Η χημεία ανάμεσα στον Hugo Race και τον Chris Eckman (ex Bad Seeds - ex Walkabouts) είναι αληθινά σπάνια. Οι περιπέτειες των Dirtmusic σπανιότερες(!).... Μερικές λοιπον από αυτές μοιράζεται σήμερα εδώ μαζί μας.
Ο Hugo Race στο Festival au Desert.
Φωτογράφος: Chris Brokaw
Είμαστε στα παρασκήνια του Djembe Bar, στο Bamako, του Mali, στην βόρεια πλευρά της πόλης όπου τα φώτα σβήνουν και οι σκιές μαζεύονται. Ένα νεανικό κοινό αράζει εκεί τα βράδια, συντονισμένο στους σκληρούς και αιχμηρούς ήχους της πόλης από jam sessions διαρκείας με ροκ ενορχήστρωση, βασισμένη στον πολύπλοκο ρυθμό μουσικών συγκοπών από το Mali. Αμείλικτα χορευτικά drum and bass beat δεμένα με Αφρικανικές ηλεκτρικές κιθάρες: γεμάτες ψυχή, ηλεκτρισμό.
Οι τραγουδιστές πάνε και έρχονται, τραγουδώντας το εγκώμιο για τις μεγάλες προσωπικότητες στην αίθουσα.
Αυτά τα τραγούδια αποδίδονται με φονική συμπεριφορά από ένα σύστημα PA που έχει λυγίσει βαθειά στην ζώνη της παραμόρφωσης, και περνάω φοβερά. Αύριο φεύγουμε από το Mali αλλά για την ώρα η νύχτα γίνεται καυτή. Ο promoter του club σκέφτηκε ότι ήμασταν περαστικοί από το Festival au Desert, και με ρώτησε στα Γαλλικά αν είμαστε μπάντα.
Λοιπόν, για την ακρίβεια… οι Αφρικανοί μουσικοί μας έδωσαν τα όργανά τους με χαμόγελα περιέργειας – Ο Chris Brokaw, το drum kit με τον χαλαρό εξοπλισμό και τα κύμβαλα, ο Chris Eckman, το subsonic bass, εγώ μια τοπική αντιγραφή μιας Fender Stratocaster, με τον MC να φοράει στολή παραλλαγής και αινιγματική έκφραση, κρατώντας το μοναδικό και κακοποιημένο μικρόφωνο ώστε να μπορώ και εγώ να τραγουδάω, γιατί δεν υπήρχαν σταντ μικροφώνου στο μέρος αυτό. Ακολουθήσαμε από το δικό μας ‘Still Running’ σε ένα αργό Αφρικανικό blues και ο Brokaw αλλάζει για να διπλασιάσουμε τον χρόνο και να κρατήσουμε το vibe. O MC και εγώ ανταλλάξαμε βλέμματα και παίρνει το μικρόφωνο τραγουδώντας στην διάλεκτο Bambara (τοπική διάλεκτος του Μαλι), η αρχή κάθε συλλαβής έδινε κάτι σαν τσίμπημα στην καρδιά. Ψηλοί, αδύνατοι άντρες σε ωραία κοστούμια και γυναίκες με κότσους χαλαρώνουν στους καναπέδες στην καπνισμένη ατμόσφαιρα.
Η μπάντα μας λέγεται Dirtmusic, και εδώ ανήκουμε. Ο Chris Eckman είχε το όνειρο να πάμε στο Mali ενώ κάναμε περιοδεία στην κεντρική Ευρώπη. Αργότερα το έκανε πραγματικότητα.
Φτάνουμε ξεχωριστά από την Βαρσοβία, την Νέα Υόρκη και την Μελβούρνη και συναντιόμαστε στην αίθουσα transit του αεροδρομίου Charles de Gaulle με τις κιθάρες μας και τα πιστοποιητικά υγείας για κίτρινο πυρετό.
Ένα μείγμα από Αφρικανούς επιχειρηματίες, Ευρωπαίους τουρίστες και ανθρώπους της περιπέτειας επιβιβάζονται στην γεμάτη πτήση της Air France flight για το Bamako. Κάθομαι μαζί με μεσήλικες Ισπανούς που πάνε για Αφρικανικό Σαφάρι, λεκιασμένα τζην, η ανασα τους μυρίζει μπράντυ, και μουστάκια που θυμίζουν μετα-αποικιακο decadence. Ένας Άγγλος της εποχής Raj άλλαξε θέση με εμένα ώστε να κάθεται δίπλα στην γυναίκα του. Εκείνη κοίταξε το βιβλίο μου το The Road του Cormac McCarthy και γυρίζει στον σύζυγο της και του λέει « Κοίτα , διαβάζει το On the Road – το διάβασες και συ κάποτε, έτσι δεν είναι γλυκέ μου; Χρόνια πριν;»
Αυτή είναι η μόνη εισερχόμενη πτήση για σήμερα στο αεροδρόμιο του Bamako και πέρα από την περίμετρο ένα γλυκό χάος τριγυρίζει κάτω από τους τεράστιους φοίνικες. Μάζες αποσκευών πετιούνται μπερδεμένες στην λαστιχένια ζώνη μεταφοράς και περνούν ακτίνες X από έναν φύλακα, του οποίου το διακεκομμένο βλέμμα είναι απίθανο να αποκωδικοποιήσει τις εικόνες που κατακλύζουν την οθόνη του. Δύο ηλικιωμένοι αχθοφόροι τραβούν τις αποσκευές και την κιθάρα μου στον γενικό χαμό μακριά από την αίθουσα αφίξεων και εγώ είμαι «κολλημένος» με τον φόβο ότι οι τσάντες θα εξαφανιστούν από το οπτικό πεδίο.
Στο τέλος, είναι δυο έφηβοι που λένε: «Αφεντικό, δώσε μου δουλειά!» και τη διεκδικούν ενώ βγαίνουμε στην υγρασία ενός πάρκινγκ όπου αυτοκίνητα και ταξί ανακατεύονται στο σκοτεινό χάος πλήθους, οχημάτων και αποσκευών.
Σκαρφαλώνουμε σε ένα Land Cruiser και οδηγούμε μέσα στην αναρχία του Bamako. Λίγα φώτα μεγάλης πόλης δυτικού στυλ εδώ. Το ψηλότερο κτίριο είναι ένα ξενοδοχείο Sofitel εγκατεστημένο σε ένα Σταλινικό τσιμέντο πολυόροφων κτιρίων, αναπολώντας τους δεσμούς της Αφρικής με το Ανατολικό μπλοκ πριν την πτώση του τείχους του Βερολίνου.
Η πανσιόν είναι σε έναν επίπεδο κόκκινο χωματόδρομο. Τεράστια δέντρα υψώνονται από πάνω μας, με γυαλιστερά φύλλα και χυμώδη: φοίνικες, ευκάλυπτοι. Αισθάνεσαι ότι ο ισημερινός είναι κοντά. Οι συγκεντρωμένοι μιναρέδες ενός τεμένους φρουρούν μια αλάνα στο μέγεθος ενός γηπέδου; Τα παραπήγματα πολλαπλασιάζονται σε όλη την χωμάτινη έκταση ανάμεσα σε κουρεία, πάγκους φρούτων και σαράβαλα που στοιβάζονται σαν γλυπτά σκουριασμένου σιδήρου. Ένας γαλαξίας από μυρωδιές – καρυκευμένο κρέας που ψήνεται σε υπαίθριες ψησταριές, μικτού καυσίμου εξατμίσεις, αποχετεύσεις και η διάχυτη μυρωδιά καμένου Αφρικανικού γρασιδιού, μέρος αρωμάτων, μέρος εντομοαπωθητικού και μέρος ναρκωτικών.
Στην κοντινή συστάδα των μπάρ και club, προκλητικά κορίτσια και καλοντυμένοι τύποι πίνουν κοκτέιλ πριν να συγκεντρωθούν σε ταξί για κλαμπ και άγνωστα πάρτυ. Η νύχτα είναι καυτή και μεγάλη και εγώ δεν έχω ακόμα ξεκάθαρη ιδέα για το τι είναι αυτή η αχανής ξένη πόλη, αν και ένα πράγμα γίνεται ξεκάθαρο όσο η νύχτα προχωράει: Αν η πόλη του Bamako κοιμάται ποτέ είναι για ένα σύντομο υπνάκο μεταξύ 4 και 5 το πρωί. Οικογένειες κάθονται έξω από σκοτεινά τσιμεντένια σπίτια σαν κουτιά γύρω από την τηλεόραση, ένα Peugeot σέρνεται σηκώνοντας σύννεφο σκόνης, ένα αδέσποτο σκυλί χέζει σε μια λακκούβα και τα κουνούπια κατευθύνονται από την θερμότητα του σώματός μου. Το σκοτάδι εδώ είναι βαθύ μετα την δύση του ηλίου, είναι πολύ εύκολο να χαθείς. Κατευθύνομαι πίσω στην πανσιόν και σέρνομαι κάτω από την κουνουπιέρα, αλλά ήχοι πλημμυρίζουν το δωμάτιο από διάφορες κατευθύνσεις:
Ο απόμακρος χτύπος των Αφρικανικών ντραμ djembe, η γλυκιά soul του Lionel Richie από ένα καραόκε κλαμπ απέναντι, και οργιαστικά κιθαριστικά σόλο του Santana από το μπαρ από κάτω.
Ένα παραλήρημα μετά, πακετάρω τα πράγματά μου για το ταξίδι στο Essakane. Η πρόσκληση για προσευχή σαν σειρήνα αεροπορικής επιδρομής από την γειτονιά του τεμένους και τα τελευταία ταξί κατεβαίνουν την οδό Rue 254 στην προσωρινή ηρεμία πριν το Bamako ξαναζωντανέψει στο πρώτο φως της ημέρας.
Η αυγή απλώνεται πάνω από τα κύματα του ποταμού Νίγηρα, που αναβοσβήνει στην επιφάνεια με εκθαμβωτικές λάμψεις φωτός. Πετάμε με ένα Mali Air DC10 και το έδαφος θυμίζει το μαγνητικό πεδίο της σελήνης ή τις αλυκές της Αυστραλίας. Ο ογκώδης ποταμός κόβει ένα ελικώδες σύμπλεγμα νησιών γύρω από την νότια άκρη της ερήμου Σαχάρα, φέρνοντας το νερό της ζωής σε πολλούς ανθρώπους διάσπαρτους στο εσωτερικό. Επίσης σηματοδοτεί το τελευταίο σύνορο πριν την υψηλού κινδύνου τρομοκρατική ζώνη στην οποία οι Δυτικές κυβερνήσεις έντονα συστήνουν στους πολίτες τους να αποφεύγουν να ταξιδέψουν.
Για αυτό το Festival au Desert γίνεται εκεί. Οι αμμόλοφοι και οι θάμνοι πέρα από τον Νίγηρα ήταν την διάρκεια της δεκαετίας του 1990 η πρώτη γραμμή των ανταρτών του εμφυλίου πολέμου σε μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, μεταξύ νομαδικών φυλών της ερήμου Tuareg και την κυβέρνηση του Mali. Το Festival au Desert δημιουργήθηκε σαν τόπος συνάντησης για τους Tuareg που διασπάστηκαν από τον πόλεμο και την δήμευση της νομαδικής γής σε στρατόπεδα κατά μήκος των συνόρων του Mali, ιδιαίτερα στην Μαυριτανία και την Αλγερία. Συμβολίζει την ειρήνη και την ενότητα και την αναγέννηση μετά την κρίση – μια συνάντηση των φυλών.
Η έρημος πέρα από την όαση αυτού του φεστιβάλ είναι παρόλα αυτά ακόμη άστατη. Ανατολικά, στα σύνορα με τον Νίγηρα, Γαλλικοί και πολυεθνικοί οργανισμοί κάνουν εξόρυξη ουρανίου. Ακόμη πιο ανατολικά απλώνεται το Σουδάν και η συνεχιζόμενη τραγωδία στο Darfur.
Στην γειτονική Μαυριτανία, το Ραλλυ Ντακάρ ακυρώθηκε επειδή 4 Γάλλοι τουρίστες εκτελέστηκαν από Ισλαμοφασίστες και τρεις στρατιώτες πυροβολήθηκαν κάνοντας έρευνα τρείς μέρες αργότερα, ενώ δυο Γάλλοι δημοσιογράφοι είναι κρατούμενοι στον Νιγηρα αφού ανέφεραν κακοποίηση του πληθυσμού και του περιβάλλοντος στις ζώνες εξόρυξης που λειτουργεί η επιχείρηση Areva. Στο έδαφος του Τιμπουκτού, διαπραγματευόμαστε το χάος στην αίθουσα αφίξεων ενώ τοπικοί οδηγοί ψάχνουν το μερίδιο τους για ξενάγηση, και οι ταξιτζήδες με τα χωρίς διακριτικά οχήματα τους παρκαρισμένα απέξω με την μηχανή αναμμένη σπεύδουν για πελάτες. Είχα ακούσει φήμες για άτυχους Ευρωπαίους που ληστεύτηκαν από οδηγούς στην άγρια περιοχή με τους αμμόλοφους πέρα από το Τιμπουκτού αλλά ήμασταν αρκετά τυχεροί να συναντήσουμε τον Many Ansar, τον χαρισματικό διευθυντή του φεστιβάλ. Σύντομα μας έχει βάλει στο πίσω μέρος ενός τετρακίνητου μαζί με ένα μέλος της Malian musical collective Tartit με καραμπίνα χρωματιστή ρόμπα και γυαλιά ηλίου επώνυμου σχεδιαστή.
Στην άγονη, μεσαιωνική έρημη πόλη του Τιμπουκτου, παράξενες κολώνες και προσόψεις σχηματίζονται στον λευκό ουρανό, και γυναίκες και παιδιά, πουλούν αποξηραμένες φλούδες μπανάνας και λέπια ψαριών στο πλάι του χωματόδρομου. Ένα αδύνατο γουρούνι στραγγίζει κρεμασμένο από ένα τσιγκέλι κοντά στην πρόσοψη μιας εκκλησίας ιεραποστολικής Ευαγγελιστών, υπενθύμιση ενός όχι τόσο μακρινού παρελθόντος στο οποίο οι ιεραπόστολοι, δουλέμποροι και εταιρείες εξόρυξης ανακάλυψαν την Αφρική και έστειλαν πίσω στις πατρίδες τους τον πλούτο της χιλιετίας.
Στο πορφυρό φως συναντούμε διασχίζοντας την πόλη μια γυναίκα που εκτείνει ένα μαραμένο χέρι για ελεημοσύνη από τους ξένους και στο πρόσωπό της πέφτει σκια από ένα πέπλο.
Τοίχοι από λάσπη και τούβλα με παλιά γκράφιτι και προϊστορικοί γερανοί ορυχείων, σε ένα είδος εθνικής οδού με χαλίκια, κόκκινη σκόνη ψεκάζεται κάτω από τους τροχούς. Η βλάστηση αραιώνει και ο οδηγός μας σβήνει σε μια χειροποίητη ταμπέλα που λέει ‘Essakane’. Σημάδια από λάστιχα οδηγούν στο άγριο έδαφος και πολλά άλλα Land Cruisers είναι κοντά – φαίνεται πως θα δημιουργήσουμε ένα κομβόι για διασχίσουμε την χωρα.
Ο Brokaw μιλάει με ένα ώριμο σε ηλικία ζευγάρι Αμερικανών και η γυναίκα λέει, «Ω είστε μπάντα; Ίσως έχετε ακουστά το συγκρότημα του γιού μου – λέγονται Dandy Warhols». Η θερμοκρασία είναι υψηλή από την στιγμή που πραγματικά μπαίνουμε στους αμμόλοφους της Σαχάρας. Πάμε δεξιά και αριστερά πάνω στην μαλακή άσπρη άμμο, και σχεδόν χτυπάμε με το πλάι του αυτοκινήτου διάφορα δέντρα όπως ο οδηγός μας κτυπά το τιμόνι για να σταματήσει το Toyota από μια σύγκρουση- προοπτική που δεν ήθελα να σκεφτω, με τον εξοπλισμό μας δεμένο χαλαρά στην βοηθητική σχάρα. Η διαδρομή χειροτερεύει στο πουθενά, είμαστε στο ρελαντί στην μέση του πουθενά και ο οδηγός φαίνεται χαμένος σε σκέψεις. Αλλά ο οδηγός μας από το Tartit έχει ενστικτώδη αίσθηση κατεύθυνσης και μας καθοδηγεί μέσα στις εκτάσεις από άμμο προς τις πέτρινες πύλες που σηματοδοτούν την είσοδο στο προορισμό.
Το Festival au desert απλώνεται στους αμμόλοφους σε έναν λαβύρινθο από άσπρες τέντες, μακρινές σκαλωσιές stage σχηματίζονται κάτω από τον μπλέ-κοβαλτίου ουρανό της Σαχάρα. Συνεχίζοντας με τα πόδια συναντάμε το φιλικό γαλλόφωνο οργανωτικό πλήρωμα και μετά την εγγραφή μας και αφού πήραμε τα πάσα ασφαλείας, επανατοποθετούμε το όχημα μας και τον οδηγό- κολλημένο σε χαλαρή άμμο μισό χιλιόμετρο μακριά. Η ξηρή θερμοκρασία έχει ανέβει στους 30 βαθμούς τώρα, ενώ κουβαλάμε το προσωπικό μας φορτίο 40 κιλών έκαστος διασχίζοντας κύματα μαλακής λεπτής άμμου, και ψήνεται το μυαλό μας. ‘Ενας νεαρός Αφρικανός με ρόμπες στέκεται σε ένα ύψωμα μερικά μέτρα μακριά και ρωτάει: «Μπορώ να σας βοηθήσω;» .Η απάντησή μου είναι αυτόματη «ΜΑ ΝΑΙ!»
Ο βοηθός μας μαζεύει μερικούς φίλους του από το πουθενά και είμαστε μια ομάδα που μεταφέρει με κόπο το βάρος κάτω από τον μεσημεριανό ήλιο. Ο τύπος γυρνάει στον Brokaw που έχει καμπουριάσει από τις κιθάρες, και του φωνάζει σε άπταιστα αγγλικά « Ε Εσύ! Βιάσου!»
Βρισκόμαστε στρατωνισμένοι αντικρίζοντας την σκηνή μιας νεας μπάντας Tuareg με το όνομα Tamikrest. Μια φωτογράφιση για το αμερικάνικο περιοδικό Vogue λαμβάνει χώρα, χρησιμοποιώντας την εκτεταμένη φυλή των Tamikrest σαν φόντο και soundtrack για ένα ευλύγιστο Αμερικάνικο μοντέλο ντυμένο poverty chic. H ομάδα της Vogue στήνει και ξεστήνει αστραπιαία αλλά τα 10-12 αγόρια και κορίτσια του γκρουπ Τamikrest μοιάζουν αδιάφοροι.
Μιλάω με μερικούς από το πλήρωμα των Tamikrest από την πατρίδα τους Kidal για κάποιον που παίζει djembe ώστε να είναι guest με τους Dirtmusic για την επόμενη βραδιά. Αυτοί οι διεθυντικοί γάτοι είναι οργανωμένοι και έρχονται προετοιμασμένοι με επιχειρηματικές κάρτες και παρά τα σπαστά Γαλλικά μου καταλαβαινόμαστε πολύ γρήγορα.
Ο Brokaw αρπάζει την Dobro (κιθάρα) και αναρωτιέται να παίξει σταυροπόδι στην άμμο. Τριγύρω υπάρχει αίσθηση κινητικότητας, διαστολής καθώς χιλιάδες άνθρωποι συγκλίνουν στην κατασκήνωση και ο ήλιος βυθίζεται γρήγορα πίσω από έναν κυματοειδή ορίζοντα. Κάτι πρόκειται να συμβεί εδώ τώρα.
Ο Vieux Farka Touré,γιος του Ali, είναι ένα από τα μεγάλα ονόματα της αποψινής βραδιάς. Περπατάω με τον Baba, τον παίχτη djembe της μπάντας, που με συστήνει στο εξαπλωμένο φεστιβάλ την νύχτα. Γλιστράμε μέσα στον εσωτερικό πυρήνα από κιοσκια και τις διοικητικές και τις καλλιτεχνικές σκηνές, και στην άμμο : άνθρωποι συζητάνε γύρω από φωτιές, ομιλίες που διαπερνούν την νύχτα σε Αφρικανικά, Γαλλικά και Αγγλικά καθώς και στα Ισπανικά, Ιταλικά, Γερμανικά και άλλα πολλά. Παντού γύρω κατασκηνώσεις τουριστών, οι Tuareg πηγαινοέρχονται στην έρημο πάνω στις καμήλες τους σε γκρουπ των δυο ή τριών, φορώντας τις κελεμπίες τους και τα τουρμπάνια τους, έχοντας εμφανή μόνο τα μάτια τους και μακριά κυρτά σπαθιά να κρέμονται στην μια πλευρά τους.
Οι κατασκηνώσεις των Tuareg χύνονται πιο έξω στην αγρια φύση του Essakane – οι γυναίκες τυλιγμένες σε μαύρες ρόμπες, περιπλανώμενα παιδιά, φωτιές, κατσίκες, δεμένες καμήλες, αφθονία από μυρωδιά μαγειρέματος. Πάνω από τα διάσπαρτα δέντρα τα αστέρια αρχίζουν να φαίνονται σε ποσότητα που ποτέ δεν είχα δει- από τότε που η Αυστραλία ήταν χωρίς ηλεκτρομαγνητικά πεδία.– Αλλά με τον Αφρικανικό ουρανό του ισημερινού φαίνονται οι αστερισμοί σε έναν διαφορετικό προσανατολισμό. Ο Ωρίων είναι ψηλά πάνω από τους αμμόλοφους και παραδίπλα ο Σείριος the Dog Star, το πιο λαμπρό αστέρι στον ουρανό, το οποίο έχουν περιγράψει οι άνθρωποι του Mali οι Dogon, σαν ηλιακό σύστημα με δίδυμο ήλιο – ένα γεγονός που μόλις πολύ πρόσφατα επιβεβαιώθηκε από τα σύγχρονα επιστημονικά και πανίσχυρα αστρονομικά παρατηρητήρια της Δυσης. Η ακριβής γνώση των Do¬gon για τον γαλαξία στην πραγματικότητα πάει πολύ πιο πέρα από αυτό και στις γιορτές των φυλών οι ντράμερ των Dogon χτυπούν σφαιρικά δοχεία φτιαγμένα από κολοκύθες με και μέταλλο, περιστρέφονται και κάνουν τούμπες φορώντας μάσκες χορεύοντας σε τροχιά στον ρυθμό αφηρημένων μαθηματικών. Με κάνει να σκεφτώ τις ρίζες του homo sapiens στην Ανατολική Αφρική, όχι πολύ μακριά από δω.
Είμαστε κοντά στην πηγή, και αυτά είναι τα αστέρια που είδαν τότε στην αρχή της ανθρωπότητας – το έτος μηδέν…
Κάθομαι κοντά στην φωτιά με έναν τύπο Tuareg στις κελεμπίες του και το σπαθί του και ξεκινά αυτός την συζήτηση. Λέει ότι είναι από μακριά από μία πολύ μακρινή πόλη, ρωτάω «από πού;» και δείχνει πέρα από τους αμμόλοφους. «Πως προσανατολίζεσαι στην έρημο;» Με τα αστέρια μου απαντάει στα γαλλικά. Δείχνει τα αστέρια και μετά λέει στα αγγλικά αυτή την φορά «οι επτά αδερφές» δείχνοντας τις Πλειάδες.
Προσπαθώ να του εξηγήσω πώς στην Αυστραλία οι αστερισμοί είναι ανάποδα, και κουνάει το κεφάλι του , γελάει και μου προσφέρει ένα τσιγάρο.
Πολλές χιλιάδες άνθρωποι έχουν συγκεντρωθεί στην κύρια σκηνή. Η θερμοκρασία πέφτει απότομα, και βάζουν παλτό, κασκόλ και σκουφιά για να προστατευτούν από το κρύο.
Μια λεπτή σφήνα μισοφέγγαρου κρέμεται χαμηλά πάνω από τους αμμόλοφους, η πλήρης σεληνιακή σφαίρα διαγράφεται από ένα αστρικό φωτοστέφανο.
Ο ήχος μπροστά στα ηχεία είναι λίγο μπερδεμένος αλλά, όσο περιφέρεσαι στο αμφιθέατρο από άμμο, παίρνει μορφή και μεταλλάσσεται. Τελικά βρίσκω ένα σημείο ψηλά σε έναν αμμόλοφο στο πίσω μέρος περίπου 700 μέτρα από την σκηνή. Η θέα είναι εξαιρετική, επισης, ακόμα και όταν το κρύο σου τρυπάει τα κόκκαλα μετα τα μεσάνυχτα. Πωλητές βολτάρουν στο πλήθος κουβαλώντας δίσκους από δυνατό και γλυκό τσαϊ Tuareg, πουλάνε κόκκινα Dunhill, μπουκάλια ζεστής μπύρας και αναψυκτικά. Το συναίσθημα στο κοινό είναι θερμό και δυνατό ακόμα και στα Ευρωπαϊκά acts νωρίς το απόγευμα. Από την ώρα που την σκηνή καταλαμβάνουν οι Αφρικανοί η διάθεση γίνε ηλεκτρική.
Tamikrest, μεταμορφωμένοι κάτω από τα φώτα με τις παραδοσιακές τους κελεμπίες και τουρμπάνια, δίνουν ένα σετ ενισχυμένων τραγουδιών της ερήμου και βόμβους που ηχούν από την άμμο που κρυώνει. Δεν θα καταλάβαινες ότι ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι είκοσι.
Η Noura Mint Seymali είναι ο ηγέτης μιας παραδοσιακής μπάντας με κελεμπίες και τιάρα, τα μεγάλα υπνωτικά τραγούδια γίνονται ταπετσαρία για την ιδιαίτερη φωνή της, λες και η Bessie Smith ήταν σε μια Νοτιοαφρικανική Funk ορχήστρα. Oi Vieux Farka Touré et les amis d’Ali είναι τέλειοι εκτελώντας ένα funk’n’roll τέτοιας δύναμης και ακρίβειας που σε κάνει να αναρωτιέσαι τι σημαίνει να είσαι μουσικά σφιχτός. Το γεγονός ότι ο Vieux είναι γιος του Ali, και συνεχίζει την παράδοση του Mali desert blues, του έχει εξασφαλίσει την θεαματική αποδοχή του πλήθους εδώ στο φεστιβάλ το οποίο έχει ταυτιστεί με τον θρυλικό πατέρα του.
Το ότι ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί και το μακρύ ταξίδι από το Bamako, η ζέστη της ερήμου που σε συνθλίβει και η καθαρή ψύχρα της νύχτας, ο ενθουσιασμός από όλα αυτά τα εκπληκτικά θεάματα και ήχους με εξουθένωσε: Την πέφτω στην σκηνή των Dirtmusic και χάθηκα ακούγοντας τους χτύπους από τα απόμακρα djembes και τα σφυρίγματα που έβγαζαν οι φωτιές της κατασκήνωσης που έμοιαζαν σαν θάλασσα.
RETURN TO THE SOURCE
Ο Hugo Race στο Festival au Desert.
Φωτογράφος: Chris Brokaw
Είμαστε στα παρασκήνια του Djembe Bar, στο Bamako, του Mali, στην βόρεια πλευρά της πόλης όπου τα φώτα σβήνουν και οι σκιές μαζεύονται. Ένα νεανικό κοινό αράζει εκεί τα βράδια, συντονισμένο στους σκληρούς και αιχμηρούς ήχους της πόλης από jam sessions διαρκείας με ροκ ενορχήστρωση, βασισμένη στον πολύπλοκο ρυθμό μουσικών συγκοπών από το Mali. Αμείλικτα χορευτικά drum and bass beat δεμένα με Αφρικανικές ηλεκτρικές κιθάρες: γεμάτες ψυχή, ηλεκτρισμό.
Οι τραγουδιστές πάνε και έρχονται, τραγουδώντας το εγκώμιο για τις μεγάλες προσωπικότητες στην αίθουσα.
Αυτά τα τραγούδια αποδίδονται με φονική συμπεριφορά από ένα σύστημα PA που έχει λυγίσει βαθειά στην ζώνη της παραμόρφωσης, και περνάω φοβερά. Αύριο φεύγουμε από το Mali αλλά για την ώρα η νύχτα γίνεται καυτή. Ο promoter του club σκέφτηκε ότι ήμασταν περαστικοί από το Festival au Desert, και με ρώτησε στα Γαλλικά αν είμαστε μπάντα. Λοιπόν, για την ακρίβεια… οι Αφρικανοί μουσικοί μας έδωσαν τα όργανά τους με χαμόγελα περιέργειας – Ο Chris Brokaw, το drum kit με τον χαλαρό εξοπλισμό και τα κύμβαλα, ο Chris Eckman, το subsonic bass, εγώ μια τοπική αντιγραφή μιας Fender Stratocaster, με τον MC να φοράει στολή παραλλαγής και αινιγματική έκφραση, κρατώντας το μοναδικό και κακοποιημένο μικρόφωνο ώστε να μπορώ και εγώ να τραγουδάω, γιατί δεν υπήρχαν σταντ μικροφώνου στο μέρος αυτό. Ακολουθήσαμε από το δικό μας ‘Still Running’ σε ένα αργό Αφρικανικό blues και ο Brokaw αλλάζει για να διπλασιάσουμε τον χρόνο και να κρατήσουμε το vibe. O MC και εγώ ανταλλάξαμε βλέμματα και παίρνει το μικρόφωνο τραγουδώντας στην διάλεκτο Bambara (τοπική διάλεκτος του Μαλι), η αρχή κάθε συλλαβής έδινε κάτι σαν τσίμπημα στην καρδιά. Ψηλοί, αδύνατοι άντρες σε ωραία κοστούμια και γυναίκες με κότσους χαλαρώνουν στους καναπέδες στην καπνισμένη ατμόσφαιρα.
Η μπάντα μας λέγεται Dirtmusic, και εδώ ανήκουμε. Ο Chris Eckman είχε το όνειρο να πάμε στο Mali ενώ κάναμε περιοδεία στην κεντρική Ευρώπη. Αργότερα το έκανε πραγματικότητα.
Φτάνουμε ξεχωριστά από την Βαρσοβία, την Νέα Υόρκη και την Μελβούρνη και συναντιόμαστε στην αίθουσα transit του αεροδρομίου Charles de Gaulle με τις κιθάρες μας και τα πιστοποιητικά υγείας για κίτρινο πυρετό.
Ένα μείγμα από Αφρικανούς επιχειρηματίες, Ευρωπαίους τουρίστες και ανθρώπους της περιπέτειας επιβιβάζονται στην γεμάτη πτήση της Air France flight για το Bamako. Κάθομαι μαζί με μεσήλικες Ισπανούς που πάνε για Αφρικανικό Σαφάρι, λεκιασμένα τζην, η ανασα τους μυρίζει μπράντυ, και μουστάκια που θυμίζουν μετα-αποικιακο decadence. Ένας Άγγλος της εποχής Raj άλλαξε θέση με εμένα ώστε να κάθεται δίπλα στην γυναίκα του. Εκείνη κοίταξε το βιβλίο μου το The Road του Cormac McCarthy και γυρίζει στον σύζυγο της και του λέει « Κοίτα , διαβάζει το On the Road – το διάβασες και συ κάποτε, έτσι δεν είναι γλυκέ μου; Χρόνια πριν;»
Αυτή είναι η μόνη εισερχόμενη πτήση για σήμερα στο αεροδρόμιο του Bamako και πέρα από την περίμετρο ένα γλυκό χάος τριγυρίζει κάτω από τους τεράστιους φοίνικες. Μάζες αποσκευών πετιούνται μπερδεμένες στην λαστιχένια ζώνη μεταφοράς και περνούν ακτίνες X από έναν φύλακα, του οποίου το διακεκομμένο βλέμμα είναι απίθανο να αποκωδικοποιήσει τις εικόνες που κατακλύζουν την οθόνη του. Δύο ηλικιωμένοι αχθοφόροι τραβούν τις αποσκευές και την κιθάρα μου στον γενικό χαμό μακριά από την αίθουσα αφίξεων και εγώ είμαι «κολλημένος» με τον φόβο ότι οι τσάντες θα εξαφανιστούν από το οπτικό πεδίο.
Στο τέλος, είναι δυο έφηβοι που λένε: «Αφεντικό, δώσε μου δουλειά!» και τη διεκδικούν ενώ βγαίνουμε στην υγρασία ενός πάρκινγκ όπου αυτοκίνητα και ταξί ανακατεύονται στο σκοτεινό χάος πλήθους, οχημάτων και αποσκευών. Σκαρφαλώνουμε σε ένα Land Cruiser και οδηγούμε μέσα στην αναρχία του Bamako. Λίγα φώτα μεγάλης πόλης δυτικού στυλ εδώ. Το ψηλότερο κτίριο είναι ένα ξενοδοχείο Sofitel εγκατεστημένο σε ένα Σταλινικό τσιμέντο πολυόροφων κτιρίων, αναπολώντας τους δεσμούς της Αφρικής με το Ανατολικό μπλοκ πριν την πτώση του τείχους του Βερολίνου.
Η πανσιόν είναι σε έναν επίπεδο κόκκινο χωματόδρομο. Τεράστια δέντρα υψώνονται από πάνω μας, με γυαλιστερά φύλλα και χυμώδη: φοίνικες, ευκάλυπτοι. Αισθάνεσαι ότι ο ισημερινός είναι κοντά. Οι συγκεντρωμένοι μιναρέδες ενός τεμένους φρουρούν μια αλάνα στο μέγεθος ενός γηπέδου; Τα παραπήγματα πολλαπλασιάζονται σε όλη την χωμάτινη έκταση ανάμεσα σε κουρεία, πάγκους φρούτων και σαράβαλα που στοιβάζονται σαν γλυπτά σκουριασμένου σιδήρου. Ένας γαλαξίας από μυρωδιές – καρυκευμένο κρέας που ψήνεται σε υπαίθριες ψησταριές, μικτού καυσίμου εξατμίσεις, αποχετεύσεις και η διάχυτη μυρωδιά καμένου Αφρικανικού γρασιδιού, μέρος αρωμάτων, μέρος εντομοαπωθητικού και μέρος ναρκωτικών.
Στην κοντινή συστάδα των μπάρ και club, προκλητικά κορίτσια και καλοντυμένοι τύποι πίνουν κοκτέιλ πριν να συγκεντρωθούν σε ταξί για κλαμπ και άγνωστα πάρτυ. Η νύχτα είναι καυτή και μεγάλη και εγώ δεν έχω ακόμα ξεκάθαρη ιδέα για το τι είναι αυτή η αχανής ξένη πόλη, αν και ένα πράγμα γίνεται ξεκάθαρο όσο η νύχτα προχωράει: Αν η πόλη του Bamako κοιμάται ποτέ είναι για ένα σύντομο υπνάκο μεταξύ 4 και 5 το πρωί. Οικογένειες κάθονται έξω από σκοτεινά τσιμεντένια σπίτια σαν κουτιά γύρω από την τηλεόραση, ένα Peugeot σέρνεται σηκώνοντας σύννεφο σκόνης, ένα αδέσποτο σκυλί χέζει σε μια λακκούβα και τα κουνούπια κατευθύνονται από την θερμότητα του σώματός μου. Το σκοτάδι εδώ είναι βαθύ μετα την δύση του ηλίου, είναι πολύ εύκολο να χαθείς. Κατευθύνομαι πίσω στην πανσιόν και σέρνομαι κάτω από την κουνουπιέρα, αλλά ήχοι πλημμυρίζουν το δωμάτιο από διάφορες κατευθύνσεις:
Ο απόμακρος χτύπος των Αφρικανικών ντραμ djembe, η γλυκιά soul του Lionel Richie από ένα καραόκε κλαμπ απέναντι, και οργιαστικά κιθαριστικά σόλο του Santana από το μπαρ από κάτω. Ένα παραλήρημα μετά, πακετάρω τα πράγματά μου για το ταξίδι στο Essakane. Η πρόσκληση για προσευχή σαν σειρήνα αεροπορικής επιδρομής από την γειτονιά του τεμένους και τα τελευταία ταξί κατεβαίνουν την οδό Rue 254 στην προσωρινή ηρεμία πριν το Bamako ξαναζωντανέψει στο πρώτο φως της ημέρας.
Η αυγή απλώνεται πάνω από τα κύματα του ποταμού Νίγηρα, που αναβοσβήνει στην επιφάνεια με εκθαμβωτικές λάμψεις φωτός. Πετάμε με ένα Mali Air DC10 και το έδαφος θυμίζει το μαγνητικό πεδίο της σελήνης ή τις αλυκές της Αυστραλίας. Ο ογκώδης ποταμός κόβει ένα ελικώδες σύμπλεγμα νησιών γύρω από την νότια άκρη της ερήμου Σαχάρα, φέρνοντας το νερό της ζωής σε πολλούς ανθρώπους διάσπαρτους στο εσωτερικό. Επίσης σηματοδοτεί το τελευταίο σύνορο πριν την υψηλού κινδύνου τρομοκρατική ζώνη στην οποία οι Δυτικές κυβερνήσεις έντονα συστήνουν στους πολίτες τους να αποφεύγουν να ταξιδέψουν.
Για αυτό το Festival au Desert γίνεται εκεί. Οι αμμόλοφοι και οι θάμνοι πέρα από τον Νίγηρα ήταν την διάρκεια της δεκαετίας του 1990 η πρώτη γραμμή των ανταρτών του εμφυλίου πολέμου σε μια από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου, μεταξύ νομαδικών φυλών της ερήμου Tuareg και την κυβέρνηση του Mali. Το Festival au Desert δημιουργήθηκε σαν τόπος συνάντησης για τους Tuareg που διασπάστηκαν από τον πόλεμο και την δήμευση της νομαδικής γής σε στρατόπεδα κατά μήκος των συνόρων του Mali, ιδιαίτερα στην Μαυριτανία και την Αλγερία. Συμβολίζει την ειρήνη και την ενότητα και την αναγέννηση μετά την κρίση – μια συνάντηση των φυλών.
Η έρημος πέρα από την όαση αυτού του φεστιβάλ είναι παρόλα αυτά ακόμη άστατη. Ανατολικά, στα σύνορα με τον Νίγηρα, Γαλλικοί και πολυεθνικοί οργανισμοί κάνουν εξόρυξη ουρανίου. Ακόμη πιο ανατολικά απλώνεται το Σουδάν και η συνεχιζόμενη τραγωδία στο Darfur.
Στην γειτονική Μαυριτανία, το Ραλλυ Ντακάρ ακυρώθηκε επειδή 4 Γάλλοι τουρίστες εκτελέστηκαν από Ισλαμοφασίστες και τρεις στρατιώτες πυροβολήθηκαν κάνοντας έρευνα τρείς μέρες αργότερα, ενώ δυο Γάλλοι δημοσιογράφοι είναι κρατούμενοι στον Νιγηρα αφού ανέφεραν κακοποίηση του πληθυσμού και του περιβάλλοντος στις ζώνες εξόρυξης που λειτουργεί η επιχείρηση Areva. Στο έδαφος του Τιμπουκτού, διαπραγματευόμαστε το χάος στην αίθουσα αφίξεων ενώ τοπικοί οδηγοί ψάχνουν το μερίδιο τους για ξενάγηση, και οι ταξιτζήδες με τα χωρίς διακριτικά οχήματα τους παρκαρισμένα απέξω με την μηχανή αναμμένη σπεύδουν για πελάτες. Είχα ακούσει φήμες για άτυχους Ευρωπαίους που ληστεύτηκαν από οδηγούς στην άγρια περιοχή με τους αμμόλοφους πέρα από το Τιμπουκτού αλλά ήμασταν αρκετά τυχεροί να συναντήσουμε τον Many Ansar, τον χαρισματικό διευθυντή του φεστιβάλ. Σύντομα μας έχει βάλει στο πίσω μέρος ενός τετρακίνητου μαζί με ένα μέλος της Malian musical collective Tartit με καραμπίνα χρωματιστή ρόμπα και γυαλιά ηλίου επώνυμου σχεδιαστή.
Στην άγονη, μεσαιωνική έρημη πόλη του Τιμπουκτου, παράξενες κολώνες και προσόψεις σχηματίζονται στον λευκό ουρανό, και γυναίκες και παιδιά, πουλούν αποξηραμένες φλούδες μπανάνας και λέπια ψαριών στο πλάι του χωματόδρομου. Ένα αδύνατο γουρούνι στραγγίζει κρεμασμένο από ένα τσιγκέλι κοντά στην πρόσοψη μιας εκκλησίας ιεραποστολικής Ευαγγελιστών, υπενθύμιση ενός όχι τόσο μακρινού παρελθόντος στο οποίο οι ιεραπόστολοι, δουλέμποροι και εταιρείες εξόρυξης ανακάλυψαν την Αφρική και έστειλαν πίσω στις πατρίδες τους τον πλούτο της χιλιετίας. Στο πορφυρό φως συναντούμε διασχίζοντας την πόλη μια γυναίκα που εκτείνει ένα μαραμένο χέρι για ελεημοσύνη από τους ξένους και στο πρόσωπό της πέφτει σκια από ένα πέπλο.
Τοίχοι από λάσπη και τούβλα με παλιά γκράφιτι και προϊστορικοί γερανοί ορυχείων, σε ένα είδος εθνικής οδού με χαλίκια, κόκκινη σκόνη ψεκάζεται κάτω από τους τροχούς. Η βλάστηση αραιώνει και ο οδηγός μας σβήνει σε μια χειροποίητη ταμπέλα που λέει ‘Essakane’. Σημάδια από λάστιχα οδηγούν στο άγριο έδαφος και πολλά άλλα Land Cruisers είναι κοντά – φαίνεται πως θα δημιουργήσουμε ένα κομβόι για διασχίσουμε την χωρα.
Ο Brokaw μιλάει με ένα ώριμο σε ηλικία ζευγάρι Αμερικανών και η γυναίκα λέει, «Ω είστε μπάντα; Ίσως έχετε ακουστά το συγκρότημα του γιού μου – λέγονται Dandy Warhols». Η θερμοκρασία είναι υψηλή από την στιγμή που πραγματικά μπαίνουμε στους αμμόλοφους της Σαχάρας. Πάμε δεξιά και αριστερά πάνω στην μαλακή άσπρη άμμο, και σχεδόν χτυπάμε με το πλάι του αυτοκινήτου διάφορα δέντρα όπως ο οδηγός μας κτυπά το τιμόνι για να σταματήσει το Toyota από μια σύγκρουση- προοπτική που δεν ήθελα να σκεφτω, με τον εξοπλισμό μας δεμένο χαλαρά στην βοηθητική σχάρα. Η διαδρομή χειροτερεύει στο πουθενά, είμαστε στο ρελαντί στην μέση του πουθενά και ο οδηγός φαίνεται χαμένος σε σκέψεις. Αλλά ο οδηγός μας από το Tartit έχει ενστικτώδη αίσθηση κατεύθυνσης και μας καθοδηγεί μέσα στις εκτάσεις από άμμο προς τις πέτρινες πύλες που σηματοδοτούν την είσοδο στο προορισμό.
Το Festival au desert απλώνεται στους αμμόλοφους σε έναν λαβύρινθο από άσπρες τέντες, μακρινές σκαλωσιές stage σχηματίζονται κάτω από τον μπλέ-κοβαλτίου ουρανό της Σαχάρα. Συνεχίζοντας με τα πόδια συναντάμε το φιλικό γαλλόφωνο οργανωτικό πλήρωμα και μετά την εγγραφή μας και αφού πήραμε τα πάσα ασφαλείας, επανατοποθετούμε το όχημα μας και τον οδηγό- κολλημένο σε χαλαρή άμμο μισό χιλιόμετρο μακριά. Η ξηρή θερμοκρασία έχει ανέβει στους 30 βαθμούς τώρα, ενώ κουβαλάμε το προσωπικό μας φορτίο 40 κιλών έκαστος διασχίζοντας κύματα μαλακής λεπτής άμμου, και ψήνεται το μυαλό μας. ‘Ενας νεαρός Αφρικανός με ρόμπες στέκεται σε ένα ύψωμα μερικά μέτρα μακριά και ρωτάει: «Μπορώ να σας βοηθήσω;» .Η απάντησή μου είναι αυτόματη «ΜΑ ΝΑΙ!»
Ο βοηθός μας μαζεύει μερικούς φίλους του από το πουθενά και είμαστε μια ομάδα που μεταφέρει με κόπο το βάρος κάτω από τον μεσημεριανό ήλιο. Ο τύπος γυρνάει στον Brokaw που έχει καμπουριάσει από τις κιθάρες, και του φωνάζει σε άπταιστα αγγλικά « Ε Εσύ! Βιάσου!»
Βρισκόμαστε στρατωνισμένοι αντικρίζοντας την σκηνή μιας νεας μπάντας Tuareg με το όνομα Tamikrest. Μια φωτογράφιση για το αμερικάνικο περιοδικό Vogue λαμβάνει χώρα, χρησιμοποιώντας την εκτεταμένη φυλή των Tamikrest σαν φόντο και soundtrack για ένα ευλύγιστο Αμερικάνικο μοντέλο ντυμένο poverty chic. H ομάδα της Vogue στήνει και ξεστήνει αστραπιαία αλλά τα 10-12 αγόρια και κορίτσια του γκρουπ Τamikrest μοιάζουν αδιάφοροι.
Μιλάω με μερικούς από το πλήρωμα των Tamikrest από την πατρίδα τους Kidal για κάποιον που παίζει djembe ώστε να είναι guest με τους Dirtmusic για την επόμενη βραδιά. Αυτοί οι διεθυντικοί γάτοι είναι οργανωμένοι και έρχονται προετοιμασμένοι με επιχειρηματικές κάρτες και παρά τα σπαστά Γαλλικά μου καταλαβαινόμαστε πολύ γρήγορα.Ο Brokaw αρπάζει την Dobro (κιθάρα) και αναρωτιέται να παίξει σταυροπόδι στην άμμο. Τριγύρω υπάρχει αίσθηση κινητικότητας, διαστολής καθώς χιλιάδες άνθρωποι συγκλίνουν στην κατασκήνωση και ο ήλιος βυθίζεται γρήγορα πίσω από έναν κυματοειδή ορίζοντα. Κάτι πρόκειται να συμβεί εδώ τώρα.
Ο Vieux Farka Touré,γιος του Ali, είναι ένα από τα μεγάλα ονόματα της αποψινής βραδιάς. Περπατάω με τον Baba, τον παίχτη djembe της μπάντας, που με συστήνει στο εξαπλωμένο φεστιβάλ την νύχτα. Γλιστράμε μέσα στον εσωτερικό πυρήνα από κιοσκια και τις διοικητικές και τις καλλιτεχνικές σκηνές, και στην άμμο : άνθρωποι συζητάνε γύρω από φωτιές, ομιλίες που διαπερνούν την νύχτα σε Αφρικανικά, Γαλλικά και Αγγλικά καθώς και στα Ισπανικά, Ιταλικά, Γερμανικά και άλλα πολλά. Παντού γύρω κατασκηνώσεις τουριστών, οι Tuareg πηγαινοέρχονται στην έρημο πάνω στις καμήλες τους σε γκρουπ των δυο ή τριών, φορώντας τις κελεμπίες τους και τα τουρμπάνια τους, έχοντας εμφανή μόνο τα μάτια τους και μακριά κυρτά σπαθιά να κρέμονται στην μια πλευρά τους.
Οι κατασκηνώσεις των Tuareg χύνονται πιο έξω στην αγρια φύση του Essakane – οι γυναίκες τυλιγμένες σε μαύρες ρόμπες, περιπλανώμενα παιδιά, φωτιές, κατσίκες, δεμένες καμήλες, αφθονία από μυρωδιά μαγειρέματος. Πάνω από τα διάσπαρτα δέντρα τα αστέρια αρχίζουν να φαίνονται σε ποσότητα που ποτέ δεν είχα δει- από τότε που η Αυστραλία ήταν χωρίς ηλεκτρομαγνητικά πεδία.– Αλλά με τον Αφρικανικό ουρανό του ισημερινού φαίνονται οι αστερισμοί σε έναν διαφορετικό προσανατολισμό. Ο Ωρίων είναι ψηλά πάνω από τους αμμόλοφους και παραδίπλα ο Σείριος the Dog Star, το πιο λαμπρό αστέρι στον ουρανό, το οποίο έχουν περιγράψει οι άνθρωποι του Mali οι Dogon, σαν ηλιακό σύστημα με δίδυμο ήλιο – ένα γεγονός που μόλις πολύ πρόσφατα επιβεβαιώθηκε από τα σύγχρονα επιστημονικά και πανίσχυρα αστρονομικά παρατηρητήρια της Δυσης. Η ακριβής γνώση των Do¬gon για τον γαλαξία στην πραγματικότητα πάει πολύ πιο πέρα από αυτό και στις γιορτές των φυλών οι ντράμερ των Dogon χτυπούν σφαιρικά δοχεία φτιαγμένα από κολοκύθες με και μέταλλο, περιστρέφονται και κάνουν τούμπες φορώντας μάσκες χορεύοντας σε τροχιά στον ρυθμό αφηρημένων μαθηματικών. Με κάνει να σκεφτώ τις ρίζες του homo sapiens στην Ανατολική Αφρική, όχι πολύ μακριά από δω.
Είμαστε κοντά στην πηγή, και αυτά είναι τα αστέρια που είδαν τότε στην αρχή της ανθρωπότητας – το έτος μηδέν…
Κάθομαι κοντά στην φωτιά με έναν τύπο Tuareg στις κελεμπίες του και το σπαθί του και ξεκινά αυτός την συζήτηση. Λέει ότι είναι από μακριά από μία πολύ μακρινή πόλη, ρωτάω «από πού;» και δείχνει πέρα από τους αμμόλοφους. «Πως προσανατολίζεσαι στην έρημο;» Με τα αστέρια μου απαντάει στα γαλλικά. Δείχνει τα αστέρια και μετά λέει στα αγγλικά αυτή την φορά «οι επτά αδερφές» δείχνοντας τις Πλειάδες.
Προσπαθώ να του εξηγήσω πώς στην Αυστραλία οι αστερισμοί είναι ανάποδα, και κουνάει το κεφάλι του , γελάει και μου προσφέρει ένα τσιγάρο.Πολλές χιλιάδες άνθρωποι έχουν συγκεντρωθεί στην κύρια σκηνή. Η θερμοκρασία πέφτει απότομα, και βάζουν παλτό, κασκόλ και σκουφιά για να προστατευτούν από το κρύο.
Μια λεπτή σφήνα μισοφέγγαρου κρέμεται χαμηλά πάνω από τους αμμόλοφους, η πλήρης σεληνιακή σφαίρα διαγράφεται από ένα αστρικό φωτοστέφανο.
Ο ήχος μπροστά στα ηχεία είναι λίγο μπερδεμένος αλλά, όσο περιφέρεσαι στο αμφιθέατρο από άμμο, παίρνει μορφή και μεταλλάσσεται. Τελικά βρίσκω ένα σημείο ψηλά σε έναν αμμόλοφο στο πίσω μέρος περίπου 700 μέτρα από την σκηνή. Η θέα είναι εξαιρετική, επισης, ακόμα και όταν το κρύο σου τρυπάει τα κόκκαλα μετα τα μεσάνυχτα. Πωλητές βολτάρουν στο πλήθος κουβαλώντας δίσκους από δυνατό και γλυκό τσαϊ Tuareg, πουλάνε κόκκινα Dunhill, μπουκάλια ζεστής μπύρας και αναψυκτικά. Το συναίσθημα στο κοινό είναι θερμό και δυνατό ακόμα και στα Ευρωπαϊκά acts νωρίς το απόγευμα. Από την ώρα που την σκηνή καταλαμβάνουν οι Αφρικανοί η διάθεση γίνε ηλεκτρική.
Tamikrest, μεταμορφωμένοι κάτω από τα φώτα με τις παραδοσιακές τους κελεμπίες και τουρμπάνια, δίνουν ένα σετ ενισχυμένων τραγουδιών της ερήμου και βόμβους που ηχούν από την άμμο που κρυώνει. Δεν θα καταλάβαινες ότι ο μέσος όρος ηλικίας τους είναι είκοσι.
Η Noura Mint Seymali είναι ο ηγέτης μιας παραδοσιακής μπάντας με κελεμπίες και τιάρα, τα μεγάλα υπνωτικά τραγούδια γίνονται ταπετσαρία για την ιδιαίτερη φωνή της, λες και η Bessie Smith ήταν σε μια Νοτιοαφρικανική Funk ορχήστρα. Oi Vieux Farka Touré et les amis d’Ali είναι τέλειοι εκτελώντας ένα funk’n’roll τέτοιας δύναμης και ακρίβειας που σε κάνει να αναρωτιέσαι τι σημαίνει να είσαι μουσικά σφιχτός. Το γεγονός ότι ο Vieux είναι γιος του Ali, και συνεχίζει την παράδοση του Mali desert blues, του έχει εξασφαλίσει την θεαματική αποδοχή του πλήθους εδώ στο φεστιβάλ το οποίο έχει ταυτιστεί με τον θρυλικό πατέρα του.
Το ότι ξεκινήσαμε νωρίς το πρωί και το μακρύ ταξίδι από το Bamako, η ζέστη της ερήμου που σε συνθλίβει και η καθαρή ψύχρα της νύχτας, ο ενθουσιασμός από όλα αυτά τα εκπληκτικά θεάματα και ήχους με εξουθένωσε: Την πέφτω στην σκηνή των Dirtmusic και χάθηκα ακούγοντας τους χτύπους από τα απόμακρα djembes και τα σφυρίγματα που έβγαζαν οι φωτιές της κατασκήνωσης που έμοιαζαν σαν θάλασσα.