(Γιατί) είχαμε ανάγκη το Μουσικό Κουτί;

Γιατί ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι το ατού της εκπομπής, η Ρένα Μόρφη το υπέροχο άτι, η μπάντα το υπερατού και οι «Εξερευνήσεις» το outsider;
Γιατί θέλουμε το Μουσικό Κουτί να ανοίξει τους ορίζοντες του στην hip hop και την Αγγλόφωνη Ελληνική σκηνή;
Γιατί τελικά έχουμε ανάγκη το Μουσικό Κουτί και αντίστοιχου επιπέδου τηλεοπτικές μουσικές εκπομπές;

Έχουν περάσει πέντε και κάτι μήνες από τότε που ξεκίνησε η ψυχαγωγική, μουσική εκπομπή το «Μουσικό Κουτί» στην ΕΡΤ1. Πέντε μήνες και 22 εκπομπές μετά, περίπου 50 καλλιτέχνες έχουν παρελάσει από το φιλόξενο καθιστικό της εκπομπής (συν 22 από τις «Εξερευνήσεις» του Πάνου Σουρούνη), με πιο πρόσφατη την εμφάνιση της Άλκηστις Πρωτοψάλτη και του Χρήστου Μάστορα. Οπότε, έχουμε ένα πραγματικά πολύ καλό δείγμα για να βγάλουμε ασφαλή συμπεράσματα.

Η αρχική είδηση μιας ακόμη ψυχαγωγικής, μουσικής εκπομπής, μας «τρόμαξε». Ο τρόμος έγινε περιέργεια, μετά συμπάθεια κι έπειτα «εμμονή». Η ομάδα της εκπομπής αποτελείται από τέσσερις βασικούς πυλώνες: τον κεντρικό παρουσιαστή Νίκο Πορτοκάλογλου, τη συμπαρουσιάστρια Ρένα Μόρφη, τη μπάντα και τις Εξερευνήσεις του Πάνου Σουρούνη.

Δουλεύουν άραγε όλα ρολόι ή κάπου μπορεί να χάνουν οι δείκτες του; Μας ενημερώνουν σωστά για τη μουσική κα τους μουσικούς ή υπάρχουν κενά που οφείλουν να γεμίσουν;

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Θυμάμαι πως από αντίδραση δεν είδα τα πρώτα επεισόδια, κυρίως έπειτα από τους δύο πρώτους καλεσμένους, τη Νατάσσα Μποφίλιου και τον Φοίβο Δεληβοριά. Μία ενστικτώδης αντίδραση ενάντια στο «κατεστημένο», αφού δεν είναι λίγες οι φορές που αρκετοί συντάκτες στο Mix Grill έχουμε αναφωνήσει «όχι άλλη επικαιρότητα, όχι άλλο άρθρο, όχι άλλη συναυλιακή τους παρουσίαση και δισκοκριτική». Τους ακούμε παντού, τους διαβάζουμε συχνά, έχουν όλα τα μέσα υπέρ τους.

Όταν όμως μου έφυγε το γινάτι (που πολλές φορές μου βγάζει το μάτι), ως αγνός ακροατής και λάτρης της μουσικής, άρχισα να βλέπω τις πρώτες εκπομπές στο ERTFLIX, παράλληλα με τις τρέχουσες. Ξεκίνησα φυσικά από το πρώτο επεισόδιο, να δω δηλαδή τον αγαπημένο μου Φοίβο Δεληβοριά και φυσικά τη Νατάσσα Μποφίλιου (και λίγο τον Θέμη Καραμουρατίδη) να κάνουν αυτό που ξέρουν καλά σε μια νέα μουσική εκπομπή που κάνει τα «βασικά».

Το μεγαλύτερο ατού της εκπομπής είναι ο βασικός παρουσιαστής της. Ο Νίκος Πορτοκάλογλου αποτελεί σημαντικό κομμάτι της μουσικής ιστορίας των τελευταίων 40 χρόνων στην Ελλάδα, με τους Φατμέ αλλά και στην προσωπική του καριέρα. Στην εκπομπή είναι απολαυστικός. Γνωρίζοντας (τα) πράγματα από μέσα ως μουσικός αλλά κι ως ακροατής, συνομιλεί με τους καλεσμένους, όπως θα το έκανε/το κάνει, όταν βρίσκονται στο στούντιο για κάποια ηχογράφηση ή απλά για έναν καφέ. Έχει σίγουρα τις γνώσεις, αλλά και τον απλό και ευγενικό τρόπο να τις φέρνει στο τραπέζι και να βάζει όλους εμάς από την οθόνη μας να καθόμαστε δίπλα τους και να συμμετέχουμε. Αν κάποιος παρατηρήσει προσεκτικά, δεν είναι λίγες οι φορές που οι καλεσμένοι εντυπωσιάζονται από τις ερωτήσεις του, αφού τους βάζει στη διαδικασία να σκεφτούν βαθιά για να απαντήσουν ή να αναγκαστούν να ανοίξουν συγκινησιακά χρονοντούλαπα. Ταυτόχρονα, τους συνοδεύει ως μουσικός, δημιουργός, ερμηνευτής, χωρίς να τους «καπελώνει», όπως θα έκανε ένας κακομαθημένος φτασμένος αστέρας που ικανοποιεί το υπερεγώ του.

Στην περίπτωση της Ρένας Μόρφη τα πράγματα ήταν πολύ πιο δύσκολα, αφού έπρεπε να ξεπεράσει ένα πολύ πιο έντονο «γιατί αυτή;» και φυσικά τον χαρακτηρισμό της «γλάστρας». Και εξηγούμαι.

Το «γιατί αυτή;» δε θα μπορέσω να το απαντήσω, γιατί τελικά δεν έχει καμία σημασία. Όσο οι εκπομπές περνούσαν, τόσο πιο πολύ χαιρόμουν να τη βλέπω. Μάλιστα σε πρόσφατο επεισόδιο που μου φάνηκε κάπως «πεσμένη», δε σας κρύβω ότι μου δημιουργήθηκε ένα κενό. Στο Μουσικό Κουτί, οφείλουμε πρώτα από όλα να την κρίνουμε ως παρουσιάστρια, όπως και τον Νίκο Πορτοκάλογλου. Είναι μια πολύ όμορφη παρουσία, που φέρει τη νεότητά της στο στούντιο, το μπρίο της που έχουμε διακρίνει και στα τραγούδια της. Όμως είναι κυρίως ένα μικρό κορίτσι που αισθάνεται χαρά, ευγνωμοσύνη και μια ευαισθησία που την είχαμε ανάγκη. Θυμάμαι ότι κάποιες φορές δάκρυσε ή στεκόταν άγαλμα μπροστά σε αγαπημένους της καλλιτέχνες.

Άρα, όσο εύκολα κι άκριτα, μπορεί να έχει ακουστεί το «τι κάνει αυτή εκεί πέρα από τη γλάστρα;», τόσο εύκολη είναι κι η απάντηση: «Η Ρένα Μόρφη είναι ένα όμορφο λουλούδι που ανθίζει και ευωδιάζει τις οθόνες μας».

Αν ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι το ατού της εκπομπής, η Ρένα Μόρφη είναι το υπέροχο άτι.

Όπως ίσως προσέξετε, εδώ δεν υπάρχουν οι παρενθέσεις στο γιατί. Οι Θανάσης Τσακιράκης στα τύμπανα, Βύρων Τσουράπης στο μπάσο, Στέλιος Φραγκούς σε πλήκτρα και πιάνο, Δημήτρης Καζάνης στο βιολί, ο Λάμπης Κουντουρόοοοοογιαννηηηηηης στην κιθάρα, Γιάννης Δίσκος σε πνευστά, πλήκτρα και μουσική διεύθυνση κι ό,τι άλλο μπορούν και κάνουν σε όλες τις εκπομπές, είναι ένα όνειρο, όχι απατηλό, αλλά χειροπιαστό.

Έχουμε δει και ακούσει πολλούς σπουδαίους μουσικούς και σε άλλες εκπομπές τόσα χρόνια, αλλά τι είναι αυτό που κάνει τη διαφορά σε αυτήν τη μπάντα, πέρα από τις όποιες δεδομένες μουσικές, παιχτικές τους ικανότητες; Μα ο σεβασμός στη μουσική και στους μουσικούς και καλλιτέχνες που έρχονται στην εκπομπή. Παίζουν τα τραγούδια τους ή τις διασκευές σα να είναι δικά τους. Απολαμβάνουν μέχρι τελευταίας νότας το «ζωντανό». Το βλέπεις στα πρόσωπά τους, στο χαμόγελό τους, τον τρόπου που κοιτάζονται, αλλά και το πώς κοιτάνε στα μάτια τους καλεσμένους.

Υπήρχε μια ανησυχία στην αρχή για το πόσο θα «πείραζαν» τα τραγούδια, αφού υπάρχει πάντα εκείνη η μουσική διαστροφή για «ξεχαρβάλωμα» που θα μπορούσε να οδηγήσει σε γραφικές επανεκτελέσεις. Όμως μέχρι τώρα δεν έχουν πέσει σε σοβαρά ατοπήματα. Το αντίθετο, τραγούδια που έχουμε βαρεθεί ανανεώνονται και φρεσκάρονται, παίρνοντας νέα πνοή.

Αν ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι το ατού της εκπομπής, η μπάντα είναι το υπερατού.

Χωρίς γιατί. Οι εξερευνήσεις του Πάνου Σουρούνη, συνήθως κάπου ενταγμένες στη μέση της εκπομπής, μας γνωρίζουν με νέους καλλιτέχνες και τραγούδια, που δεν έχει τραγουδήσει η Νατάσσα Μποφίλιου κι ο Φοίβος Δεληβοριάς (αν και ίσως κάποια από αυτά να έχει γράψει ο Φοίβος, ο Θέμης ή ο Γεράσιμος). Από καλλιτέχνες νέους ή πολύ νέους ή και δημιουργούς που για χρόνια ψάχνουν ένα παράθυρο στον ήλιο. Ένα πεντάλεπτο παράθυρο στο κοινό που θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερο στους ραδιοφωνικούς σταθμούς και μέσα, που επαναλαμβάνουν τα ίδια και ποντάρουν μόνο σε σίγουρα άλογα, αφήνοντας πολύ κόσμο να μαραίνεται.

Αν ο Νίκος Πορτοκάλογλου είναι το γκανιάν της εκπομπής, οι Εξερευνήσεις είναι το outsider.

Φέτος που είναι η πρώτη χρονιά, μπορούμε να πούμε ότι η εκπομπή όφειλε να πετύχει τα «βασικά». Να είναι μια μουσική εκπομπή που σέβεται τους καλεσμένους, δεν τους κάνει προσωπικές ερωτήσεις, συνδέεται και επικοινωνεί μαζί τους χωρίς να τους δίνει μυθικές ή υπερβατικές διαστάσεις. Τους καθίζει στο σαλόνι μας για να τους απολαμβάνουμε μέσα από το έργο τους, από το καλλιτεχνικό τους αποτύπωμα, κυρίως.

Κι αν φάνηκε να παίζει στα σίγουρα στην αρχή, προσπάθησε να ανοίξει τον κύκλο και να παρουσιάσει καλλιτέχνες και λίγο πέρα από τα δεδομένα. Εκεί είναι το στοίχημα, αν υπάρχει ένα τέτοιο, για την επόμενη χρονιά, αφού πιστεύουμε και ελπίζουμε πως θα συνεχίσει να μας προσφέρει νέες μουσικές συγκινήσεις. Αν λοιπόν φέτος είχε το βάρος να κερδίσει το κοινό της και μια θέση στις μετρήσεις της τηλεθέασης και οι συντελεστές της ήταν κάπως συγκρατημένοι και προσεχτικοί, υπάρχουν δύο στοιχεία που νομίζω πως οφείλει να εντάξει ώστε να γίνει θεσμός και αγκαλιά για την ελληνική μουσική:

1. Κεφάλαιο ελληνικό hip hop: Οι νέοι ακούν αποκλειστικά και σε απόλυτο βαθμό hip hop/trap. Μπορεί να το ακούν μέσα από τα κινητά τους και πιθανότατα μια εκπομπή στην ελληνική κρατική τηλεόραση να μην τους αφορά. Όμως με κάποιον τρόπο, έχει θέση και πρέπει να παρουσιαστεί στο Μουσικό Κουτί. Εξάλλου αναφέροντας τυχαία κάποια ονόματα, ο Εισβολέας, οι Social Waste κι αρκετοί άλλοι έχουν συνδυάσει τα μουσικά ιδιώματα. Θα μπορούσε να ξεκινήσει με τα «σιγουράκια» ή και με βαριά χαρτιά του παρελθόντος, ώστε να φέρει τον ήχο αυτό στην τηλεόραση.
Φαντάζομαι ότι ίσως έχουν γίνει προτάσεις και να μην τις έχουν αποδεχτεί οι καλλιτέχνες της σκηνής, που δεν έχουν «φτιαχτεί» από την ελληνική τηλεόραση αλλά από το σκληροπυρηνικό κοινό τους. Αξίζει όμως αυτή η προσπάθεια. Φυσικά, οι Εξερευνήσεις θα μπορούσαν να κάνουν την αρχή.

2. Κεφάλαιο αγγλόφωνη σκηνή: Αν όχι σε μια μουσική εκπομπή όπως αυτή, τότε πού; Είναι κρίμα για την αγγλόφωνη σκηνή να μην έχει πρόσβαση στα μέσα. Έχουμε καλλιτέχνες και συγκροτήματα με σταθερή πορεία και έργο πίσω τους, που θα μπορούσαν να βρίσκονται στους δύο βασικούς καλεσμένους. Αν η εκπομπή ήταν αποκλειστικά ελληνόφωνη, τότε δε θα είχαν θέση οι διασκευές τραγουδιών, κυρίως στην ενότητα του jukebox. Μέχρι τώρα, μόνο η Idra Kayne, αν δε μου διαφεύγει κάτι, τραγούδησε original αγγλόφωνο τραγούδι, στη συμμετοχή της στην εκπομπή με τους Γιώργο Δημητριάδη και Μύρωνα Στρατή. Θα επαναλάβω πως μια καλή ευκαιρία θα ήταν φυσικά οι Εξερευνήσεις.

Και στις δύο περιπτώσεις, όπως και σε άλλες κατηγορίες μουσικής (ηλεκτρονική μουσική, jazz κ.ά.) θα μπορούσαν πιθανότατα να γίνουν αφιερώματα, αν υπάρχει η αίσθηση ότι δε μπορούν να «σηκώσουν» το βάρος ολόκληρης εκπομπής. Φυσικά υπάρχουν κι άλλα στοιχεία με τα οποία θα μπορούσε να εμπλουτιστεί, όπως η αναφορά σε ραδιοφωνικές εκπομπές και παραγωγούς ή μουσικά sites και στήλες.

Συνοψίζοντας, το ερώτημα γιατί είχαμε/έχουμε ανάγκη το Μουσικό Κουτί έχει απαντηθεί από τους ακροατές και μουσικόφιλους στους οποίους απευθύνεται και το παρακολουθούν σχεδόν ευλαβικά. Ενστάσεις πάντα μπορούν να υπάρχουν, για τα πώς, τα γιατί, τα νούμερα τηλεθέασης ή τα ποσά που μπορεί να ξοδεύονται για την εκπομπή. Όμως, όπως και πολλές άλλες ποιοτικές εκπομπές εικόνας, λόγου και τεχνών στην κρατική τηλεόραση, τις έχουμε ανάγκη πέρα από τα νούμερα και πέρα από τα πρόσωπα. Εννοείται πως όλα και όλοι κρίνονται, όπως κρινόμαστε κι εμείς, το κοινό.

Αρχικά ας απολαύσουμε το Μουσικό Κουτί κι ας περιμένουμε και τις επόμενες εκπομπές να δούμε πόσο ακόμη πιο σημαντικό μπορεί να γίνει.