Μετά την αναφορά στην Ιταλία της προηγούμενης εβδομάδας, συνεχίζουμε σε λατινογενή γλώσσα με δύο Μεξικανές μουσικούς. Στην πρώτη σκέψη για τις μουσικές που είναι γνωστές στην Ελλάδα από αυτή τη γωνιά του κόσμου το πρώτο όνομα που μου έρχεται είναι του… Φορτίνο Σαμάνο. Υπάρχει, βέβαια, η Frida Kahlo, η τέχνη της οποίας είναι αρκετά διαδεδομένη και εδώ, αλλά ελάχιστη σχέση είχε με τη μουσική. Η γειτνίαση και πολιτιστική σχέση με τις Η.Π.Α. κάνει αρκετούς μουσικούς από το Μεξικό να σημειώνουν επιτυχία εκεί σε διάφορα παρακλάδια της pop, χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει πως δεν συμβαίνουν και πολλά άλλα. Παρακάμπτουμε τις σύγχρονες rock προσεγγίσεις και τις αναζητήσεις μουσικών για τις αφρικανικές ρίζες σε παραδοσιακές μουσικές σε αντιπαραβολή με αυτές των ιθαγενών (jarocho και afrojarocho είναι οι λέξεις κλειδιά για όσες και όσους θέλουν να ξεστρατίσουν επί του θέματος) για να αναφερθούμε σε δύο τραγουδίστριες που έχουν ομοιότητες παρά τη μεγάλη διαφορά στην ηλικία και στις εποχές.
Chavela Vargas - Chavela Vargas (Con El Cuarteto Lara Foster) (1961)
Η Chavela Vargas είναι μια από τις σημαντικότερες τραγουδίστριες από το Μεξικό, όπου έζησε όταν από εφηβική ηλικία απομακρύνθηκε από τους γονείς της και τη γενέτειρά της Κόστα Ρίκα. Οι στενοί φίλοι της τέχνης και της ζωής της Frida Kahlo μπορεί να γνωρίζουν τη Chavela και μέσα από τη θερμή σχέση που είχαν όσο συγκατοικούσαν. Η Vargas δεν έκρυψε ποτέ τις σεξουαλικές της προτιμήσεις, φορούσε παντελόνια, κάπνιζε και έπινε, μια εποχή που κάτι τέτοιο ήταν τόσο αδιανόητο στο Μεξικό όσο ήταν στην Ελλάδα για τη σχεδόν συνομήλική της Σωτηρία Μπέλλου. Όταν πρώτη φορά παραδέχτηκε δημόσια ότι είναι λεσβία, έχοντας μόλις περάσει τα ογδόντα χρόνια, κανείς δεν έπεσε απ’ τα σύννεφα.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια της σχετίζεται άμεσα με τη στάση της και βασίζεται σε στίχους του Ισπανού Alfonso Camín για μια από τις πρωτοκλασάτες πόρνες της Κούβας με το παρατσούκλι "Macorina”. Όταν η Chavela τραγουδούσε «βάλε το χέρι σου εκεί, Macorina» δεν άφηνε αμφιβολίες ότι το τραγουδούσε σε γυναίκες. Χρόνια αργότερα, αφού επανήλθε πανηγυρικά μετά από πολυετή αποχή από το τραγούδι ξεπερνώντας προβλήματα του αλκοολισμού, συνοδευόταν από τις δύο κιθάρες των Los Macorinos. Το τραγούδι αυτό συμπεριλήφθηκε στον πρώτο της δίσκο, "Noche Bohemia" το 1961, αλλά για τις ανάγκες της στήλης αυτής θα καταπιαστούμε με τον δίσκο που φέρει το όνομά της από την ίδια χρονιά.
Εκεί βρίσκονται μερικά από τα σημαντικότερα τραγούδια στα οποία έδωσε τη φωνή της ανάμεσα στα εκατοντάδες που ηχογράφησε μέχρι τον θάνατό της το 2012. Εξέχουσα θέση έχει το “La Llorona”, ένα παραδοσιακό τραγούδι βασισμένο στον λατινοαμερικάνικο μύθο της «κλαίουσας (ή θρηνούσας) γυναίκας» ερμηνευμένο σπαρακτικά με την απλή συνοδεία κιθάρας. Ανάμεσα στα δώδεκα τραγούδια του δίσκου υπάρχει και το δημοφιλές "Paloma Negra" (του Tomás Méndez), ένα «μαύρο περιστέρι» που αγαπά και ψάχνει με γρέζι και κρύσταλλο στη φωνή της. Ο ερώτας - συχνά η απογοητευτική του πλευρά - είναι το κυρίαρχο θέμα, χωρίς να διστάζει να ξεφύγει διακριτικά, εύστοχα και ενίοτε αυτοβιογραφικά. «Cantaba para la gente de la tierra y de la mar / Y nadie vio que una pena se enroscaba en su cantar» τραγουδάει στο "La Niña Isabel": «τραγουδούσε για τους ανθρώπους της στεριάς και της θάλασσας / και κανείς δεν είδε ότι μια θλίψη φώλιαζε στο τραγούδι της».
Natalia Lafourcade - Hasta La Raiz (2015)
Χρόνια μετά το παραπάνω τραγούδι της Vargas, η Natalia Lafourcade τραγουδάει κεφάτη στο "Danza De Gardenias", παρακαλώντας κάποιο άσπρο περιστέρι που ο λυγμός του έγινε τραγούδι να μην κλαίει για το μαύρο. Δεν είναι μόνο αυτή η ερμηνεία των στίχων που μπορεί να τη συνδέσει με τη Vargas. Στους δύο δίσκους που έκανε το 2017 και το 2018 με αναφορές στο λατινοαμερικάνικο τραγούδι, όπου βρίσκεται και το προαναφερθέν, συνεργάστηκε και με τους Los Macorinos. Τα τελευταία χρόνια έχει αφιερώσει χρόνο σε τέτοιες αφιερωματικού τύπου κυκλοφορίες, αλλά είναι οι προηγούμενες δουλειές της που της έχουν δώσει τη δημοτικότητα ώστε να μπορεί να κάνει αυτές τις κινήσεις με επιτυχία.
Η Natalia Lafourcade δεν έχει κλείσει ακόμα τα 40 και πέρα από τους αρκετούς δίσκους της και τα κερδισμένα Grammy έχει συμμετάσχει στο soundtrack του "Coco" της Disney-Pixar (2017), ενώ αναμένεται το κινηματογραφικό ντεμπούτο της πλάι στον Adam Driver στο φετινό "Annette". Όλα αυτά ξεκίνησαν με τον πρώτο της δίσκο το 2002, σημειώνοντας τοπική επιτυχία εξ αρχής, για να φτάσουμε το 2015 στο πολύ καλό και επίσης επιτυχημένο "Hasta La Raíz". «Ως τη ρίζα» μεταφράζεται ο τίτλος, ρίζα που αφορά τα συναισθήματά της, όχι κάποια τοπικ(ιστικ)ή εμβάθυνση / εξερεύνηση. "Yo te llevo dentro, hasta la raíz / Y, por más que crezca, vas a estar aquí" τραγουδάει στο ρεφρέν: «Σε κουβαλάω μέσα μου, ως τη ρίζα / και, όσο και να μεγαλώσεις, θα βρίσκεσαι εδώ».
Ξεπερνούν τη μία ώρα σε διάρκεια τα 15 τραγούδια της, αλλά η (με εναλλακτικά και folk στοιχεία) pop της έχει αξία που κάνει την ακρόαση ευχάριστη ακόμα και με το εμπόδιο της γλώσσας στη μέση. Ακούστε, για παράδειγμα, το "Nunca Es Suficiente" με την απλοϊκή συνοδεία από το μπάσο στον πιασάρικο ρυθμό του. Ο έρωτας είναι και εδώ, όπως και στον δίσκο της Vargas, το κυρίαρχο μοτίβο, με το μουσικό περιτύλιγμα να στηρίζεται περισσότερο σε καλές, σύγχρονες συνθέσεις και όμορφες ενοργανώσεις, παρά στην ικανή φωνή της Lafourcade. Δεν πρόκειται για ένα αριστούργημα, ούτε απαραίτητα η καλύτερη κυκλοφορία της, μη νομίσετε. Αλλά είναι η πιο προσωπική της δουλειά που έγινε ένα σημαντικό σκαλοπάτι για την εξέλιξη της πορείας μιας εκ των σημαντικότερων σημερινών Μεξικάνικων μουσικών.