Ποιος, άραγε, δεν έχει ακούσει τον ξακουστό Μολέριο, αυτό το μεγάλο θεατρικό συγγραφέα του 17ου αιώνα; Και ποιος, άραγε, δεν έχει παρακολουθήσει κάποιο απ’ τα δεκάδες κωμικοτραγικά του έργα, ακόμη και χωρίς να το γνωρίζει; «Ο Μισάνθρωπος», αδιαμφισβήτητα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα κείμενά του, ατέρμονα σύγχρονο ανεξαρτήτου εποχής, καθώς στους χαρακτήρες του έργου απεικονίζεται ολόκληρη η ματαιότητα και η υποκρισία του ανθρωπίνου είδους.
Έτσι, ανάμεσα στα εκατοντάδες, χιλιάδες ανεβάσματα των κωμωδιών του ανά
τα έτη, κανείς φτάνει στο σημείο να αναρωτηθεί κατά πόσο θα μπορούσε να
παρουσιασθεί μια ρηξικέλευθη ανάγνωση των κειμένων αυτών. Νομίζω,
λοιπόν, πως η Ιόλη Ανδρεάδη, με τα προτερήματα και τα μειονεκτήματα του «Μισάνθρωπού» της, επιτυγχάνει να αναζωογονήσει τον ήρωα του Μολιέρου, δημιουργώντας ένα Σύμπαν αλλιώτικο από τα συνηθισμένα.
Με το Γιάγκο Ανδρεάδη να υπογράφει τη μετάφραση, τον Άρη Ασπρούλη να συμμετέχει στην έμμετρη διασκευή και τη σκηνοθέτιδα να ακροβατεί ανάμεσα στην προσαρμογή του κειμένου, την σκηνοθεσία του και την διαμόρφωση του κινησιολογικού του τμήματος, «Ο Μισάνθρωπος» στο Σύγχρονο Θέατρο αναδεικνύει μια κοινωνία του «φαίνεσθαι», διαβρωμένη από το ναρκισσισμό και τη ματαιοδοξία των ατόμων της. Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου, ο Άλκηστος (Μιλτιάδης Φιορέτζης), αποτελεί το μοναδικό άνθρωπο που προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τον περίγυρό του, γεγονός που συνεπάγεται την απέχθεια και την αποστροφή, πάντα εμποτισμένη με καθωσπρεπισμό, των υπολοίπων χαρακτήρων προς το πρόσωπό του. Βέβαια, εκείνος, απτόητος, επιδιώκει, ακούραστα, να κερδίσει μια θέση στην καρδιά της αγαπημένης του Σελιμένης (Βασιλική Τρουφάκου). Όμως, ο Άλκηστος δεν είναι ο μόνος μνηστήρας, αφού ο μεγάλος εχθρός του, Ορόντης (Θύμιος Κούκιος), άντρας μορφωμένος, κομψός και δυνάμει λογοτέχνης, προσπαθεί να κλέψει την όμορφη Σελιμένη μέσα από τα χέρια του. Την ιστορία συμπληρώνουν το νεαρό ζευγάρι Ελιάνθη (Δανάη Επιθυμιάδη) και Φιλήντας (Ορέστης Καρύδας), εξαδέλφη της πρωταγωνίστριας και κολλητός φίλος του πρωταγωνιστή αντίστοιχα, οι οποίοι, αν και ερωτευμένοι, δε μπορούν να είναι μαζί, τουλάχιστον μέχρι ένα σημείο του έργου. Τέλος, η Αρσινόη (Μελίνα Θεοχαρίδου), μια γυναίκα με «χόμπι» τις πισώπλατες μαχαιριές, δε θα μπορούσε να λείπει από μια τέτοια ιστορία.
Επικεντρώνοντας, λοιπόν, την προσοχή μου στην παράσταση, το εντυπωσιακό και συνάμα ιδιόμορφο σκηνοθετικό «τέχνασμα» της Ανδρεάδη ήταν η σχεδόν παντελής έλλειψη μουσικής. Προσπαθώντας κανείς να μεταφράσει τη συγκεκριμένη επιλογή, μπορεί να συμπεράνει πως αυτό συνέβη προκειμένου οι προβολείς και η προσοχή των θεατών να στραφούν στους έξι πρωταγωνιστές, δίχως να αποσπασθούν δευτερόλεπτο. Εξαιτίας της έντονης επικριτικής διάθεσης του κειμένου, η απερίσπαστη παρακολούθηση των γενόμενων σε οδηγούσε προς μια έντονη κρίση αυτογνωσίας και επαναπροσδιορισμού της στάσης σου προς το συνάνθρωπο, αλλά και την κοινωνία γενικότερα. Επιπλέον, οι αεικίνητοι χαρακτήρες, με προεξέχον το Μιλτιάδη Φιορέτζη επιδιδόμενο σε ένα κινησιολογικό ρεσιτάλ, γέμιζαν όλο το μήκος και το πλάτος της γιγάντιας σκηνής. Πραγματικά, ήταν εντυπωσιακό να παρατηρεί κανείς πως ο πρωταγωνιστής Άλκηστος μερικές φορές σου έδινε την αίσθηση πως αν έκλεινες αστραπιαία τον ήχο της φωνής του, τότε θα συνέχιζες να καταλαβαίνεις απόλυτα τα όσα έλεγε και βίωνε μέσω της σωματικότητάς του. Τουλάχιστον απολαυστικός ο Μιλτιάδης Φιορέτζης.
Από την άλλη πλευρά, η ανυπαρξία μουσικής, έστω και ατμοσφαιρικής σε χαμηλή ένταση και ανά σημεία, συνδυασμένη με την έλλειψη διαλείμματος, καθώς επρόκειτο για παράσταση τουλάχιστον 100 λεπτών, δημιουργούσε κούραση και, προσωπικά, την ανάγκη να σπάσει η άηχη, αυτή, ρουτίνα. Βέβαια, υπήρχαν σημεία που οι ηθοποιοί, με τις φωνές τους και το λυρισμό του κειμένου, έκαναν αξιοπρόσεκτες προσπάθειες για να σπάσουν τη μονοτονία, όμως, προσωπικά, δε μου φάνηκε αρκετό. Καλώς ή κακώς, ο Μολιέρος, αν και συνέγραψε μόνο κωμωδίες, ποτέ δεν αναδείχθηκε για τις ευφυείς ατάκες του και φυσικά, δε θα μπορούσε το χιούμορ του 17ου αιώνα να προκαλεί ίδιες αντιδράσεις σήμερα. Επιπλέον, η σκηνή του Σύγχρονου Θεάτρου φαινόταν τόσο πολύ μεγάλη σε σχέση με τα μινιμαλιστικά, αλλά και πολύ ενδιαφέροντα, σκηνικά της Δήμητρας Λιάκουρα, με αποτέλεσμα, αρκετή από την αίγλη και την ενέργεια των ηθοποιών να διαχέεται στο κενό.
Συνοψίζοντας, «Ο Μισάνθρωπος» της Ιόλης Ανδρεάδου αξίζει προσοχής, τόσο για τη ζωηρή ανάγνωση του δημοφιλούς έργου, όσο και για την δραματουργική επιμέλεια, το στήσιμο των ηθοποιών και την πολύχρωμη παλέτα των αμφιέσεών τους. Με έναν Άλκηστο που, το λιγότερο, εντυπωσιάζει και ένα θίασο, πλαισιωμένο από ηθοποιούς με όρεξη, ενέργεια και πίστη στο όραμα της σκηνοθέτιδας, σίγουρα δεν πρόκειται να φύγει κάποιος, δυσαρεστημένος, ειδικά με το εντυπωσιακό φινάλε του έργου (που έχει και μουσική!). Σίγουρα, ενστάσεις και τα επί προσωπικού ζητούμενα θα υπάρχουν πάντα από τον εκάστοτε θεατή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως κανείς μπορεί να προσεγγίσει μια παράσταση με καθολικό τρόπο. Συνεπώς, στη λήξη της φετινής θεατρικής σεζόν, «Ο Μισάνθρωπος» στο Σύγχρονο Θέατρο, ένοικος της σκηνής μέχρι τις 10 Ιουνίου, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα θεατρική επιλογή.
Συντελεστές Παράστασης
Μετάφραση: Γιάγκος Ανδρεάδης
Έμμετρη διασκευή: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνοθεσία - Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
Σκηνογραφία - Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Cover song: Κώστας Δαλακούρας
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ & Νίκος Πανταζάρας
Video trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Βοηθοί σκηνοθέτη: Γιάννης Παυλόπουλος & Μαρία Νικητοπούλου
Κατασκευή Κοστουμιών: Δάφνη Τσακότα & Σιμέλα Τουργαϊδου | Βοηθός Ενδυματολόγου: Αμαλία Αντώνη
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Παραγωγή: Constantly Productions – Βαγγέλης Κώνστας
Διανομή:
Άλκηστος: Μιλτιάδης Φιορέντζης
Σελιμένη: Βασιλική Τρουφάκου
Ορόντης: Θύμιος Κούκιος
Ελιάνθη: Δανάη Επιθυμιάδη
Φιλήντας: Ορέστης Καρύδας
Αρσινόη: Μελίνα Θεοχαρίδου
Με το Γιάγκο Ανδρεάδη να υπογράφει τη μετάφραση, τον Άρη Ασπρούλη να συμμετέχει στην έμμετρη διασκευή και τη σκηνοθέτιδα να ακροβατεί ανάμεσα στην προσαρμογή του κειμένου, την σκηνοθεσία του και την διαμόρφωση του κινησιολογικού του τμήματος, «Ο Μισάνθρωπος» στο Σύγχρονο Θέατρο αναδεικνύει μια κοινωνία του «φαίνεσθαι», διαβρωμένη από το ναρκισσισμό και τη ματαιοδοξία των ατόμων της. Ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου, ο Άλκηστος (Μιλτιάδης Φιορέτζης), αποτελεί το μοναδικό άνθρωπο που προσπαθεί να διαφοροποιηθεί από τον περίγυρό του, γεγονός που συνεπάγεται την απέχθεια και την αποστροφή, πάντα εμποτισμένη με καθωσπρεπισμό, των υπολοίπων χαρακτήρων προς το πρόσωπό του. Βέβαια, εκείνος, απτόητος, επιδιώκει, ακούραστα, να κερδίσει μια θέση στην καρδιά της αγαπημένης του Σελιμένης (Βασιλική Τρουφάκου). Όμως, ο Άλκηστος δεν είναι ο μόνος μνηστήρας, αφού ο μεγάλος εχθρός του, Ορόντης (Θύμιος Κούκιος), άντρας μορφωμένος, κομψός και δυνάμει λογοτέχνης, προσπαθεί να κλέψει την όμορφη Σελιμένη μέσα από τα χέρια του. Την ιστορία συμπληρώνουν το νεαρό ζευγάρι Ελιάνθη (Δανάη Επιθυμιάδη) και Φιλήντας (Ορέστης Καρύδας), εξαδέλφη της πρωταγωνίστριας και κολλητός φίλος του πρωταγωνιστή αντίστοιχα, οι οποίοι, αν και ερωτευμένοι, δε μπορούν να είναι μαζί, τουλάχιστον μέχρι ένα σημείο του έργου. Τέλος, η Αρσινόη (Μελίνα Θεοχαρίδου), μια γυναίκα με «χόμπι» τις πισώπλατες μαχαιριές, δε θα μπορούσε να λείπει από μια τέτοια ιστορία.
Επικεντρώνοντας, λοιπόν, την προσοχή μου στην παράσταση, το εντυπωσιακό και συνάμα ιδιόμορφο σκηνοθετικό «τέχνασμα» της Ανδρεάδη ήταν η σχεδόν παντελής έλλειψη μουσικής. Προσπαθώντας κανείς να μεταφράσει τη συγκεκριμένη επιλογή, μπορεί να συμπεράνει πως αυτό συνέβη προκειμένου οι προβολείς και η προσοχή των θεατών να στραφούν στους έξι πρωταγωνιστές, δίχως να αποσπασθούν δευτερόλεπτο. Εξαιτίας της έντονης επικριτικής διάθεσης του κειμένου, η απερίσπαστη παρακολούθηση των γενόμενων σε οδηγούσε προς μια έντονη κρίση αυτογνωσίας και επαναπροσδιορισμού της στάσης σου προς το συνάνθρωπο, αλλά και την κοινωνία γενικότερα. Επιπλέον, οι αεικίνητοι χαρακτήρες, με προεξέχον το Μιλτιάδη Φιορέτζη επιδιδόμενο σε ένα κινησιολογικό ρεσιτάλ, γέμιζαν όλο το μήκος και το πλάτος της γιγάντιας σκηνής. Πραγματικά, ήταν εντυπωσιακό να παρατηρεί κανείς πως ο πρωταγωνιστής Άλκηστος μερικές φορές σου έδινε την αίσθηση πως αν έκλεινες αστραπιαία τον ήχο της φωνής του, τότε θα συνέχιζες να καταλαβαίνεις απόλυτα τα όσα έλεγε και βίωνε μέσω της σωματικότητάς του. Τουλάχιστον απολαυστικός ο Μιλτιάδης Φιορέτζης.
Από την άλλη πλευρά, η ανυπαρξία μουσικής, έστω και ατμοσφαιρικής σε χαμηλή ένταση και ανά σημεία, συνδυασμένη με την έλλειψη διαλείμματος, καθώς επρόκειτο για παράσταση τουλάχιστον 100 λεπτών, δημιουργούσε κούραση και, προσωπικά, την ανάγκη να σπάσει η άηχη, αυτή, ρουτίνα. Βέβαια, υπήρχαν σημεία που οι ηθοποιοί, με τις φωνές τους και το λυρισμό του κειμένου, έκαναν αξιοπρόσεκτες προσπάθειες για να σπάσουν τη μονοτονία, όμως, προσωπικά, δε μου φάνηκε αρκετό. Καλώς ή κακώς, ο Μολιέρος, αν και συνέγραψε μόνο κωμωδίες, ποτέ δεν αναδείχθηκε για τις ευφυείς ατάκες του και φυσικά, δε θα μπορούσε το χιούμορ του 17ου αιώνα να προκαλεί ίδιες αντιδράσεις σήμερα. Επιπλέον, η σκηνή του Σύγχρονου Θεάτρου φαινόταν τόσο πολύ μεγάλη σε σχέση με τα μινιμαλιστικά, αλλά και πολύ ενδιαφέροντα, σκηνικά της Δήμητρας Λιάκουρα, με αποτέλεσμα, αρκετή από την αίγλη και την ενέργεια των ηθοποιών να διαχέεται στο κενό.
Συνοψίζοντας, «Ο Μισάνθρωπος» της Ιόλης Ανδρεάδου αξίζει προσοχής, τόσο για τη ζωηρή ανάγνωση του δημοφιλούς έργου, όσο και για την δραματουργική επιμέλεια, το στήσιμο των ηθοποιών και την πολύχρωμη παλέτα των αμφιέσεών τους. Με έναν Άλκηστο που, το λιγότερο, εντυπωσιάζει και ένα θίασο, πλαισιωμένο από ηθοποιούς με όρεξη, ενέργεια και πίστη στο όραμα της σκηνοθέτιδας, σίγουρα δεν πρόκειται να φύγει κάποιος, δυσαρεστημένος, ειδικά με το εντυπωσιακό φινάλε του έργου (που έχει και μουσική!). Σίγουρα, ενστάσεις και τα επί προσωπικού ζητούμενα θα υπάρχουν πάντα από τον εκάστοτε θεατή, χωρίς αυτό να σημαίνει πως κανείς μπορεί να προσεγγίσει μια παράσταση με καθολικό τρόπο. Συνεπώς, στη λήξη της φετινής θεατρικής σεζόν, «Ο Μισάνθρωπος» στο Σύγχρονο Θέατρο, ένοικος της σκηνής μέχρι τις 10 Ιουνίου, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα θεατρική επιλογή.
Μετάφραση: Γιάγκος Ανδρεάδης
Έμμετρη διασκευή: Ιόλη Ανδρεάδη & Άρης Ασπρούλης
Σκηνοθεσία - Κίνηση: Ιόλη Ανδρεάδη
Σκηνογραφία - Κοστούμια: Δήμητρα Λιάκουρα
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Cover song: Κώστας Δαλακούρας
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ & Νίκος Πανταζάρας
Video trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Βοηθοί σκηνοθέτη: Γιάννης Παυλόπουλος & Μαρία Νικητοπούλου
Κατασκευή Κοστουμιών: Δάφνη Τσακότα & Σιμέλα Τουργαϊδου | Βοηθός Ενδυματολόγου: Αμαλία Αντώνη
Επικοινωνία: Άρης Ασπρούλης
Παραγωγή: Constantly Productions – Βαγγέλης Κώνστας
Διανομή:
Άλκηστος: Μιλτιάδης Φιορέντζης
Σελιμένη: Βασιλική Τρουφάκου
Ορόντης: Θύμιος Κούκιος
Ελιάνθη: Δανάη Επιθυμιάδη
Φιλήντας: Ορέστης Καρύδας
Αρσινόη: Μελίνα Θεοχαρίδου