1. Το Χαμόγελο Της Τζοκόντας – Μάνος Χατζιδάκις (1965)“Τα δέκα αυτά τραγούδια γράφτηκαν μ’ ένα συγκερασμό απελπισίας και αναμνήσεων. Το θέμα είναι η γυναίκα έρημη μες στη μεγάλη πόλη. Το κάθε τραγούδι είναι κι ένας μονόλογός της κι όλα μαζί συνθέτουν την ιστορία της. Μια ιστορία σύγχρονη και παλιά μαζί.” Με αυτές τις λέξεις στο σημείωμα του ένθετου ο Μάνος Χατζιδάκις εξηγεί τις προθέσεις πίσω από τα 10 ορχηστρικά κομμάτια που περιέχονται στο σπουδαίο αυτό άλμπουμ. Η αρχική σκέψη του συνθέτη ήταν να πάρουν αυτά τα κομμάτια τη μορφή τραγουδιών που θα ερμήνευε η Γαλλίδα Ζακλίν Ντανό. Τελικά, τα ηχογράφησε το 1965 στη Νέα Υόρκη με παραγωγό τον Quincy Jones και χρήση μεγάλης ορχήστρας. Ο δίσκος κυκλοφόρησε πρώτα στην Αμερική, με 2 επιπλέον κομμάτια, τα Οι Αθλητές και Ο Στρατιώτης, που απουσιάζουν από την ελληνική βερσιόν. Καμιά ανάλυση, ιστορική ή μουσικολογική, δε μοιάζει ικανή να διαλύσει το μυστήριο που κρύβεται στα αυλάκια αυτού του δίσκου, που ενώ χρησιμοποιεί ως επί το πλείστον τη «γλώσσα» της Δυτικής έντεχνης μουσικής, κατορθώνει να ακούγεται απόλυτα ελληνικός. Πολύ απλά, έργα σαν κι αυτό είναι απαραίτητα δια ροπάλου για όποιον θέλει να λέει ότι γνωρίζει πέντε πράγματα για την ελληνική μουσική.
2. Τετραλογία – Δήμος Μούτσης (1975), Ποίηση: Κωνσταντίνος Καβάφης,
Κώστας Καρυωτάκης, Γιάννης Ρίτσος, Γιώργος Σεφέρης, Sidney Keez, Ερμηνεία: Μανώλης Μητσιάς, Άλκηστις Πρωτοψάλτη, Χρήστος ΛεττονόςΟ Δήμος Μούτσης είχε αρχίσει να δουλεύει κάποια από τα τραγούδια που περιέχονται στην Τετραλογία ήδη από την περίοδο πριν τον Άγιο Φεβρουάριο (1971). Όταν ολοκληρώθηκε η εργασία του και ήρθε η ώρα να τα ηχογραφήσει, βασανίστηκε πολύ σχετικά με τον ήχο που θα χρησιμοποιούσε. “Ουσιαστικά, μετά τον Άγιο Φεβρουάριο, πίστευα πως, ό,τι είχε να δώσει το λαϊκό τραγούδι, το είχε δώσει” είπε το 2005 στον Γιώργο Τσάμπρα. Η λύση στην οποία κατέληξε ήταν πρωτότυπη για τα ελληνικά δεδομένα: μια μεγάλη ορχήστρα (πνευστά, έγχορδα, πιάνο, κιθάρες, κρουστά κ.ά), χορωδία, τρεις ερμηνευτές (με την Πρωτοψάλτη να κάνει το δισκογραφικό ντεμπούτο της) και – το σπουδαιότερο – ένα Moog σύνθι, παιγμένο από τον ίδιο. Το αποτέλεσμα δίχασε το κοινό της εποχής αλλά η ιστορία δικαίωσε το εγχείρημα έστω κι αν υπάρχουν σημεία σε αυτό το έργο που δεν «γέρασαν» με χάρη. Εδώ θα βρείτε τα Κι Αν Ο Αγέρας Φυσά και Πες Της Το Μ’ Ένα Γιουκαλίλι, θα ακούσετε μερικές επιβλητικές ενορχηστρώσεις και θα απολαύσετε αρκετές δυνατές ερμηνείες. Ο ίδιος ο Μούτσης αργότερα μετάνιωσε για το δρόμο που ακολούθησε και λίγο χρόνια μετά, με το Φράγμα (1981), άλλαξε και πάλι ρότα. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός ότι αυτός ο δίσκος αποτελεί σημαντικό σταθμό στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού.
3. Please Make Me Dance – The Boy (2009)Μετά τη διάλυση των Mary & The Boy, το πρώτο βήμα του δεύτερου ήταν αυτό εδώ το περίεργο δισκάκι, έκδοση της Inner Ear. Πρόκειται ουσιαστικά για την πρώτη κυκλοφορία του The Boy μέσω δισκογραφικής εταιρείας – οι προηγούμενες δύο ήταν ανεξάρτητες παραγωγές – και χαιρετίστηκε από το σύνολο του μουσικού τύπου ως μία από τις σημαντικότερες του 2009. Ο Αλέξανδρος Βούλγαρης (αυτό είναι το πραγματικό όνομά του) χρησιμοποιεί εδώ πιάνο, πλήκτρα, κιθάρες και τύμπανα για να δημιουργήσει ένα εννιαίο μουσικό κομμάτι που χωρίζεται σε 16 μέρη και το οποίο αποτελεί πραγματική «επίθεση» στις αισθήσεις. Χρησιμοποιεί τραγούδια του Σαββόπουλου και του Θεοδωράκη και στίχους του Ελύτη και του Λειβαδίτη, βάζοντάς τα δίπλα στις δικές του μελωδίες και στίχους (ελληνικούς και αγγλικούς) κατορθώνοντας να κερδίσει το καλλιτεχνικό στοίχημα. Σίγουρα πρόκειται για δύσκολο άκουσμα το οποίο ξενίζει σε πρώτη φάση και δεν διατηρεί το ενδιαφέρον στα ίδια επίπεδα καθ' όλη τη διάρκειά του. Όσοι όμως επιμείνουν θα ανταμειφθούν με κάτι που δεν βρίσκει κανείς κάθε μέρα. Πολλοί μίλησαν για ένα σύγχρονο αριστούργημα και για τον δίσκο-ορόσημο μιας γενιάς – μένει να το πει και ο χρόνος...
Και ο κούκος...
4. John Lennon/Plastic Ono Band – John Lennon (1970)
Μετά τη διάλυση των Beatles, τον Απρίλη του 1970, ο John Lennon και η Yoko Ono παρακολούθησαν μια σειρά συνεδριών ψυχοθεραπείας (primal therapy) στο πλευρό του ψυχιάτρου Arthur Janov, στο Los Angeles. Αποτέλεσμα της όλης διαδικασίας, στον καλλιτεχνικό τομέα τουλάχιστον, ήταν ο Lennon να γράψει μια σειρά ψυχογραφικών τραγουδιών στα οποία αντιμετώπιζε κατά πρόσωπο φόβους και απωθημένα που κρατούσαν από την παιδική του ηλικία. Με τη βοήθεια του Phil Spector στην παραγωγή και με την αρωγή των Ringo Starr (τύμπανα), Klaus Voorman (μπάσο) και Billy Preston (πιάνο) τα κομμάτια αυτά ηχογραφήθηκαν και κυκλοφόρησαν σε αυτό το οριακό άλμπουμ. Είναι τρομακτική η ωμότητα με την οποία χειρίζεται το πρώην Σκαθάρι θέματα όπως η απώλεια της μητέρας του (Mother, My Mummy’s Dead), η μοναξιά (Hold On, Isolation), η πολιτική (Working Class Hero) και η θρησκεία (God), μεταξύ άλλων. Μουσικά πρόκειται για το πιο λιτό άλμπουμ του, με πολλά τραγούδια να ακούγονται σαν προάγγελοι του punk, που θα έσκαγε κάποια χρόνια αργότερα. Αναμφίβολα, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα από τα καλύτερα rock άλμπουμ όλων των εποχών.