνο διοργανωτή της συναυλίας του Σωκράτη Μάλαμα στην Νέα Καρβάλη Καβάλας την Παρασκευή 31 Ιουλίου, με την κατηγορία της παράβασης των υγειονομικών μέτρων. Η διοργάνωση διέψευσε τα δημοσιεύματα, αλλά τα περισσότερα (δήθεν) ειδησεογραφικά sites που είχαν ήδη ανεβάσει σχετικά άρθρα δεν μπήκαν καν στον κόπο να αποκαταστήσουν την αλήθεια ή έστω να δημοσιεύσουν και την άλλη πλευρά της ιστορίας. Μια σύνοψη μπορείτε να βρείτε εδώ.
Μειωμένα έσοδα και ανεργία βρίσκονται στο παρόν, ενώ αλγεινές προβλέψεις περιμένουν στο μέλλον της ελληνικής οικονομίας και όχι μόνο.
Και τι θα γίνει με τον πολιτισμό και τις τέχνες μέσα στο αβέβαιο μέλλον που προμηνύεται;
Κάτι τέτοιο αναρωτιόταν και ο Bertolt Brecht από την εξορία του στη Δανία πριν από την έκρηξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου:
Σε σκοτεινές εποχές
θα υπάρχουν ακόμα τραγούδια;
Και απαντούσε δίχως δισταγμό:
Θα υπάρχουν ακόμα τραγούδια
για τις σκοτεινές εποχές.
Ας κρατήσουμε αυτή την αισιοδοξία και μένει να δούμε ποιοι θα γράψουν και θα τραγουδήσουν αυτά τα τραγούδια για τη σημερινή σκοτεινή εποχή, καθώς και πώς θα τα ακούμε.
Credit: Agencies
Πηγές:
* Η φωτογραφία στο εξώφυλλο καθώς και οι φωτογραφίες του άρθρου για τις οποίες δεν αναφέρεται πηγή προέρχονται από τη φετινή διοργάνωση του The Long Beach Festival στην Πιερία. Από τον Τάσο Αγάπη.