Ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποιεί Νίκο Καββαδία και ο δίσκος με τον τίτλο Ο Σταυρός Του Νότου που κυκλοφόρησε το Φθινόπωρο του 1979 από την LYRA, θεωρείται και είναι από τους πιο σημαντικούς στην ιστορία της Ελληνικής δισκογραφίας.
Τη ίδια χρονιά, είχε ζητηθεί από τον Θάνο Μικρούτσικο να ντύσει μουσικά την τηλεοπτική σειρά Πορεία 090 (προβλήθηκε λίγο αργότερα από την τότε ΥΕΝΕΔ, πρεμιέρα 7/1/80) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά και είχε σαν θέμα τη ζωή των ναυτικών. Ο συνθέτης είχε ήδη αρχίσει να δουλεύει πάνω στην ποίηση του Καββαδία και πρότεινε κάποια από τα τραγούδια, τα οποία ακούστηκαν στη σειρά, με τη φωνή του Γιάννη Κούτρα.
Τα προβλήματα άρχισαν όταν ο Μικρούτσικος θέλησε να ηχογραφήσει τη δουλειά του σε δίσκο. Ο πρώτος που αντέδρασε ήταν ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης της δισκογραφικής εταιρείας Αλέκος Πατσιφάς, ο οποίος απογοητεύτηκε από αυτά που άκουσε και με βαρεία καρδιά, έδωσε την συγκατάθεσή του στην κυκλοφορία του δίσκου, μόνο για την εκτίμηση που έτρεφε στο πρόσωπο και στο μέχρι τότε έργο του συνθέτη.
Ο τύπος υποδέχτηκε τον δίσκο με τις χειρότερες κριτικές. Για παράδειγμα η εφημερίδα Καθημερινή, που οι κριτικές της στα προηγούμενα έργα του Μικρούτσικου ήταν εξαιρετικές, για τον Σταυρό του νότου έγραψε πως πρόκειται για ένα πληκτικό έργο και καλούσε τον ταλαντούχο συνθέτη να το ξεχάσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Το μεγάλο πρόβλημα δεν ήταν ο συνθέτης, αλλά ο ποιητής που θεωρείτο μικρής αξίας, Ποιητής των ημερολογίων και δυσνόητος. Όπως διηγείται ο συνθέτης στην Κρυσταλία Πατούλη, σε συνέντευξη που της παραχώρησε στις 19/1/12 στην ιστοσελίδα tvxs.gr, ο αδελφός του ο Ανδρέας Μικρούτσικος, που εκείνη την εποχή έγραφε δισκοκριτικές με ψευδώνυμο σε μουσικό περιοδικό, έγραψε πως ¨Ο δίσκος θα έπρεπε να συνοδεύεται και από λεξικό άγνωστων λέξεων, γιατί υπάρχουν περισσότερες από εβδομήντα άγνωστες λέξεις σε έντεκα τραγούδια¨.
Ο δίσκος πούλησε πάνω από 50.000 αντίτυπα στους πρώτους 6 μήνες κυκλοφορίας και πλησιάζει τα δύο εκατομμύρια αντίτυπα μέχρι σήμερα. Γνώρισε τεράστια απήχηση, ο κόσμος και ειδικά η νεολαία αγκάλιασε τα τραγούδια. Ο Μικρούτσικος περιέγραψε μουσικά τις θαλασσινές εικόνες του Καββαδία μοναδικά, αποφεύγοντας μαεστρικά το εμπόδιο της μη ομοιοκαταταληξίας στη ποίηση Καββαδία. Ο δε ποιητής από ατάλαντος και δυσνόητος είναι ο λατρεμένος διαχρονικά των νέων και όχι μόνο.
Ας θυμηθούμε την απάντηση που έδωσε ο Θάνος Μικρούτσικος στην πρόσφατη συνέντευξή του στο mixgrill και τον Αντώνη Κατσαμά σε σχετική ερώτηση για τον Σταυρό του Νότου
Μέχρι ένα σημείο δεν μπορούσα να το εξηγήσω βέβαια. Μάλλον μετά το ’90 άρχισα να το συνειδητοποιώ. Πάντως η ερώτηση είναι κάπως συντηρητική, σε δύο σημεία τα οποία και θα αναφέρω: πρώτον, δεν πρόκειται απλά για απήχηση αλλά για Καββαδιομάνια! Δεν εξηγείται αλλιώς, πως σε μια χώρα με 10 εκατομμύρια πληθυσμό, έχει πουλήσει 2 εκατομμύρια αντίτυπα και συνεχίζει να πουλάει. Και ακόμη, οι σημερινοί πιτσιρικάδες είναι το ίδιο βαθιά παθιασμένοι με τους τότε νέους, της εποχής που πρωτοβγήκε. Γι’ αυτό μιλάω για μανία έως και σήμερα. Επειδή όμως αποκλείεται ολόκληρες τρεις και πάνω γενιές να έπαθαν απλά παράκρουση με τους στίχους του Καββαδία που μιλούσε για τη θάλασσα και τα ταξίδια, η εξήγηση βρίσκεται μάλλον στην αποκάλυψη, μέσω της μελοποίησης, των κρυμμένων σημείων της ποίησης του Καββαδία. Γιατί ο Καββαδίας λέει κάτι παραπάνω από αυτό που σε πρώτο επίπεδο διαβάζουμε και αν η μελοποίηση δεν κατάφερνε να φανερώσει το δεύτερο κρυμμένο επίπεδο θα παρέμενε απλά υπόκρουση. Φυσικά, όταν λέει ο ποιητής «χόρεψε στο φτερό του καρχαρία», αναφέρεται στην προσωπική υπέρβαση που ο καθένας οφείλει στον εαυτό του, δίνοντας το μήνυμα ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο. Αυτό είναι το ισχυρότερο μήνυμα στην ιστορία και αυτό είναι που ξεσηκώνει τους εκάστοτε πιτσιρικάδες και κατά συνέπεια κρατά τα κομμάτια αυτά διαχρονικά.
Ο συνθέτης μας συστήνει τον Γιάννη Κούτρα ο οποίος ερμηνεύει μοναδικά τα οκτώ από τα έντεκα τραγούδια του δίσκου. Εξαιρετική και η συμμετοχή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου όπου ερμηνεύει 2 τραγούδια και ανεπανάληπτη η ερμηνεία του στο Μαχαίρι. Υπέροχη και η Αιμιλία Σαρρή που ερμηνεύει το ομότιτλο τραγούδι του δίσκου.
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ
Δισκ. Εταιρεία: LYRA 3733
Κυκλοφορία: 1979
Ποίηση: Νίκος Καβαδδίας
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Ερμηνεία: Γιάνης Κούτρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Αιμιλία Σαρρή
Παραγωγή: Γιώργος Μακράκης, Κατερίνα Γεωργή
Ηχογράφηση: Studio Action
Ηχοληψία: Γιάννης Τριφύλλης, Γιάννης Σκιαδάς
Εξωφύλλο: Αλέκος Φασιανός
01. Kuro siwo
02. Θεσσαλονίκη
03. Σταυρός του Νότου
Ερμηνεία: Αιμιλία Σαρρή
04. Ένα μαχαίρι
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
05. Γυναίκα
06. Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
07. Federico Garcia Lorca
08. Αρμίδα
09. Cambay's water
10. Εσμεράλδα
11. Πικρία
Πολύτιμη Βοήθεια
Τη ίδια χρονιά, είχε ζητηθεί από τον Θάνο Μικρούτσικο να ντύσει μουσικά την τηλεοπτική σειρά Πορεία 090 (προβλήθηκε λίγο αργότερα από την τότε ΥΕΝΕΔ, πρεμιέρα 7/1/80) σε σενάριο και σκηνοθεσία του Τάσου Ψαρρά και είχε σαν θέμα τη ζωή των ναυτικών. Ο συνθέτης είχε ήδη αρχίσει να δουλεύει πάνω στην ποίηση του Καββαδία και πρότεινε κάποια από τα τραγούδια, τα οποία ακούστηκαν στη σειρά, με τη φωνή του Γιάννη Κούτρα.
Ο τύπος υποδέχτηκε τον δίσκο με τις χειρότερες κριτικές. Για παράδειγμα η εφημερίδα Καθημερινή, που οι κριτικές της στα προηγούμενα έργα του Μικρούτσικου ήταν εξαιρετικές, για τον Σταυρό του νότου έγραψε πως πρόκειται για ένα πληκτικό έργο και καλούσε τον ταλαντούχο συνθέτη να το ξεχάσει όσο το δυνατόν γρηγορότερα.
Το μεγάλο πρόβλημα δεν ήταν ο συνθέτης, αλλά ο ποιητής που θεωρείτο μικρής αξίας, Ποιητής των ημερολογίων και δυσνόητος. Όπως διηγείται ο συνθέτης στην Κρυσταλία Πατούλη, σε συνέντευξη που της παραχώρησε στις 19/1/12 στην ιστοσελίδα tvxs.gr, ο αδελφός του ο Ανδρέας Μικρούτσικος, που εκείνη την εποχή έγραφε δισκοκριτικές με ψευδώνυμο σε μουσικό περιοδικό, έγραψε πως ¨Ο δίσκος θα έπρεπε να συνοδεύεται και από λεξικό άγνωστων λέξεων, γιατί υπάρχουν περισσότερες από εβδομήντα άγνωστες λέξεις σε έντεκα τραγούδια¨.
Ας θυμηθούμε την απάντηση που έδωσε ο Θάνος Μικρούτσικος στην πρόσφατη συνέντευξή του στο mixgrill και τον Αντώνη Κατσαμά σε σχετική ερώτηση για τον Σταυρό του Νότου
Μέχρι ένα σημείο δεν μπορούσα να το εξηγήσω βέβαια. Μάλλον μετά το ’90 άρχισα να το συνειδητοποιώ. Πάντως η ερώτηση είναι κάπως συντηρητική, σε δύο σημεία τα οποία και θα αναφέρω: πρώτον, δεν πρόκειται απλά για απήχηση αλλά για Καββαδιομάνια! Δεν εξηγείται αλλιώς, πως σε μια χώρα με 10 εκατομμύρια πληθυσμό, έχει πουλήσει 2 εκατομμύρια αντίτυπα και συνεχίζει να πουλάει. Και ακόμη, οι σημερινοί πιτσιρικάδες είναι το ίδιο βαθιά παθιασμένοι με τους τότε νέους, της εποχής που πρωτοβγήκε. Γι’ αυτό μιλάω για μανία έως και σήμερα. Επειδή όμως αποκλείεται ολόκληρες τρεις και πάνω γενιές να έπαθαν απλά παράκρουση με τους στίχους του Καββαδία που μιλούσε για τη θάλασσα και τα ταξίδια, η εξήγηση βρίσκεται μάλλον στην αποκάλυψη, μέσω της μελοποίησης, των κρυμμένων σημείων της ποίησης του Καββαδία. Γιατί ο Καββαδίας λέει κάτι παραπάνω από αυτό που σε πρώτο επίπεδο διαβάζουμε και αν η μελοποίηση δεν κατάφερνε να φανερώσει το δεύτερο κρυμμένο επίπεδο θα παρέμενε απλά υπόκρουση. Φυσικά, όταν λέει ο ποιητής «χόρεψε στο φτερό του καρχαρία», αναφέρεται στην προσωπική υπέρβαση που ο καθένας οφείλει στον εαυτό του, δίνοντας το μήνυμα ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο. Αυτό είναι το ισχυρότερο μήνυμα στην ιστορία και αυτό είναι που ξεσηκώνει τους εκάστοτε πιτσιρικάδες και κατά συνέπεια κρατά τα κομμάτια αυτά διαχρονικά.
Ο συνθέτης μας συστήνει τον Γιάννη Κούτρα ο οποίος ερμηνεύει μοναδικά τα οκτώ από τα έντεκα τραγούδια του δίσκου. Εξαιρετική και η συμμετοχή του Βασίλη Παπακωνσταντίνου όπου ερμηνεύει 2 τραγούδια και ανεπανάληπτη η ερμηνεία του στο Μαχαίρι. Υπέροχη και η Αιμιλία Σαρρή που ερμηνεύει το ομότιτλο τραγούδι του δίσκου.
Ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΤΟΥ ΝΟΤΟΥ
Δισκ. Εταιρεία: LYRA 3733
Κυκλοφορία: 1979
Ποίηση: Νίκος Καβαδδίας
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Ερμηνεία: Γιάνης Κούτρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Αιμιλία Σαρρή
Παραγωγή: Γιώργος Μακράκης, Κατερίνα Γεωργή
Ηχογράφηση: Studio Action
Ηχοληψία: Γιάννης Τριφύλλης, Γιάννης Σκιαδάς
Εξωφύλλο: Αλέκος Φασιανός
01. Kuro siwo
02. Θεσσαλονίκη
03. Σταυρός του Νότου
Ερμηνεία: Αιμιλία Σαρρή
04. Ένα μαχαίρι
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
05. Γυναίκα
06. Ένας νέγρος θερμαστής από το Τζιμπουτί
Ερμηνεία: Βασίλης Παπακωνσταντίνου
07. Federico Garcia Lorca
08. Αρμίδα
09. Cambay's water
10. Εσμεράλδα
11. Πικρία
Πολύτιμη Βοήθεια
- ΑΡΩΜΑ ΒΙΝΥΛΙΟΥ Τάσος Κριτσιώλης
- TVXS.gr