Το 2018 η Αθήνα είναι η «Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου». Και αν δεν το γνωρίζετε, δεν είναι μονάχα δική σας ευθύνη. Στο πλαίσιο αυτής της διοργάνωσης, πραγματοποιείται αυτές τις μέρες το 47ο Φεστιβάλ Βιβλίου, το οποίο είναι αφιερωμένο στη μελοποιημένη ποίηση με αφιερωματικές βραδιές σε μεγάλους δημιουργούς, τη συμμετοχή κορυφαίων τραγουδιστών, μουσικών, ηθοποιών και με τις παρεμβάσεις σημαντικών ανθρώπων από τον χώρο των Γραμμάτων και των Τεχνών. Όλα αυτά στο Ζάππειο έως την προσεχή Κυριακή 16 Σεπτεμβρίου 2018.
Με αυτή την αφορμή, αναζητήσαμε τα αγαπημένα μελοποιημένα ελληνικά ποιήματα της συντακτικής μας ομάδας. Είναι αλήθεια ότι ορισμένα από αυτά συγκαταλέγονται στα αγαπημένα μας τραγούδια. Η δύναμη του στίχου σε συνδυασμό με την αμεσότητα της μουσικής και το πάθος της ερμηνείας έχουν σφυρηλατήσει την ιδιαίτερη σχέση μας με αυτά. Ακούστε τα παρακάτω και αφήστε ένα σχόλιο με το δικό σας αγαπημένο. Είναι ευκαιρία να θυμηθείτε μια ιστορία, ακόμα και αν δε θελήσετε να τη μοιραστείτε με κανένα.
Η επιλογή του Ορέστη Καζασίδη
Μαρία Δημητριάδη - Οι γερόντοι
ποίηση: Γιάννης Ρίτσος
μουσική: Θάνος Μικρούτσικοςδίσκος: Καντάτα για τη Μακρόνησο (1976)
Δίπλα στα μάτια τους έχουν ένα δεντράκι καλοσύνη,
ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη,
κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους
που δε σηκώνει τ' άδικο.
ανάμεσα στα φρύδια τους ένα γεράκι δύναμη,
κι ένα μουλάρι από θυμό μες στην καρδιά τους
που δε σηκώνει τ' άδικο.
Ήταν χρόνια που η τέχνη και η μουσική σήμαιναν κάτι περισσότερο από ψυχαγωγία, μια εποχή που οι ιδέες διαδίδονταν μέσα από τα ποιήματα και τα τραγούδια. Όποτε ακούω το συγκεκριμένο τραγούδι, νιώθω πως κοιτάζω τους γερόντους, νιώθω πως κάθομαι πλάι τους και ακούω τη σιωπή τους, αυτή την ιστορία τους που δε θέλουν πια να διηγούνται. Τα μάτια μου υγραίνονται και χαϊδεύουν τη μορφή τους.
Η επιλογή της Παναγιώτας Κλεάνθους
ποίηση: Νίκος Καββαδίας
μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
πρώτη εκτέλεση από τον Γιάννη Κούτρα στο δίσκο: Σταυρός Του Νότου (1979)
Εκτός από τη μάνα σου κανείς δε σε θυμάται
σε τούτο το τρομακτικό ταξίδι του χαμού
σε τούτο το τρομακτικό ταξίδι του χαμού
Ήταν από τις πρώτες μου επαφές με τη μελοποιημένη ποίηση του Καββαδία και γι΄αυτό το αγαπώ. Παρόλο που δεν είμαι "φαν" του Νταλάρα, επέλεξα τη συγκεκριμένη εκτέλεση γιατί έτσι πρωτάκουσα το τραγούδι. Το είχα ανακαλύψει τυχαία τότε που κατέβαζα τραγούδια από το BearShare.
Η επιλογή του Δημήτρη Καμπούρη
Σαβίνα Γιαννάτου - Βράδυ
ποίηση: Κώστας Καρυωτάκης
μουσική: Λένα Πλάτωνοςδίσκος: Καρυωτάκης – 13 Τραγούδια (1982)
Τ’ ανοιχτά παραθύρια που ανασαίνουν την ώρα,
η αδειανή κάμαρά μου
Ένα τρένο που θα `ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου
η αδειανή κάμαρά μου
Ένα τρένο που θα `ρχεται από μια άγνωστη χώρα,
τα χαμένα όνειρά μου
Αυτό μου ήρθε πρώτο στο μυαλό για κάποιο λόγο αυτήν τη στιγμή. Κι ακολούθησε το «Υπόγειο» από Κατσιμίχα. Ίσως επειδή ήταν η πρώτη και πιο δυνατή επαφή μου με τη Λένα Πλάτωνος. Θυμάμαι φοιτητής να μου δίνει η φίλη μου η Κυριακή το δίσκο. Τον είχε στη συλλογή της και μου τον έκανε δώρο, αφού είχα ένα καλό πικάπ να τον ακούμε. Ήταν η εποχή που είχα ανάγκη να πιαστώ σε μελαγχολικούς κόσμους.
Ξέμπαρκοι - Yara Yara
ποίηση: Νίκος Καββαδίαςμουσική: Ηλίας Αριώτης, Νότης Χασάπης
δίσκος: S/S Ιόνιον 1934 (1986)
Απάνωθέ μου σκούπισε τη θάλασσα που στάζω
και μάθε με να περπατώ πάνω στη γη σωστά.
και μάθε με να περπατώ πάνω στη γη σωστά.
Ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποίησε εξαιρετικά, αρκετά ποιήματα του Νίκου Καββαδία. Τον έφερε πιο κοντά, τον έβαλε μέσα ουσιαστικά, στα σαλόνια μας. Οι Ξέμπαρκοι με το δίσκο τους και τις μελοποιήσεις τους παίρνουν τον ακροατή και τον μεταφέρουν μέσα στο πλοίο να ακούσει τους ίδιους τους ναύτες που τραγουδάνε.
Η επιλογή της Ελένης Πεφάνη
ποίηση: Ναπολέων Λαπαθιώτης
μουσική: Νίκος Ξυδάκης
δίσκος: Η νύχτα κατεβαίνει (1993)
Ας είναι, ωστόσο, τι ωφελεί; Γυρεύω πάντα το φιλί,
στερνό φιλί, πρώτο φιλί, και με λαχτάρα πόση.
Γυρεύω πάντα το φιλί, που μου το τάξανε πολλοί,
στερνό φιλί, πρώτο φιλί, και με λαχτάρα πόση.
Γυρεύω πάντα το φιλί, που μου το τάξανε πολλοί,
κι όμως δεν μπόρεσε κανείς, ποτέ, να μου το δώσει.
Νομίζω ότι η μουσική του Ξυδάκη και η ερμηνεία της Αρβανιτάκη ακολουθούν την μελαγχολική, αλλά ταυτόχρονα έντονη ενέργεια των στίχων.
Διάφανα Κρίνα - Μέρες αργίας
ποίηση: Διονύσης Καψάλης
μουσική: Διάφανα Κρίνα
δίσκος: Έγινε η απώλεια συνήθειά μας (1996)
Θα 'ρθει την ώρα που σπαράσσεται το φως μου
κι εκλιπαρώ φανατικά λίγη γαλήνη.
κι εκλιπαρώ φανατικά λίγη γαλήνη.
Η επιλογή της Παρασκευής Τόμα και της Φωτεινής Καϊλάρη
ποίηση: Οδυσσέας Ελύτης
μουσική: Δημήτρης Παπαδημητρίου
δίσκος: Τραγούδια για τους μήνες (1996)
Όσο κι αν κανείς προσέχει
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα πάντα θα `ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα πάντα θα `ναι αργά
δεύτερη ζωή δεν έχει.
Υπέροχοι στίχοι, που μελοποίησε μοναδικά ο Δημήτρης Παπαδημητρίου κι ερμήνευσε εκπληκτικά η Ελευθερία Αρβανιτάκη. Οι στίχοι του Ελύτη είναι μια υπενθύμιση του πόσο μοναδική κι ανεπανάληπτη είναι η ζωή μας, ώστε να εκμεταλλευτούμε αυτή τη μία και μόνη φορά για να τη ζήσουμε όπως πραγματικά θέλουμε. [Φωτεινή Καϊλάρη]
Η επιλογή της Άννας Παπαδάκη
ποίηση: Σαπφώ (Απόδοση: Οδυσσέας Ελύτης)
μουσική: Νίκος Ξυδάκης
δίσκος: Γρήγορα η ώρα πέρασε (2006)
ὁλόγιομη
καταλάμπει τὴ γῆ
ἀνεβαίνοντας
ἀσημοκαπνισμένη.
Η μελωδία είναι απόλυτα εναρμονισμένη με τους νεοελληνικούς στίχους, σαν να τους ακολουθεί.