Ο Γάλλος σκηνοθέτης Jacques Audiard έχει τιμηθεί με δύο βραβεία BAFTA και είχε προταθεί δύο φορές για τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Καννών, μία το 1996 για την ταινία "Un héros très discret" και μία αρκετά πιο πρόσφατα, το 2012 για το "De rouille et d'os". Ακόμη, παγκόσμια αίσθηση έχουν προκαλέσει οι ταινίες του "Un prophète" και "Rust and bone" με τη μούσα της Γαλλίας Marion Cotillard. Η φετινή τρίτη υποψηφιότητά του όμως στο Φεστιβάλ των Καννών ήταν αυτή που του χάρισε το βραβείο, για την κοινωνική δραματική ταινία "Dheepan" (Ο άνθρωπος χωρίς πατρίδα). Και για όσους τα βραβεία είναι απλά ενδεικτικά ή και μη σημαντικά, η ταινία θα προβάλλεται από τις 19 Νοεμβρίου στις ελληνικές αίθουσες, οπότε μπορούν να κρίνουν ιδίοις όμμασι. Εμείς παρακολουθήσαμε την ταινία και μπορούμε να πούμε πως αξίζει κανείς να της αφιερώσει αυτό το δίωρο!
Λίγα λόγια για το έργο:
Για να αποδράσουν από τον εμφύλιο πόλεμο στη Σρι Λάνκα, ένας πρώην στρατιώτης των Τίγρεων του Ταμίλ, μια νεαρή γυναίκα κι ένα 9χρονο κορίτσι που έχασε όλους τους δικούς του στον πόλεμο αποφασίζουν να παραστήσουν την οικογένεια. Θα καταλήξουν σε ένα προάστιο, λίγο έξω από το Παρίσι. Εκεί, θα κληθούν να χτίσουν μια νέα ζωή μαζί για να μπορέσουν να επιβιώσουν, παρά το γεγονός ότι είναι παντελώς άγνωστοι μεταξύ τους. Πόσο εύκολο είναι να τα καταφέρουν σε έναν αφιλόξενο κόσμο όπως ο σημερινός;
Δείτε το trailer της ταινίας (ελληνικοί υπότιτλοι)
Η ταινία ξεκινά στην ρημαγμένη από τον εμφύλιο πόλεμο Σρι Λάνκα, όπου όλα δείχνουν πως οι εχθροπραξίες θα λάβουν τέλος. Ο Dheepan (το όνομά του δεν είναι αυτό αλλά το οικειοποιείται για να καταφέρει να ξεφύγει) είναι στρατιώτης που μάχεται για την ελευθερία και παίρνει την απόφαση να το σκάσει και να αναζητήσει άσυλο στην Ευρώπη (!) για ένα καλύτερο αύριο... Μαζί με τη Yalini και τη μικρή Illayaal, που δεν έχουν τίποτα να τους δένει πέρα από τον ίδιο σκοπό που μοιράζονται, θα φτάσουν στη Γαλλία. Αφού περάσουν από διάφορα μέρη, θα εγκατασταθούν τελικά σε ένα συγκρότημα πολυκατοικιών στα -όχι και τόσο ειρηνικά προάστια- του Παρισιού. Ο Dheepan θα αρχίσει να εργάζεται ως επιστάτης, η Yalini ως οικιακή βοηθός και η μικρή θα πάει στο σχολείο, ενώ έχουν πια το δικό τους σπιτικό να φροντίσουν.
Μέχρι εδώ τα γεγονότα δεν διαφέρουν πολύ από την πραγματική ζωή των προσφύγων που ξεριζώνονται από τις πατρίδες τους και προσπαθούν να
"χτίσουν" μια νέα ζωή κάπου άλλου. Αυτό που κάνει ξεχωριστή την ταινία είναι ότι μέσα στη δίνη του πολέμου, τον φόβο και τις φρικτές αναμνήσεις των πρωταγωνιστών, καθώς και τις αγωνίες τους να τα καταφέρουν πάση θυσία στον τόπο όπου εγκαταστάθηκαν γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή, οι τρεις πρωταγωνιστές δεν είναι οικογένεια μεταξύ τους και αυτό τα δυσχεραίνει όλα ακόμη περισσότερο. Ο εγωισμός του καθενός, η διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων, οι χαρακτήρες που δεν έχουν ζυμωθεί μεταξύ τους για να μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά και ένα παιδί που νιώθει "εργαλείο" στα χέρια δυο αγνώστων είναι προβλήματα που πρέπει να βρουν λύση. Ο Audiard παρουσιάζει το πώς οι τρεις θα έρθουν κοντά εντελώς ρεαλιστικά και με λογική συνέχεια και αυτό είναι ένα από τα κλειδιά της ταινίας. Η Yalini, για παράδειγμα, δεν ευθύνεται που δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει ένα παιδί. Δεν είναι μητέρα και ίσως να μην της είχε περάσει και από το μυαλό κάτι τέτοιο ως τότε. Η Illayaal στην αρχή τής είναι πλήρως αδιάφορη. Δεν διστάζει να της φωνάξει ή να την χτυπήσει. Δεν της δίνει φιλί πριν το σχολείο όπως οι άλλες μαμάδες, δεν την αγκαλιάζει, γιατί δεν ξέρει πώς είναι να βγαίνουν φυσικά τέτοιες κινήσεις. Τα παιδιά όμως έχουν ανάγκη από αγάπη και αυτό θα το καταλάβει σιγά σιγά. Το ίδιο και για τον Dheepan. Ένας σκληρός άνθρωπος που βρίσκεται με γυναίκα και παιδί και χρειάζεται χρόνο για να αισθανθεί πως πρέπει να τις προστατέψει και να νοιάζεται για εκείνες.
"χτίσουν" μια νέα ζωή κάπου άλλου. Αυτό που κάνει ξεχωριστή την ταινία είναι ότι μέσα στη δίνη του πολέμου, τον φόβο και τις φρικτές αναμνήσεις των πρωταγωνιστών, καθώς και τις αγωνίες τους να τα καταφέρουν πάση θυσία στον τόπο όπου εγκαταστάθηκαν γιατί δεν έχουν άλλη επιλογή, οι τρεις πρωταγωνιστές δεν είναι οικογένεια μεταξύ τους και αυτό τα δυσχεραίνει όλα ακόμη περισσότερο. Ο εγωισμός του καθενός, η διαφορετική προσέγγιση των πραγμάτων, οι χαρακτήρες που δεν έχουν ζυμωθεί μεταξύ τους για να μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά και ένα παιδί που νιώθει "εργαλείο" στα χέρια δυο αγνώστων είναι προβλήματα που πρέπει να βρουν λύση. Ο Audiard παρουσιάζει το πώς οι τρεις θα έρθουν κοντά εντελώς ρεαλιστικά και με λογική συνέχεια και αυτό είναι ένα από τα κλειδιά της ταινίας. Η Yalini, για παράδειγμα, δεν ευθύνεται που δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει ένα παιδί. Δεν είναι μητέρα και ίσως να μην της είχε περάσει και από το μυαλό κάτι τέτοιο ως τότε. Η Illayaal στην αρχή τής είναι πλήρως αδιάφορη. Δεν διστάζει να της φωνάξει ή να την χτυπήσει. Δεν της δίνει φιλί πριν το σχολείο όπως οι άλλες μαμάδες, δεν την αγκαλιάζει, γιατί δεν ξέρει πώς είναι να βγαίνουν φυσικά τέτοιες κινήσεις. Τα παιδιά όμως έχουν ανάγκη από αγάπη και αυτό θα το καταλάβει σιγά σιγά. Το ίδιο και για τον Dheepan. Ένας σκληρός άνθρωπος που βρίσκεται με γυναίκα και παιδί και χρειάζεται χρόνο για να αισθανθεί πως πρέπει να τις προστατέψει και να νοιάζεται για εκείνες.
Η ταινία έχει τρεις πρωταγωνιστές. Και οι τρεις είναι πολύ καλοί στους ρόλους τους (αποκάλυψη η μικρή Claudine Vinasithamby που δεν μπορεί να σε αφήσει ασυγκίνητο) και τους αφιερώνεται ίσος χρόνος για να παρουσιαστούν η ψυχοσύνθεση και οι σκέψεις τους. Από την πλευρά του καθενός, παρακολουθούμε το πώς εγκλιματίζονται στον νέο τόπο και πότε νιώθουν έστω και λίγο ασφαλείς, πότε νιώθουν δηλαδή πως ίσως να υπάρχει και γι' αυτούς κάτι καλό εκεί έξω. Θα τους δούμε να χαμογελούν, να συζητούν, να επικοινωνούν με τους γύρω τους, να αποβάλουν για λίγο από το μυαλό τους τις εικόνες του πολέμου. Και δυστυχώς είναι για λίγο, γιατί όπως φαίνεται και σε αυτή την γκετοποιημένη περιοχή της Γαλλίας (που δεν είναι προϊόν φαντασίας του δημιουργού) δεν θα αργήσει να ηχήσει σήμα κινδύνου. Τότε είναι που ο Dheepan θα βρεθεί αντιμέτωπος με τους εγκληματίες αλλά και με το παρελθόν του. Το παρόν όμως διαφέρει, γιατί δεν είναι μόνος του πια και γι' αυτό πρέπει να τα σταθμίσει όλα.
Το "Dheepan" είναι μια σύγχρονη ταινία που περιγράφει με ζοφερό τρόπο την παγκόσμια πραγματικότητα. Δυστυχώς για την κοινωνία μας, αλλά ευτυχώς για την ταινία, το κάνει άψογα. Τρεις άνθρωποι που αναγκάζονται να ζήσουν "χωρίς πατρίδα" αλλά προσπαθούν να μην απολέσουν την ταυτότητά τους, το ποιοι πραγματικά είναι (Η Yalini κάποια στιγμή θα πει πως δεν θέλει να φορέσει μαντήλα, γιατί δεν είναι η θρησκεία της αυτό).
Με σκηνοθεσία γρήγορη και πλάνα με νόημα, όμορφη φωτογραφία, δυνατές εικόνες και από τους δύο πολιτισμούς και ισχυρά μηνύματα, ο Αudiard διηγείται με ειλικρίνεια μια ιστορία χωρίς υπερβολές. Δεν λείπουν οι λεπτές δόσεις χιούμορ για να αποφορτίσουν τον θεατή, ο οποίος δεν φορτίζεται τόσο με αυτό που βλέπει αλλά με αυτό που νιώθει, και αυτό είναι καλύτερο. Και τέλος, ο Audiard δίνει το δικό του μήνυμα για το τι είναι και τι μπορεί να είναι οικογένεια...
Με σκηνοθεσία γρήγορη και πλάνα με νόημα, όμορφη φωτογραφία, δυνατές εικόνες και από τους δύο πολιτισμούς και ισχυρά μηνύματα, ο Αudiard διηγείται με ειλικρίνεια μια ιστορία χωρίς υπερβολές. Δεν λείπουν οι λεπτές δόσεις χιούμορ για να αποφορτίσουν τον θεατή, ο οποίος δεν φορτίζεται τόσο με αυτό που βλέπει αλλά με αυτό που νιώθει, και αυτό είναι καλύτερο. Και τέλος, ο Audiard δίνει το δικό του μήνυμα για το τι είναι και τι μπορεί να είναι οικογένεια...
Διάρκεια: 110'
Πρωταγωνιστούν: Jesuthasan Antonythasan, Kalieaswari Srinivasan, Claudine Vinasithamby, Vincent Rottiers
Σκηνοθεσία: Jacques Audiard
Σενάριο: Jacques Audiard, Thomas Bidegain, Noé Debré
Γλώσσα: Tamil, Γαλλικά, Αγγλικά
Trivia:
Ο πρωταγωνιστής της ταινίας, Jesuthasan Antonythasan, κατατάχθηκε στην πραγματικότητα στους Τίγρεις του Ταμίλ και υπηρέτησε ως στρατιώτης μέχρι τα 19 του. Είναι συγγραφέας, σεναριογράφος και πολιτικός ακτιβιστής.
Για τις δύο πρωταγωνίστριες, Kalieaswari Srinivasan και Claudine Vinasithamby, το "Dheepan" είναι η πρώτη ταινία όπου συμμετέχουν.
Αν και γαλλική, σχεδόν όλη η ταινία γυρίστηκε στη γλώσσα Τamil, που μιλιέται στη νοτιοανατολική Ινδία, τη Σρι Λάνκα και τη Σιγκαπούρη.