To "Bølgen"/«Κύμα» είναι η πρώτη νορβηγική ταινία καταστροφής και αποτέλεσε την επίσημη υποψηφιότητα της χώρας για ξενόγλωσσο Όσκαρ το 2016 (χρονιά που το βραβείο κατέληξε στην Ουγγαρία για το «Γιο του Σαούλ») χωρίς όμως να καταφέρει να περάσει τη φάση της προεπιλογής. Η ταινία οδήγησε έναν στους έξι Νορβηγούς στις αίθουσες της χώρας και έπιασε κορυφή στο νορβηγικό box office το 2015. Αποτέλεσε μάλιστα το διαβατήριο για το νεαρό δημιουργό της Roar Uthaug για το μαγικό κόσμο του ... Χόλιγουντ, καθώς του πρόσφερε τη θέση του σκηνοθέτη στην επικείμενη αναγέννηση του Tomb Raider με την Alicia Vikander.
Βρισκόμαστε στην επαρχία της Νορβηγίας, στη μικρή επαρχιακή πόλη του Γκεϊράνγκερ και παρακολουθούμε τον έμπειρο γεωλόγο Κρίστιαν να ετοιμάζεται να αποχαιρετήσει τη δουλειά του στο τοπικό παρατηρητήριο γεωλογικών φαινομένων του όρου Åkerneset για να φορέσει γραβάτα και να μεταβεί «από το χωριό στην πόλη». Ωστόσο, θορυβημένος από ορισμένες ανησυχητικές ενδείξεις των αισθητήρων αποφασίζει να μείνει για να το ερευνήσει. Έτσι, εγκλωβίζεται μαζί με την οικογένειά του στο Γκεϊράνγκερ. Όταν οι φόβοι του Κρίστιαν επιβεβαιωθούν, θα πρέπει να παλέψουν για να μείνουν ζωντανοί.
Το σενάριο βασίζεται στη σύγχρονη πραγματικότητα της Νορβηγίας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το βουνό κάποια στιγμή θα καταρρεύσει και θα δημιουργηθεί ένα πελώριο κύμα άνω των 80 μέτρων που θα ξεχυθεί πάνω στο Γκεϊράνγκερ. Οι κάτοικοί του θα έχουν σύμφωνα με υπολογισμούς μονάχα 10 λεπτά στη διάθεσή τους για να ανέβουν από την κοιλάδα σε υψόμετρο ικανό για να σωθούν.
Τα εξωτερικά γυρίσματα της ταινίας έγιναν στη Νορβηγία, στο Γκεϊράνγκερ και τα περίχωρά του, ενώ οι εσωτερικές λήψεις πραγματοποιήθηκαν στη Ρουμανία. Ο Uthaug βασίστηκε στις επιστημονικές θεωρίες και το παρελθόν καταστροφικών κατολισθήσεων στη Νορβηγία και κατόρθωσε να ενισχύσει την αληθοφάνεια της ιστορίας του. Η οποία ιστορία περιστρέφεται γύρω από τον Κρίστιαν, τον υπεύθυνο και τελειομανή επαγγελματία, τον δυσλειτουργικό σύζυγο και πατέρα. Ο Κρίστιαν και η οικογένειά του βρίσκονται στο επίκεντρο. Οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι αναλώσιμοι και αποτελούν απλώς το φόντο, βοηθώντας σε λίγες στιγμές, αλλά κυρίως υψώνοντας εμπόδια που θα πρέπει να υπερβούν οι ήρωες. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο συγκροτούν οι Νορβηγοί Kristoffer Joner (ίσως να τον θυμηθείτε από το "The Revenant" - 2015) και Ane Dahl Torp (“Dead Snow”, 2009), ενώ από το υπόλοιπο καστ ξεχωρίζει ο Δανός Thomas Bo Larsen (“Festen” - 1998, “Jagten” - 2012) σε έναν ιδιαίτερο και απαιτητικό ρόλο.
Λόγω της φύσης της ταινίας υπάρχει η βεβαιότητα για την έλευση του κύματος και ο θεατής μένει να αγωνιά για τον τρόπο που θα πληγούν οι πρωταγωνιστές. Ο κινηματογραφικός χρόνος είναι καλά κατανεμημένος στο πριν και το μετά του κύματος. Το μόνο σημείο που μου φάνηκε ασύμμετρο ήταν ότι το δεκάλεπτο που μεσολαβεί από την κατάρρευση του βουνού ως την έλευση του κύματος διαρκεί «μόλις» 11 κινηματογραφικά λεπτά. Ελάχιστος χρόνος, αν σκεφτούμε τη χρηστή διαχείριση χρόνου στον κινηματογράφο και βάλουμε στην κουβέντα ταινίες παλαιότερες σαν το "Rope" (1948) του Alfred Hitchcock ή το φετινό "Dunkirk" του Christopher Nolan.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν κασκαντέρ και οι ηθοποιοί χρειάστηκε να περάσουν από ειδική εκπαίδευση για να εκτελέσουν οι ίδιοι όλες τις σκηνές τους. Ο σκηνοθέτης το χαρακτήρισε "nerve-wracking" (μτφρ. ψυχοφθόρο, εξαντλητικό). Εγώ θα πρόσθετα και ενδεχομένως επιπόλαιο, για να πιάσουμε και την άλλη πλευρά του ζητήματος.
Δραματουργικά η ταινία είναι άδικο να κριθεί από τη μία τελική σκηνή που καθορίζει την τύχη των πρωταγωνιστών της. Εξίσου μεροληπτικό θα ήταν να σταθούμε σε δυο τρεις εμβληματικές σκηνογραφικά -στατικές- σκηνές όπου κυριαρχούν το βουνό, το νερό και η μανία της φύσης, υποβοηθούμενα βεβαίως από τα απαραίτητα οπτικά εφέ. Παρόλα αυτά, τα επαναλαμβανόμενα κλισέ, η μονοδιάστατη προσέγγιση και η πρόδηλη έλλειψη πρωτοτυπίας δημιουργούν την αίσθηση ενός σχετικά low-budget αντιγράφου του Χόλιγουντ.
Η σχεδόν παντελής απουσία πειραματισμού δεν είναι δα καινοτόμο φαινόμενο για το είδος, θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί, γιατί σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου έχει συνδεθεί άρρηκτα τις τελευταίες δεκαετίες με τη διαρκή εξερεύνηση του δυναμικού της έβδομης τέχνης. Ο σκανδιναβικός, δε, κινηματογράφος ειδικότερα έχει δώσει σχετικά δείγματα, όπως για παράδειγμα στις ταινίες τρόμου, με το “Let the Right One In” (2008) του Σουηδού Tomas Alfredson –πριν μεταπηδήσει στις αγγλόφωνες αγγλοσαξονικές παραγωγές, από όπου θα μας δώσει σε λίγες εβδομάδες το “The Snowman”.
Το “Bølgen” βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και ενδεχομένως να παρουσιαστεί στο μέλλον ως προφητικό. Ωστόσο, ούτε καν ο ρεαλισμός είναι καινοφανής για τις ταινίες καταστροφής. Αρκεί να ανατρέξουμε στο "Armageddon" (1998) που μνημονεύει ο Uthaug (μαζί με το "Twister" - 1996) και αποτελεί αναντίρρητα σημείο αναφοράς στις ταινίες καταστροφής. Όσο κι αν της «αξίζει» να χλευαστεί για την επιφανειακή και μελοδραματική προσέγγισή της, η ταινία του Michael Bay μπορεί να καυχιέται ότι αποτέλεσε οιωνό σύγχρονων ερευνών της NASA και της ESA για την αλλαγή πορείας ενός αστεροειδή (περισσότερες πληροφορίες εδώ, εδώ και εδώ). Έστω και χωρίς τη συνεισφορά του Bruce Willis.
Αυτό που μένει μετά το “Bølgen” είναι η αίσθηση μιας χαμένης ευκαιρίας, καθώς αποφεύγει οριακά το μελόδραμα, αλλά φλερτάρει επικίνδυνα με το χολιγουντιανό καουμποϊλίκι. Όσα συναισθήματα κι αν κατάφερε να γεννήσει σβήνουν, όπως χάνονται τα χνάρια στη φρέσκια άμμο όταν αποτραβιέται το κύμα.
Φιλική συμβουλή: Αν προτίθεστε να τη δείτε, μη ρίξετε ούτε μια ματιά στο trailer! Και προσπαθήστε να αποφύγετε ακόμα και τις διαφημιστικές αφίσες. Δώστε την ευκαιρία στον εαυτό σας να μην έχει βεβαιότητα για όλα όσα συμβούν.
Μιας και δε θα δούμε το trailer, ας ακούσουμε ένα τραγούδι που συμμετέχει με τον τρόπο του στην πλοκή.
Η ταινία θα προβάλλεται στους κινηματογράφους της Αθήνας από την προσεχή Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου υπό τον τίτλο «Το κύμα» από τη NEO Films.
Βρισκόμαστε στην επαρχία της Νορβηγίας, στη μικρή επαρχιακή πόλη του Γκεϊράνγκερ και παρακολουθούμε τον έμπειρο γεωλόγο Κρίστιαν να ετοιμάζεται να αποχαιρετήσει τη δουλειά του στο τοπικό παρατηρητήριο γεωλογικών φαινομένων του όρου Åkerneset για να φορέσει γραβάτα και να μεταβεί «από το χωριό στην πόλη». Ωστόσο, θορυβημένος από ορισμένες ανησυχητικές ενδείξεις των αισθητήρων αποφασίζει να μείνει για να το ερευνήσει. Έτσι, εγκλωβίζεται μαζί με την οικογένειά του στο Γκεϊράνγκερ. Όταν οι φόβοι του Κρίστιαν επιβεβαιωθούν, θα πρέπει να παλέψουν για να μείνουν ζωντανοί.
Το σενάριο βασίζεται στη σύγχρονη πραγματικότητα της Νορβηγίας. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το βουνό κάποια στιγμή θα καταρρεύσει και θα δημιουργηθεί ένα πελώριο κύμα άνω των 80 μέτρων που θα ξεχυθεί πάνω στο Γκεϊράνγκερ. Οι κάτοικοί του θα έχουν σύμφωνα με υπολογισμούς μονάχα 10 λεπτά στη διάθεσή τους για να ανέβουν από την κοιλάδα σε υψόμετρο ικανό για να σωθούν.
Τα εξωτερικά γυρίσματα της ταινίας έγιναν στη Νορβηγία, στο Γκεϊράνγκερ και τα περίχωρά του, ενώ οι εσωτερικές λήψεις πραγματοποιήθηκαν στη Ρουμανία. Ο Uthaug βασίστηκε στις επιστημονικές θεωρίες και το παρελθόν καταστροφικών κατολισθήσεων στη Νορβηγία και κατόρθωσε να ενισχύσει την αληθοφάνεια της ιστορίας του. Η οποία ιστορία περιστρέφεται γύρω από τον Κρίστιαν, τον υπεύθυνο και τελειομανή επαγγελματία, τον δυσλειτουργικό σύζυγο και πατέρα. Ο Κρίστιαν και η οικογένειά του βρίσκονται στο επίκεντρο. Οι υπόλοιποι χαρακτήρες είναι αναλώσιμοι και αποτελούν απλώς το φόντο, βοηθώντας σε λίγες στιγμές, αλλά κυρίως υψώνοντας εμπόδια που θα πρέπει να υπερβούν οι ήρωες. Το πρωταγωνιστικό δίδυμο συγκροτούν οι Νορβηγοί Kristoffer Joner (ίσως να τον θυμηθείτε από το "The Revenant" - 2015) και Ane Dahl Torp (“Dead Snow”, 2009), ενώ από το υπόλοιπο καστ ξεχωρίζει ο Δανός Thomas Bo Larsen (“Festen” - 1998, “Jagten” - 2012) σε έναν ιδιαίτερο και απαιτητικό ρόλο.
Λόγω της φύσης της ταινίας υπάρχει η βεβαιότητα για την έλευση του κύματος και ο θεατής μένει να αγωνιά για τον τρόπο που θα πληγούν οι πρωταγωνιστές. Ο κινηματογραφικός χρόνος είναι καλά κατανεμημένος στο πριν και το μετά του κύματος. Το μόνο σημείο που μου φάνηκε ασύμμετρο ήταν ότι το δεκάλεπτο που μεσολαβεί από την κατάρρευση του βουνού ως την έλευση του κύματος διαρκεί «μόλις» 11 κινηματογραφικά λεπτά. Ελάχιστος χρόνος, αν σκεφτούμε τη χρηστή διαχείριση χρόνου στον κινηματογράφο και βάλουμε στην κουβέντα ταινίες παλαιότερες σαν το "Rope" (1948) του Alfred Hitchcock ή το φετινό "Dunkirk" του Christopher Nolan.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν κασκαντέρ και οι ηθοποιοί χρειάστηκε να περάσουν από ειδική εκπαίδευση για να εκτελέσουν οι ίδιοι όλες τις σκηνές τους. Ο σκηνοθέτης το χαρακτήρισε "nerve-wracking" (μτφρ. ψυχοφθόρο, εξαντλητικό). Εγώ θα πρόσθετα και ενδεχομένως επιπόλαιο, για να πιάσουμε και την άλλη πλευρά του ζητήματος.
Δραματουργικά η ταινία είναι άδικο να κριθεί από τη μία τελική σκηνή που καθορίζει την τύχη των πρωταγωνιστών της. Εξίσου μεροληπτικό θα ήταν να σταθούμε σε δυο τρεις εμβληματικές σκηνογραφικά -στατικές- σκηνές όπου κυριαρχούν το βουνό, το νερό και η μανία της φύσης, υποβοηθούμενα βεβαίως από τα απαραίτητα οπτικά εφέ. Παρόλα αυτά, τα επαναλαμβανόμενα κλισέ, η μονοδιάστατη προσέγγιση και η πρόδηλη έλλειψη πρωτοτυπίας δημιουργούν την αίσθηση ενός σχετικά low-budget αντιγράφου του Χόλιγουντ.
Η σχεδόν παντελής απουσία πειραματισμού δεν είναι δα καινοτόμο φαινόμενο για το είδος, θα πρέπει ωστόσο να τονιστεί, γιατί σημαντικό τμήμα του ευρωπαϊκού κινηματογράφου έχει συνδεθεί άρρηκτα τις τελευταίες δεκαετίες με τη διαρκή εξερεύνηση του δυναμικού της έβδομης τέχνης. Ο σκανδιναβικός, δε, κινηματογράφος ειδικότερα έχει δώσει σχετικά δείγματα, όπως για παράδειγμα στις ταινίες τρόμου, με το “Let the Right One In” (2008) του Σουηδού Tomas Alfredson –πριν μεταπηδήσει στις αγγλόφωνες αγγλοσαξονικές παραγωγές, από όπου θα μας δώσει σε λίγες εβδομάδες το “The Snowman”.
Το “Bølgen” βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και ενδεχομένως να παρουσιαστεί στο μέλλον ως προφητικό. Ωστόσο, ούτε καν ο ρεαλισμός είναι καινοφανής για τις ταινίες καταστροφής. Αρκεί να ανατρέξουμε στο "Armageddon" (1998) που μνημονεύει ο Uthaug (μαζί με το "Twister" - 1996) και αποτελεί αναντίρρητα σημείο αναφοράς στις ταινίες καταστροφής. Όσο κι αν της «αξίζει» να χλευαστεί για την επιφανειακή και μελοδραματική προσέγγισή της, η ταινία του Michael Bay μπορεί να καυχιέται ότι αποτέλεσε οιωνό σύγχρονων ερευνών της NASA και της ESA για την αλλαγή πορείας ενός αστεροειδή (περισσότερες πληροφορίες εδώ, εδώ και εδώ). Έστω και χωρίς τη συνεισφορά του Bruce Willis.
Αυτό που μένει μετά το “Bølgen” είναι η αίσθηση μιας χαμένης ευκαιρίας, καθώς αποφεύγει οριακά το μελόδραμα, αλλά φλερτάρει επικίνδυνα με το χολιγουντιανό καουμποϊλίκι. Όσα συναισθήματα κι αν κατάφερε να γεννήσει σβήνουν, όπως χάνονται τα χνάρια στη φρέσκια άμμο όταν αποτραβιέται το κύμα.
Φιλική συμβουλή: Αν προτίθεστε να τη δείτε, μη ρίξετε ούτε μια ματιά στο trailer! Και προσπαθήστε να αποφύγετε ακόμα και τις διαφημιστικές αφίσες. Δώστε την ευκαιρία στον εαυτό σας να μην έχει βεβαιότητα για όλα όσα συμβούν.
Μιας και δε θα δούμε το trailer, ας ακούσουμε ένα τραγούδι που συμμετέχει με τον τρόπο του στην πλοκή.
Η ταινία θα προβάλλεται στους κινηματογράφους της Αθήνας από την προσεχή Πέμπτη 21 Σεπτεμβρίου υπό τον τίτλο «Το κύμα» από τη NEO Films.