1. Το Άξιον Εστί – Μίκης Θεοδωράκης/Οδυσσέας Ελύτης (1964), Ερμηνεία: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Μάνος Κατράκης, Θεόδωρος Δημήτριεφ, Μεικτή Χορωδία Θάλειας ΒυζαντίουΔύσκολα μπορεί να προσθέσει κανείς σε όσα έχουν ήδη γραφτεί για το θρυλικότερο έργο του Μίκη Θεοδωράκη, ίσως και της ελληνικής δισκογραφίας γενικότερα. Ο συνθέτης το έγραψε μεταξύ 1960 και 1961, αφού ο Οδυσσέας Ελύτης του έστειλε το «έργο της ζωής του» στο Παρίσι. Χρειάστηκαν ακόμα κάποια χρόνια για να υλοποιηθεί το όραμα του Θεοδωράκη, ένα «λαϊκό ορατόριο», που πάντρευε τον συμφωνικό ήχο με τη λαϊκή μουσική και τη βυζαντινή παράδοση – ένα όραμα δυσανάλογο της ηλικίας του οραματιστή. Οι τεχνικές δυσκολίες κατά την ηχογράφηση υπήρξαν τελικά σε μεγάλο βαθμό αξεπέραστες, με το αποτέλεσμα να ακούγεται φτωχό, όχι μόνο σήμερα, αλλά και στην εποχή του. Η δύναμη, όμως, της «πρώτης ύλης» ήταν τέτοια που δεν εμπόδισε το μεγάλο κοινό να «αγκαλιάσει» και να τραγουδήσει το Άξιον Εστί. Κάποια από τα τραγούδια του (Ένα Το Χελιδόνι, Της Δικαιοσύνης Ήλιε Νοητέ, Της Αγάπης Αίματα) αυτονομήθηκαν αλλά και «φθάρθηκαν» λόγω της σύνδεσής τους με μια συγκεκριμένη χρονική και πολιτική συγκυρία. Απαιτείται σίγουρα μια επαναπροσέγγιση του έργου στο σύνολό του, ιδιαίτερα από τις νεότερες γενιές.
2. Ο Δρόμος – Μίμης Πλέσσας/Λευτέρης Παπαδόπουλος (1969), Ερμηνεία: Γιάννης Πουλόπουλος, Πόπη Αστεριάδη, Ρένα Κουμιώτη
Ο εμπορικότερος δίσκος της ελληνικής δισκογραφίας δημιουργήθηκε υπό συνθήκες που μάλλον δεν προμήνυαν την επιτυχία του. Οι στίχοι που ο Μίμης Πλέσσας επέλεξε, από χειρόγραφα που βρήκε στο γραφείο του Λευτέρη Παπαδόπουλου, δεν προορίζονταν από τον δημιουργό τους για μελοποίηση καθώς, οι περισσότεροι, δεν διέθεταν ρεφραίν. Ο συνθέτης τους μελοποίησε μέσα σε δύο μόλις ημέρες ενώ η ηχογράφηση του πήρε ακόμα λιγότερο, γύρω στις 10 ώρες. Κι όμως, το αποτέλεσμα δεν προέκυψε βεβιασμένο ή πρόχειρο. Τα περισσότερα από τα 12 τραγούδια που περιέχει Ο Δρόμος διαθέτουν πλούσιο μουσικό και στιχουργικό περιεχόμενο και ακούστηκαν και τραγουδήθηκαν όσο λίγα στα 40 χρόνια της ζωής του – κάποια από αυτά μάλιστα έπεσαν, παραδόξως, θύματα της λογοκρισίας της χούντας. Γέλαγε Η Μαρία, Μέθυσ’ Απόψε Το Κορίτσι Μου, Πρώτη Φορά, Ξημερώνει Κυριακή και βέβαια Το Άγαλμα είναι τα πλέον γνωστά και αγαπημένα, με τις ερμηνείες του Γιάννη Πουλόπουλου, κυρίως, αλλά και των Πόπη Αστεριάδη και Ρένας Κουμιώτη να αποτελούν υποδείγματα. Η επανεκτέλεση του δίσκου από τον Γιάννη Κότσιρα, το 2002, δεν κατάφερε να προσθέσει στο ένα εκατομμύριο των πωλήσεων, παρά μόνο μερικές χιλιάδες. Οι εποχές είχαν αλλάξει εν τω μεταξύ ραγδαία...
3. Στην Αγορά Του Κόσμου – Αλκίνοος Ιωαννίδης (1993), Μουσική-Στίχοι: Νίκος Ζούδιαρης, Ερμηνεία: Δήμητρα ΓαλάνηΈχοντας μπει σε κατάσταση… αναμονής από τη Lyra και απορριφθεί από την Polygram, ο Νίκος Ζούδιαρης μάλλον είχε ξεχάσει τα περί έκδοσης της δουλειάς του, όταν έλαβε ένα τηλεφώνημα από τον Αλκίνοο Ιωαννίδη που του έλεγε ότι ήθελε να τον γνωρίσει η Δήμητρα Γαλάνη. Υπό τη δική της προστασία, η Polygram δεν είχε πια αντιρρήσεις και το φθινόπωρο του 1993 ο δίσκος Στην Αγορά Του Κόσμου βρισκόταν στα ράφια των δισκοπωλείων. Δεν άργησε να «πιάσει» στα ραδιόφωνα και στις τηλεοράσεις, με αιχμή του δόρατος το Στην Αγορά Του Αλ Χαλίλι αλλά και λόγω της φωνής του Ιωαννίδη που έφερνε ένα νέο «αέρα». Η γραφή του Ζούδιαρη ήταν επίσης ενδιαφέρουσα, καθώς συνδύαζε στοιχεία ροκ και τζαζ με τους δρόμους της καθ’ υμάς Ανατολής. Η σημασία, λοιπόν, του εν λόγω δίσκου είναι μεγάλη αφού, πέρα από μερικά καλά τραγούδια, χάρισε στα μουσικά μας πράγματα έναν ενδιαφέροντα δημιουργό αλλά και έναν ιδιαίτερο ερμηνευτή που έμελλε να γίνει και ένας από τους καλύτερους τραγουδοποιούς των επόμενων 15 χρόνων. Και όλα αυτά τα οφείλουμε σε μεγάλο ποσοστό στη διορατικότητα της Δήμητρας Γαλάνη…
Και ο κούκος...
4. The Wall – Pink Floyd (1979)
Κατά τη διάρκεια της περιοδείας για το άλμπουμ Animals, ο Roger Waters έφτασε σε τέτοιο σημείο αποστροφής για τους φαν του συγκροτήματός του που έφτασε στο σημείο να φτύσει έναν απ' αυτούς στο πρόσωπο. Σοκαρισμένος από αυτό που είχε κάνει, άρχισε να γράφει το υλικό για το μνημειώδες έργο The Wall που έμελλε να κυκλοφορήσει ως διπλό άλμπουμ, να γίνει μεγαλεπίβολο σόου για στάδια και να γυριστεί ως ταινία από τον Alan Parker. Θέματα όπως η αποξένωση, ο πόλεμος, η καταπίεση από το Σύστημα, η βία και οι καταχρήσεις παρελαύνουν από τα τραγούδια του δίσκου συγκροτώντας ένα σύνολο, μια ροκ όπερα, η οποία, αν και αντιμετωπίστηκε με σκεπτικισμό αρχικά, σήμερα θεωρείται κλασική. Οι στίχοι του Waters, αριστοτεχνικοί και περιεκτικοί, αλλά και οι μελωδίες, με τη συμβολή του David Gilmour, διατηρούν αμείωτο το ενδιαφέρον παρά τη μεγάλη διάρκεια. Μπορεί εδώ οι Pink Floyd να μην καινοτόμησαν σε σχέση με όσα είχαν προσφέρει προηγουμένως, αλλά σίγουρα κατέθεσαν τον τελειότερο δίσκο τους. Και δεν τους έμενε τίποτα άλλο να κάνουν πια από το να διαλυθούν...