Ημέρα Πολιτισμού: Θα μπορούσε να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς τον πολιτισμό;

Η τροφή του καλλιτέχνη και το χρέος του κοινού – του Ορέστη Καζασίδη

Η τέχνη συνδέεται άρρηκτα με τη θεμελίωση των πρώτων κοινωνιών. Πέρα από την ανάγκη ανάπτυξης δομών παραγωγής που θα στήριζαν την από κοινού διαβίωση, η τέχνη διαμορφώθηκε από την ανάγκη για έκφραση και επικοινωνία. Η σύγχρονη μορφή του πολιτισμού ελάχιστα διαφέρει από εκείνη την πρωτόλεια μορφή. Ακόμα και η εμπορική της αξία και αξιοποίηση -θέμα που θα μπορεί κάλλιστα να μας κάνει να διαφωνούμε για ώρα- ενυπήρχε από την αυγή της ανθρωπότητας. Η τροφή του καλλιτέχνη δεν είναι μόνο το χειροκρότημα. Μάλλον, αφαιρώ το «μόνο». Η τροφή του καλλιτέχνη δεν είναι το χειροκρότημα. Το χειροκρότημα είναι μια επιβεβαίωση, μια επιβράβευση, ένα δείγμα ότι το μήνυμα που μεταφέρει ο καλλιτέχνης βρήκε στόχο. Η τροφή του καλλιτέχνη στη σύγχρονη κοινωνία μας μπορεί να προέλθει μόνο από την εμπορική εκμετάλλευση της τέχνης του. Ανεξάρτητα, λοιπόν, από την υποχρέωση της πολιτείας να θεσπίσει τους κατάλληλους μηχανισμούς, όπως την απόδοση των πνευματικών δικαιωμάτων, αποτελεί χρέος μας, εμάς όσων αγαπάμε την τέχνη, να φερθούμε και ως πελάτες του «προϊόντος», όχι γιατί πιστεύουμε στην τέχνη-προϊόν, αλλά επειδή αναγνωρίζουμε την αξία των καλλιτεχνών.

Είναι καλή η διάδοσή του έργου ενός καλλιτέχνη, αλλά (σχεδόν) κανείς δεν μπορεί να ζήσει από likes και shares. Δεν γίνεται να αρκεστούμε σε αυτά. Γι’ αυτό τον λόγο, σήμερα, ας αγοράσουμε ένα βιβλίο, ένα βινύλιο, ένα cd, κατά προτίμηση άμεσα από τον δημιουργό ή την εταιρεία του και όχι από κάποιο πολυκατάστημα. Αν όχι σήμερα, ας το κάνουμε αύριο. Ας γραφτούμε έστω συνδρομητές σε μια πλατφόρμα streaming για μουσική ή ταινίες. Ας προετοιμαστούμε να πληρώσουμε το εισιτήριο σε ένα θερινό σινεμά ή σε άλλους χώρους τέχνης, όταν ανοίξουν. Όσο η πολιτεία -και συγκεκριμένα η κυβέρνηση- αγνοεί τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους στην τέχνη, τόσο πιο ουσιαστικό είναι να κάνουμε εμείς το χρέος μας ως κοινό απέναντί τους.

Είναι οι στιγμές – του Γιώργου Μπαλιώτη

Ο πολιτισμός έχει άλλη σημαντικότητα για μένα κι άλλη για σένα. Όμως, αυτός είναι που μας δημιουργεί στιγμές και σ’ αυτές, πίστεψε με, έχουμε πολλά κοινά. Είναι η έντονη χαρά που νιώθεις όταν χορεύεις ένα αγαπημένο τραγούδι με τους φίλους σου· είναι η αγάπη που νιώθεις για έναν δικό σου άνθρωπο, όταν παίζεις μουσική στο γάμο του· είναι η συγκίνηση που νιώθεις όταν ακούς για πρώτη φορά το “Hey You” των Pink Floyd ή όταν παρακολουθείς μια σπαραχτική ερμηνεία στο θέατρο· είναι η ανατριχίλα που νιώθεις όταν μια ξεχωριστή κινηματογραφική ταινία φτάνει σε ένα απίστευτο και ξεχωριστό τέλος· είναι η προσμονή για το αύριο που αισθάνεσαι όταν είσαι σε μια παραλία με μια μπύρα στο χέρι κι ακούς την «Πατρίδα» του Αλκίνοου Ιωαννίδη.

Είναι οι στιγμές που μας ενώνουν και όχι το πόσο σημαντικό θεωρούμε τον πολιτισμό και τις διαφορετικές εκφάνσεις του. Χωρίς αυτές τις στιγμές δεν θα είμαστε άνθρωποι, δεν θα έχουμε την ίδια ζωή με πριν… Σκέψου πόσες από τις στιγμές της ζωής σου έχουν συνδυαστεί ή βασίζονται στην μουσική, το θέατρο, τον κινηματογράφο και γενικά τις τέχνες; Για αυτό τον λόγο, είναι ή δεν είναι σημαντική η στήριξη του πολιτισμού στην Ελλάδα και σε κάθε χώρα; Σκέψου το.

Μα τι είναι τελικά τέχνη; - του Ξενοφώντα Καράμπαλη

Η απάντηση στο αιώνιο ερώτημα «Τι είναι τέχνη;» μπορεί να οδηγήσει σε παράνοια ορισμένες αθηναϊκές παρέες. Δεν ξέρω αν τελικά υπάρχει απάντηση: ένας μαθηματικός -γνωστός και σεσημασμένος από τις επισκέψεις του σε παραστάσεις όπερας του Μεγάρου Μουσικής- είχε πει πως «Αν πιστεύεις πως κάνεις τέχνη, τότε ίσως κάνεις» (βέβαια ο ίδιος είχε επίσης δηλώσει πως δε δέχεται όλες τις μορφές τέχνης ως τέχνη). Οποιοσδήποτε και αν είναι ο δόκιμος ορισμός (γιατί δεν είναι ένας), ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τις εκφάνσεις της τέχνης και του πολιτισμού από την αρχή της ύπαρξής του. Είναι ο βασικός τρόπος εξωτερίκευσης των συναισθημάτων μας, το μέσο εκτόνωσης πολλών άγριων ανησυχιών μας, ενώ πολλοί πιστεύουν πως ανοίγει τη δίοδο για να ψηλαφίσεις το νόημα της ζωής.

Από τη φολκλόρ παράδοση μέχρι το Netflix, σε όποια κατηγορία και αν ανήκετε, έχετε έρθει σε επαφή με πολλές μορφές πολιτισμού. Μερικές φορές ξεχνάμε την ύπαρξη της τέχνης και το πόσο απαραίτητη είναι η υποστήριξη του πολιτισμού - ειδικά όμως σε αυτές τις δύσκολες μέρες δεν πρέπει να τα θεωρούμε δεδομένα. Μη μπερδεύεστε με ορισμούς, λοιπόν, ο πολιτισμός και οι τέχνες θα είναι πάντα το είδος πρώτης ανάγκης που δίνει ποικιλία στην ανθρώπινη συναναστροφή, το απαραίτητο συστατικό της καθημερινότητάς μας που πάντα θα αποζητάμε.