Μια ξεχωριστή συνάντηση σπουδαίων καλλιτεχνών λαμβάνει χώρα για τρεις μόνο παραστάσεις στην αίθουσα Δ' του πολυχώρου της Πειραιώς 260 στα πλαίσια του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου 2015 και είχαμε τη μεγάλη χαρά να βρισκόμαστε σε μία από αυτές για να δούμε και να ακούσουμε.
Το εμβληματικό έργο του Γιάννη Ρίτσου, "Η σονάτα του σεληνόφωτος" (1956), αυτό το έντονα λυρικό ποίημα-στολίδι της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, πήρε σάρκα και οστά ενώπιον του κοινού που έσπευσε, με τη Μαρινέλλα στον ρόλο της γυναίκας με τα μαύρα και τη μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου γραμμένη ειδικά για την ίδια και την παράσταση. Το έργο στήθηκε από τον Γιώργο Νανούρη, η σκηνοθετική δεινότητα του οποίου είναι πια γνωστή μετά και τις τελευταίες δουλειές του που στέφθηκαν όλες από επιτυχία, ενώ η επιμέλεια παραγωγής ανήκει στον Κώστα Χριστόπουλο. Τη Μαρινέλλα πλαισίωσαν επί σκηνής ο εξαιρετικός πιανίστας Νεοκλής Νεοφωτίδης και οι χορευτές Αντώνης Σπορίδης και Γιάννης Σταυρόπουλος, στον ρόλο των σκιών, της αόρατης εκείνης φιγούρας που στοιχειώνει το σπίτι.
" Άφησέ με να'ρθω μαζί σου. Τι φεγγάρι απόψε...!" Αν όχι έτσι, πώς αλλιώς θα μπορούσε να σημανθεί η έναρξη της παράστασης; Από εκείνη τη στιγμή και για παραπάνω από μία ώρα η Μαρινέλλα γέμισε με την παρουσία, τη φωνή και τα λόγια της τη σκηνή. Υποδύθηκε υποδειγματικά την μαυροντυμένη γυναίκα που ζει σε ένα σπίτι που δεν τη χωράει και που κάθε μέρα καθώς σουρουπώνει καταβάλλεται από ιλίγγους, ανάλαφρες ζαλάδες που την κάνουν να θυμάται, να μιλά για τη μοναξιά της, την απώλεια, την ζωή, τον θάνατο και τον έρωτα και όλα αυτά να στροβιλίζονται υπό τη μουσική υπόκρουση των δημιουργιών του Σ. Ξαρχάκου, άλλοτε πιο δυνατά, άλλοτε πιο σιγανά, που πότε προκαλούν τρόμο και πότε γαληνεύουν.
Αυτή η μόνη, ανένδοτη και πάναγνη στο πέρασμα του χρόνου γυναίκα κινήθηκε μέσα στο χώρο, δίπλα στην πορτοκαλί πολυθρόνα, μπροστά στο φως και μέσα στο πανωφόρι, που ζωντάνευαν με τρόπο ευρηματικό στο άκουσμα κάθε στίχου του ποιήματος. Τα σκηνικά, το πιάνο, οι φωτισμοί και η ερμηνεία της Μαρινέλλας βρίσκονταν σε τέτοια αρμονία σαν όλοι και όλα πάνω στη σκηνή να αποτελούν ένα σώμα και να αναπνέουν με τον ίδιο ρυθμό. Ειδικά όσον αφορά τους φωτισμούς, ήταν εντυπωσιακοί και προσέδωσαν την απαιτούμενη μαγεία στην αίθουσα, κάνοντάς μας σε κάποιες στιγμές πράγματι να βλέπουμε το σεληνόφως και να γινόμαστε κι εμείς... δεσμώτες του ιλίγγου μαζί με τη γυναίκα.
Αυτή η μόνη, ανένδοτη και πάναγνη στο πέρασμα του χρόνου γυναίκα κινήθηκε μέσα στο χώρο, δίπλα στην πορτοκαλί πολυθρόνα, μπροστά στο φως και μέσα στο πανωφόρι, που ζωντάνευαν με τρόπο ευρηματικό στο άκουσμα κάθε στίχου του ποιήματος. Τα σκηνικά, το πιάνο, οι φωτισμοί και η ερμηνεία της Μαρινέλλας βρίσκονταν σε τέτοια αρμονία σαν όλοι και όλα πάνω στη σκηνή να αποτελούν ένα σώμα και να αναπνέουν με τον ίδιο ρυθμό. Ειδικά όσον αφορά τους φωτισμούς, ήταν εντυπωσιακοί και προσέδωσαν την απαιτούμενη μαγεία στην αίθουσα, κάνοντάς μας σε κάποιες στιγμές πράγματι να βλέπουμε το σεληνόφως και να γινόμαστε κι εμείς... δεσμώτες του ιλίγγου μαζί με τη γυναίκα.
Ένα τέτοιο ποίημα όταν δραματοποιείται και μελοποιείται δεν μπορεί παρά να δημιουργεί μια ατμόσφαιρα που υποβάλλει, μια ατμόσφαιρα σχεδόν μυσταγωγική. Κι όσο το έργο πλησίαζε στο τέλος, η μουσική ζωντάνευε και η Μαρινέλλα με την γνωστή έκταση της φωνής της έδινε κι άλλη ένταση στην ερμηνεία της για να οδηγηθούμε σε ένα τέλος καθ'όλα επιβλητικό.
" A, φεύγεις; Καληνύχτα. Όχι, δε θα'ρθω. Καληνύχτα.
Εγώ θα βγω σε λίγο. Ευχαριστώ. Γιατί, επιτέλους, πρέπει
να βγω απ' αυτό το τσακισμένο σπίτι.
Πρέπει να δω λιγάκι πολιτεία, — όχι, όχι το φεγγάρι —
την πολιτεία με τα ροζιασμένα χέρια της, την πολιτεία του μεροκάματου,
την πολιτεία πού ορκίζεται στο ψωμί και στη γροθιά της
την πολιτεία πού όλους μας αντέχει στη ράχη της
με τις μικρότητές μας, τις κακίες, τις έχτρες μας,
με τις φιλοδοξίες, την άγνοιά μας και τα γερατειά μας, —
ν' ακούσω τα μεγάλα βήματα της πολιτείας,
να μην ακούω πια τα βήματά σου
μήτε τα βήματα του Θεού, μήτε και τα δικά μου βήματα. Καληνύχτα. "
Ως προς τη Μαρινέλλα και τον Σ. Ξαρχάκο εμείς δεν μπορούμε να πούμε τίποτα. Η πορεία τους τα έχει πει όλα. Η καλλιτεχνική τους αξία είναι δεδομένη και αυταπόδεικτη. Θα ήθελα μόνο να προσθέσω τα εξής όπως τα έζησα στην παράσταση. Η Μαρινέλλα είναι αναμφίβολα μια καλλιτέχνιδα φαινόμενο. Δεν ήταν η πρώτη φορά που την είδα στη σκηνή και έμεινα άφωνη. Ήταν ωστόσο η πρώτη φορά που την είδα σε έναν θεατρικό ρόλο απαιτητικό και μάλιστα να τα καταφέρνει περίφημα με συναίσθημα και ζωντάνια. Δεν είναι τυχαία η θέση που κατέχει στο μουσικό γίγνεσθαι και στις καρδιές των ανθρώπων. Κάθε φορά αποδεικνύει γιατί χαρακτηρίζεται "μεγάλη κυρία" και η ζεστασιά που αποπνέει όταν την βλέπει κανείς είναι κάτι το μοναδικό. Όσο για το μεγάλο κεφάλαιο της μουσικής και όχι μόνο, τον Σ. Ξαρχάκο, ήταν ιδιαίτερη η χαρά όταν ανέβηκε και εκείνος στη σκηνή για να δεχτεί το παρατεταμένο χειροκρότημα του κοινού που στεκόταν όρθιο και ενθουσιασμένο.
Η παράσταση αυτή είναι μια υπέροχη συνύπαρξη, μία σημαντική καλλιτεχνική στιγμή.
Η παράσταση αυτή είναι μια υπέροχη συνύπαρξη, μία σημαντική καλλιτεχνική στιγμή.